1 Apmeyákxeyk axta José aphakxa faraón apkeltennássekxo apwa'a m'a apyáp tén han apkelpepma, apkeleñama Canaán, apkeltennássek axta apheyncha'a m'a yókxexma Gosen, yetlo apnaqtósso nepkések, weyke, tén han ekyókxoho aqsok apagkok ekyetnakxa nak. 2 Apkelyesáha axta cinco apkelpepma, tén axta apnaqlawa m'a aphakxa nak faraón, yaqwayam enxoho elweta'. 3 Aptáhak axta faraón apkelmaxneyáncha'a José apkelpepma s'e:
—¿Yaqsa kéltamheykha kéxegke?
Aptáhak axta apkelátegmowágko s'e:
—Negko'o nenteme nenláneykha nepkések, ekhawo m'a ẽlyapmeyk nano' axta. 4 Nélwa'ak negko'o yaqwayam aghak se'e apchókxa nak, hakte meyk segaqhe teyapmak ma'a Canaán, méko han pa'at yaqwayam etawagkok nepkések nennaqtósso. Hégho sa' negko'o aghakha yókxexma Gosen.
5 Aptáhak axta faraón apcháneya José s'e:
—Apya'aweykteyk xép ma'a apyáp, tén han ma'a apkelpepma nak, yaqwayam exnatámhok xamo'. 6 Apwanchek exmakha m'a xapop Egipto nak. Egkes sa' ma'a yókxexma Gosen ektaqmelakxa nak se'e negókxa nak, yaqwayam sa' exmakha m'a. Apya'ásegkok sa' agkok han xép énxet apmopwána aqsok nepyeseksa m'a, etnésses sa' apkeláneykha seknaqtósso.
7 Apyentamákxeyk axta han José apyáp Jacob aphakxa nak faraón. Appeykessek axta Jacob yetlo ektaqmeleykha appeywa m'a faraón. 8 Aptáhak axta faraón apkelmaxneyáncha'a s'e:
—¿Háxko ekwánxa ektáha apyeyam apagkok?
9 Aptáhak axta apchátegmowágko Jacob se'e:
—Ciento treinta apyeyam ahagkok ko'o entáhak sekweynchámeykegkaxa'. Apqántawók apyeyam ahagkok sekweynchámeykha, yókxoho apyeyam sekwete ekmaso sekha, mathanyeykekxak ma'a ekweykenxa axta apheykha élyapmeyk nano'.
10 Appeykásekxeyk axta makham Jacob ma'a faraón, tén axta aptepa m'a aphakxa. 11 Apméssek axta José m'a xapop ektaqmelakxa nak ma'a Egipto, yaqwayam exmakha m'a, apkeltamhókxa axta etnehek ma'a faraón. Cháxa ekyetna axta xapop apagkok ma'a apyáp, tén han apkelpepma, ekpayho nak yókxexma Ramsés. 12 Apkelmeyáseykegkek axta han chá'a José aptéyak ma'a apyókxoho apnámakkok nak, eyeyméxchexa enxoho chá'a aqsok apnámakkok.
Ektémakxa axta apkeláneykha apchókxa José
13 Méko axta hótáhap apaktek xama enxoho apchókxa', yágweykmók axta aqsa ekteyapma meyk segaqhe. Meyk axta kelnapmak ma'a énxet'ák Egipto, tén han ma'a Canaán. 14 Apchánchesákxeyk axta José selyaqye apyánmagkasso axta chá'a hótáhap apaktek ma'a énxet'ák Egipto, tén han énxet'ák Canaán, apxátaweykxeyk axta m'a faraón apxagkok. 15 Xama axta ekmassa ekha selyaqye m'a Egipto, tén han Canaán, apkelya'aweykxeyk axta énxet'ák Egipto aptáha apcháneya José s'e:
—¡Hẽlmés negko'o nento! Megkapayhawok negko'o héghok agmaskok meyk sẽlnapma, eñama meyke selyaqye egagkok.
16 Aptáhak axta apchátegmowágko José s'e:
—Méko sa' agkok entáhak selyaqye kélagkok, hélnaqlantagkas sa' kélnaqtósso, tén sa' ayaqmagkásekxak hótáhap apaktek.
17 Apnaqlákxéssek axta énxet'ák Egipto yátnáxeg, nepkések, weyke, tén han yámelyeheykok ma'a José, apyaqmagkásekxeyk axta han José hótáhap apaktek ekweykmoho xa ekyókxoho apyeyam nak. 18 Yeyk'ak axta xa apyeyam nak, apkelya'aweykxeyk axta makham José aptáha apcháneya s'e:
—Mogwanchek negko'o ólyexanchesha exchep sentáha meyke selyaqye egagkok; apagkok xép aptáhak ma'a nennaqtósso nak negko'o. Méko kaxwók mók aqsok yaqwayam agmések, xapop egagkok aqsa, tén han negyókxa nak negko'o. 19 Hẽlma negko'o exchep, tén han ma'a xapop egagkok nak, ekyaqmageykekxa m'a hótáhap apaktek. Antéhek sa' negko'o faraón apkelásenneykha naqsa, apagkok sa' etnehek ma'a xapop egagkok nak, yaqwayam etnehek apagkok ma'a, xép sa' hẽlmések aqsok aktek, yaqwayam sa' magmassehek negko'o, yaqwayam sa' han megkatnehek meyke aqsok ma'a xapop egagkok. Nágyoho aqsa agmaskok yetlo xapop egagkok.
20 Keñe axta José apkelmoma m'a ekyókxoho xapop nak Egipto, apkelméssama m'a faraón, hakte apkelméssegkek axta xapop apagkok ekha ekyánmaga m'a énxet'ák Egipto, eñama meyk élnapma. Apagkok axta aptemék faraón ma'a ekyókxoho xapop nak, 21 keñe axta m'a énxet'ák Egipto aptemessáseykegko kélásenneykha naqsa m'a ekyókxoho nak kañe' Egipto. 22 Wánxa axta aqsa melmoma José m'a xapop apagkok axta m'a apkelmaxnéssesso aqsok kéláyókxa, hakte faraón axta apkelmeyáseyak chá'a hótáhap apaktek ma'a; axta keñamak mekxeykekxo chá'a ekha ekyánmaga m'a xapop apagkok, hakte apteykegkek axta chá'a m'a apkelmeyáseyak axta chá'a faraón.
23 Keñe axta José aptáha apkeláneya énxet'ák se'e:
—Faraón kaxwók apagkok kéxegke, tén han ma'a xapop kélagkok nak, hakte élmomchek ko'o kéxegke ekha ekyánmaga yaqwayam almések ma'a. Keso aqsok aktek se'e yaqwayam kólchenekxa', 24 faraón sa' eyke kólmeyásekxak chá'a xama m'a ektáhakxa nak chá'a cinco ekwayam aqsok kélnakxo; keñe sa' ma'a cuatro éleymomáxche nak yaqwayam kólchenekxak chá'a, tén han kóltawagkok chá'a kéxegke yetlo kélketchek, tén han ma'a apyókxoho apheykha nak xamo' kéxegke.
25 Aptáhak axta apkelátegmowágko s'e:
—Ẽlwagkassek teyp xép, taqmeláha agko' xép apwáxok senlano senteméssesa faraón apkelásenneykha naqsa.
26 Apxénchek axta José ekyókxoho nak Egipto, kólmeyásekxak chá'a faraón xama m'a ekwayam nak chá'a cinco ekyókxoho aqsok eknakxamáxche'. Yetneyk makham xa apkelánémakpexa nak chá'a etnahagkok énxet'ák; apkelmaxnéssesso aqsok kéláyókxa axta aqsa meyánmagkasek chá'a xama enxoho, hakte axta etnék apagkok faraón ma'a xapop apagkok nak.
Ektemegwánxa néxa apmopmenyého Jacob
27 Apkelheykmek axta énxet'ák Israel ma'a Egipto. Apmomchek axta m'a yókxexma Gosen, cha'a apxámagweykenxa apagko' axta han ma'a. 28 Diecisiete apyeyam axta weykmok apha Jacob ma'a Egipto, ciento cuarenta y siete apyeyam apagkok axta aptemék.
29 Apyekpelchegkek axta ekmáheyo kawak apketsapma m'a Israel. Apkeltamhók axta kóltennássekxak ma'a apketche José, yaqwayam enxoho etnehek yának se'e:
—Epekken apmek kóneg éyók, etnésses naqso' peya elának ma'a sekmako nak almaxna', ektáha enxoho naqso' seyásekhayo. ¡Ná heyátawanye aqsa s'e Egipto! 30 Peyk sa' agkok ko'o allókassekxak sekyampe xamo' ma'a élyapmeyk nano', hetekkes sa' Egipto, heyátawanyegwakxa sa' ma'a takhaxpop apagkok nak.
—Atnehek sa' ma'a aptáhakxa nak appeywa —axta aptáhak apchátegmowágko José.
31 —Etnésses sa' naqso' —axta aptáhak makham apcháneya apyáp.
Tén axta José apteméssesa naqso', tén axta Israel apháxahánto aptekxeya nápat ma'a naw'a apyetnamakxa.
1 Vino José y lo hizo saber a Faraón, y dijo: Mi padre y mis hermanos, y sus ovejas y sus vacas, con todo lo que tienen, han venido de la tierra de Canaán, y he aquí están en la tierra de Gosén. 2 Y de los postreros de sus hermanos tomó cinco varones, y los presentó delante de Faraón. 3 Y Faraón dijo a sus hermanos: ¿Cuál es vuestro oficio? Y ellos respondieron a Faraón: Pastores de ovejas son tus siervos, así nosotros como nuestros padres. 4 Dijeron además a Faraón: Para morar en esta tierra hemos venido; porque no hay pasto para las ovejas de tus siervos, pues el hambre es grave en la tierra de Canaán; por tanto, te rogamos ahora que permitas que habiten tus siervos en la tierra de Gosén. 5 Entonces Faraón habló a José, diciendo: Tu padre y tus hermanos han venido a ti. 6 La tierra de Egipto delante de ti está; en lo mejor de la tierra haz habitar a tu padre y a tus hermanos; habiten en la tierra de Gosén; y si entiendes que hay entre ellos hombres capaces, ponlos por mayorales del ganado mío.
7 También José introdujo a Jacob su padre, y lo presentó delante de Faraón; y Jacob bendijo a Faraón. 8 Y dijo Faraón a Jacob: ¿Cuántos son los días de los años de tu vida? 9 Y Jacob respondió a Faraón: Los días de los años de mi peregrinación son ciento treinta años; pocos y malos han sido los días de los años de mi vida, y no han llegado a los días de los años de la vida de mis padres en los días de su peregrinación. 10 Y Jacob bendijo a Faraón, y salió de la presencia de Faraón. 11 Así José hizo habitar a su padre y a sus hermanos, y les dio posesión en la tierra de Egipto, en lo mejor de la tierra, en la tierra de Ramesés, como mandó Faraón. 12 Y alimentaba José a su padre y a sus hermanos, y a toda la casa de su padre, con pan, según el número de los hijos.
13 No había pan en toda la tierra, y el hambre era muy grave, por lo que desfalleció de hambre la tierra de Egipto y la tierra de Canaán. 14 Y recogió José todo el dinero que había en la tierra de Egipto y en la tierra de Canaán, por los alimentos que de él compraban; y metió José el dinero en casa de Faraón. 15 Acabado el dinero de la tierra de Egipto y de la tierra de Canaán, vino todo Egipto a José, diciendo: Danos pan; ¿por qué moriremos delante de ti, por haberse acabado el dinero? 16 Y José dijo: Dad vuestros ganados y yo os daré por vuestros ganados, si se ha acabado el dinero. 17 Y ellos trajeron sus ganados a José, y José les dio alimentos por caballos, y por el ganado de las ovejas, y por el ganado de las vacas, y por asnos; y les sustentó de pan por todos sus ganados aquel año. 18 Acabado aquel año, vinieron a él el segundo año, y le dijeron: No encubrimos a nuestro señor que el dinero ciertamente se ha acabado; también el ganado es ya de nuestro señor; nada ha quedado delante de nuestro señor sino nuestros cuerpos y nuestra tierra. 19 ¿Por qué moriremos delante de tus ojos, así nosotros como nuestra tierra? Cómpranos a nosotros y a nuestra tierra por pan, y seremos nosotros y nuestra tierra siervos de Faraón; y danos semilla para que vivamos y no muramos, y no sea asolada la tierra.
20 Entonces compró José toda la tierra de Egipto para Faraón; pues los egipcios vendieron cada uno sus tierras, porque se agravó el hambre sobre ellos; y la tierra vino a ser de Faraón. 21 Y al pueblo lo hizo pasar a las ciudades, desde un extremo al otro del territorio de Egipto. 22 Solamente la tierra de los sacerdotes no compró, por cuanto los sacerdotes tenían ración de Faraón, y ellos comían la ración que Faraón les daba; por eso no vendieron su tierra. 23 Y José dijo al pueblo: He aquí os he comprado hoy, a vosotros y a vuestra tierra, para Faraón; ved aquí semilla, y sembraréis la tierra. 24 De los frutos daréis el quinto a Faraón, y las cuatro partes serán vuestras para sembrar las tierras, y para vuestro mantenimiento, y de los que están en vuestras casas, y para que coman vuestros niños. 25 Y ellos respondieron: La vida nos has dado; hallemos gracia en ojos de nuestro señor, y seamos siervos de Faraón. 26 Entonces José lo puso por ley hasta hoy sobre la tierra de Egipto, señalando para Faraón el quinto, excepto solo la tierra de los sacerdotes, que no fue de Faraón.
27 Así habitó Israel en la tierra de Egipto, en la tierra de Gosén; y tomaron posesión de ella, y se aumentaron, y se multiplicaron en gran manera. 28 Y vivió Jacob en la tierra de Egipto diecisiete años; y fueron los días de Jacob, los años de su vida, ciento cuarenta y siete años. 29 Y llegaron los días de Israel para morir, y llamó a José su hijo, y le dijo: Si he hallado ahora gracia en tus ojos, te ruego que pongas tu mano debajo de mi muslo, y harás conmigo misericordia y verdad. Te ruego que no me entierres en Egipto. 30 Mas cuando duerma con mis padres, me llevarás de Egipto y me sepultarás en el sepulcro de ellos. Y José respondió: Haré como tú dices. 31 E Israel dijo: Júramelo. Y José le juró. Entonces Israel se inclinó sobre la cabecera de la cama.