Diez apkeltémókxa nak antéhek Dios
(Ex 20.1-17)1 Apchánchesákxeyk axta apyókxoho énxet'ák Israel ma'a Moisés, aptáhak axta apkeláneya s'e:
“Israelitas, kóleyxho sa' se'e segánamakxa tén han nélánémaxchexa nak chá'a antéhek peya nak ko'o altennaksek se'e sakhem nak. Kóltaqmelchesho kélagko' sa' kélya'ásegwayam, kóllána sa' nahan.
2 “Enlánessegkek axta negko'o xama ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho Dios Wesse' egegkok ma'a egkexe Horeb nak. 3 Háwe axta ekwánxa agkok apkelánéssama m'a ẽlyapmeyk nano' nak, enlánessegkek negko'óxa negyókxoho, keso negháncha'a nak negaqnákxo s'e sakhem nak. 4 Apkelpaqhetchessegkek axta kéxegke Wesse' egegkok yetlo apkelweteyo m'a egkexe nak, neyseksa táxa eyáléwe. 5 Énmeykha axta ko'o neyseksa ekpayhókxa axta aphakxa Wesse' egegkok, kélmonye'e axta kéxegke, yaqwayam enxoho altennaksek chá'a m'a Wesse' egegkok appeywa. Hakte kéláyak axta kéxegke m'a táxa nak, axta kólchánteyk ma'a egkexe nak. Tén axta Wesse' egegkok aptéma appeywa s'e:
6 ‘Ko'o sekteme Dios Wesse' kélagkok, ektáha axta sélántekkesso kéxegke m'a Egipto, kéltémakxa axta kélásenneykha naqsa.
7 ‘Nágkóltegye mók aqsok kéláyókxa emonye' ko'o.
8 ‘Nágkóllána aqsa xama enxoho aqsok kéleykmássesso, nágkóleykmássesha aqsok ekhéyak nak néten, essenhan ma'a ekhéyak nak náxop, essenhan ma'a aqsok ekhéyak nak ma'a wátsam ekwányam awáxok, cham'a kóneg xapop nak. 9 Nágkólháxahák amonye'e xa, nágkólpeykesho nahan, hakte ko'o sekteme Dios Wesse' kélagkok, Dios apkelmeyeykha sekyaqmagkáseykekxoho nak chá'a ko'o apkeltémakxa élmasagcha'a m'a apyapmeyk ektáha nak chá'a ko'o setaqnagko, tén han ma'a apketchek, aptawán'ák ekweykekxoho m'a aptawán'ák apketchek nak, 10 altaqmelcheshok eyke chá'a ko'o ekyetlómo sélásekhayo apyókxoho m'a énxet ektáha nak chá'a ko'o seyásekhayo tén han apkeláneykegkoho nak chá'a m'a séltémókxa nak chá'a etnahagkok.
11 ‘Nágkóltawasha kélmeykha apwesey Dios Wesse' kélagkok, hakte megkatnehek chá'a meñassáseykegkoho Dios ma'a ektáha nak chá'a aptawassáseykha apmeykha m'a apwesey.
12 ‘Kaxén sa' kélwáxok ekhem néllókassamakxa nélyampe, yaqwayam kólpagkanchesek ma'a Wesse' egegkok, ekhawo m'a apkeltémókxa axta chá'a kóltéhek ma'a Dios Wesse' kélagkok. 13 Kóltemeykha chá'a wánxa seis ekhem, kóllána chá'a ekyókxoho aqsok ekyetnakxa enxoho chá'a yaqwayam kóllának xa ekhem nak, 14 keñe m'a ekhem siete ekteme néllókassamakxa nélyampe kélpagkanchessamakxa m'a Dios Wesse' kélagkok. Nágkóllána xama enxoho kéltamheykha xa ekhem nak, ekweykekxoho m'a kélketchek apkelennay'a nak, tén han ma'a kelwán'ák nak, tén han ma'a kélásenneykha apkelennay'a nak tén han ma'a kelwán'ák nak, tén han ma'a weyke kéltósso kélchakkassamo nak chá'a, tén han ma'a yámelyeheykok kélchánte nak, tén han ma'a ekyókxoho kélnaqtósso, tén han ma'a énxet apkeleñama nak mók apkelókxa apheykha nak ma'a tegma apkelyawe kélagkok, yaqwayam enxoho ellókasek nahan apkelyampe m'a kélásenneykha apkelennay'a nak tén han ma'a kelwán'ák nak ekhawo nak han kéxegkáxa. 15 Kaxén kéxegkáxa kélwáxok kélteme axta kélásenneykha naqsa kélheykegkaxa axta m'a Egipto, Dios Wesse' kélagkok axta eyke apkelántekkessók yetlo ekyawe agko' apmopwána m'a. Cháxa keñamak apkeltémo nak chá'a kóltéhek kéláyo Dios Wesse' kélagkok ma'a ekhem sábado.
16 ‘Kólteme kéláyo kélyapmeyk tén han kélchána, ekhawo m'a apkeltémókxa axta chá'a kóltéhek ma'a Dios Wesse' kélagkok, yaqwayam enxoho kawegqohok kélweynchámeykha tén han kataqmelek chá'a ekteyapma aqsok kéllanakxa enxoho chá'a neyseksók kélheykha m'a xapop apmésso axta m'a Dios Wesse' kélagkok.
17 ‘Nágkólaqha chá'a kélmók.
18 ‘Nágkóltawasha chá'a ektémakxa sẽlyamhopma.
19 ‘Nágkólmenyex chá'a.
20 ‘Nágkólteme chá'a kélmowána amya'a kólxének ekmaso kélmók.
21 ‘Nágkatsep chá'a kélnények kóllanok ma'a kélmók aptáwa'. Nágkatsep chá'a kélnények kóllanok ma'a kélmók apxagkok, tén han ma'a yókxexma apagkok nak, tén han ma'a apchásenneykha kelwána nak, tén han ma'a weyke aptósso nak, tén han ma'a yámelyeheykok apchánte nak, tén han ma'a ekyókxoho aqsok ektáhakxa enxoho chá'a apagkok ma'a kélmók.’
Énxet'ák apkelyegwakto
(Ex 20.18-26)22 “Keso appeywa apkellegassama axta Wesse' egegkok appaqmeyesma axta ekyennaqte agko' ma'a neyseksa táxa eyáléwe tén han neyseksa yaphope ekyentaxno agko', kélaqneykekxo axta kélyókxoho m'a awhak egkexe nak. Tén axta mexéneykekxoho chá'a, apnaqtáxéssegkek axta ánet meteymog élpayhe xa appeywa nak, tén axta sélméssama ko'o. 23 Xama axta kéllegaya kéxegke xa kélpeywa ekteyapma axta m'a neyseksa ekyáqtésakxaxma tén han kélweteya axta eyáléwe m'a néten egkexe nak, kélyókxoho axta élya'eykekták ko'o kéxegke sélpaqhetchesseykto, kélteme nak chá'a kélámha kélmonye'e nepyeseksa énxet'ák kélagkok, tén han kélámha kélmonye'e nepyeseksa énxet'ák. 24 Axta kéltemék sélanagkama s'e: ‘Naqsók senxekmósa negko'o Dios Wesse' egegkok ma'a apcheymákpoho tén han ma'a apmopwána, nenleg'ak nahan appeywa ektepa m'a neyseksa táxa eyáléwe. Sakhem negko'o negwet'a Dios apmopwána elpaqhetchesek énxet meyke yaqwayam eletsapok. 25 ¿Yaqsa eyke katnehek óghok aqsa agmaskok hẽlwatnek se'e táxa ekmaso agko' nak? Nenlegákxeyk sa' agkok makham negko'o appeywa m'a Dios Wesse' egegkok, óletsapok sa'. 26 ¿Yaqsa énxet apwanchek yeyxhok Dios memassegwayam nak appeywa, appaqhetchesa enxoho m'a neyseksa táxa, ekhawo ektáhakxa nak negko'o nenleg'a, keñe megyetsepe'? 27 Xeyep akke payhawok épetchegwakxohok makham ma'a, yaqwayam yeyxhok ekyókxoho m'a aptáhakxa enxoho chá'a apcháneya m'a Dios Wesse' egegkok, keñe sa' hẽltennásseták chá'a negko'o m'a aptáhakxa enxoho chá'a apcháneya, anlanagkok sa' nahan chá'a negko'o m'a aptáhakxa enxoho chá'a sẽláneya.’
28 “Apháxenmók axta nahan kéltémakxa kélpaqmeyesma m'a Wesse' egegkok, cham'a sélpaqhetchessama axta kéxegke, tén axta aptéma seyenagkama s'e: ‘Ekleg'ak ko'o ekyókxoho aptáhakxa apcháneya xa énxet'ák nak, leyawók agko' nahan ewáxok. 29 ¡Katnoho annal'a chá'a élchetamso apkelwáxok xa ektáha nak, heyáwhok chá'a ko'o, elanagkok nahan chá'a yókxoho ekhem ma'a segánamakxa ahagkok nak, yaqwayam enxoho kataqmelek chá'a apheykha, ekweykekxoho m'a apketchek! 30 Exeg, yána sa' elmeyekxak makham ma'a apkelpakxeneykegkaxa nak; 31 keñe sa' xép exnekxak se'e sekhakxa nak, hakte altennaksek sa' ko'o exchep ekyókxoho m'a séltémókxa nak chá'a kóltéhek tén han segánamakxa tén han seyánamakxa nak chá'a kóltéhek yaqwayam sa' xeyep elxemósek, yaqwayam sa' elanagkok ma'a apkelókxa sekmaheyókxa nak ko'o agkések yaqwayam etnehek apagkok apagko'.’ 32 Kóllána sa' chá'a ekyókxoho m'a apkeltémókxa nak chá'a kóllának ma'a Dios Wesse' kélagkok, meyke kélyetnakhágwayam xama enxoho. 33 Kólyetlow ma'a ámay apxekmóssamakxa nak Dios Wesse' kélagkok, yaqwayam sa' kataqmelek chá'a kélheykha tén han kólhakha chá'a apxámokma apyeyam ma'a xapop apmáheyókxa nak egkések yaqwayam kóltéhek kélagkok kélagko'.
Los Diez Mandamientos
(Ex. 20.1-17)1 Llamó Moisés a todo Israel y les dijo: Oye, Israel, los estatutos y decretos que yo pronuncio hoy en vuestros oídos; aprendedlos, y guardadlos, para ponerlos por obra. 2 Jehová nuestro Dios hizo pacto con nosotros en Horeb. 3 No con nuestros padres hizo Jehová este pacto, sino con nosotros todos los que estamos aquí hoy vivos. 4 Cara a cara habló Jehová con vosotros en el monte de en medio del fuego. 5 Yo estaba entonces entre Jehová y vosotros, para declararos la palabra de Jehová; porque vosotros tuvisteis temor del fuego, y no subisteis al monte. Dijo:
6 Yo soy Jehová tu Dios, que te saqué de tierra de Egipto, de casa de servidumbre.
7 No tendrás dioses ajenos delante de mí.
8 No harás para ti escultura, ni imagen alguna de cosa que está arriba en los cielos, ni abajo en la tierra, ni en las aguas debajo de la tierra. 9 No te inclinarás a ellas ni las servirás; porque yo soy Jehová tu Dios, fuerte, celoso, que visito la maldad de los padres sobre los hijos hasta la tercera y cuarta generación de los que me aborrecen, 10 y que hago misericordia a millares, a los que me aman y guardan mis mandamientos.
11 No tomarás el nombre de Jehová tu Dios en vano; porque Jehová no dará por inocente al que tome su nombre en vano.
12 Guardarás el día de reposo para santificarlo, como Jehová tu Dios te ha mandado. 13 Seis días trabajarás, y harás toda tu obra; 14 mas el séptimo día es reposo a Jehová tu Dios; ninguna obra harás tú, ni tu hijo, ni tu hija, ni tu siervo, ni tu sierva, ni tu buey, ni tu asno, ni ningún animal tuyo, ni el extranjero que está dentro de tus puertas, para que descanse tu siervo y tu sierva como tú. 15 Acuérdate que fuiste siervo en tierra de Egipto, y que Jehová tu Dios te sacó de allá con mano fuerte y brazo extendido; por lo cual Jehová tu Dios te ha mandado que guardes el día de reposo.
16 Honra a tu padre y a tu madre, como Jehová tu Dios te ha mandado, para que sean prolongados tus días, y para que te vaya bien sobre la tierra que Jehová tu Dios te da.
17 No matarás.
18 No cometerás adulterio.
19 No hurtarás.
20 No dirás falso testimonio contra tu prójimo.
21 No codiciarás la mujer de tu prójimo, ni desearás la casa de tu prójimo, ni su tierra, ni su siervo, ni su sierva, ni su buey, ni su asno, ni cosa alguna de tu prójimo.
El terror del pueblo
(Ex. 20.18-26)22 Estas palabras habló Jehová a toda vuestra congregación en el monte, de en medio del fuego, de la nube y de la oscuridad, a gran voz; y no añadió más. Y las escribió en dos tablas de piedra, las cuales me dio a mí. 23 Y aconteció que cuando vosotros oísteis la voz de en medio de las tinieblas, y visteis al monte que ardía en fuego, vinisteis a mí, todos los príncipes de vuestras tribus, y vuestros ancianos, 24 y dijisteis: He aquí Jehová nuestro Dios nos ha mostrado su gloria y su grandeza, y hemos oído su voz de en medio del fuego; hoy hemos visto que Jehová habla al hombre, y este aún vive. 25 Ahora, pues, ¿por qué vamos a morir? Porque este gran fuego nos consumirá; si oyéremos otra vez la voz de Jehová nuestro Dios, moriremos. 26 Porque ¿qué es el hombre, para que oiga la voz del Dios viviente que habla de en medio del fuego, como nosotros la oímos, y aún viva? 27 Acércate tú, y oye todas las cosas que dijere Jehová nuestro Dios; y tú nos dirás todo lo que Jehová nuestro Dios te dijere, y nosotros oiremos y haremos.
28 Y oyó Jehová la voz de vuestras palabras cuando me hablabais, y me dijo Jehová: He oído la voz de las palabras de este pueblo, que ellos te han hablado; bien está todo lo que han dicho. 29 ¡Quién diera que tuviesen tal corazón, que me temiesen y guardasen todos los días todos mis mandamientos, para que a ellos y a sus hijos les fuese bien para siempre! 30 Ve y diles: Volveos a vuestras tiendas. 31 Y tú quédate aquí conmigo, y te diré todos los mandamientos y estatutos y decretos que les enseñarás, a fin de que los pongan ahora por obra en la tierra que yo les doy por posesión. 32 Mirad, pues, que hagáis como Jehová vuestro Dios os ha mandado; no os apartéis a diestra ni a siniestra. 33 Andad en todo el camino que Jehová vuestro Dios os ha mandado, para que viváis y os vaya bien, y tengáis largos días en la tierra que habéis de poseer.