Cristo apxátekhágwayam
1 Élyáxeg, émenyeyk ko'o kaxwók kaxénwakxohok kélwáxok kéxegke m'a amya'a ektaqmela séltennáseykencha'a axta kéxegke. Cháxa amya'a ektaqmela kélmoma axta takha' kéxegke, megkólyenseykmo nak kélyetlo kéxegke. 2 Kólwagkasaxchek sa' nahan teyp kéxegke eñama xa amya'a ektaqmela nak, cham'a megkólyensakmo enxoho kélteme megkólya'ásseyam; ekhawo sektémakxa axta ko'o séltennasso kéxegke, axta agkok kóltáhak xa ektáha nak, eyaqhémo megkólya'ásseyam axta kóltéhek kéxegke.
3 Elmeyókássamók axta ko'o amonye' sélxekmóssama kéxegke m'a nélxekmowásamáxche sekxawe axta ko'o, ekxeyenma nak Cristo apketsapma ekyánmaga mólya'assáxma, ekhawo ektémakxa nak ekxeyenma eknaqtáxésamaxche; 4 kelátawanyegkek axta, keñe apxátekhágweykmo ekweykmo ántánxo ekhem, ekhawo ektémakxa nak han ekxeyenma eknaqtáxésamaxche; 5 tén han apxekmowásamákpekxoho axta m'a Cefas, keñe axta m'a doce nak. 6 Keñe axta natámen, apxekmowásamákpekxoho m'a quinientos ẽlyáxeg'a, apheykencha'a nak makham apxámokma, apkeletsepmeyk eykhe nahan ma'a nápakha. 7 Keñe axta apxekmowásamákpekxoho m'a Santiago, keñe axta m'a apyókxoho kélápháseykha nak.
8 Keñe axta axayók sexekmowásamákpekxoho ko'o, sekhémo nak sakcha'a ektéyam la'a megkawánxoho ekhem agkok. 9 Ko'o sekteme mékoho nepyeseksa m'a énxet'ák kélápháseykha nak, megkapayhawok agko' nahan altamhaxchek kélapháseykha, hakte eknaqtawáseykegkók axta ko'o m'a Dios énxet'ák apagkok. 10 Ektemegkek eyke ko'o kaxwók se'e sektémakxa nak hakte taqmeleykha ko'o apwáxok sélányo m'a Dios; háwe nahan eyaqhémo m'a ektémakxa nak segkésso seyásekhayo. Xámok axta ko'o sélane sektamheykha, axta kaxnawok ma'a ekwánxa axta apkeltamheykha m'a énxet'ák nak, háwe axta eyke ko'o sélane xa sektamheykha nak, Dios axta eyke apteme sepasmo eñama ektaqmeleykha apwáxok sélányo. 11 Cháxa nentémakxa axta chá'a negko'o néltenneykencha'a xa, ko'o tén han ma'a pók kélápháseykha nak, cháxa kéltéma nak han kéxegke megkólya'ásseyam xa.
Apnaqxétekhágwayam apkeletsapma axta
12 Néltennáha agkok chá'a negko'o m'a apxátekhágwayam axta Cristo, ¿yaqsa eyke ektéma kélxeyenma nak chá'a kélnápakha kéxegke menaqxétekhágweykmo m'a apkeletsapma axta? 13 Agkok enaqxétekhágweykmok chá'a m'a apkeletsapma axta, mexátekhágwomek axta nahan ma'a Cristo; 14 axta agkok exátekhágweykmok ma'a Cristo, eyaqhémo axta katnehek ma'a néltenneykha nak negko'o, mékoho axta nahan katnehek ma'a megkólya'ásseyam ekyetnama nak kéxegke. 15 Temegkek axta agkok xa, nélmowancha'a amya'a axta antamhagkok negko'o nenxeyenma nak ma'a amya'a eñama nak Dios, hakte anxének axta m'a apxátekhásseykmo axta Dios ma'a Cristo, cham'a megkatnaha enxoho ekmámnaqsoho apxátekhásseykmo Dios ma'a Cristo, cham'a ektáha enxoho nahan naqsók menaqxétekhágweykmo chá'a m'a apkeletsapma axta. 16 Agkok enaqxétekhágweykmok chá'a m'a apkeletsapma axta, axta nahan exátekhágweykmok ma'a Cristo; 17 axta agkok nahan exátekhágweykmok ma'a Cristo, eyaqhémo axta katnehek ma'a ektémakxa nak megkólya'ásseyam kéxegke: megkólchexakkásekxeyk axta makham ma'a megkólya'assáxma nak. 18 Temegkek axta agkok xa ektáha nak, elmassegwomhok apagko' axta m'a apkeletsapma apteme axta melya'ásseyam Cristo. 19 Nentemék agkok negko'o magya'ásseyam Cristo apkepwagko hẽlwagkasek teyp wánxa so kaxwo' nak, payhawók negko'o kapyóshok henlanok énxet'ák.
20 Naqsók eyke apxátekhágweykmo Cristo nepyeseksa m'a apkeletsapma. Cha'a apteme apmonye' apxátekhágwayam ma'a, ektémól'a émha amonye' eknakxamáxche aqsok ekyexna. 21 Hakte xama énxet axta keñamak ekwaya nétsapma keso náxop, keñe axta anhan ekwaya apnaqxétekhágwayam apkeletsapma axta eñama nahan xama énxet. 22 Néletsepmeyk chá'a negyókxoho negko'o eñama nenteme negyepetcheyo Adán, negyókxoho sa' eyke keytek makham ekyennaqte egnények eñama negyepetcheyo m'a Cristo. 23 Enxama sa' eyke chá'a hẽlxátekhássók sempehewákxexa enxoho chá'a: Cristo sa' eyke sekxók apmonye', keñe sa' apwa'akto enxoho makham Cristo, enaqxétekhágwók ma'a ektáha nak Cristo énxet'ák apagkok. 24 Keñe sa' kawók néxa ekhem, apsawhawo sa' Cristo emassessók ekyókxoho m'a aqsok kelwesse'e ekha nak élmowancha'a, tén han ekha nak kélyaheykekxoho, cham'a yaqwánxa sa' nahan Cristo egkeyásekxak Dios ma'a aptémakxa nak Wesse' apwányam. 25 Hakte etnehek sa' Wesse' apwányam Cristo ekweykmoho kélnegkenchesa kóneg apmagkok ekyókxoho apkelenmexma; 26 axayók agko' sa' kólmasséssók ma'a sẽnmexma nak, cham'a nétsapma. 27 Hakte Dios axta apnegkenchesso kóneg apmagkok Cristo ekyókxoho aqsok. Xénamaxcheyk agkok kélnegkenchessama kóneg apmagkok ma'a ekyókxoho aqsok, negya'ásegkók eyke negko'o megkaweykmoho m'a Dios, hakte cha'a apnegkenchesso kóneg apmagkok ekyókxoho aqsok ma'a. 28 Sawhexkók sa' agkok aqsok kélnegkenchesso kóneg apmagkok ma'a Cristo, keñe sa' Cristo, apteme nak Dios Apketche etnéssesakpok kóneg nápaqtók Dios, cham'a apnegkenchesso axta kóneg apmagkok ekyókxoho aqsok. Keñe sa' Dios etnehek apsawhomo apkeláneykha ekyókxoho aqsok.
29 ¿Háxko sa' etnahagkok énxet'ák kélyaqpassáseyak nak chá'a yegmen, yaqwayam axta eykhe kólyaqpássesagkok ma'a apkeletsapma axta, cham'a menaqxétekhágweykmo enxoho chá'a m'a apkeletsapma axta? ¡Kaqhok kólyaqpássesagkok chá'a yegmen! 30 ¿Yaqsa ektéma magáya nak chá'a negko'o ótsapok agmahagkok eyesagkexa yókxoho ekhem? 31 Élyáxeg, ketók chá'a ko'o sétsapmakxa yókxoho ekhem. Ektemegkek ko'o xa, hakte kélpeykáseykekxeyk ko'o ewáxok kéxegke, eñama negyepetcheykekxa negyókxoho m'a Cristo Jesús, Wesse' egegkok. 32 Ektemék axta agkok ko'o sélnápomáxko axta aqsok nawha'ák éllo Éfeso m'a aptémakxal'a énxet megkaxeyenmal'a apwáxok exátekhágwók, ¿yaqsa axta hegkések ko'o m'a? Naqsók agkok menaqxétekhágweykmo chá'a m'a énxet'ák apkeletsapma axta, tásek antamhagkok ma'a aptémakxa nak chá'a elpaqmétek nápakha énxet'ák ektéma nak se'e: “¡Antawagkok, agyenagkok nahan, hakte saka sa' óletsapok!”
33 Nágkólho kólyexanchesha: “Hakte nélxegexma'a élmasagcha'a nak apkeltémakxa, etwasha chá'a m'a ektaqmela nentémakxa nak.” 34 Kóltemekxa makham kéltaqmelchessamo kélláneykegkoho kéltémakxa, nágkóllánekxa kaxwók megkólya'assáxma, hakte melya'ásegkok kélnápakha kéxegke m'a Dios. Ektemék ko'o séláneya kéxegke xa, yaqwayam enxoho kólmegqágwakxa'.
Yaqwánxa sa' katnehek apnaqxétekhágwayam apkeletsapma axta
35 Xama énxet sa' kexaha etnehek elmaxneyha s'e: “¿Háxko sa' katnehek enaqxétekhágwók ma'a apkeletsapma axta? ¿Háxko sa' katnehek apyókxa'?” 36 ¡Ekyéháxma sẽlmaxneyeykha xa ektéma nak! Kélchenákxeyk agkok aqsok aktek, megkatnehek megkatsapma m'a aktek yaqwayam enxoho katyapok ma'a éltekteyapma. 37 Megkólchenekxeyk chá'a m'a aqsok éltekteyapma nak, wánxa m'a aqsok aktek nak, cham'a hótáhap apaktek nak, essenhan ma'a mók aqsok aktek nak. 38 Keñe chá'a Dios egkések ektémakxa m'a apmakókxa enxoho etnéssesek ektémakxa, ekyókxoho aqsok aktek nahan chá'a egkések ektémakxa ekteyapma, cham'a ekpeheweykenxa enxoho chá'a. 39 Megkaxnawok mók ma'a ektémakxa nak negyókxa; yetneyk ma'a énxet apyókxa nak, tén han ma'a aqsok nawha'ák, tén han ma'a náta, tén han ma'a kelasma. 40 Yetneyk nahan aqsok ekhéyak nak néten, tén han keso náxop; yetneyk agkok agko' éltaqmalma m'a aqsok ekhéyak nak ma'a néten, yetneyk nahan agkok agko' éltaqmalma m'a aqsok ekhéyak nak keso náxop. 41 Megkaxnawok ekhem éltátchesso m'a ektémakxa nak apkeltátchesso m'a pelten, tén han ma'a ektémakxa nak apkelápogwate m'a yaw'a; tén han ma'a nepyeseksa nak yaw'a, megkaxnawok mók ma'a ektémakxa nak apkelápogwate.
42 Hawók nahan ektémakxa nak apnaqxétekhágwayam ma'a apkeletsapma axta. Negyókxa eyátawanyamáxkohol'a chá'a ekteme étsapmo, keñe m'a negyókxa ekxátekhágwayam nak chá'a ekteme megkatsapma. 43 Negyókxa kélátawanyamól'a ekteme ekmaso tén han mékoho; keñe m'a negyókxa ekxátekhágweykmoho nak ekteme eyeymáxkoho. Negyókxa kélátawanyamól'a ekteme ekyelqamáxkoho; keñe m'a negyókxa ekxátekhágweykmoho nak ekteme ekyennaqte. 44 Negyókxa kélátawanyamól'a ekteme éñamakxa agko' xapop; keñe m'a negyókxa ekxátekhágweykmoho nak ekteme espíritu. Yetneyk agkok nahan negyókxa éñamakxa agko' nak xapop, yetneyk nahan katnehek negyókxa eñama nak ma'a espíritu.
45 Temék eknaqtáxésamaxche weykcha'áhak se'e: “Ekha apkennama axta kélteméssessók ma'a apkemha apmonye' énxet axta, cham'a Adán”; keñe axta m'a Adán apwe axta axayók agko', kélteméssessama espíritu segméssamól'a ekyennaqte egnények. 46 Háwe élwe amonye'e m'a éleñama nak espíritu, wánxa m'a éleñamakxa agko' keso náxop; keñe axayók ma'a éleñama nak espíritu. 47 Xapop axta apkeñamak apkelánamap ma'a apkemha apmonye' énxet axta, náxop axta anhan apkeñamak ma'a; keñe m'a énxet apwe axta axayo', néten axta apkeñamak ma'a. 48 Énxet apheykha nak keso náxop aphawók ma'a énxet apkelánamap axta xapop; keñe m'a apkeleñama nak néten aphawók ma'a apkeñama nak néten.
49 Cham'a ektémakxa nak neghémo énxet apkelánamap axta xapop, sa' katnehek nahan aghágwakxohok ma'a énxet apkeñama nak néten.
50 Élyáxeg, émenyeyk altennaksek kéxegke, yawanchek kaxkekxak aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios ma'a élánamáxche nak eghápetek tén han ẽxchakkok, ekhawo nahan ma'a aqsok étsapmo nak yawanchek kaxkekxak ma'a megkatsapma nak. 51 Émenyeyk eyke ko'o kólya'ásegwomhok kéxegke aqsok appóssamo nak apmáheyo elának ma'a Dios. Mansawhaxkók sa' agmaskok, hẽlyaqmagkassesek sa' aqsa ektémakxa negyókxa negyókxoho, 52 ekmanyehe agko', meyke negweteykegkoho, cham'a ekpáwà sa' néxa kélaqkahasso. Kapáwak sa' kélaqkahasso, keñe sa' kólnaqxétekhássók ma'a apkeletsapma axta yaqwayam sa' meletsepekxeyk chá'a. Keñe sa' negko'o hẽlyaqmagkassesek mók ektémakxa negyókxa. 53 Hakte negyókxa ekmassegweykmoho nak, megkamassegwayam sa' katnekxa', keñe sa' negyókxa étsapmo nak, megkatsapma sa' katnekxa'. 54 Tamhákxeyk sa' agkok megkamassegwayam ma'a negyókxa ekmassegweykmoho nak, tén han ektamhákxo enxoho megkatsapma m'a negyókxa étsapmo nak, katnehek sa' ma'a ektémakxa nak eknaqtáxésamaxche ektéma nak se'e: “Massésáxcheyk nétsapma, negmallanma masseyásak. 55 Nétsapma, ¿háxko ekmahágkaxa kaxwók ma'a ektémakxa axta élmalláneyak? Nétsapma ¿háxko ekmahágkaxa kaxwók ma'a ekmowána axta hegmakta'?” 56 Mólya'assáxma ekmowána m'a nétsapma nak, segánamakxa eyke ekmésso ekmowána m'a mólya'assáxma. 57 ¡Agmések ekxeyenma egwáxok Dios, sẽlmallahanchessama nak eñama Wesse' egegkok Jesucristo!
58 Élyáxeg sélásekhayo, kóllenxanmoho kélyennaqtéssamo kélteme megkólya'ásseyam, nágkólyensem, kólyánchesagkoho chá'a kéltamheykha kélláneya nak eñama Wesse' egegkok; hakte kélya'ásegkok kéxegke megkatnaha eyaqhémo kéllane kéltamheykha kélláneya nak chá'a eñama kélyepetcheyo m'a Wesse' egegkok.
La resurrección de los muertos
1 Además os declaro, hermanos, el evangelio que os he predicado, el cual también recibisteis, en el cual también perseveráis; 2 por el cual asimismo, si retenéis la palabra que os he predicado, sois salvos, si no creísteis en vano.
3 Porque primeramente os he enseñado lo que asimismo recibí: Que Cristo murió por nuestros pecados, conforme a las Escrituras; 4 y que fue sepultado, y que resucitó al tercer día, conforme a las Escrituras; 5 y que apareció a Cefas, y después a los doce. 6 Después apareció a más de quinientos hermanos a la vez, de los cuales muchos viven aún, y otros ya duermen. 7 Después apareció a Jacobo; después a todos los apóstoles; 8 y al último de todos, como a un abortivo, me apareció a mí. 9 Porque yo soy el más pequeño de los apóstoles, que no soy digno de ser llamado apóstol, porque perseguí a la iglesia de Dios. 10 Pero por la gracia de Dios soy lo que soy; y su gracia no ha sido en vano para conmigo, antes he trabajado más que todos ellos; pero no yo, sino la gracia de Dios conmigo. 11 Porque o sea yo o sean ellos, así predicamos, y así habéis creído.
12 Pero si se predica de Cristo que resucitó de los muertos, ¿cómo dicen algunos entre vosotros que no hay resurrección de muertos? 13 Porque si no hay resurrección de muertos, tampoco Cristo resucitó. 14 Y si Cristo no resucitó, vana es entonces nuestra predicación, vana es también vuestra fe. 15 Y somos hallados falsos testigos de Dios; porque hemos testificado de Dios que él resucitó a Cristo, al cual no resucitó, si en verdad los muertos no resucitan. 16 Porque si los muertos no resucitan, tampoco Cristo resucitó; 17 y si Cristo no resucitó, vuestra fe es vana; aún estáis en vuestros pecados. 18 Entonces también los que durmieron en Cristo perecieron. 19 Si en esta vida solamente esperamos en Cristo, somos los más dignos de conmiseración de todos los hombres.
20 Mas ahora Cristo ha resucitado de los muertos; primicias de los que durmieron es hecho. 21 Porque por cuanto la muerte entró por un hombre, también por un hombre la resurrección de los muertos. 22 Porque así como en Adán todos mueren, también en Cristo todos serán vivificados. 23 Pero cada uno en su debido orden: Cristo, las primicias; luego los que son de Cristo, en su venida. 24 Luego el fin, cuando entregue el reino al Dios y Padre, cuando haya suprimido todo dominio, toda autoridad y potencia. 25 Porque preciso es que él reine hasta que haya puesto a todos sus enemigos debajo de sus pies. 26 Y el postrer enemigo que será destruido es la muerte. 27 Porque todas las cosas las sujetó debajo de sus pies. Y cuando dice que todas las cosas han sido sujetadas a él, claramente se exceptúa aquel que sujetó a él todas las cosas. 28 Pero luego que todas las cosas le estén sujetas, entonces también el Hijo mismo se sujetará al que le sujetó a él todas las cosas, para que Dios sea todo en todos.
29 De otro modo, ¿qué harán los que se bautizan por los muertos, si en ninguna manera los muertos resucitan? ¿Por qué, pues, se bautizan por los muertos? 30 ¿Y por qué nosotros peligramos a toda hora? 31 Os aseguro, hermanos, por la gloria que de vosotros tengo en nuestro Señor Jesucristo, que cada día muero. 32 Si como hombre batallé en Éfeso contra fieras, ¿qué me aprovecha? Si los muertos no resucitan, comamos y bebamos, porque mañana moriremos. 33 No erréis; las malas conversaciones corrompen las buenas costumbres. 34 Velad debidamente, y no pequéis; porque algunos no conocen a Dios; para vergüenza vuestra lo digo.
35 Pero dirá alguno: ¿Cómo resucitarán los muertos? ¿Con qué cuerpo vendrán? 36 Necio, lo que tú siembras no se vivifica, si no muere antes. 37 Y lo que siembras no es el cuerpo que ha de salir, sino el grano desnudo, ya sea de trigo o de otro grano; 38 pero Dios le da el cuerpo como él quiso, y a cada semilla su propio cuerpo. 39 No toda carne es la misma carne, sino que una carne es la de los hombres, otra carne la de las bestias, otra la de los peces, y otra la de las aves. 40 Y hay cuerpos celestiales, y cuerpos terrenales; pero una es la gloria de los celestiales, y otra la de los terrenales. 41 Una es la gloria del sol, otra la gloria de la luna, y otra la gloria de las estrellas, pues una estrella es diferente de otra en gloria.
42 Así también es la resurrección de los muertos. Se siembra en corrupción, resucitará en incorrupción. 43 Se siembra en deshonra, resucitará en gloria; se siembra en debilidad, resucitará en poder. 44 Se siembra cuerpo animal, resucitará cuerpo espiritual. Hay cuerpo animal, y hay cuerpo espiritual. 45 Así también está escrito: Fue hecho el primer hombre Adán alma viviente; el postrer Adán, espíritu vivificante. 46 Mas lo espiritual no es primero, sino lo animal; luego lo espiritual. 47 El primer hombre es de la tierra, terrenal; el segundo hombre, que es el Señor, es del cielo. 48 Cual el terrenal, tales también los terrenales; y cual el celestial, tales también los celestiales. 49 Y así como hemos traído la imagen del terrenal, traeremos también la imagen del celestial. 50 Pero esto digo, hermanos: que la carne y la sangre no pueden heredar el reino de Dios, ni la corrupción hereda la incorrupción.
51 He aquí, os digo un misterio: No todos dormiremos; pero todos seremos transformados, 52 en un momento, en un abrir y cerrar de ojos, a la final trompeta; porque se tocará la trompeta, y los muertos serán resucitados incorruptibles, y nosotros seremos transformados. 53 Porque es necesario que esto corruptible se vista de incorrupción, y esto mortal se vista de inmortalidad. 54 Y cuando esto corruptible se haya vestido de incorrupción, y esto mortal se haya vestido de inmortalidad, entonces se cumplirá la palabra que está escrita: Sorbida es la muerte en victoria. 55 ¿Dónde está, oh muerte, tu aguijón? ¿Dónde, oh sepulcro, tu victoria? 56 ya que el aguijón de la muerte es el pecado, y el poder del pecado, la ley. 57 Mas gracias sean dadas a Dios, que nos da la victoria por medio de nuestro Señor Jesucristo.
58 Así que, hermanos míos amados, estad firmes y constantes, creciendo en la obra del Señor siempre, sabiendo que vuestro trabajo en el Señor no es en vano.