Micaías apkeltennasso emátog Ahab
(2 Cr 18.1-34)1 Apqántánxo apyeyam axta temék melnápomap sirios ma'a israelitas. 2 Apqántánxo apyeyam axta han aptemék, aptéma meyk'a Josafat ma'a wesse' apwányam nak Israel, cham'a Josafat wesse' apwányam nak Judá. 3 Keñe m'a wesse' apwányam nak Israel aptáha apkeláneya m'a apkeláneykha:
—Kélya'ásegkok kéxegke nentáha egagkok ma'a yókxexma Ramot nak Galaad. ¿Yaqsa ektáha mómpakha'a nak yaqwayam agyementemekxak makham ma'a wesse' apwányam nak Siria?
4 Apkelmaxneyáha axta han Josafat:
—¿Ya emakók etnehek sekxegexma agketamagkok ma'a tegma apwányam Ramot nak Galaad?
Apchátegmowágkek axta Josafat:
—Nempenchessek negko'o nentáhakxa, ko'o tén han sẽlpextétamo ahagkok, tén han apkelchánte nak chá'a yátnáxeg, yetlo nélxegexma'a m'a énxet'ák apagkok. 5 Elmaxneyha sa' sekxók Wesse' egegkok yaqwánxa etnehek hegána'.
6 Apchánchesákxeyk axta wesse' apwányam Israel ma'a cuatrocientos Dios appeywa apkellegasso, aptáhak axta apkelmaxneyáncha'a s'e:
—¿Aktamagkoya sa' ko'o m'a énxet'ák apheykha nak Ramot nak Galaad, essenhan maktamagkehe'?
Apkelátegmowágkek axta m'a énxet'ák nak:
—Ektamák sa', hakte Dios sa' egkések xeyep ma'a.
7 Apkelmaxneyáha axta han ma'a Josafat:
—¿Mékoya han pók Dios appeywa aplegasso s'e yaqwayam enxoho han ólmaxneyha?
8 Apchátegmowágkek axta wesse' apwányam Israel ma'a Josafat:
—Apheyk makham xama, negmowána agásenneykxak elmaxneyha m'a Wesse' egegkok, apwesey nak Micaías, Imlá apketche. Ataqnawhok eyke ko'o m'a, hakte mehéltennassók makham aqsok ektaqmela, aqsok ekmaso aqsa chá'a héltennaksek.
Apchátegmowágkek axta eyke m'a Josafat:
—Ná etne aqsa appeywa xa.
9 Yetlókok axta apwóneykha wesse' apwányam Israel xama apkeláneykha, aptáhak axta apcháneya:
—¡Éntementa sa' heykxa Micaías se'e, apketche nak Imlá!
10 Apkelántaxneykxeyk axta apkelnaqta apkelmeykencha'awo nak chá'a apkelwesse'e, wesse' apwányam Israel tén han wesse' apwányam Judá, cham'a Josafat, keñe apheyncha'a m'a eyáxñexa nentaxnamakxa nak tegma apwányam Samaria, tén axta apyókxoho apkellegasso nak chá'a amya'a apkellegasa amya'a nápaqta'awók xa énxet'ák nak. 11 Apkeláneykegkek axta sawo ekyentaxno ekho weyke kepet'ák ma'a Sedequías, Quenaaná axta apketche, keñe aptáha apyennaqtésa appeywa s'e: “¡Aptáhak Wesse' egegkok se'e: ‘Sa' emha ektamagkok sirios se'e aqsok kepet'ák nak, ekwokmoho apsawhawo apyókxoho!’”
12 Apheyásawók axta han aptáhakxa chá'a apkelpeywa m'a apyókxoho apkellegasso nak amya'a. Aptáhak axta apcháneya wesse' apwányam se'e: “Ektamák sa' Ramot nak Galaad keñe sa' emallánek, hakte Wesse' egegkok sa' egkések xeyep ma'a tegma apwányam nak.”
13 Aptáhak axta apcháneya Micaías ma'a ektáha axta apchánémap éntawakxa':
—Tásek apchátegmoweykegkokxa wesse' apwányam ma'a apyókxoho apkellegasso nak amya'a, meyke ekyeykhamaxche mók. Etne exchep xa epaqmétek xa aptamhágkaxa nak, etaqmelchesho apchátegmoweykegkokxa.
14 Apchátegmowágkek axta Micaías:
—¡Wánxa sa' aqsa axének ma'a apkeltamhókxa enxoho axének ma'a Wesse' egegkok! Naqsók xa sektáhakxa nak nápaqtók Wesse' egegkok.
15 Keñe axta apwokmo m'a aphakxa nak wesse' apwányam, tén axta aptáha apkelmaxneyáncha'a wesse' apwányam se'e:
—Micaías, ¿agketamagkoya sa' ma'a Ramot nak Galaad, essenhan magketamagkehe'?
Aptáhak axta Micaías:
—Ektamák sa', emallánek sa' han, hakte Wesse' egegkok sa' yának emok xeyep ma'a.
16 Apchátegmowágkek axta m'a wesse' apwányam:
—¡Hágkaxwe altennaksek xép altamhok héltennaksek ekmámnaqso' yetlo apxeyenma apwesey Wesse' egegkok!
17 Keñe axta Micaías aptáha s'e:
“Ekweteyak ko'o
apyókxoho israelitas
apkexpaqneykencha'a
m'a egkexe nak,
máxa m'a nepkések
meykel'a éltaqmelchesso.
Aptemék han
Wesse' egegkok
apkelxeyenma s'e:
‘Méko wesse' apagkok xa;
tásek eltaqhekxak aqsa
apxanák yetlo meyke
ektáhakxa apkelwáxok.’”
18 Aptáhak axta wesse' apwányam Israel apcháneya m'a Josafat:
—¡Éltennássek xeyk xép mehéltennassama chá'a ko'o aqsok ektaqmela xa, aqsok ekmaso aqsa chá'a héltennaksek!
19 Aptáhak axta Micaías:
—Yeyxho sa' aptáhakxa appeywa Wesse' egegkok: Ekwet'ak xeyk Wesse' egegkok apha m'a néten aptaháno eyeymáxkoho, keñe han apchaqnáncha'a apyókxoho apkelásenneykha m'a nápakha, ekpayho nak apkelya'assamakxa', tén han ma'a ekpayho nak nepsagqalwa. 20 Tén axta apkelmaxneyáncha'a Wesse' egegkok: ¿Yaqsa sa' kayáteyagkohok exog Ahab ektamagkok ma'a Ramot nak Galaad, yaqwayam yetsapwók ma'a? Mók aqsok axta chá'a apxénak pók, keñe axta pók apxéna han chá'a mók aqsok. 21 Keñe axta xama espíritu apkenegwokmo m'a apmonye' nak Wesse' egegkok apxéna elána'. Apkelmaxneyáha axta Wesse' egegkok: “¿Háxko sa' etnehek elána'?” 22 Tén axta apchátegmowágko espíritu apxéna etnéssesek apkelmopwancha'a amya'a m'a apyókxoho apkellegasso nak amya'a apagkok ma'a wesse' apwányam. Keñe axta Wesse' egegkok aptáha apcháneya s'e: Exeg, elyexanchesha sa' ma'a, katnehek sa' xa apmakókxa nak etnehek. 23 Apya'ásegwokmek kaxwók xeyep ektáha Wesse' egegkok apcháphasso xama espíritu yaqwayam etnéssesagkok apkelmopwancha'a amya'a m'a apyókxoho nak apkellegasso amya'a apagkok. Apxénchek han káhapwak ekmaso apha ekwokmoho apketsapa.
24 Tén axta Sedequías, apketche nak Quenaaná, apyepetchegwokmoho m'a Micaías, aptekpagkassek axta apmáxempenek aptáha apcháneya s'e:
—¿Háxko ektáhakxa seyenyawa nak ko'o Wesse' egegkok espíritu apagkok yaqwayam epaqhetchesek xép?
25 Apchátegmowágkek axta Micaías:
—Sa' ey'ásegwók ma'a apyexánegwokmo enxoho chá'a kañe' tegma tén han pók tegma.
26 Keñe axta wesse' apwányam Israel aptáha s'e:
—¡Kólma sa' Micaías, kólyentemekxa sa' ma'a aphakxa nak Amón, apteme nak apkeláneykha tegma apwányam, keñe han ma'a aphakxa nak Joás, hatte nak ko'o! 27 Kóltennés sa' sektáha ko'o séltémo kólaqxegkesek kañe' negmomaxchexa', tén han séltémo kólmések wánxa ketchetseyk pán tén han yegmen, ekwokmoho sekwa'akto sa' ko'o makham meyke setnahakxa'.
28 Aptáhak axta makham Micaías:
“Apwa'akteyk sa'
agkok makham xép
yetlo meyke ektáhakxa',
háwe sa' eyke eñama
Wesse' egegkok
seyásenneykekxa
ko'o axének.”
29 Tén axta wesse' apwányam Israel, tén han Josafat, wesse' apwányam nak Judá, apkelxega apmako ektamagkok ma'a Ramot nak Galaad. 30 Keñe axta wesse' apwányam Israel aptáha apcháneya m'a Josafat:
—Amhagkok sa' ko'o émpakháxchexa, alhaxyawaksek sa' sélnaqta sélmeykha nak chá'a sekteme wesse', ayaqmagkasek sa' pók, xeyep sa' elántaxnekxak se'e sélnaqta nak.
Apkelhaxyawássek axta apkelnaqta wesse' apwányam Israel apkelmákxo pók aptémakxa apáwa, keñe aptaxnegwokmo m'a émpakháxchexa'. 31 Apkeltamhók axta eyke wesse' apwányam Siria, mektamagkehek metnaha enxoho wesse' apwányam Israel ma'a treinta y dos sẽlpextétamo apkelámha apmonye'e apagkok, apkelchántamo axta chá'a yátnáxeg apkelyenyawasso apkenchesso kempakhakma. 32 Xama axta apwet'a apkelámha apmonye'e apkelchánte nak yátnáxeg apyenyawasso m'a Josafat, wesse' apwányam Israel axta apkeneyk, keñe apwakha'a apmako ektamagkok. Yetlókok axta han apyennaqtéssamo appeywa Josafat apkeltamho kólpasmok, 33 apkelwet'ak axta metnaha wesse' apwányam Israel ma'a, keñe apkelwátesagko apyaqmasso. 34 Apya'ássek axta aqsa han apmakta'a yágke xama sẽlpextétamo, tásek axta han apmakte m'a wesse' apwányam Israel, apchaqhassásawo malámog apcháhakkásamap. Keñe axta aptáha apcháneya m'a apxegkesso axta yátnáxeg apyenyawasso apagkok:
—Etaqheksoho sa', hetekkesek sa' ko'o s'e émpakháxchexa nak, tásek ko'o sekmaktamaxche'.
35 Kayhek axta apkelnápomap xa ekhem nak, keñe m'a wesse' apwányam nak, kélchenegkáseyha axta aqsa m'a kañe' nak apchánte yátnáxeg apyenyawasso, kélenmexchásawo m'a sirios. Taxnakmek axta eyke apketsapa, hakte kelpexyawánteyk axta éma apagkok ma'a kañe' awáxok nak yátnáxeg apyenyawasso eñama apyense. 36 Xama axta ektaxna ekhem, axta aptáhak chá'a apcháneya pók sẽlpextétamo s'e: “¡Ólmeyekxak sa' chá'a enxama néleñamakxa tén han enxagkok, 37 hakte apketsekkek wesse' apwányam!”
Keñe axta kélya'ásekxo wesse' apwányam ma'a Samaria, axta kélátawanyegwákxak ma'a. 38 Tén axta kélyenyessákxo yátnáxeg apyenyawasso m'a yámmáxek nak Samaria, ekyaqpáseykegkaxa axta chá'a yegmen ma'a kelán'ák ekyaqmagkáseyak pók énxet ekma chá'a ekyánmaga ekpathetéyak, kelyaqmeláha axta han semheg éma apagkok ma'a Ahab, ekhawo aptáhakxa axta apxeyenma m'a Wesse' egegkok.
39 Ektémakxa axta apweynchámeykha Ahab tén han ekyókxoho aqsok apkelane, keñe han aptémakxa axta apkeláneya m'a tegma apyawe apagkok apkelmeykencha'a yánnapóxeg apma'ák apkelnáxegkáseykencha'a, tén han apkeláneya axta tegma apkelyawe, hágkek eknaqtáxésamaxche m'a weykcha'áhak apagkok axta m'a kelwesse'e apkelwányam nak Israel. 40 Apketsepmeyk axta Ahab, keñe apyaqmagkassama apteme wesse' apwányam ma'a apketche Ocozías.
Josafat apteme wesse' apwányam ma'a Judá
(2 Cr 20.31-37)41 Apkeynamók axta apteme wesse' apwányam Josafat ma'a Judá, Asá axta apketche, ekweykmo axta cuatro apyeyam apteme wesse' apwányam Ahab ma'a Israel. 42 Treinta y cinco apyeyam apagkok axta m'a Josafat, keñe ekweykmo veinticinco apyeyam apteme wesse' apwányam ma'a Jerusalén. Azubá axta ekwesey egken, Silhí axta apketche.
43 Péwók axta ekyókxoho aqsok apkelane m'a Josafat, aptéma axta m'a Asá, apyáp axta. Tásek axta aqsok apkelane nápaqtók Wesse' egegkok. Axta eyke kóltegkessók ma'a apkelpeykessamókxa axta chá'a aqsok apkeláyókxa m'a énxet'ák melya'áseyak nak Dios, apkelnapmakxa axta chá'a aqsok apnaqtósso m'a énxet'ák, tén han apwatnéssamakxa axta chá'a aqsok ekmátsa nak ekpaqneyam éten agkok ma'a aqsok kéleykmássesso.
44 Aphéssamók axta han mók apkelpaqhetchásamap Josafat ma'a wesse' apwányam nak Israel yaqwayam melnapakpehek chá'a. 45 Ektémakxa axta apweynchámeykha tén han méxnésseykekxa chá'a aqsok apkelane, keñe han kempakhakma apye'eykemxa axta chá'a, hágkek eknaqtáxésamaxche m'a weykcha'áhak apagkok axta m'a kelwesse'e apkelwányam nak Judá. 46 Josafat axta m'a apkelántekkessama axta apkelókxa m'a apkeláneykegkoho axta chá'a apkeltémakxa ekmaso megkalmopsexta'a apkelpeykessamo m'a aqsok apkeláyókxa', apkeleymomap axta, apyennaqtamakxa axta m'a Asá, apyáp axta. 47 (Méko axta makham wesse' apwányam ma'a Edom, wánxa axta aqsa aptaqmelchesso apchókxa'.)
48 Apkeltémok axta han kóllánésagkok Josafat yántakpayhe ektéma nak ma'a éleñama nak Tarsis, yaqwayam elsanták ma'a sawo ekyátekto élmomnáwa éleñama m'a Ofir; mopwanchek axta eyke apmáheyo emhagkok ma'a hakte nekha'a étkók axta temégweykmok yántakpayhe m'a yókxexma nak Esión-guéber. 49 Tén axta Ocozías, apketche nak Ahab, aptáha apcháneya m'a Josafat: “Yoho sa' elyetlók séláneykha apkelchánte yántakpayhe m'a apkeláneykha nak xép,” axta eyke ya'awok ma'a Josafat.
50 Apketsekkek axta Josafat keñe kélátawanyegwákxo m'a David Tegma Apwányam apagkok, apyapmeyk nanók axta. Tén axta apyaqmagkassama apteme wesse' apwányam ma'a apketche Joram.
Ocozías apteme wesse' apwányam Israel
51 Apkeynamók axta apteme wesse' apwányam Ocozías, Ahab axta apketche, cham'a Israel ekpayho nak Samaria, ekweykmo axta diecisiete apyeyam apteme wesse' apwányam Josafat ma'a Judá, apqánet apyeyam axta han apteme wesse' apwányam ma'a Ocozías. 52 Asagkek axta eyke ektémakxa aqsok apkelane nápaqtók Wesse' egegkok, hakte apyetlókassegkek axta m'a aptémakxa axta apyáp tén han egken, tén han Jeroboam, Nabat axta apketche, apkelánéseykegko axta melya'assáxma m'a énxet'ák Israel. 53 Apkelpeykessamók axta han ma'a Baal apcháyók axta han, aptémakxa axta chá'a m'a apyáp axta, aplókassegkek axta m'a Wesse' egegkok, Dios nak Israel.
Micaías profetiza la derrota de Acab
(2 Cr. 18.1-34)1 Tres años pasaron sin guerra entre los sirios e Israel. 2 Y aconteció al tercer año, que Josafat rey de Judá descendió al rey de Israel. 3 Y el rey de Israel dijo a sus siervos: ¿No sabéis que Ramot de Galaad es nuestra, y nosotros no hemos hecho nada para tomarla de mano del rey de Siria? 4 Y dijo a Josafat: ¿Quieres venir conmigo a pelear contra Ramot de Galaad? Y Josafat respondió al rey de Israel: Yo soy como tú, y mi pueblo como tu pueblo, y mis caballos como tus caballos.
5 Dijo luego Josafat al rey de Israel: Yo te ruego que consultes hoy la palabra de Jehová. 6 Entonces el rey de Israel reunió a los profetas, como cuatrocientos hombres, a los cuales dijo: ¿Iré a la guerra contra Ramot de Galaad, o la dejaré? Y ellos dijeron: Sube, porque Jehová la entregará en mano del rey. 7 Y dijo Josafat: ¿Hay aún aquí algún profeta de Jehová, por el cual consultemos? 8 El rey de Israel respondió a Josafat: Aún hay un varón por el cual podríamos consultar a Jehová, Micaías hijo de Imla; mas yo le aborrezco, porque nunca me profetiza bien, sino solamente mal. Y Josafat dijo: No hable el rey así. 9 Entonces el rey de Israel llamó a un oficial, y le dijo: Trae pronto a Micaías hijo de Imla. 10 Y el rey de Israel y Josafat rey de Judá estaban sentados cada uno en su silla, vestidos de sus ropas reales, en la plaza junto a la entrada de la puerta de Samaria; y todos los profetas profetizaban delante de ellos. 11 Y Sedequías hijo de Quenaana se había hecho unos cuernos de hierro, y dijo: Así ha dicho Jehová: Con estos acornearás a los sirios hasta acabarlos. 12 Y todos los profetas profetizaban de la misma manera, diciendo: Sube a Ramot de Galaad, y serás prosperado; porque Jehová la entregará en mano del rey.
13 Y el mensajero que había ido a llamar a Micaías, le habló diciendo: He aquí que las palabras de los profetas a una voz anuncian al rey cosas buenas; sea ahora tu palabra conforme a la palabra de alguno de ellos, y anuncia también buen éxito. 14 Y Micaías respondió: Vive Jehová, que lo que Jehová me hablare, eso diré. 15 Vino, pues, al rey, y el rey le dijo: Micaías, ¿iremos a pelear contra Ramot de Galaad, o la dejaremos? Él le respondió: Sube, y serás prosperado, y Jehová la entregará en mano del rey. 16 Y el rey le dijo: ¿Hasta cuántas veces he de exigirte que no me digas sino la verdad en el nombre de Jehová? 17 Entonces él dijo: Yo vi a todo Israel esparcido por los montes, como ovejas que no tienen pastor; y Jehová dijo: Estos no tienen señor; vuélvase cada uno a su casa en paz. 18 Y el rey de Israel dijo a Josafat: ¿No te lo había yo dicho? Ninguna cosa buena profetizará él acerca de mí, sino solamente el mal. 19 Entonces él dijo: Oye, pues, palabra de Jehová: Yo vi a Jehová sentado en su trono, y todo el ejército de los cielos estaba junto a él, a su derecha y a su izquierda. 20 Y Jehová dijo: ¿Quién inducirá a Acab, para que suba y caiga en Ramot de Galaad? Y uno decía de una manera, y otro decía de otra. 21 Y salió un espíritu y se puso delante de Jehová, y dijo: Yo le induciré. Y Jehová le dijo: ¿De qué manera? 22 Él dijo: Yo saldré, y seré espíritu de mentira en boca de todos sus profetas. Y él dijo: Le inducirás, y aun lo conseguirás; ve, pues, y hazlo así. 23 Y ahora, he aquí Jehová ha puesto espíritu de mentira en la boca de todos tus profetas, y Jehová ha decretado el mal acerca de ti.
24 Entonces se acercó Sedequías hijo de Quenaana y golpeó a Micaías en la mejilla, diciendo: ¿Por dónde se fue de mí el Espíritu de Jehová para hablarte a ti? 25 Y Micaías respondió: He aquí tú lo verás en aquel día, cuando te irás metiendo de aposento en aposento para esconderte. 26 Entonces el rey de Israel dijo: Toma a Micaías, y llévalo a Amón gobernador de la ciudad, y a Joás hijo del rey; 27 y dirás: Así ha dicho el rey: Echad a este en la cárcel, y mantenedle con pan de angustia y con agua de aflicción, hasta que yo vuelva en paz. 28 Y dijo Micaías: Si llegas a volver en paz, Jehová no ha hablado por mí. En seguida dijo: Oíd, pueblos todos.
29 Subió, pues, el rey de Israel con Josafat rey de Judá a Ramot de Galaad. 30 Y el rey de Israel dijo a Josafat: Yo me disfrazaré, y entraré en la batalla; y tú ponte tus vestidos. Y el rey de Israel se disfrazó, y entró en la batalla. 31 Mas el rey de Siria había mandado a sus treinta y dos capitanes de los carros, diciendo: No peleéis ni con grande ni con chico, sino solo contra el rey de Israel. 32 Cuando los capitanes de los carros vieron a Josafat, dijeron: Ciertamente este es el rey de Israel; y vinieron contra él para pelear con él; mas el rey Josafat gritó. 33 Viendo entonces los capitanes de los carros que no era el rey de Israel, se apartaron de él. 34 Y un hombre disparó su arco a la ventura e hirió al rey de Israel por entre las junturas de la armadura, por lo que dijo él a su cochero: Da la vuelta, y sácame del campo, pues estoy herido. 35 Pero la batalla había arreciado aquel día, y el rey estuvo en su carro delante de los sirios, y a la tarde murió; y la sangre de la herida corría por el fondo del carro. 36 Y a la puesta del sol salió un pregón por el campamento, diciendo: ¡Cada uno a su ciudad, y cada cual a su tierra!
37 Murió, pues, el rey, y fue traído a Samaria; y sepultaron al rey en Samaria. 38 Y lavaron el carro en el estanque de Samaria; y los perros lamieron su sangre (y también las rameras se lavaban allí), conforme a la palabra que Jehová había hablado. 39 El resto de los hechos de Acab, y todo lo que hizo, y la casa de marfil que construyó, y todas las ciudades que edificó, ¿no está escrito en el libro de las crónicas de los reyes de Israel? 40 Y durmió Acab con sus padres, y reinó en su lugar Ocozías su hijo.
Reinado de Josafat
(2 Cr. 20.31-37)41 Josafat hijo de Asa comenzó a reinar sobre Judá en el cuarto año de Acab rey de Israel. 42 Era Josafat de treinta y cinco años cuando comenzó a reinar, y reinó veinticinco años en Jerusalén. El nombre de su madre fue Azuba hija de Silhi. 43 Y anduvo en todo el camino de Asa su padre, sin desviarse de él, haciendo lo recto ante los ojos de Jehová. Con todo eso, los lugares altos no fueron quitados; porque el pueblo sacrificaba aún, y quemaba incienso en ellos. 44 Y Josafat hizo paz con el rey de Israel.
45 Los demás hechos de Josafat, y sus hazañas, y las guerras que hizo, ¿no están escritos en el libro de las crónicas de los reyes de Judá? 46 Barrió también de la tierra el resto de los sodomitas que había quedado en el tiempo de su padre Asa.
47 No había entonces rey en Edom; había gobernador en lugar de rey. 48 Josafat había hecho naves de Tarsis, las cuales habían de ir a Ofir por oro; mas no fueron, porque se rompieron en Ezión-geber. 49 Entonces Ocozías hijo de Acab dijo a Josafat: Vayan mis siervos con los tuyos en las naves. Mas Josafat no quiso. 50 Y durmió Josafat con sus padres, y fue sepultado con ellos en la ciudad de David su padre; y en su lugar reinó Joram su hijo.
Reinado de Ocozías de Israel
51 Ocozías hijo de Acab comenzó a reinar sobre Israel en Samaria, el año diecisiete de Josafat rey de Judá; y reinó dos años sobre Israel. 52 E hizo lo malo ante los ojos de Jehová, y anduvo en el camino de su padre, y en el camino de su madre, y en el camino de Jeroboam hijo de Nabat, que hizo pecar a Israel; 53 porque sirvió a Baal, y lo adoró, y provocó a ira a Jehová Dios de Israel, conforme a todas las cosas que había hecho su padre.