Jeremías apkeltenneykha tegma appagkanamap
1 Appaqhetchessek axta Wesse' egegkok ma'a Jeremías. Aptáhak axta apcháneya s'e: 2 “Etnegwakxa sa' ma'a átog nak tegma appagkanamap ahagkok, ko'o sektáha nak Wesse', exén sa' se'e amya'a nak. Sa' etnehek se'e: Kélyókxoho kélheykha nak Judá, kélántaxnegweyktámho nak chá'a kólpeykeshok Wesse' egegkok se'e átog nak, kóleyxho sa' se'e appeywa, 3 apcháphássesso nak Wesse' egegkok ekha apyennaqte, cham'a Israel Dios apagkok nak: Kóltaqmelchásekxa hana kéltémakxa, tén han aqsok kéllánéyak, keñe sa' ko'o wohok kóllenxanmagkohok kélheykha s'e xapop nak. 4 Nágkóleyxho m'a apkelyexancháseykencha'a nak chá'a, aptéma nak chá'a apkelanagkama s'e: ¡Keso apyetna Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok se'e, keso apyetna Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok se'e!
5 “Kéltaqmelchásekxeyk sa' agkok kéltémakxa tén han aqsok kéllánéyak, tén han ekpéwo enxoho chá'a kélteméssesakxa kélnámakkok; 6 megkólnaqtawásegkoho enxoho m'a apkeleñama nak mók nekha, tén han ma'a élyéheykha nak, tén han ma'a xentampe'e nak, tén han megkólnapa enxoho chá'a énxet'ák meyke nak apkeltémakxa s'e yókxexma nak, tén han megkólpeykásawo enxoho m'a mók aqsok kéláyókxa, yaqwayam enxoho kólsexnánéxkohok kélagko' kéxegke, 7 wohok sa' ko'o kóllenxanmagkohok kélheykha s'e xapop nak, sekmésso axta ko'o kélyapmeyk nano' megkatnégwayam néxa.
8 “Megkólya'ásseykmok chá'a kéxegke m'a amya'a ekmowána amya'a nak, megkamowána nak kapasmok. 9 Kélmenyexeykegkek chá'a, kélnapmeyk chá'a kélnámakkok, kélnaqtawáseykegkók chá'a kélnaqteyegka'a kéllánegweykmo chá'a mók kelán'a, kélméssegkek chá'a kélpeywa Wesse' egegkok kélmowána amya'a, kélméssegkek chá'a aqsok ánek ekmátsa nak ekpaqneyam ma'a Baal, kélpeykessamók chá'a aqsok kéláyókxa megkólya'ásegko nak kéxegke, 10 keñe chá'a kólmeyenták se'e tegma appagkanamap sélpeykessamókxa nak chá'a ko'o, kólchaqnágwaták nahaqto'. Kólának chá'a méko katnehek kélheykha s'e; kólának chá'a kélwanchek kóllenxanmagkohok kéllánéyak xa aqsok sektaqnagkamo nak ko'o. 11 ¿Kélanagkamcheya kéxegke katneyk apkelyexánegweyktamxa apkelmenyexma s'e tegma appagkanamap sélpeykessamókxa nak chá'a ko'o? Ekweteyak ko'o ekyókxoho xa. Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse'. 12 Kólmeyekxa m'a kélpakxanma appagkanamap ahagkok apyetna nak Siló, ektáha axta ko'o sélyéseykha amonye' yaqwayam chá'a axek, kóllano sa' sekteméssessamakxa axta ko'o m'a, eñama apkeltémakxa ekmaso m'a énxet'ák ahagkok Israel. 13 Hágkaxwe axta eykhe ko'o altennásekxohok kéltémakxa, axta eyke kólmáheyók kéxegke hélyahakxoho, axta nahan hélátegmoweykegkokxa'. Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse'. 14 Sa' atnéssesek han ko'o sekteméssessamakxa axta kélpakxanma appagkanamap apyetnama nak Siló s'e tegma appagkanamap sélpeykessamókxa nak chá'a ko'o, sekmésso axta ko'o kéxegke, tén han ma'a kélyapmeyk nano', tén han kélásenneykekxo nak chá'a kéxegke. 15 Alántekkesek sa' ko'o kéxegke s'e sekhakxa nak, sekteméssessama axta ko'o sélántekkessama m'a kélyáxeg'a axta, cham'a Efraín axta aptawán'ák neptámen.’
Énxet'ák Israel apkelya'ásseyam
16 “Jeremías, ná elmaxnésses aqsa s'e énxet'ák nak, náhelmaxna aqsa ko'o yának apasmok, náhewónmakha aqsa héltennaksek. Náhelenxánem aqsa, hakte magweyxók sa' ko'o exchep. 17 ¿Ya eteyk xép aqsok apkeláneyak ma'a tegma apkelyawe nak Judá, tén han ma'a ámay nak Jerusalén? 18 Yánchásekxak chá'a yántapák ma'a kélketchek, keñe apyapmeyk yáléwaksek chá'a táxa, tén kelán'ák kalyélaqtések chá'a hótáhap yaqwayam kalanagkok kelpasmaga pók aptémakxa, élmésso chá'a m'a aqsok kéláyókxa kelwána kéltéma nak ‘Wesse' Ekwányam eñama Néten’. Elókassegkek nahan chá'a ko'o apkelméssama vino m'a aqsok kéláyókxa éleñama nak mók nekha. 19 Háwe eyke ko'o setnéssesseykmohoxma ekmaso xa énxet'ák nak, apnaqtawásamakpekxoho apagko', yaqwayam enxoho elmegqasakpekxohok apagko'. Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse'. 20 Cháxa keñamak peya nak ko'o ayenyenták seklo neyseksa s'e yókxexma nak, ko'o sektáha nak Wesse' tén han nepyeseksa xa énxet'ák nak, ekweykekxoho m'a aqsok kélnaqtósso, tén han yenta'a élámha nak yókxexma, tén han aqsok kélcheneykekxa. Sa' katnehek ma'a ektémól'a táxa eyáléwe, megkólmowánal'a kólsapanchesek.”
21 Aptáhak apkeláneya énxet'ák apagkok Wesse' ekha nak apyennaqte, Dios apagkok nak Israel: “Kólmés sa' ekyókxoho aqsok yaqwayam kólwatnek, tén han kélnaqtósso ektekyawa kélmakókxa enxoho, kóltawák sa' nahan xa ápetek nak. 22 Axta eyke ko'o altennassók aqsok élwatnamáxche tén han ektémakxa aqsok ektekyawa kélyapmeyk nano' sélantekkessama axta m'a Egipto. 23 Wánxa axta aqsa chá'a ko'o séltémo hélyahakxoho'; keñe hetnehek ko'o Dios apagkok, keñe ko'o atnehek énxet'ák ahagkok ma'a. Éltémók axta nahan chá'a etnahagkok ma'a séltamhókxa enxoho chá'a etnahagkok, yaqwayam enxoho kataqmelek apheykha. 24 Axta eyke hélyeheykekxoho', axta nahan heháxenmók, apkelyennaqtéssegkek axta aqsa apkelwáxok apkelyetleykekxo m'a ektémakxa axta chá'a élchetámeykha apkelwáxok ekmaso. Axta hey'ékekták ko'o, eyheykekxeyk axta aqsa apkap'ák. 25 Aptéteykegkók ko'o pók séláphássesso kéxegke apyókxoho séláneykha apkellegasso nak sekpeywa, eyeynamo m'a sekxók axta apkelánteyapma kélyapmeyk nanók ma'a Egipto ekwokmoho makham se'e kaxwo' nak. 26 Makke kéxegke hélyeheykekxoho', mehélháxenmók nahan, kélyánchesseykmók aqsa élyennaqte kélwáxok, kélyeykhásseykmók ma'a kélyapmeyk nano' axta.
27 “Jeremías, eltennés sa' se'e ekyókxoho aqsok nak, megyeyxók sa' eykhe, énnaqtés sa' appeywa, megyátegmowagkek sa' eykhe. 28 Etne sa' elának se'e: Keso énxet'ák melyaheykekxa nak Dios Wesse' apagkok se'e, megkalmopmenyého nak kóllánekxések apkeltémakxa. Massegweykmók agko' apkelxeyenma m'a amya'a ekmámnaqsoho.’”
Jerusalén kélpeykessamo aqsok kéleykmássesso
29 ¡Énxet'ák Jerusalén,
kólyaqtén kélwa',
keñe sa' kólchexa'!
¡Kólmeneykmés sa' negmeneykmasso
senlapwayam ma'a
néten nak xóp eyáxñeyo
meykexa nak xama aqsok!
Hakte apkeltaqnaweygkek
Wesse' egegkok ma'a
énxet'ák kélagkok nak,
apkexakke',
apkelyetnakhássek nahan.

30 Aptáhak Wesse' egegkok se'e: “Apkeláneykegkek aqsok megkaleklamakxa nak ko'o ewáxok ma'a énxet'ák Judá: apnegkenweykmek aqsok kéleykmássesso apagkok élmasagcha'a nak ma'a kañe' tegma appagkanamap sélpeykessamókxa nak chá'a ko'o, keñe aptawáseykencha'a. 31 Apkelánegweykmek ekwatnamáxchexa aqsok Tófet ma'a ekyapwátegweykenxa nak xapop Ben-hinom, yaqwayam elwatnek ma'a apketchek apkelennay'a tén han kelwán'ák; aqsok maltémo axta chá'a ko'o elanagkok, tén han megkaxeyenma axta ko'o ewáxok katnehek. 32 Cháxa keñamak sekxéna nak ko'o, sektáha nak Wesse' peya kammok ekhem yaqwánxa megkóltemhek kaxwók ekwesey Tófet, tén han ekyapwátegweykenxa xapop Ben-hinom xa yókxexma nak. Ekyapwátegweykenxa Xapop Nentekyómakxa sa' katnekxak ekwesey. Keñe sa' Tófet kólátawanyek ma'a énxet'ák apkeletsapma nak, eñama meyke kaxwók yókxexma. 33 Máma sa' etnehek aptéyak aphopák xa énxet'ák nak, tén han ma'a aqsok nawha'ák éllo, méko sa' kamenxenchesek. 34 Amasséssók sa' ko'o kélmeneykmasso nak kélessawássessamo tén han ekpayheykekxa egwáxok ma'a tegma apkelyawe nak Judá, tén han ma'a ámay nak Jerusalén, tén han ma'a negmeneykmasso nak chá'a sẽlyamhopma; meyke xama aqsok sa' katnekxak ekyókxoho xa apchókxa nak.”
Mejorad vuestros caminos y vuestras obras
1 Palabra de Jehová que vino a Jeremías, diciendo: 2 Ponte a la puerta de la casa de Jehová, y proclama allí esta palabra, y di: Oíd palabra de Jehová, todo Judá, los que entráis por estas puertas para adorar a Jehová. 3 Así ha dicho Jehová de los ejércitos, Dios de Israel: Mejorad vuestros caminos y vuestras obras, y os haré morar en este lugar. 4 No fiéis en palabras de mentira, diciendo: Templo de Jehová, templo de Jehová, templo de Jehová es este.
5 Pero si mejorareis cumplidamente vuestros caminos y vuestras obras; si con verdad hiciereis justicia entre el hombre y su prójimo, 6 y no oprimiereis al extranjero, al huérfano y a la viuda, ni en este lugar derramareis la sangre inocente, ni anduviereis en pos de dioses ajenos para mal vuestro, 7 os haré morar en este lugar, en la tierra que di a vuestros padres para siempre.
8 He aquí, vosotros confiáis en palabras de mentira, que no aprovechan. 9 Hurtando, matando, adulterando, jurando en falso, e incensando a Baal, y andando tras dioses extraños que no conocisteis, 10 ¿vendréis y os pondréis delante de mí en esta casa sobre la cual es invocado mi nombre, y diréis: Librados somos; para seguir haciendo todas estas abominaciones? 11 ¿Es cueva de ladrones delante de vuestros ojos esta casa sobre la cual es invocado mi nombre? He aquí que también yo lo veo, dice Jehová. 12 Andad ahora a mi lugar en Silo, donde hice morar mi nombre al principio, y ved lo que le hice por la maldad de mi pueblo Israel. 13 Ahora, pues, por cuanto vosotros habéis hecho todas estas obras, dice Jehová, y aunque os hablé desde temprano y sin cesar, no oísteis, y os llamé, y no respondisteis; 14 haré también a esta casa sobre la cual es invocado mi nombre, en la que vosotros confiáis, y a este lugar que di a vosotros y a vuestros padres, como hice a Silo. 15 Os echaré de mi presencia, como eché a todos vuestros hermanos, a toda la generación de Efraín.
16 Tú, pues, no ores por este pueblo, ni levantes por ellos clamor ni oración, ni me ruegues; porque no te oiré. 17 ¿No ves lo que estos hacen en las ciudades de Judá y en las calles de Jerusalén? 18 Los hijos recogen la leña, los padres encienden el fuego, y las mujeres amasan la masa, para hacer tortas a la reina del cielo y para hacer ofrendas a dioses ajenos, para provocarme a ira. 19 ¿Me provocarán ellos a ira? dice Jehová. ¿No obran más bien ellos mismos su propia confusión? 20 Por tanto, así ha dicho Jehová el Señor: He aquí que mi furor y mi ira se derramarán sobre este lugar, sobre los hombres, sobre los animales, sobre los árboles del campo y sobre los frutos de la tierra; se encenderán, y no se apagarán.
Castigo de la rebelión de Judá
21 Así ha dicho Jehová de los ejércitos, Dios de Israel: Añadid vuestros holocaustos sobre vuestros sacrificios, y comed la carne. 22 Porque no hablé yo con vuestros padres, ni nada les mandé acerca de holocaustos y de víctimas el día que los saqué de la tierra de Egipto. 23 Mas esto les mandé, diciendo: Escuchad mi voz, y seré a vosotros por Dios, y vosotros me seréis por pueblo; y andad en todo camino que os mande, para que os vaya bien. 24 Y no oyeron ni inclinaron su oído; antes caminaron en sus propios consejos, en la dureza de su corazón malvado, y fueron hacia atrás y no hacia adelante, 25 desde el día que vuestros padres salieron de la tierra de Egipto hasta hoy. Y os envié todos los profetas mis siervos, enviándolos desde temprano y sin cesar; 26 pero no me oyeron ni inclinaron su oído, sino que endurecieron su cerviz, e hicieron peor que sus padres.
27 Tú, pues, les dirás todas estas palabras, pero no te oirán; los llamarás, y no te responderán. 28 Les dirás, por tanto: Esta es la nación que no escuchó la voz de Jehová su Dios, ni admitió corrección; pereció la verdad, y de la boca de ellos fue cortada.
29 Corta tu cabello, y arrójalo, y levanta llanto sobre las alturas; porque Jehová ha aborrecido y dejado la generación objeto de su ira.
30 Porque los hijos de Judá han hecho lo malo ante mis ojos, dice Jehová; pusieron sus abominaciones en la casa sobre la cual fue invocado mi nombre, amancillándola. 31 Y han edificado los lugares altos de Tofet, que está en el valle del hijo de Hinom, para quemar al fuego a sus hijos y a sus hijas, cosa que yo no les mandé, ni subió en mi corazón. 32 Por tanto, he aquí vendrán días, ha dicho Jehová, en que no se diga más, Tofet, ni valle del hijo de Hinom, sino Valle de la Matanza; y serán enterrados en Tofet, por no haber lugar. 33 Y serán los cuerpos muertos de este pueblo para comida de las aves del cielo y de las bestias de la tierra; y no habrá quien las espante. 34 Y haré cesar de las ciudades de Judá, y de las calles de Jerusalén, la voz de gozo y la voz de alegría, la voz del esposo y la voz de la esposa; porque la tierra será desolada.