Dios apkelyekpelchémo énxet'ák
1 Cháxa keñamak megkeytna exchep yaqwánxa chá'a etnehek appeywa yátegmowagkok apxénamap, xép apteme nak chá'a apyekpelchémo pók, megkeyxek ma'a aptémakxa enxoho chá'a énxet. Aptemék agkok chá'a exchep apyekpelchémo pók, apsexnánémap apagko' chá'a etnehek xép, hakte kaxhok chá'a exchep apkelane aqsok ma'a ektémakxa nak chá'a apkeláneyak aqsok ma'a énxet'ák nak. 2 Negya'ásegkók eyke negko'o Dios ekteme ekpéwomo m'a ektémakxa nak chá'a apkelyekpelchémo énxet'ák, apkellegassásegkoho enxoho chá'a énxet'ák aptamhéyak nak chá'a xa ektáha nak. 3 Keñe exchep, apteme nak chá'a apyekpelchémo pók, apkelane nak chá'a ekhawo nak chá'a apkeláneyak aqsok xa énxet'ák nak, nágkaxén aqsa apwáxok yegketakpok xép neyseksa m'a Dios senlegassáseykegkoho nak. 4 Aptaqnagkamchek xép ma'a Dios segásekhayo megkamassegwayam nak, tén han ma'a mepekhésso nak elwok, tén han apkelenmáxamákpoho nak apkeltémakxa énxet'ák, enxeykel'a ey'áseykegkok ektémakxa nak ektaqmeleykha apwáxok apkelányo Dios apmáheyo eyaqmagkassesek aptémakxa. 5 Keñe exchep, ekyennaqte apwáxok tén han memáheyo ey'ókxak Dios keñamak aptéma exchep apyáncháseykegkoho apagko' yaqwayam kóllegássessagkohok ma'a ekhem ekwa'a sa' Dios aplo, cham'a apxekmowásekpoho sa' Dios, yaqwayam exének ekpayhawo yaqwánxa kólteméssesek, 6 tén han elmésagkok chá'a xama xama m'a ekpayhawo nak chá'a ektémakxa aqsok apkeláneyak. 7 Elmésagkok sa' ekyennaqte apnénya'ák megkatnégwayam néxa m'a aptegyéyak nak chá'a yaqwayam kataqmelek apkelxeyenma m'a Dios, tén han apkelchetamso nak yaqwayam etnéssesek Dios ekha kéláyo, tén han ma'a mótsapma nak; 8 ellegássesagkohok sa' eyke Dios yetlo aplómo apagko' ma'a apkelenmexeykekxa nak chá'a, apkelenmexma nak chá'a m'a amya'a ekmámnaqsoho, apkelmopmenyého nak chá'a m'a nentémakxa ekmaso. 9 Ellegagkohok sa' apyókxoho m'a apkeláneyak nak chá'a aqsok ekmaso, keytek sa' ekyentaxnamo agko' apkelwáxok, judíos sa' eyke sekxók apmonye'e, keñe sa' axayók ma'a metnaha nak judíos. 10 Egkések sa' eyke Dios apkeleymákpoho, ekha kéláyo tén han meyke ektáhakxa apkelwáxok apyókxoho m'a apkeláneyak nak chá'a aqsok ektaqmela, judíos sa' eyke sekxók apmonye'e, keñe sa' axayók ma'a metnaha nak judíos. 11 Hakte metnéssesek chá'a apyeykhamap pók elyekpelkohok Dios ma'a énxet'ák. 12 Apyókxoho apkeláneyak nak chá'a melya'assáxma meykexho m'a segánamakxa eñama nak Moisés, elmassegwók sa' meykexho xa segánamakxa nak; keñe sa' apkeláneyak nak melya'assáxma neyseksa eykhe ekha m'a segánamakxa eñama nak Moisés, sa' nahan kólmaha kóltéhek kélyekpelchémo xa segánamakxa nak. 13 Hakte háwe apkelxénamap ekpéwomo apkeltémakxa nápaqtók Dios ma'a apkelháxenmo nak aqsa ektémakxa m'a segánamakxa, akke m'a apkelyaheykekxoho nak. 14 Apkelyaheykekxók nahan éltémókxa nak antéhek Dios segánamakxa apagkok ma'a metnaha nak judíos, melya'ásegkok eykhe, apkelya'ásegkók eyke m'a aqsok ekmaso nak tén han ma'a ektaqmela nak, 15 hakte apxekmóssegkek ekyetnama eknaqtáxésamaxche segánamakxa m'a apkelwáxok. Élchetámeykha apkelwáxok apagko' chá'a keñamak ekya'assáseykegkoho, élchetamso apkelwáxok apagko' sa' nahan kañék élxéncháseykekxoho apkeltémakxa, essenhan kapasmok 16 ma'a ekhem yaqwánxa sa' elyekpelkohok Dios aqsok ekpowásamáxkoho eñama apchásenneykekxa m'a Cristo Jesús, ekhawo ektémakxa nak chá'a ko'o séltenneykha amya'a ektaqmela.
Judíos tén han segánamakxa
17 Xép apxeyenma nak chá'a apteme judío, apcháyo nak chá'a m'a éltémókxa nak antéhek segánamakxa eñama nak Moisés, eyeymáxkoho nak chá'a appeywa exénmakxa apyetleykha m'a Dios apagkok. 18 Apya'ásegkok xép ma'a apmopmenyého nak Dios, kelxekmóssegkek nahan segánamakxa yaqwayam elyésha m'a aqsok ektaqmela nak. 19 Apxeyenmeyk chá'a exchep apmopwána epékessesagkok apkelxega m'a meyke apaqta'ák nak, tén han apmopwána elsássesexma m'a énxet'ák apheykencha'a nak ekyáqtésakxaxma; 20 apxeyenmeyk nahan chá'a apmopwána elxekmósek ma'a melya'áseyak nak aqsok, tén han epékessesagkok ma'a megkaltámeyéyak nak makham, hakte sawhomáxkók ekyetnama segánamakxa m'a negya'ásegwayam nak, tén han ma'a ekmámnaqsoho nak. 21 Apkelxekmóssek agkok chá'a exchep apnámakkok, ¿yaqsa ektáha melxekmowáseykpekxoho nak apagko' xép? Apkeltennáha agkok chá'a exchep megkeyméxko agmenyexek, ¿yaqsa eyke ektéma apmenyexma chá'a exchep? 22 Apxénchek agkok chá'a exchep megkapayhawo anlanaksek egmók aptáwa', ¿yaqsa eyke ektéma apkelánéssama chá'a exchep pók aptáwa'? Aptaqnókkek agkok chá'a exchep ma'a aqsok kéleykmássesso, ¿yaqsa eyke ektéma apkelmenyexma chá'a exchep ma'a aqsok élmomnáwa ekhéyak nak kañe' tegma kélpeykessamókxa kéleykmássesso? 23 Taqmeleykha chá'a exchep appeywa apxéneykencha'a m'a segánamakxa nak, apmegqassegkek eyke exchep ma'a Dios, hakte melyaheykekxak chá'a. 24 Naqsók ektémakxa nak eknaqtáxésamaxche s'e: “Apxéneykha ekmaso Dios ma'a énxet'ák melya'áseyak nak Dios, kéxegke éñamakxa.”
25 Naqsók ekpasmoma chá'a kélyenyekhássesso nekha apyempehek ma'a apkelyaheykekxoho nak chá'a segánamakxa eñama nak Moisés; keñe m'a melyaheykekxa nak chá'a, máxa katnehek ma'a méko enxoho kélyenyekhássesso nekha egyempehek. 26 Agkok etnahak chá'a éltémókxa nak antéhek segánamakxa m'a megkólyenyekhássesso nak chá'a nekha apyempehek, kólteméssesek sa' chá'a ekha kélyenyekhássesso nekha apyempehek, meykexho eykhe kélyenyekhássesso nekha apyempehek. 27 Énxet apkelyaheykekxoho nak eltémókxa antéhek segánamakxa, meykexho eykhe kélyenyekhássesso nekha apyempehek, etnehek sa' apyekpelchémo m'a énxet apya'áseykegkoho nak ektémakxa segánamakxa tén han ekha nak kélyenyekhássesso nekha apyempehek, melyaheykekxa nak segánamakxa. 28 Háwe ekteméssesso judío énxet ma'a ektémakxa nak chá'a apyempehek, tén han ma'a kélyenyekhássesso nak chá'a nekha apyempehek, háwe ekwánxa agkok keytek ma'a apyempehek nak. 29 Akke apteme apmámnaqsoho judío m'a megkóteyamaxkoho nak chá'a kañe' apwáxok apteme judío, tén han ekteme nak ekmámnaqsoho máxa kélyenyekhássesso nekha apyempehek ma'a kañe' apwáxok: háwe ektémakxa nak chá'a eknaqtáxésamaxche segánamakxa ekteméssesso, Espíritu eyke. Énxet ekteme enxoho xa, apteme apmà takha' m'a Dios, háwe m'a énxet'ák, Dios akke.
El justo juicio de Dios
1 Por lo cual eres inexcusable, oh hombre, quienquiera que seas tú que juzgas; pues en lo que juzgas a otro, te condenas a ti mismo; porque tú que juzgas haces lo mismo. 2 Mas sabemos que el juicio de Dios contra los que practican tales cosas es según verdad. 3 ¿Y piensas esto, oh hombre, tú que juzgas a los que tal hacen, y haces lo mismo, que tú escaparás del juicio de Dios? 4 ¿O menosprecias las riquezas de su benignidad, paciencia y longanimidad, ignorando que su benignidad te guía al arrepentimiento? 5 Pero por tu dureza y por tu corazón no arrepentido, atesoras para ti mismo ira para el día de la ira y de la revelación del justo juicio de Dios, 6 el cual pagará a cada uno conforme a sus obras: 7 vida eterna a los que, perseverando en bien hacer, buscan gloria y honra e inmortalidad, 8 pero ira y enojo a los que son contenciosos y no obedecen a la verdad, sino que obedecen a la injusticia; 9 tribulación y angustia sobre todo ser humano que hace lo malo, el judío primeramente y también el griego, 10 pero gloria y honra y paz a todo el que hace lo bueno, al judío primeramente y también al griego; 11 porque no hay acepción de personas para con Dios.
12 Porque todos los que sin ley han pecado, sin ley también perecerán; y todos los que bajo la ley han pecado, por la ley serán juzgados; 13 porque no son los oidores de la ley los justos ante Dios, sino los hacedores de la ley serán justificados. 14 Porque cuando los gentiles que no tienen ley, hacen por naturaleza lo que es de la ley, estos, aunque no tengan ley, son ley para sí mismos, 15 mostrando la obra de la ley escrita en sus corazones, dando testimonio su conciencia, y acusándoles o defendiéndoles sus razonamientos, 16 en el día en que Dios juzgará por Jesucristo los secretos de los hombres, conforme a mi evangelio.
Los judíos y la ley
17 He aquí, tú tienes el sobrenombre de judío, y te apoyas en la ley, y te glorías en Dios, 18 y conoces su voluntad, e instruido por la ley apruebas lo mejor, 19 y confías en que eres guía de los ciegos, luz de los que están en tinieblas, 20 instructor de los indoctos, maestro de niños, que tienes en la ley la forma de la ciencia y de la verdad. 21 Tú, pues, que enseñas a otro, ¿no te enseñas a ti mismo? Tú que predicas que no se ha de hurtar, ¿hurtas? 22 Tú que dices que no se ha de adulterar, ¿adulteras? Tú que abominas de los ídolos, ¿cometes sacrilegio? 23 Tú que te jactas de la ley, ¿con infracción de la ley deshonras a Dios? 24 Porque como está escrito, el nombre de Dios es blasfemado entre los gentiles por causa de vosotros.
25 Pues en verdad la circuncisión aprovecha, si guardas la ley; pero si eres transgresor de la ley, tu circuncisión viene a ser incircuncisión. 26 Si, pues, el incircunciso guardare las ordenanzas de la ley, ¿no será tenida su incircuncisión como circuncisión? 27 Y el que físicamente es incircunciso, pero guarda perfectamente la ley, te condenará a ti, que con la letra de la ley y con la circuncisión eres transgresor de la ley. 28 Pues no es judío el que lo es exteriormente, ni es la circuncisión la que se hace exteriormente en la carne; 29 sino que es judío el que lo es en lo interior, y la circuncisión es la del corazón, en espíritu, no en letra; la alabanza del cual no viene de los hombres, sino de Dios.