Xama kelán'a éxpaqhe sokmátsa Jesús
1 Seis ekhem axta keymomáxchek yaqwayam kammok ekhem melwagqayam axta chá'a judíos apkeltéma axta Pascua, apmeyeykekxeyk axta Jesús ma'a Betania, aphamakxa axta m'a Lázaro, cham'a apxátekhásseykmo axta. 2 Kéllánéssegkek axta ektámáxche Jesús ma'a; Marta axta ekmelásekte nento, Lázaro axta anhan aphak nepyeseksa m'a apheykha axta nekha mésa, aptómo xamo' apto m'a Jesús. 3 Seykenteyk axta María un cuarto teyp sokmátsa élánamáxche axta nardo agko', ennókók agko' axta nahan ma'a, kelexpaqhássessegkek axta apmagkok Jesús; keñe axta ektamheykekxo áwa' élyamassáseykekxo. Sawheykekxók axta ekpaqneyam kañe' tegma xa sokmátsa nak. 4 Keñe axta Judas Iscariote, cham'a Jesús apkeltáméséyak apmáheyo axta etlakkassesek yának emakpok ma'a Jesús aptéma appaqmeyesma s'e:
5 —¿Yaqsa ektáha megkólyenyékxo nak ekha ekyánmaga xa sokmátsa nak, hawók trescientos ekhem ekyánmaga nentamheykha xa, yaqwayam enxoho kólpasmok ma'a meyke nak aqsok apagkok?
6 Háwe axta eyke ekyetnakhassamo apwáxok Judas énxet'ák meyke aqsok apagkok aptéma appeywa xa ektáha nak, hakte apmenyexma axta m'a, selyaqye axagkok aptaqmelchesso axta nahan ma'a, apmenyexmeyk axta chá'a selyaqye kélxátaweykekxa axta chá'a m'a. 7 Axta aptemék Jesús apkenagkama s'e:
—Yoho aqsa, taqmelchessásak ma'a ekhem yaqwánxa sa' ko'o hélátawanyek. 8 Exmakha sa' eyke chá'a kélnepyeseksa kéxegke m'a énxet'ák meyke aqsok nak, kaxnók ko'o, maxek sa' chá'a kélnepyeseksa kéxegke.
Lázaro apxénamap yaqwayam emátog
9 Apxámok axta judíos apkellege amya'a apha Jesús ma'a Betania, apkelmeyeykekxeyk axta m'a, háwe axta eyke han wánxa apagkok Jesús apkeltémo elweta', Lázaro axta anhan apkeltémók elweta', cham'a apxátekhásseykmo axta Jesús. 10 Keñe axta m'a apkelámha amonye'e nak apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok apmáheyo yaqhek ma'a Lázaro, 11 hakte Lázaro axta keñamak apxámokma judíos apkexakha m'a apkelámha apmonye'e nak apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, yaqwayam enxoho etnahagkok melya'ásseyam ma'a Jesús.
Jesús aptaxnegweykekxa Jerusalén
(Mt 21.1-11Mc 11.1-11Lc 19.28-40)
12 Apxámok axta nahan énxet apkelmeyeykekxa Jerusalén yaqwayam epásegwakxak ma'a ekhem melwagqayam axta chá'a judíos kéltéma axta Pascua. Keñe axta mók ekhem apkellegaya amya'a énxet'ák apmáheyo ewakxak Jesús ma'a tegma apwányam. 13 Apkelyaqtenneykegkek axta yám'áx'áwa' apkelanyexeykegko Jesús xa énxet'ák nak. Axta aptemék apkelyennaqtéssamo apkelpeywa s'e:
—¡Hosana! ¡Tásek sa' katnehek apxénamap apwa'a nak Wesse' egegkok apcháphasso, Wesse' apwányam nak Israel!
14 Apwetágweykmek axta nahan Jesús xama yámelyéheykok, apchántegkek axta anhan ma'a, ekhawo ektémakxa nak eknaqtáxésamaxche s'e:
15 “Xép tegma apwányam Sión, nágye';
elano, apxegakmek xép
Wesse' apwányam apagkok
yámelyéheykok étkok
apchánte.”
16 Axta nahan elya'áseykegkok sekxók axta Jesús apkeltámeséyak xa aqsok nak, keñe axta kélteméssessama apcheymákpoho m'a Jesús, élxénweykekxoho apkelwáxok apteméssessamakxa ekyetnama eknaqtáxésamaxche ekxeyenma nak ma'a Jesús.
17 Apkeltenneykha axta ektémakxa aqsok apkelwete m'a énxet'ák ektáha axta apkelxegexma'a Jesús, apwóneykencha'a axta Lázaro kañe' takhaxpop apxátekhásseykmo. 18 Axta keñamak apkelanyexeykegko Jesús ma'a énxet'ák, hakte apkellegayak axta amya'a ektémakxa apkelane aqsok sempelakkasso nak agweta'. 19 Keñe axta fariseos aptéma chá'a apkenagkama pók se'e:
—Kélwet'ak kéxegke megkatyapa aqsok negmáheyo anlána'. ¡Kóllano, apxámok énxet'ák apkelyetleykekxa m'a Jesús!
Nápakha griegos apketamso Jesús
20 Nápakha griegos axta anhan apkelpaxqamap ma'a énxet'ák apkelmahéyak axta Jerusalén yaqwayam elpeykeshok Dios ekhem melwagqayam axta judíos. 21 Apya'áyak axta nahan Felipe xa énxet'ák nak, cham'a Felipe apkeñama axta m'a Betsaida, yókxexma Galilea. Axta aptemék apkenagkama s'e:
—Néltamhók negko'o agwetak Jesús.
22 Apxegamchek axta Felipe apkeltennásseykekxo Andrés, apqánet axta apkelxegák apkeltennásseykekxo m'a Jesús. 23 Axta aptemék apkelanagkama Jesús se'e:
—Wokmek kaxwo' ekhem yaqwánxa kólteméssesek apcheymákpoho m'a ektáha nak Apketche énxet. 24 Naqsók ko'o sektáha séláneya kéxegke apteyekmo enxoho hótáhap apaktek náxop keñe megyetsepe', melxeganmaha apteme hótáhap apaktek; ketsekkek agkok hótáhap apaktek, xámok katnehek kélnakxo apyexna. 25 Énxet ektáhakxa enxoho apchásekhayo apyennaqte, emassegwók sa'; keñe sa' ma'a énxet megyásekhe nak ektémakxa apyennaqte keso náxop, keytek sa' ekyennaqte apnények megkatnégwayam néxa. 26 Apmakók agkok ko'o etnehek séláneykha xama énxet, hétlawha sa'; exnók sa' nahan chá'a sekhámxa enxoho chá'a m'a séláneykha nak. Aptemék agkok ko'o séláneykha xama énxet, Táta sa' etnéssesek ekha kéláyo.
Jesús apxeyenma yaqwayam yetsapok
27 “¡Eklegágkok ahagko' ko'o kaxwók élapwayam ewáxok! ¿Háxko sa' ko'o atnehek sekpeywa? ¿Keya sa' atnehek sekpeywa s'e: ‘Táta, hemassésses ko'o s'e sélapwayam nak’? Ekwayak axta eyke ko'o yaqwayam ótak xa ektéma nak. 28 Táta, yána kólteméssesek eyeymáxkoho apwesey exchep.”
Tén axta eklegamaxko kélpeywa eñama néten, axta entemék se'e: “Ekteméssessegkek axta ko'o eyeymáxkoho sekwesey, atnessásekxak sa' eyke makham.”
29 Takha' appáwà axta apkelanagkók ma'a énxet'ák ektáha axta apkellege; keñe axta nápakha aptéma apkelpaqmeyesma s'e:
—Dios apchásenneykha appaqhetchásak.
30 Axta aptemék Jesús apkelanagkama s'e:
—Háwe eñama ko'o yaqwayam hepasmok eklégáxko xa kélpeywa nak, kéxegke yaqwayam kapasmok. 31 Wokmek kaxwók yaqwánxa keykpelchexkohok keso náxop, kóltekkesek sa' kaxwók ma'a ektéma nak éláneykha keso náxop. 32 Élchexneyk sa' agkok ko'o néten, hélyo'ótak sa' apyókxoho énxet'ák.
33 Cháxa apkeltennassama axta Jesús yaqweykenxa katnehek ma'a apketsapma. 34 Axta aptemék apkelátegmoweykegko énxet'ák se'e:
—Segánamakxa negko'o keñamak negya'áseykegkoho apmáheyo exek chá'a megkatnégwayam néxa Mesías. ¿Yaqsak ektáha apxéna nak xép peya kólchexnek néten ma'a ektáha nak Apketche énxet? ¿Yaqsa m'a ektáha nak Apketche énxet?
35 Axta aptemék apkelanagkama Jesús se'e:
—Keytek sa' makham kélnepyeseksa kéxegke élseyéxma, yaqwatakxoho sa' eyke. Kólyentamaxkoho kólweynchamha ekhakxa nak makham élseyéxma, yaqwayam enxoho megkalpelakkasek kayaqtéssóxma; hakte cham'a ektáhakxa enxoho ekweynchámeykha ekyáqtésakxaxma, megkay'asagkehek ekmahágkaxa. 36 Nágkólya'ássem élseyéxma ekyetnakxa nak makham kélnepyeseksa kéxegke, yaqwayam sa' kóltéhek kéleñamakxa neyseksa élseyéxma.
Apxegeykekxeyk axta makham Jesús natámen apteme appeywa xa, apxegánegkessegkek xa énxet'ák nak.
Judíos apya'ásseyam Jesús
37 Apkelya'ásseykmek axta Jesús xa énxet'ák nak, neyseksa axta eykhe apkelane nápaqta'awók ma'a aqsok sempelakkasso agko' nak agweta'; 38 hakte máheyók axta katnehek ma'a ektémakxa axta apnaqtáxéséyak Isaías, apteme axta Dios appeywa aplegasso ektéma axta s'e:
“Wesse', ¿yaqsa axta
megkay'ásseykmo amya'a
nenlegasso axta negko'o?
¿Yaqsa axta apxekmóssama
Wesse' egegkok ma'a
apmopwána?”
39 Apkelya'ásseykmek axta eyke nahan énxet'ák, hakte axta temék nahan aptáxésso weykcha'áhak Isaías se'e:

40 “Apkeláhakkassessegkek
apaqta'ák Dios xa énxet'ák nak,
élyennaqte apkelwáxok nahan
apteméssessók,
yaqwayam enxoho
melwetyehek aqsok,
tén han melya'asagkehek
aqsok;
yaqwayam enxoho
mehélyo'ótek ko'o,
keñe maltaqmelchesseme'.”
41 Apxeyenmeyk axta Isaías xa, hakte apweteyak axta ektémakxa Jesús apcheymákpoho, apxeyenmeyk axta nahan ma'a.
42 Apxámok axta nahan judíos apteme melya'ásseyam Jesús; weykmók axta anhan nápakha m'a énxet'ák ekha nak kéláyo. Axta eyke elxeyenmak nápaqta'awók énxet'ák, hakte fariseos axta apkelayeyk, yaqwayam enxoho megkólántekkesek ma'a kañe' apchaqneykekxexa nak judíos. 43 Hakte apmenyeyk axta m'a ektémakxa nak ektaqmalma apkelxéneykha m'a énxet'ák, keñe axta asextók apkelmopmenyého m'a senxéneykha ektaqmela nak Dios.
Jesús appeywa yaqwayam kalyekpelkohok énxet'ák
44 Axta aptemék apyennaqtéssamo appeywa Jesús se'e: “Énxet ektáhakxa enxoho mehey'ásseyam ko'o, metne nak mehey'ásseyam wánxa ko'o, ekweykekxoho nak apteme mey'ásseyam ma'a Táta, aptáha axta seyáphasso ko'o. 45 Énxet ektáhakxa enxoho sete ko'o, apweteyak nahan ma'a aptáha axta seyáphasso ko'o. 46 Ko'o, sekteme nak élseyéxma, ekwayak axta ko'o keso náxop, yaqwayam enxoho mexmakha neyseksa ekyaqtéssóxma m'a énxet'ák apteme nak mehey'ásseyam ko'o. 47 Keñe m'a énxet apháxenmo nak sekpeywa, keñe melyahakxe', háwe ko'o sekxeyenma yaqwayam kóllegássesagkoho', hakte axta ko'o aweyk yaqwayam wának kóllegássesagkohok énxet'ák keso náxop, wánxa axta aqsa yaqwayam alwagkasek teyp. 48 Énxet ektáhakxa enxoho setaqhessamo ko'o, tén han melyaheykekxoho nak sekpeywa, yetneyk eyke yaqwayam kának kóllegássesagkohok xa: sekpeywa sa' kának kallegássesagkohok ma'a ektemégwokmo sa' néxa ekhem. 49 Hakte maxének chá'a ko'o m'a sekmáheyo ahagko' nak axének; akke apkeltémo chá'a ko'o yaqwánxa atnehek sekpeywa tén han sélxekmósso m'a Táta, aptáha axta seyáphasso ko'o. 50 Ekya'ásegkók ko'o ekméssamo ekyennaqte apnények meyke néxa énxet ma'a Táta segánamakxa apagkok nak. Ekxeyenmeyk chá'a ko'o m'a apkeltémókxa nak chá'a axének ma'a Táta, cham'a sektémakxa nak chá'a ko'o sekxeyenma.”
Jesús es ungido en Betania
(Mt. 26.6-13Mr. 14.3-9)
1 Seis días antes de la pascua, vino Jesús a Betania, donde estaba Lázaro, el que había estado muerto, y a quien había resucitado de los muertos. 2 Y le hicieron allí una cena; Marta servía, y Lázaro era uno de los que estaban sentados a la mesa con él. 3 Entonces María tomó una libra de perfume de nardo puro, de mucho precio, y ungió los pies de Jesús, y los enjugó con sus cabellos; y la casa se llenó del olor del perfume. 4 Y dijo uno de sus discípulos, Judas Iscariote hijo de Simón, el que le había de entregar: 5 ¿Por qué no fue este perfume vendido por trescientos denarios, y dado a los pobres? 6 Pero dijo esto, no porque se cuidara de los pobres, sino porque era ladrón, y teniendo la bolsa, sustraía de lo que se echaba en ella. 7 Entonces Jesús dijo: Déjala; para el día de mi sepultura ha guardado esto. 8 Porque a los pobres siempre los tendréis con vosotros, mas a mí no siempre me tendréis.
El complot contra Lázaro
9 Gran multitud de los judíos supieron entonces que él estaba allí, y vinieron, no solamente por causa de Jesús, sino también para ver a Lázaro, a quien había resucitado de los muertos. 10 Pero los principales sacerdotes acordaron dar muerte también a Lázaro, 11 porque a causa de él muchos de los judíos se apartaban y creían en Jesús.
La entrada triunfal en Jerusalén
(Mt. 21.1-11Mr. 11.1-11Lc. 19.28-40)
12 El siguiente día, grandes multitudes que habían venido a la fiesta, al oír que Jesús venía a Jerusalén, 13 tomaron ramas de palmera y salieron a recibirle, y clamaban: ¡Hosanna! ¡Bendito el que viene en el nombre del Señor, el Rey de Israel! 14 Y halló Jesús un asnillo, y montó sobre él, como está escrito:
15 No temas, hija de Sion;
He aquí tu Rey viene,
Montado sobre un pollino de asna.
16 Estas cosas no las entendieron sus discípulos al principio; pero cuando Jesús fue glorificado, entonces se acordaron de que estas cosas estaban escritas acerca de él, y de que se las habían hecho. 17 Y daba testimonio la gente que estaba con él cuando llamó a Lázaro del sepulcro, y le resucitó de los muertos. 18 Por lo cual también había venido la gente a recibirle, porque había oído que él había hecho esta señal. 19 Pero los fariseos dijeron entre sí: Ya veis que no conseguís nada. Mirad, el mundo se va tras él.
Unos griegos buscan a Jesús
20 Había ciertos griegos entre los que habían subido a adorar en la fiesta. 21 Estos, pues, se acercaron a Felipe, que era de Betsaida de Galilea, y le rogaron, diciendo: Señor, quisiéramos ver a Jesús. 22 Felipe fue y se lo dijo a Andrés; entonces Andrés y Felipe se lo dijeron a Jesús. 23 Jesús les respondió diciendo: Ha llegado la hora para que el Hijo del Hombre sea glorificado. 24 De cierto, de cierto os digo, que si el grano de trigo no cae en la tierra y muere, queda solo; pero si muere, lleva mucho fruto. 25 El que ama su vida, la perderá; y el que aborrece su vida en este mundo, para vida eterna la guardará. 26 Si alguno me sirve, sígame; y donde yo estuviere, allí también estará mi servidor. Si alguno me sirviere, mi Padre le honrará.
Jesús anuncia su muerte
27 Ahora está turbada mi alma; ¿y qué diré? ¿Padre, sálvame de esta hora? Mas para esto he llegado a esta hora. 28 Padre, glorifica tu nombre. Entonces vino una voz del cielo: Lo he glorificado, y lo glorificaré otra vez. 29 Y la multitud que estaba allí, y había oído la voz, decía que había sido un trueno. Otros decían: Un ángel le ha hablado. 30 Respondió Jesús y dijo: No ha venido esta voz por causa mía, sino por causa de vosotros. 31 Ahora es el juicio de este mundo; ahora el príncipe de este mundo será echado fuera. 32 Y yo, si fuere levantado de la tierra, a todos atraeré a mí mismo. 33 Y decía esto dando a entender de qué muerte iba a morir. 34 Le respondió la gente: Nosotros hemos oído de la ley, que el Cristo permanece para siempre. ¿Cómo, pues, dices tú que es necesario que el Hijo del Hombre sea levantado? ¿Quién es este Hijo del Hombre? 35 Entonces Jesús les dijo: Aún por un poco está la luz entre vosotros; andad entre tanto que tenéis luz, para que no os sorprendan las tinieblas; porque el que anda en tinieblas, no sabe a dónde va. 36 Entre tanto que tenéis la luz, creed en la luz, para que seáis hijos de luz.
Incredulidad de los judíos
Estas cosas habló Jesús, y se fue y se ocultó de ellos. 37 Pero a pesar de que había hecho tantas señales delante de ellos, no creían en él; 38 para que se cumpliese la palabra del profeta Isaías, que dijo:
Señor, ¿quién ha creído a nuestro anuncio?
¿Y a quién se ha revelado el brazo del Señor?
39 Por esto no podían creer, porque también dijo Isaías:
40 Cegó los ojos de ellos, y endureció su corazón;
Para que no vean con los ojos, y entiendan con el corazón,
Y se conviertan, y yo los sane.
41 Isaías dijo esto cuando vio su gloria, y habló acerca de él. 42 Con todo eso, aun de los gobernantes, muchos creyeron en él; pero a causa de los fariseos no lo confesaban, para no ser expulsados de la sinagoga. 43 Porque amaban más la gloria de los hombres que la gloria de Dios.
Las palabras de Jesús juzgarán a los hombres
44 Jesús clamó y dijo: El que cree en mí, no cree en mí, sino en el que me envió; 45 y el que me ve, ve al que me envió. 46 Yo, la luz, he venido al mundo, para que todo aquel que cree en mí no permanezca en tinieblas. 47 Al que oye mis palabras, y no las guarda, yo no le juzgo; porque no he venido a juzgar al mundo, sino a salvar al mundo. 48 El que me rechaza, y no recibe mis palabras, tiene quien le juzgue; la palabra que he hablado, ella le juzgará en el día postrero. 49 Porque yo no he hablado por mi propia cuenta; el Padre que me envió, él me dio mandamiento de lo que he de decir, y de lo que he de hablar. 50 Y sé que su mandamiento es vida eterna. Así pues, lo que yo hablo, lo hablo como el Padre me lo ha dicho.