Jesús apha Nazaret
(Mt 13.53-58Lc 4.16-30)1 Apxegeykekxeyk axta makham Jesús apkeñama m'a, apmeyeykekxo m'a apkeñémekxa axta, apkelyetleykekxeyk axta nahan ma'a apkeltáméséyak. 2 Xama axta ekweykmo ekhem sábado, apkeynamók axta apkelxekmósso énxet'ák ma'a kañe' apchaqneykekxexa nak judíos. Apxámok axta nahan apháxenmo apkeltenneykha m'a Jesús, axta aptemék nahan chá'a apkelmaxneyeykencha'a pók énxet élpelakkassama apkellege s'e:
—¿Háxko éltámegweykenxa xa ekxámokma aqsok nak? ¿Háxko kexaha éñamakxa xa apya'áseyak nak, tén han xa apmopwána nak elának aqsok sempelakkasso agweta'? 3 ¿Háweya yántéseksek apkelanél'a xa, María étchel'a, Santiago apepmal'a, tén han José, Judas, tén han Simón? ¿Yagkaxneykha nahan apkelyáxeg kelwán'ák se'e negyeseksa nak negko'o?
Axta yaháxenmók aptémakxa appeywa m'a.
4 Axta eyke aptemék apkelanagkama Jesús se'e:
—Ekyókxoho yókxexma chá'a kóltéhek kéláyo m'a xama aplegasso nak Dios appeywa, keñe megkóltéhek kéláyo m'a apchókxa, nepyeseksa nak apnámakkok, tén han ma'a apxagkok nak.
5 Mopwanchek axta apkeláneya xama aqsok sempelakkasso agwetak ma'a, wánxa axta aqsa apkeltaqmelchesseykmo apqántawók apkelháxamap ma'a ektáha axta chá'a apkelpaknegweykmoho. 6 Pelakkassegkek axta nahan apweteya Jesús hakte apya'ásseykmek axta xa énxet'ák nak.
Jesús apkeláphasso apkeltáméséyak yaqwayam eñeksek ma'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios
(Mt 10.5-15Lc 9.1-6)Apweynchámeykha axta Jesús nátegma eyágketexa nak apkelxekmóssama chá'a énxet'ák. 7 Apkelwóneykha axta m'a doce apkeltáméséyak, tén axta apkeláphassama chá'a apqánet, apkelmeyáseykegkek axta chá'a apkelmopwancha'a elántekkesek espíritu élmasagcha'a. 8 Apkeltémók axta han melsewek xama aqsok enxoho yaqwayam elmaha m'a ámay, wánxa axta aqsa chá'a xama aptasqapeykha. Axta keymomáxchek elsók ma'a pan, tén han nento, tén han selyaqye. 9 Apwancha'ak axta elatchásekxak ma'a apkeltéto apmagkok, keñe axta mopwanchek elsók ma'a apkelnaqta yaqwayam eyaqmagkasek pók. 10 Axta aptemék apkelanagkama s'e:
—Kélántaxnegwokmek sa' agkok kéxegke xama tegma, kólhem sa' ma'a ekwokmoho kélxegákxo makham mók nekha. 11 Sa' agkok kólmáxchek takha' xama yókxexma, essenhan megkamako enxoho kóleyxhok chá'a kéltenneykha, kólántép sa' ma'a, kólpalches sa' chá'a kélmagkok xapop ánek, yaqwayam sa' melchenatchesek peya ellegássesagkohok Dios xa énxet'ák nak.
12 Tén axta apkelánteyapma Jesús apkeltáméséyak yaqwayam eltennasagkok énxet'ák yának elyo'ókxak makham ma'a Dios. 13 Apkelántekkessegkek axta nahan chá'a ekxámokma kelyekhama' énxet apwáxok, apkeltaqmelchesseykmek axta nahan apxámokma apkelháxamap apkeltexneykegko chá'a pexmok égmenek.
Juan el Bautista apmatñà
(Mt 14.1-12Lc 9.7-9)14 Aplegayak axta amya'a wesse' apwányam Herodes apxénákpo Jesús, cham'a ekpayheykekxo axta apwesey ekyókxoho yókxexma. Hakte axta aptemék chá'a nápakha énxet'ák apxeyenma s'e: “Juan el Bautista apxátekhágwokmok, la'a ekha nak xa apmopwána nak elának aqsok sempelakkasso agweta'.”
15 Nápakha énxet axta nahan chá'a aptemék apxeyenma s'e: “Dios appeywa aplegasso Elías xa.”
Nápakha énxet axta nahan chá'a aptemék apxeyenma s'e: “Dios appeywa aplegasso xa, ektéma axta m'a nanók Dios appeywa apkellegasso axta.”
16 Xama axta aplegaya xa aqsok nak, axta aptemék Herodes se'e:
—Juan neykhe xa. Éltémók axta ko'o kólyaqténchesek apyespok, keñe kaxwók apxátekhágwokmo.
17 Herodías axta keñamak apkeltémo emakpok Herodes ma'a Juan, apkeltémók axta kólpextétek cadenas ma'a kañe' negmomaxchexa nak. Filipo axta aptáwa' m'a Herodías, cham'a Filipo Herodes axta apyáxeg, apmeykekxeyk axta eyke Herodes aptéma aptáwa' m'a kelán'a nak. 18 Hakte axta aptemék Juan apkenagkama Herodes se'e: “Megkapayhawok xép etnehek aptáwa' m'a apyáxeg aptáwa' nak.”
19 Axta keñamak Herodías ektaqnagkama m'a Juan, máheyók axta kaqhek; yawanchek axta eyke, 20 hakte apcháyak axta m'a Herodes, apya'áseykegkók axta apteme énxet ekpéwomo aptémakxa, tén han appagkanamap, apmasmeyk axta chá'a. Mey'asagkehek axta eykhe chá'a yaqwánxa elának Herodes aphaxnawo enxoho chá'a apkeltenneykha m'a Juan, atsek axta eyke nahan chá'a yeyxho'. 21 Keñe axta Herodías ekweteya ekweykmo ekhem yaqweykenxa kalyentamaxkoho', cham'a apkelánéssama axta ektámáxche ekyawe apkelámha apmonye'e, tén han sẽlpextétamo kelwesse'e apagkok ma'a Herodes, tén han ma'a énxet'ák ekha axta kéláyo m'a Galilea, cham'a ekweykmo axta aptéyekemxa m'a Herodes. 22 Taxnegweykmek axta nahan Herodías étche m'a ektámáxchexa axta nento, néweykha axta, leklamók agko' axta nahan apwáxok Herodes ma'a ektémakxa axta eknéweykha, ekweykekxoho m'a ektáha axta aptómo xamo' ma'a apto, axta aptemék wesse' apwányam apkenagkama kelán'a étkok se'e:
—Hélmaxna sa' aqsok eyámenyéxa enxoho, keñe sa' agkések.
23 Naqsók axta han apteméssessók appeywa apmáheyo egkések ma'a aqsok élmaxneyakxa enxoho, axta emáheyók yeyxek egkések élmaxneya enxoho nekha m'a yókxexma apkeláneykegkaxa nak. 24 Teyepmeyk axta sekxók xa kelán'a étkok nak, axta entemék élmaxnegweykekxo egken se'e:
—¿Yaqsa sa' aqsok almaxnak ko'o?
Axta entemék eyátegmoweykegkokxo s'e:
—Kalmaxna sa' Juan el Bautista apqátek.
25 Taxnegweykekxeyk axta makham ekmanyehe agko' kelán'a étkok ma'a aphakxa axta wesse' apwányam, axta entemék eyenagkama s'e:
—Émenyeyk ko'o hegkések Juan el Bautista apqátek se'e kaxwo' nak, heyaqxegkessesek xama sokpayhe.
26 Yaqhápeykekxók axta nahan apwáxok wesse' apwányam; kelnawagkamchek axta eyke nahan etaqheksohok ma'a ektémakxa axta aqsok élmaxnagko, hakte naqsók axta apteméssessók appeywa nápaqta'awók ma'a ektáha axta apkeláneyeykha. 27 Yetlómók axta nahan apcháphasso xama sẽlpextétamo apkeltémo esantagkasek ma'a Juan apqátek. Apmeyeykekxeyk axta negmomaxchexa m'a sẽlpextétamo nak, apyaqténchesseykekxeyk axta apyespok ma'a Juan, 28 tén axta apseykekxéssama apchaqxegkessessama xama sokpayhe. Apméssegkek axta m'a kelán'a étkok nak, keñe axta m'a kelán'a étkok nak ekseykekxéssama ekméssama m'a egken.
29 Xama axta apkellegaya amya'a m'a Juan axta apkeltáméséyak, apweykekxeyk axta m'a Juan aphápak, apseykekxeyk axta yaqwayam yátawanyek.
Jesús apkelmeyáseyak aptéyak énxet apxámokma
(Mt 14.13-21Lc 9.10-17Jn 6.1-14)30 Apchaqneykekxeyk axta apkelapháseykha yetlo Jesús natámen xa, apkeltennáseykha axta ekyókxoho ektémakxa axta aqsok apkeláneyak tén han apkelxekmósso. 31 Axta aptemék apkelanagkama Jesús se'e:
—Kólchempoho, ólmahagkok negko'o enxakcha'awók óllókassók sekxók nélyampe m'a meykexa nak énxet.
Hakte apyaqmagamakpek axta énxet apkelweykta chá'a aphágkaxa, mopwanchek axta apmáheyo etawagkok aptéyak. 32 Tén axta Jesús tén han apkelapháseykha apkelchántama xama yántakpayhe apkelmaheykegko m'a meykexa nak énxet. 33 Apxámok axta eyke han énxet apkelweteykegkoho apkelxega, apkelyekpelchémók axta nahan; keñe axta apnaqtémeykegko apkelmaheykegko m'a, apkeleñama m'a apyókxoho tegma apkelyawe nak, apmonye'e axta nahan apkelweykmok ma'a, melweykenxa axta makham ma'a Jesús yetlo apkelxegexma'a. 34 Xama axta apteyapweykmo Jesús yántakpayhe, apweteyak axta énxet apxámokma, apyósekak axta nahan apkelányo, hakte máxa axta aptamheykegkok ma'a nepkések meykel'a éltaqmelchesso; tén axta apcheynamo apkelxekmósso ekxámokma agko' aqsok. 35 Keñe axta ektaxneykmo, apkelya'eykekxeyk axta m'a apkeltáméséyak, axta aptemék apkenagkama s'e:
—Taxnakmek kaxwo', méko nahan énxet se'e yókxexma nak. 36 Eláphés sa' énxet'ák, yaqwayam sa' elmeyekxak ma'a yókxexma, tén han ma'a nátegma neyáwa' nak apheykegkaxa énxet, etegyagkok sa' aqsok yaqwayam etawagkok.
37 Axta eyke aptemék apchátegmoweykegko Jesús se'e:
—Kólmésák kéxegke aptéyak.
Keñe axta aptéma apkelátegmoweykegkokxo s'e:
—¿Apkeltamhóya negko'o antegyágwók pan ekhémo nak doscientos ekhem ekyánmaga nentamheykha, yaqwayam enxoho ólagkok aptéyak?
38 Axta aptemék apkelanagkama Jesús se'e:
—¿Háxko apwánxa apyetna kéxegke pan? Kólteyánegwakxoho hana.
Xama axta apkelweteya apwánxa, axta aptemék apkenagkama s'e:
—Cinco pan, keñe ánet kelasma.
39 Tén axta apkeltémo yának elyaqyésagkok apheykha énxet'ák ma'a néten pa'at ekpayhe; 40 apkelyaqyeyáseykegkek axta chá'a apheykha cien xama appasmeykekxa, tén axta nahan chá'a cincuenta. 41 Tén axta Jesús apkelmoma m'a cinco pan nak, tén han ma'a ánet kelasma, apsekheykekxók axta néten, keñe apméssama ekxeyenma apwáxok Dios, apkelyeptégkek axta pan, keñe apkelmeyáseykegko apkeltáméséyak yaqwayam enxoho emlaskok nepyeseksa énxet'ák. Apmelásektegkek axta han ánet kelasma nepyeseksa m'a apyókxoho nak. 42 Apyókxoho axta nahan apteykegkok ekweykmoho apkelyaqkáneykmo; 43 apkelmeykekxeyk axta han pan nápakha'a apkeleymomap tén han ma'a kelasma, doce hówenaq apxagkok axta nahan weykmok apkellánéseyak. 44 Cinco mil axta apyókxoho apkelennay'a ektáha axta aptéyak xa pan nak.
Jesús apxega néten yegmen
(Mt 14.22-27Jn 6.16-21)45 Tén axta Jesús apkeltémo elchántekxak apkeltáméséyak yántakpayhe natámen xa, yaqwayam enxoho elyeykhekxak apmonye'e m'a neyp wátsam ekpayhegwayam, ekpayho nak ma'a Betsaida, keñe axta Jesús apkeláphassama eltaqhekxak énxet'ák. 46 Xama axta appenchessama apkeláphasso, apmaheykegkek axta apkenátweykmo néten egkexe yaqwayam etnehek nempeywa nélmaxnagko. 47 Xama axta ekyáqtéssama, neyseksók wátsam axta nahan weykekxak ma'a yántakpayhe. Keñe axta m'a Jesús, apheykekxo axta apxakkók ma'a néten xapop, 48 apweteya ekmassama apkelyennaqte apkelyekwe yegmen ma'a apkelxegkesso axta yántakpayhe, hakte apkenmexmeyk axta éxchahayam. Amonye' élseye axta nahan apkelamheykegkokxo Jesús ma'a apxegama néten yegmen, máxa axta aptemék apmáheyo enxoho eyeykhágwakxa'. 49 Xama axta apkelweteya apxegama néten yegmen, kélhagák axta apkenagkók, kelpayheykha axta apatña'ák, 50 hakte apyókxoho axta apkelweteyk, apkelyegwaktegkek axta nahan. Yahamók axta eyke nahan apkelpaqhetchessama m'a, axta aptemék apkelanagkama s'e:
—¡Kólyennaqteyásekxoho kélwáxok! ¡Ko'o s'e: nágkóle'!
51 Apchántegkek axta Jesús yántakpayhe, tén axta ekmassama éxchahayam; kelpelakkassamók agko' axta han ma'a apkeltáméséyak, 52 hakte axta elya'áseykegkok ma'a ekpelakkassama axta apxámáseykekxo m'a pan, hakte chápomáxcheyk axta m'a apkelya'áseykegkaxa nak aqsok.
Jesús apkeltaqmelchesseyam énxet apkelháxamap ma'a Genesaret
(Mt 14.34-36)53 Apkelyeykheykekxeyk axta m'a neyp wátsam ekpayhegwayam, apkelweykmek axta m'a Genesaret, aptehetweykmek axta han yántakpayhe m'a neyáwa nak. 54 Xama axta apkelánteyapma yántakpayhe, apyekpelchémók axta han énxet'ák ma'a Jesús. 55 Apsawhomákpók axta apnaqtémeykegko énxet'ák apkelmahágko m'a yókxexma nak, kélnaqlamchek axta apkelháxamap ma'a eklegamaxchexa axta amya'a apha m'a Jesús. 56 Kélnegkenweykmek axta chá'a apkelháxamap ámay, cham'a apmaheykegkaxa axta chá'a, cham'a nátegma nak, tén han ma'a tegma apkelyawe nak tén han ma'a yókxexma nak, kéltamhók axta nahan yohok aqsa chá'a kólpaknegkessamhok napwa'a eykhe katnehek ma'a apchaqlamap nak; apkeltaqmelweykmek axta nahan chá'a apyókxoho m'a ektáha axta chá'a appaknegweykmoho.
Jesús en Nazaret
(Mt. 13.53-58Lc. 4.16-30)1 Salió Jesús de allí y vino a su tierra, y le seguían sus discípulos. 2 Y llegado el día de reposo, comenzó a enseñar en la sinagoga; y muchos, oyéndole, se admiraban, y decían: ¿De dónde tiene este estas cosas? ¿Y qué sabiduría es esta que le es dada, y estos milagros que por sus manos son hechos? 3 ¿No es este el carpintero, hijo de María, hermano de Jacobo, de José, de Judas y de Simón? ¿No están también aquí con nosotros sus hermanas? Y se escandalizaban de él. 4 Mas Jesús les decía: No hay profeta sin honra sino en su propia tierra, y entre sus parientes, y en su casa. 5 Y no pudo hacer allí ningún milagro, salvo que sanó a unos pocos enfermos, poniendo sobre ellos las manos. 6 Y estaba asombrado de la incredulidad de ellos. Y recorría las aldeas de alrededor, enseñando.
Misión de los doce discípulos
(Mt. 10.5-15Lc. 9.1-6)7 Después llamó a los doce, y comenzó a enviarlos de dos en dos; y les dio autoridad sobre los espíritus inmundos. 8 Y les mandó que no llevasen nada para el camino, sino solamente bordón; ni alforja, ni pan, ni dinero en el cinto, 9 sino que calzasen sandalias, y no vistiesen dos túnicas. 10 Y les dijo: Dondequiera que entréis en una casa, posad en ella hasta que salgáis de aquel lugar. 11 Y si en algún lugar no os recibieren ni os oyeren, salid de allí, y sacudid el polvo que está debajo de vuestros pies, para testimonio a ellos. De cierto os digo que en el día del juicio, será más tolerable el castigo para los de Sodoma y Gomorra, que para aquella ciudad. 12 Y saliendo, predicaban que los hombres se arrepintiesen. 13 Y echaban fuera muchos demonios, y ungían con aceite a muchos enfermos, y los sanaban.
Muerte de Juan el Bautista
(Mt. 14.1-12Lc. 9.7-9)14 Oyó el rey Herodes la fama de Jesús, porque su nombre se había hecho notorio; y dijo: Juan el Bautista ha resucitado de los muertos, y por eso actúan en él estos poderes. 15 Otros decían: Es Elías. Y otros decían: Es un profeta, o alguno de los profetas. 16 Al oír esto Herodes, dijo: Este es Juan, el que yo decapité, que ha resucitado de los muertos. 17 Porque el mismo Herodes había enviado y prendido a Juan, y le había encadenado en la cárcel por causa de Herodías, mujer de Felipe su hermano; pues la había tomado por mujer. 18 Porque Juan decía a Herodes: No te es lícito tener la mujer de tu hermano. 19 Pero Herodías le acechaba, y deseaba matarle, y no podía; 20 porque Herodes temía a Juan, sabiendo que era varón justo y santo, y le guardaba a salvo; y oyéndole, se quedaba muy perplejo, pero le escuchaba de buena gana. 21 Pero venido un día oportuno, en que Herodes, en la fiesta de su cumpleaños, daba una cena a sus príncipes y tribunos y a los principales de Galilea, 22 entrando la hija de Herodías, danzó, y agradó a Herodes y a los que estaban con él a la mesa; y el rey dijo a la muchacha: Pídeme lo que quieras, y yo te lo daré. 23 Y le juró: Todo lo que me pidas te daré, hasta la mitad de mi reino. 24 Saliendo ella, dijo a su madre: ¿Qué pediré? Y ella le dijo: La cabeza de Juan el Bautista. 25 Entonces ella entró prontamente al rey, y pidió diciendo: Quiero que ahora mismo me des en un plato la cabeza de Juan el Bautista. 26 Y el rey se entristeció mucho; pero a causa del juramento, y de los que estaban con él a la mesa, no quiso desecharla. 27 Y en seguida el rey, enviando a uno de la guardia, mandó que fuese traída la cabeza de Juan. 28 El guarda fue, le decapitó en la cárcel, y trajo su cabeza en un plato y la dio a la muchacha, y la muchacha la dio a su madre. 29 Cuando oyeron esto sus discípulos, vinieron y tomaron su cuerpo, y lo pusieron en un sepulcro.
Alimentación de los cinco mil
(Mt. 14.13-21Lc. 9.10-17Jn. 6.1-14)30 Entonces los apóstoles se juntaron con Jesús, y le contaron todo lo que habían hecho, y lo que habían enseñado. 31 Él les dijo: Venid vosotros aparte a un lugar desierto, y descansad un poco. Porque eran muchos los que iban y venían, de manera que ni aun tenían tiempo para comer. 32 Y se fueron solos en una barca a un lugar desierto. 33 Pero muchos los vieron ir, y le reconocieron; y muchos fueron allá a pie desde las ciudades, y llegaron antes que ellos, y se juntaron a él. 34 Y salió Jesús y vio una gran multitud, y tuvo compasión de ellos, porque eran como ovejas que no tenían pastor; y comenzó a enseñarles muchas cosas. 35 Cuando ya era muy avanzada la hora, sus discípulos se acercaron a él, diciendo: El lugar es desierto, y la hora ya muy avanzada. 36 Despídelos para que vayan a los campos y aldeas de alrededor, y compren pan, pues no tienen qué comer. 37 Respondiendo él, les dijo: Dadles vosotros de comer. Ellos le dijeron: ¿Que vayamos y compremos pan por doscientos denarios, y les demos de comer? 38 Él les dijo: ¿Cuántos panes tenéis? Id y vedlo. Y al saberlo, dijeron: Cinco, y dos peces. 39 Y les mandó que hiciesen recostar a todos por grupos sobre la hierba verde. 40 Y se recostaron por grupos, de ciento en ciento, y de cincuenta en cincuenta. 41 Entonces tomó los cinco panes y los dos peces, y levantando los ojos al cielo, bendijo, y partió los panes, y dio a sus discípulos para que los pusiesen delante; y repartió los dos peces entre todos. 42 Y comieron todos, y se saciaron. 43 Y recogieron de los pedazos doce cestas llenas, y de lo que sobró de los peces. 44 Y los que comieron eran cinco mil hombres.
Jesús anda sobre el mar
(Mt. 14.22-27Jn. 6.15-21)45 En seguida hizo a sus discípulos entrar en la barca e ir delante de él a Betsaida, en la otra ribera, entre tanto que él despedía a la multitud. 46 Y después que los hubo despedido, se fue al monte a orar; 47 y al venir la noche, la barca estaba en medio del mar, y él solo en tierra. 48 Y viéndoles remar con gran fatiga, porque el viento les era contrario, cerca de la cuarta vigilia de la noche vino a ellos andando sobre el mar, y quería adelantárseles. 49 Viéndole ellos andar sobre el mar, pensaron que era un fantasma, y gritaron; 50 porque todos le veían, y se turbaron. Pero en seguida habló con ellos, y les dijo: ¡Tened ánimo; yo soy, no temáis! 51 Y subió a ellos en la barca, y se calmó el viento; y ellos se asombraron en gran manera, y se maravillaban. 52 Porque aún no habían entendido lo de los panes, por cuanto estaban endurecidos sus corazones.
Jesús sana a los enfermos en Genesaret
(Mt. 14.34-36)53 Terminada la travesía, vinieron a tierra de Genesaret, y arribaron a la orilla. 54 Y saliendo ellos de la barca, en seguida la gente le conoció. 55 Y recorriendo toda la tierra de alrededor, comenzaron a traer de todas partes enfermos en lechos, a donde oían que estaba. 56 Y dondequiera que entraba, en aldeas, ciudades o campos, ponían en las calles a los que estaban enfermos, y le rogaban que les dejase tocar siquiera el borde de su manto; y todos los que le tocaban quedaban sanos.