1 Apkenmeykha axta nahan Saulo m'a. Leklamók axta apwáxok apmatñama m'a Esteban.
Saulo apnaqtawáseykegkoho apteme nak melya'ásseyam Jesús
Cháxa ekhem eyeynókxa axta kélnaqtawáseykegkoho ekwányam agko' ma'a apchaqneykekxexa nak énxet'ák melya'ásseyam apheykha nak Jerusalén. Apyókxoho énxet axta nahan apkexpánmak apkelmaheykegko m'a yókxexma Judea tén han ma'a Samaria, keñe axta melxegama m'a énxet'ák kélápháseykha nak. 2 Nápakha énxet'ák axta apchátawanyák ma'a Esteban aphápak, cham'a énxet'ák apkelpeykessamo axta chá'a Dios. Awanhek axta apkellekxagweykha eñama apketsapma m'a Esteban. 3 Keñe axta Saulo apnaqtawáseykegkoho m'a énxet'ák melya'ásseyam nak, aptaxneykha axta tegma apkelántekkesseykmo chá'a yókxexma m'a énxet tén han kelán'ák yetlo apyennaqtésso apyempehek, yaqwayam enxoho exatmok chá'a kañe' sẽlpextétamakxa.
Tásek Amya'a kéllegasso énxet'ák apheykha Samaria
4 Keñe m'a apkelánteyapma axta Jerusalén, apkeltenneykha axta chá'a amya'a ektaqmela m'a apkelmaheykegkaxa axta chá'a. 5 Keñe axta Felipe, apmaheykegko m'a tegma apwányam Samaria, apkeltennáseykha axta énxet'ák Cristo apwesey m'a. 6 Apchaqneykekxeyk axta énxet'ák, apyókxoho axta nahan apháxenmok apkeltenneykha m'a Felipe, hakte apkelweteyak axta apkeláneya m'a aqsok sempelakkasso agko' nak agweta'. 7 Apxámok axta nahan kéltaqmelchesseykmo m'a énxet'ák espíritu élmasagcha'a axta eknaqtawáseykha. Kelpáxameykha axta nahan chá'a élánteyapma apkelwáxok ma'a énxet'ák nak; apxámok axta anhan kéltaqmelchesseykmo m'a énxet'ák megkalmopwána nak eltaqheykha, tén han ma'a élmasagcha'a nak chá'a apyay'ák. 8 Awanhek axta élpayheykekxa apkelwáxok énxet'ák xa tegma apwányam nak.
9 Aphegkek axta eyke nahan xama énxet apwesey axta Simón ma'a, apteme axta yohóxma nano', apkelyexancháseykencha'a axta chá'a énxet'ák Samaria, apkeltemessásamákpo énxet ekha kéláyo. 10 Apyókxoho énxet axta nahan aptaqmelchessamók apháxenmo appeywa, cham'a meyke nak aqsok apagkok ekweykekxoho m'a kelwesse'e nak. Keñe axta aptéma chá'a apkelpeywa s'e: “Cháxa énxet apkeltamhomakpo nak ‘Dios apmopwána ekyawe xa.”
11 Kélyaheykekxók axta anhan aptémakxa appeywa xa énxet nak, hakte apmopwána axta chá'a keñamak apkelyexancháseykencha'a m'a énxet'ák. 12 Xama axta aptamheykegko melya'ásseyam ma'a amya'a ektaqmela apkeltennáseykha axta m'a Felipe apxeyenma m'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios tén han Jesucristo, kélyaqpassásegkek axta yegmen ma'a énxet'ák tén han ma'a kelán'ák. 13 Weykmók axta nahan mey'ásseyam ma'a Simón, tén han kélyaqpássessama yegmen, keñe axta apcheynamo aptamheykha apxegexma m'a Felipe, eñama ekpelakkasso apwete ekyawe m'a aqsok sempelakkasso nak agweta', tén han ma'a aqsok magkenatchesso nak agweta'.
14 Xama axta apkellegaya amya'a énxet'ák kélápháseykha apheykha axta Jerusalén apkelmoma takha' Dios appeywa m'a énxet'ák apheykha nak Samaria, kéláphassegkek axta emhagkok Pedro m'a tén han Juan. 15 Xama axta apkelweykmo, apkelmaxnéssáseykegkek axta énxet'ák apteme nak melya'ásseyam ma'a Samaria, yaqwayam enxoho elxawagkok Espíritu Santo. 16 Hakte axta eweweykenták makham Espíritu Santo apyetseksa'ák xama enxoho xa énxet'ák nak; wánxa axta aqsa kélyaqpassáseykegko yegmen ma'a eñama nak Wesse' egegkok Jesús apwesey. 17 Keñe axta Pedro tén han Juan apnegkenma apmék apyetseksa'ák. Cháxa apkelxaweykegko axta m'a Espíritu Santo.
18 Xama axta apweteya Simón apkelxaweykegko chá'a Espíritu Santo m'a énxet'ák, cham'a apnegkenma axta chá'a apmék apyetseksa'ák ma'a énxet'ák kélápháseykha, peyk axta elmésagkok selyaqye, 19 axta aptemék apkelanagkama s'e:
—Hélmés ko'óxa xa kélmowána nak, yaqwayam sa' exkak chá'a Espíritu Santo énxet seknegkena enxoho chá'a ko'óxa emék ma'a apyetseksa'ák.
20 Axta eyke aptemék Pedro apchátegmoweykegko s'e:
—¡Yetsaphok sa' xamo' xép selyaqye apagkok ma'a sẽlmassésseykenxa nak. Hakte xénchek apwáxok emok ekha ekyánmaga m'a aqsok segmésso naqsa nak Dios! 21 Megkapayhawok agko' xép exka', hakte megkapéwok xép élchetamso apwáxok nápaqtók Dios. 22 Eyenyow xa aptémakxa ekmaso nak, elmaxna Dios, meyaqmagkásekxeyk sa' kexaha katnehek eñama ekteme élchetamso apwáxok xa ektáha nak. 23 Hakte ekwet'ak ko'o exchep eklanawo apwáxok ma'a apnathahéyak nak, tén han ekmoma m'a aptémakxa ekmaso nak.
24 Axta aptemék apchátegmoweykegko Simón se'e:
—Hélmaxnésses sa' ko'o Wesse' egegkok, yaqwayam sa' mehetnehek ko'o xama enxoho m'a kéltáhakxa nak séláneya.
25 Keñe axta natámen apkeltenneykha tén han apkellegasso Wesse' egegkok appeywa, apkeltenneykha axta énxet'ák kélapháseykha ekxámokma agko' nátegma m'a Samaria, tén axta apkeltaqhémo makham ma'a Jerusalén.
Felipe tén han wesse' eyásenneykha apkeñama nak Etiopía
26 Axta aptemék apkenagkama Felipe xama Dios apchásenneykha natámen xa: “Yempekxa néten, emhók sa' ma'a ekpayho nak nepyeyam, cham'a ámay nempéwomo nak Jerusalén ekmahéyak nak ma'a Gaza.” Meykexa énxet ekmahéyak xa ámay nak. 27 Apkempeykekxeyk axta néten Felipe, keñe apxegama. Aptahanyeyók axta nahan náxet ámay xama énxet apkeñama axta Etiopía. Wesse' ekwányam éláneykha ekha kéláyo axta m'a, axta apkeláneseykha selyaqye agkok ma'a wesse' ekwányam, apmaheyak axta Jerusalén apkelpeykesseykmoho m'a Dios. 28 Aptaqhémók axta makham ma'a apchókxa', aphegkek axta kañe' yátnáxeg apyenyawasso apagkok apkelyetsetma weykcha'áhak apagkok axta m'a Isaías apteme axta Dios appeywa aplegasso.
29 Axta aptemék apkenagkama Espíritu Felipe s'e: “Ey'ám hana m'a yátnáxeg apyenyawasso nak.” 30 Xama axta apchágketchesseykmo Felipe ekyetnamakxa, aplegayak axta apkelyetsetma Isaías weykcha'áhak apagkok. Tén axta aptéma apkelmaxneyeykencha'a s'e:
—¿Apya'ásegkoya exchep xa apkelyetseta nak?
31 Axta aptemék apchátegmoweykegko etiope s'e:
—¿Háxko katnehek ko'o ay'asagkohok, méko enxoho sepékessáseykekxa ektémakxa?
Apkeltémok axta yántek Felipe m'a yátnáxeg apyenyawasso, apkeltémók axta exek ma'a ekpayhókxa axta aphakxa. 32 Keso nekha eknaqtáxésamaxche apkelyetsetmakxa axta s'e:
“Kélyentameykekxeyk axta
ektémól'a kólyentemekxak
nepkések ma'a aptekyómakxa;
aptémól'a nepkések apketkok
ewanmeyha aqsa
apyésésakxa m'a
ektáha nak chá'a
apkelyéséséyak,
axta nahan epaqmeyesmak
xama enxoho.
33 Kéltawáseykegkók axta,
axta kóllánekxéssók amya'a.
¿Yaqsa sa awanchek kaxének
aptawán'ák neptámen xa?
Hakte kélmassésseykmók
agko' axta
apha keso náxop.”
34 Axta aptemék wesse' ekwányam éláneykha apkelmaxneyeykencha'a Felipe s'e:
—Héltennés hana. ¿Yaqsa énxet apxeyenma Dios appeywa aplegasso xa: apxénamakpoho apagko' enxeykel'a, essenhan pók énxet apxeyenmak?
35 Keñe axta apkeltennáseykencha'a Felipe m'a ekpayhémókxa axta apkelyetsetmakxa Etiopía énxet, apkeltennáseykha axta amya'a ektaqmela ekxeyenma nak Jesús. 36 Neyseksa apkelxega axta ámay apwetágweykmo ekyetnakxa yegmen, keñe axta m'a wesse' ekwányam éláneykha aptéma s'e:
—Yetneyk yegmen se'e. ¿Mékoya katnehek ko'o heyaqpássesek yegmen?
37 Axta aptemék apkenagkama Felipe s'e:
—Aptemék agkok xép mey'ásseyam ekweykmoho kañók agko' apwáxok, apwanche'.
—May'ássekmok ko'o Jesucristo apteme Dios Apketche, axta aptemék apchátegmoweykegko xa énxet nak.
38 Keñe axta apkeltémo kólmágwók yátnáxeg apyenyawasso; apkelánteyepmeyk axta apqánet apkelmaheykegko m'a neygmen, apyaqpássessegkek axta yegmen pók ma'a Felipe. 39 Xama axta apkelánteyapma neygmen apyentameykekxeyk axta Wesse' egegkok Espíritu apagkok ma'a Felipe, massegkek axta apwete m'a wesse' ekwányam éláneykha nak; apxegeykekxeyk axta eyke makham yetlo ekyawe agko' ekpayheykekxa apwáxok. 40 Apweteyak axta Felipe apweykekxo m'a Azoto, apkeltennáseykha axta Dios appeywa énxet'ák apweykenxa axta chá'a apheykegkaxa énxet ekwokmoho apweykekxo m'a Cesarea.
Saulo persigue a la iglesia
1 Y Saulo consentía en su muerte. En aquel día hubo una gran persecución contra la iglesia que estaba en Jerusalén; y todos fueron esparcidos por las tierras de Judea y de Samaria, salvo los apóstoles. 2 Y hombres piadosos llevaron a enterrar a Esteban, e hicieron gran llanto sobre él. 3 Y Saulo asolaba la iglesia, y entrando casa por casa, arrastraba a hombres y a mujeres, y los entregaba en la cárcel.
Predicación del evangelio en Samaria
4 Pero los que fueron esparcidos iban por todas partes anunciando el evangelio. 5 Entonces Felipe, descendiendo a la ciudad de Samaria, les predicaba a Cristo. 6 Y la gente, unánime, escuchaba atentamente las cosas que decía Felipe, oyendo y viendo las señales que hacía. 7 Porque de muchos que tenían espíritus inmundos, salían estos dando grandes voces; y muchos paralíticos y cojos eran sanados; 8 así que había gran gozo en aquella ciudad.
9 Pero había un hombre llamado Simón, que antes ejercía la magia en aquella ciudad, y había engañado a la gente de Samaria, haciéndose pasar por algún grande. 10 A este oían atentamente todos, desde el más pequeño hasta el más grande, diciendo: Este es el gran poder de Dios. 11 Y le estaban atentos, porque con sus artes mágicas les había engañado mucho tiempo. 12 Pero cuando creyeron a Felipe, que anunciaba el evangelio del reino de Dios y el nombre de Jesucristo, se bautizaban hombres y mujeres. 13 También creyó Simón mismo, y habiéndose bautizado, estaba siempre con Felipe; y viendo las señales y grandes milagros que se hacían, estaba atónito.
14 Cuando los apóstoles que estaban en Jerusalén oyeron que Samaria había recibido la palabra de Dios, enviaron allá a Pedro y a Juan; 15 los cuales, habiendo venido, oraron por ellos para que recibiesen el Espíritu Santo; 16 porque aún no había descendido sobre ninguno de ellos, sino que solamente habían sido bautizados en el nombre de Jesús. 17 Entonces les imponían las manos, y recibían el Espíritu Santo. 18 Cuando vio Simón que por la imposición de las manos de los apóstoles se daba el Espíritu Santo, les ofreció dinero, 19 diciendo: Dadme también a mí este poder, para que cualquiera a quien yo impusiere las manos reciba el Espíritu Santo. 20 Entonces Pedro le dijo: Tu dinero perezca contigo, porque has pensado que el don de Dios se obtiene con dinero. 21 No tienes tú parte ni suerte en este asunto, porque tu corazón no es recto delante de Dios. 22 Arrepiéntete, pues, de esta tu maldad, y ruega a Dios, si quizá te sea perdonado el pensamiento de tu corazón; 23 porque en hiel de amargura y en prisión de maldad veo que estás. 24 Respondiendo entonces Simón, dijo: Rogad vosotros por mí al Señor, para que nada de esto que habéis dicho venga sobre mí.
25 Y ellos, habiendo testificado y hablado la palabra de Dios, se volvieron a Jerusalén, y en muchas poblaciones de los samaritanos anunciaron el evangelio.
Felipe y el etíope
26 Un ángel del Señor habló a Felipe, diciendo: Levántate y ve hacia el sur, por el camino que desciende de Jerusalén a Gaza, el cual es desierto. 27 Entonces él se levantó y fue. Y sucedió que un etíope, eunuco, funcionario de Candace reina de los etíopes, el cual estaba sobre todos sus tesoros, y había venido a Jerusalén para adorar, 28 volvía sentado en su carro, y leyendo al profeta Isaías. 29 Y el Espíritu dijo a Felipe: Acércate y júntate a ese carro. 30 Acudiendo Felipe, le oyó que leía al profeta Isaías, y dijo: Pero ¿entiendes lo que lees? 31 Él dijo: ¿Y cómo podré, si alguno no me enseñare? Y rogó a Felipe que subiese y se sentara con él. 32 El pasaje de la Escritura que leía era este:
Como oveja a la muerte fue llevado;
Y como cordero mudo delante del que lo trasquila,
Así no abrió su boca.
33 En su humillación no se le hizo justicia;
Mas su generación, ¿quién la contará?
Porque fue quitada de la tierra su vida.
34 Respondiendo el eunuco, dijo a Felipe: Te ruego que me digas: ¿de quién dice el profeta esto; de sí mismo, o de algún otro? 35 Entonces Felipe, abriendo su boca, y comenzando desde esta escritura, le anunció el evangelio de Jesús. 36 Y yendo por el camino, llegaron a cierta agua, y dijo el eunuco: Aquí hay agua; ¿qué impide que yo sea bautizado? 37 Felipe dijo: Si crees de todo corazón, bien puedes. Y respondiendo, dijo: Creo que Jesucristo es el Hijo de Dios. 38 Y mandó parar el carro; y descendieron ambos al agua, Felipe y el eunuco, y le bautizó. 39 Cuando subieron del agua, el Espíritu del Señor arrebató a Felipe; y el eunuco no le vio más, y siguió gozoso su camino. 40 Pero Felipe se encontró en Azoto; y pasando, anunciaba el evangelio en todas las ciudades, hasta que llegó a Cesarea.