Pablo apwayam egkexe étkok Malta
1 Xama axta nélweykmo néten xapop yetlo meyke sentémakxa negyókxoho, nélya'ásegweykmek axta egkexe étkok neyseksa nak wátsam ekwányam ekwesey Malta. 2 Ẽlápeykha axta nahan negyókxoho m'a énxet'ák ektáha axta apheykegkaxa apancha'awók ma'a; apyánchessamók axta nahan apkelwatnéyak táxa, hakte máméyak axta, samágek axta anhan, ẽlwóneykha axta apkeltémo ólextagkok. 3 Apkelwatnegkek axta nahan yántapák apyekhámeykha axta m'a Pablo, teyepmeyk axta nahan xama yéwa ényahama eyáya táxa ekmexanma, kelpextehetweykmek axta apmek Pablo. 4 Xama axta apkelweteya énxet'ák ekmakheykencha'a yéwa apmek ma'a Pablo, axta aptemék chá'a apkelpaqhetchásamákpoho s'e: “Apchaqhe pók ko'óneyk xa énxet nak, apwagkáseykpek eykhe teyp ma'a neyseksa wátsam ekwányam keñe m'a aqsok kéláyókxa ekhéssessamo nak chá'a mók élánamáxche aqsok megka'awo eweynchamha chá'a.”
5 Apyeykessegkek axta eyke Pablo aptegkessama neyseksa táxa m'a yéwa. Méko axta nahan ektémakxa natámen. 6 Apyókxoho axta nahan apkelhaxneykegkok keyphehek essenhan katlakkasek aqsa eyaqnenek yetsapok; xama axta ekwenaqtama apkelhaxnéyak, apkelweteya megkatnégwokmohoxma, apkelyaqmagkassegkek axta mók ektémakxa élchetamso apkelwáxok, apkelxeyenmeyk axta Pablo apteme xama dios.
7 Heykegkek axta anhan xapop, nekha axta xa yókxexma nak, ektáha axta apagkok ma'a énxet apwesey axta Publio, apteme axta apkemha apmonye' apagko' ma'a egkexe étkok neyseksa wátsam ekwányam nak, cham'a sẽlmoma axta negko'o takha' tén han sẽlápeykencha'a axta ekweykmoho ántánxo ekhem. 8 Apháxamákpek axta nahan ma'a Publio apyáp. Negmasse ekmexanma egyempehek axta entemék, tén han kalekleyam antésha. Apya'áyekmek axta Pablo apteyánegweykmo m'a, keñe axta natámen apteme nempeywa nélmaxnagko, appaknegweykmók axta tén axta aptaqmelchesseykmo. 9 Tén axta apkelweykmo nahan pók apkelháxamap apheykha axta m'a egkexe étkok nak, kéltaqmelchesseykmek axta nahan. 10 Keltaqmeleykha agko' axta apkelwáxok senlányo, keñe axta nélchánteykekxo makham yántakpayhe, ẽlméssek axta ekyókxoho aqsok yaqwayam ólmaha neyseksa nélxega.
Pablo apwayam Roma
11 Xama axta aptéma apqántánxo pelten negheykha m'a egkexe étkok neyseksa wátsam ekwányam, nélchánteykekxeyk axta yántakpayhe ekyetnayam axta ekweykmo ekhem apmopsamágexa m'a; Alejandría axta keñamak ma'a, aqsok kéláyókxa Cástor tén han Pólux axta nahan yetnók kéleykmassáseykha m'a awéhek nak yántakpayhe. 12 Nélweykmek axta m'a Siracusa, cham'a negheykenxa axta nahan ántánxo ekhem ma'a, 13 cha'a nélchampeykekxexa axta makham nélxega nélyetleykekxo neyáwa' ekweykekxoho m'a Regio. Keñe axta mók ekhem apkexchaheykmo yeyam, nanók axta entemék nélweykmo m'a Pozzuoli, 14 nélwetágweykenxa axta nápakha énxet'ák melya'ásseyam, apkeltémo axta aghakha xamo' ekweykmoho xama semána; tén axta nélweykmo m'a Roma. 15 Nanók axta nahan apkellege amya'a ẽlyáxeg'a melya'ásseyam apheykha nak Roma negmáheyo ólwomok negko'o m'a; axta keñamak sénlanyexeykmo ekweykmoho m'a Foro nak Apio, tén han yókxexma kéltémakxa nak Tres Tabernas. Xama axta apkelweteya Pablo, apméssegkek axta ekxeyenma apwáxok Dios, apyenneykekxók axta nahan. 16 Xama axta nélweykmo m'a Roma, kélhayók axta exek apxakkók ma'a Pablo, xama sẽlpextétamo axta aqsa nahan aptaqmelchesso.
Pablo apha Roma
17 Ántánxo ekhem axta entemék apwayam Pablo m'a, apkeltémók axta kólnaqlósawakxak Pablo m'a apkelámha apmonye'e nak judíos apheykha axta m'a Roma. Xama axta apchaqneykekxo, axta aptemék apkelanagkama s'e:
—Élyapma', malaneyk ko'o xama enxoho m'a énmexma nak judíos tén han énmexma nak ma'a apkeltémakxa axta ẽlyapmeyk nano', ekmomaxcheyk axta eyke ko'o m'a Jerusalén sélméssama m'a romanos, 18 cham'a apmáheyo axta eykhe heyenyekxak natámen sélmaxneyeykha, hakte axta elweteyk xama enxoho ekpayhawo nak ko'o yaqwayam amátog. 19 Axta eyke eltémok ma'a judíos, keñe sélmaxnagkama aqsa ko'o séltémo etnehek sékpelchémo m'a wesse' apwányam Roma, meykexho eykhe ko'o yaqwayam alxének alsexnenak ma'a sekpeywomo xamo' nak. 20 Cháxa keñamak séláneyáncha'a nak kéxegke, yaqwayam enxoho alweta', tén han alpaqhetchesaxkoho'; hakte cháxa nélhaxanma nak negko'o agwetak nenteme nak israelitas xa, setnahakxa nak ko'o kélnaqteta emék cadenas se'e.
21 Axta aptemék apkenagkama énxet'ák se'e:
—Manxawagweykták negko'o xama enxoho weykcha'áhak kéláphasso eñama Judea ekxeyenma nak xép, mehẽltennásseykták nahan chá'a negko'o xama enxoho ẽlyáxeg'a judíos apkelweykta nak chá'a apkeleñeykta m'a, elxének ekmaso exchep. 22 Egmenyeyk negko'o anlegak ektémakxa élchetamso apwáxok xép, hakte negya'ásegkók negko'o ekxénamaxko chá'a ekmaso ekyókxoho yókxexma xa axnagkok nélxekmowásamáxche nak.
23 Tén axta appekkenma xama ekhem, apxámok axta nahan énxet apkelmeyáyekmo m'a aphamakxa axta Pablo. Axto'ók axta nahan apcheynamo apkeltennáseykha Pablo énxet'ák ma'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios ekweykmoho taxnám. Apkelenxáneykmek axta etnéssesek melya'ásseyam Jesús, apchásenneykekxo m'a Moisés axta segánamakxa apagkok, tén han ma'a apnaqtáxéséyak axta m'a Dios appeywa apkellegasso. 24 Nápakha axta nahan kelmák apkelwáxok ma'a ektémakxa axta apkeltenneykha Pablo, keñe axta nahan nápakha apkelya'ásseykmo. 25 Xama axta megkaxnémo mók apkelpaqmeyesma, apkeltaqheykekxeyk axta. Axta aqsa nahan aptemék apkelanagkama Pablo s'e:
—Apchaqhássessamók axta Espíritu Santo apkelxeyenma apkeltémakxa m'a kélyapmeyk nanók axta kéxegke, apchásenneykekxo axta eñeksek ma'a Isaías apteme axta Dios appeywa aplegasso, aptéma axta appeywa s'e:
26 ‘Exeg, etne sa' elának xa énxet'ák nak:
Ellegak sa' eykhe, melya'asagkehek sa' eyke;
elanok sa' eykhe, melwetyek sa' eyke;
27 hakte kalyeha'ak apkelwáxok xa énxet'ák nak,
apkelapmeyk nahan ma'a apeyk'ák,
apnaqtenchessegkek nahan ma'a apaqta'ák
yaqwayam enxoho melwetyehe',
tén han mellegye',
tén han melya'asagkehe';
yaqwayam enxoho metnekxeyk
ko'o mehey'ásseyam,
keñe mamasséssesek ma'a
ektamheykegkaxa nak.’
28 Kólya'asagkoho sa' kéxegke, cháxa nélwagkásamáxche teyp eñama nak Dios, peya nahan elmésagkok kaxwók ma'a énxet'ák metnaha judíos, sa' eyke elyahakxohok ma'a. 29 Xama axta aptéma appeywa Pablo xa, apkeltaqheykekxeyk axta m'a judíos, xámok axta anhan apkelpaqhetchásamákpoho.
30 Apqánet apyeyam axta apha Pablo m'a tegma apmeykegkaxa axta yaqwatakxoho, apkelmomakxa axta chá'a takha' apyókxoho ektáha axta chá'a apkelya'áyam. 31 Apkeltenneykha axta chá'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios meyke kéltawassáseykha, apkelxekmóssegkek axta nahan énxet'ák ma'a amya'a ekxeyenma nak Wesse' egegkok Jesucristo meyke apkelya'áseykhaxma xama énxet enxoho.
Pablo en la isla de Malta
1 Estando ya a salvo, supimos que la isla se llamaba Malta. 2 Y los naturales nos trataron con no poca humanidad; porque encendiendo un fuego, nos recibieron a todos, a causa de la lluvia que caía, y del frío. 3 Entonces, habiendo recogido Pablo algunas ramas secas, las echó al fuego; y una víbora, huyendo del calor, se le prendió en la mano. 4 Cuando los naturales vieron la víbora colgando de su mano, se decían unos a otros: Ciertamente este hombre es homicida, a quien, escapado del mar, la justicia no deja vivir. 5 Pero él, sacudiendo la víbora en el fuego, ningún daño padeció. 6 Ellos estaban esperando que él se hinchase, o cayese muerto de repente; mas habiendo esperado mucho, y viendo que ningún mal le venía, cambiaron de parecer y dijeron que era un dios.
7 En aquellos lugares había propiedades del hombre principal de la isla, llamado Publio, quien nos recibió y hospedó solícitamente tres días. 8 Y aconteció que el padre de Publio estaba en cama, enfermo de fiebre y de disentería; y entró Pablo a verle, y después de haber orado, le impuso las manos, y le sanó. 9 Hecho esto, también los otros que en la isla tenían enfermedades, venían, y eran sanados; 10 los cuales también nos honraron con muchas atenciones; y cuando zarpamos, nos cargaron de las cosas necesarias.
Pablo llega a Roma
11 Pasados tres meses, nos hicimos a la vela en una nave alejandrina que había invernado en la isla, la cual tenía por enseña a Cástor y Pólux. 12 Y llegados a Siracusa, estuvimos allí tres días. 13 De allí, costeando alrededor, llegamos a Regio; y otro día después, soplando el viento sur, llegamos al segundo día a Puteoli, 14 donde habiendo hallado hermanos, nos rogaron que nos quedásemos con ellos siete días; y luego fuimos a Roma, 15 de donde, oyendo de nosotros los hermanos, salieron a recibirnos hasta el Foro de Apio y las Tres Tabernas; y al verlos, Pablo dio gracias a Dios y cobró aliento. 16 Cuando llegamos a Roma, el centurión entregó los presos al prefecto militar, pero a Pablo se le permitió vivir aparte, con un soldado que le custodiase.
Pablo predica en Roma
17 Aconteció que tres días después, Pablo convocó a los principales de los judíos, a los cuales, luego que estuvieron reunidos, les dijo: Yo, varones hermanos, no habiendo hecho nada contra el pueblo, ni contra las costumbres de nuestros padres, he sido entregado preso desde Jerusalén en manos de los romanos; 18 los cuales, habiéndome examinado, me querían soltar, por no haber en mí ninguna causa de muerte. 19 Pero oponiéndose los judíos, me vi obligado a apelar a César; no porque tenga de qué acusar a mi nación. 20 Así que por esta causa os he llamado para veros y hablaros; porque por la esperanza de Israel estoy sujeto con esta cadena. 21 Entonces ellos le dijeron: Nosotros ni hemos recibido de Judea cartas acerca de ti, ni ha venido alguno de los hermanos que haya denunciado o hablado algún mal de ti. 22 Pero querríamos oír de ti lo que piensas; porque de esta secta nos es notorio que en todas partes se habla contra ella.
23 Y habiéndole señalado un día, vinieron a él muchos a la posada, a los cuales les declaraba y les testificaba el reino de Dios desde la mañana hasta la tarde, persuadiéndoles acerca de Jesús, tanto por la ley de Moisés como por los profetas. 24 Y algunos asentían a lo que se decía, pero otros no creían. 25 Y como no estuviesen de acuerdo entre sí, al retirarse, les dijo Pablo esta palabra: Bien habló el Espíritu Santo por medio del profeta Isaías a nuestros padres, diciendo:
26 Ve a este pueblo, y diles:
De oído oiréis, y no entenderéis;
Y viendo veréis, y no percibiréis;
27 Porque el corazón de este pueblo se ha engrosado,
Y con los oídos oyeron pesadamente,
Y sus ojos han cerrado,
Para que no vean con los ojos,
Y oigan con los oídos,
Y entiendan de corazón,
Y se conviertan,
Y yo los sane.
28 Sabed, pues, que a los gentiles es enviada esta salvación de Dios; y ellos oirán. 29 Y cuando hubo dicho esto, los judíos se fueron, teniendo gran discusión entre sí.
30 Y Pablo permaneció dos años enteros en una casa alquilada, y recibía a todos los que a él venían, 31 predicando el reino de Dios y enseñando acerca del Señor Jesucristo, abiertamente y sin impedimento.