Segánamakxa ekxeyenma nak énxet kélásenneykha naqsa
(Dt 15.12-18)
1 “Keso segánamakxa yaqwayam sa' elmésagkok énxet'ák se'e:
2 “Apmeyk sa' agkok xama apchásenneykha naqsa hebreo énxet, etnéssesha sa' ekweykmoho seis apyeyam, keñe sa' ektáha enxoho siete apyeyam etyapok, meyke apyánmagkasso m'a ekyánmaga apteyapma, 3 Apxakkók sa' agkok apwe m'a, apxakkók sa' nahan etaqhoho'; yetneyk sa' agkok nahan aptáwa' m'a, yetlo aptáwa' sa' nahan etaqhoho'; 4 apméssek sa' agkok nahan xama kelán'a yaqwayam etnehek aptáwa' m'a ektáha nak wesse' apagkok, keñe sa' apwetasa enxoho étchek apkelennay'a essenhan kelwán'ák, etnehek sa' apagkok kelán'a yetlo étchek ma'a ektáha nak wesse' apagkok, tén sa' ma'a kélásenneykha naqsa nak etaqhohok apxakko'. 5 Sa' agkok elyahákxak apchánémap elwataksek apteme kélásenneykha naqsa m'a énxet nak, eñama apchásekhayo m'a aptáwa', apketchek, tén han ma'a ektáha nak wesse' apagkok, 6 eyentemekxak sa' aphakxa Dios ma'a ektáha nak wesse' apagkok, épetchessekxak sa' átog essenhan nekhaw'ék nak, eyagqaxqatchesek apeykok hópenyámet ekmahamta naw'a, tén sa' etnehek apchásenneykha meyke néxa.
7 “Yetneyk agkok xama énxet apyamasma apketche kelwána yaqwayam katnehek kélásenneykha naqsa, megkólyenyekxék sa', megkatnehek sa' ma'a ektémól'a m'a kélásenneykha naqsa apkelennay'a nak. 8 Agkok kalchak apwáxok etnehek aptáwa' wesse' agkok ma'a kelán'a étkok nak, kéméxcheyk yohok aqsa exkekxak ekyaqmageykekxa ekyánmaga m'a kelán'a étkok nak; mopwanchek nahan egkeyásekxak ekha ekyánmaga xama enxoho m'a énxet apkeñama nak mók apkelókxa, etaqnók eykhe katnehek. 9 Apméssek agkok nahan apketche yaqwayam etnehek aptáwa' xa kelán'a étkok nak, kéméxcheyk etnéssesek ma'a apteméssessamakxal'a chá'a m'a apketche kelwána. 10 Apmákxeyk agkok nahan mók kelán'a m'a, megkéméxchek etnessásekxak kóneg ma'a émha amonye' aptáwa' nak, megkéméxchek nahan etnéssesek ketsék apmésso m'a ekto, tén han ma'a apáwa, mopwanchek nahan elwataksek appathetéyak. 11 Agkok egkeyásak xama enxoho xa ántánxo aqsok nak, katyapok sa' xa kelán'a nak, meyke ekyánmagkasso xama enxoho m'a ekyánmaga ekteyapma.
Segánamakxa ekxeyenma nak negaqhe egmók tén han negyensasso
12 “Énxet ektáhakxa enxoho apyensasso pók tén han apchaqhe, yánékpok sa' ematñekxa'. 13 Keñe sa' ma'a megkatnaha enxoho apmáheyo apagko' yaqhek pók, ektáha enxoho Dios apkeltémo yetsapok, ko'o sa' altennaksek yaqsa yókxexma apwanchek emhagkok éxánegwók. 14 Keñe sa' ma'a aptaqnagko nak chá'a pók, apchaqha enxoho meyke apchésseykekxa, éxánegwók sa' eykhe m'a nekha nak aqsok ekwatnamáxchexa ahagkok, ektamakpok sa', keñe sa' yánékpok ematñekxa'.
15 “Énxet ektáhakxa enxoho apyensasso apyáp essenhan ma'a egken, yánékpok sa' ematñekxa'.
16 “Énxet ektáhakxa enxoho apxegánegkesso xama énxet, essenhan apyenyeykekxo enxoho ekha ekyánmaga, essenhan appósso enxoho aqsa m'a aphakxa nak, yánékpok sa' ematñekxa'.
17 “Énxet ektáhakxa enxoho apyemneykha apyáp, essenhan ma'a egken, yánékpok sa' ematñekxa'.
18 “Yetneyk agkok nahan apkelnápomap énxet, apyensássek agkok pók xama énxet apyenha enxoho meteymog, essenhan aptekpaga enxoho apmek, tén étek aqsa apyetnamakxa néten ma'a pók eñássesagkoho', megyaqhek eyke, 19 tén sa' ma'a ektáha nak apyensasso pók exénakpok megkatnaha apteme m'a apkempákxo enxoho néten ma'a ektáha enxoho apyense, tén han apkepwagko enxoho etyapok ma'a ámay yetlo ekpasmo m'a xama yámet aptasqapeykha, eyánmagkassesek sa' eyke chá'a kéllánesso m'a apkelyense nak, tén han ma'a ekhem metnaheykha nak chá'a.
20 “Yetneyk agkok nahan xama énxet aptekpageykha yámet ma'a apchásenneykha naqsa apkenna nak essenhan ma'a kelwána nak, keñe apchaqha enxoho, kéméxcheyk kóllegássesagkoho'. 21 Agkok yetsapak ma'a, apmallana enxoho xama ekhem essenhan mók ekhem, megkóllegássesagkók sa', hakte apagkok apagko' ma'a apchásenneykha nak.
22 “Apkeltekpagákpek agkok nahan apqánet énxet, keñe aptekpogwokmoho enxoho xama kelán'a lóso', yaqhássesek nahan étche awáxok neyseksa megkawayam ekhem agkok yaqweykenxa katnehek naqláwa, méko eyke katnehek apteméssesakxa m'a émpehek nak, tén sa' ma'a ektáha nak apteme xa, eyánmagkasek sa' ma'a ekwánxa enxoho apkelmaxnagko yaqwayam elekkesek selyaqye apagkok ektáha enxoho atáwa' m'a kelán'a nak, aptáhakxa enxoho apkelpeywa m'a énxet'ák segyekpelchémo. 23 Ketsekkek sa' agkok ma'a kelán'a nak, kólának sa' nahan ematñekxak ma'a. 24 Aplekkessek sa' agkok nahan aqtek, kóllekkesek sa' nahan apaqtek, apkelekkexchessek sa' agkok nahan am'ák, kólekkexchesek sa' nahan apma'ák, apyaqténchessek sa' agkok nahan aktog, kólyaqténchesek sa' nahan apaktog, apyaqténchessek sa' agkok nahan amnek, kólyaqténchesek sa' nahan apmenek, 25 apwatneyk sa' agkok nahan ma'a, kólwatnek sa' nahan ma'a, apyensássek sa' agkok nahan ma'a, kólyensaksek sa' nahan ma'a, aptekpagáha sa' agkok nahan ma'a, kóltekpogmakha sa' nahan ma'a. 26 Aptekpagkassek sa' agkok apaqtek xama apchásenneykha apkenna essenhan kelwána xama énxet, apyáwek sa' agkok aptemessásak, kéméxcheyk eyenyekxa aqsa ekyaqmageykekxa m'a apaqtek nak. 27 Apkentássessek agkok nahan xama apma'ák, kéméxcheyk nahan egkések yaqwayam etyapok ekyaqmageykekxa m'a apma'ák nak.
Segánamakxa ekxeyenma nak ekyetna enxoho ekpelakkasso hentemégwomhok exma
28 “Kelyetxaqkak agkok weyke yágkelwána xama énxet essenhan xama kelán'a enxoho, tén ma'a eyaqha enxoho, kólyetnak sa' meteymog kamatñekxak ma'a weyke yágkelwána nak, megkatawaxchék sa' nahan ma'a ápetek nak, megkóllegássesagkók sa' nahan ma'a ótep nak. 29 Ektémakxa agko' sa' agkok chá'a élyetxaqwayam aqsa chá'a ekwet'akxa enxoho m'a weyke nak, keñe sa' eyaqha enxoho xama énxet, kólyetnak sa' meteymog kamatñekxa', hakte ey'asagkohok eykhe katnehek ma'a ótep nak, melyahakxeyk eyke chá'a yáneykpok yaqxegkásekxak kañe'. 30 Sa' agkok kóltamhók ematñekxa', kélmaxneya enxoho aqsa eyánmagkasek, kéméxcheyk eyánmagkasek ma'a ekwánxa enxoho ekhawo kayaqmegekxak ma'a apyókxa nak. 31 Kelyetxaqkak sa' agkok nahan xama wokma'ák essenhan kelán'a étkok, sa' kólmaha nahan xa ekhawo nak xa segánamakxa nak. 32 Kelyetxaqkak agkok nahan weyke yágkelwána m'a xama kélásenneykha naqsa apkenna' essenhan ma'a kelwána nak, kólyetnak sa' meteymog kamatñekxak xa weyke yágkelwána nak, tén sa' ma'a ektáha nak apchásenneykha xa énxet nak, tén han ma'a kelán'a nak, kólmések sa' ekyánmaga ekweykmoho treinta sawók selyaqye.
33 “Apyenyókek agkok aqsa apmeta máxek xama énxet meyke aphaxtegkesso, apmetma enxoho máxek keñe megyáphek átog, keñe ekteyekmo enxoho xama wey essenhan yámelyeheykok ma'a kañe' nak, 34 sa' eyaqmagkásekxak mók aqsok aptósso pók étsapma m'a ektáha nak apmeta xa máxek nak, emekxak sa' eyke m'a kéltósso étsapma nak.
35 “Kelyetxaqkak agkok nahan mók wey aptósso m'a pók énxet, keñe eyaqha enxoho mók, aptósso m'a pók énxet, kólyenyók sa' ekha ekyánmaga m'a wey megkatsapma nak tén sa' eyápetchesek pók ma'a selyaqye tén han ma'a wey étsapma ápetek nak. 36 Kélya'ásegkok sa' agkok ektémakxa agko' élyetxaqwayam aqsa chá'a ekwet'akxa enxoho m'a wey nak, tén han melyaheykekxa chá'a yáneykpok yaqxegkásekxak kañe' m'a ótep nak, kéméxcheyk egkeyásekxak mók wey ektáha nak ótep ekyaqmageykekxa m'a aptósso étsapma nak, keñe m'a wey étsapma nak, etnekxak apagkok.
Leyes sobre los esclavos
(Dt. 15.12-18)
1 Estas son las leyes que les propondrás. 2 Si comprares siervo hebreo, seis años servirá; mas al séptimo saldrá libre, de balde. 3 Si entró solo, solo saldrá; si tenía mujer, saldrá él y su mujer con él. 4 Si su amo le hubiere dado mujer, y ella le diere hijos o hijas, la mujer y sus hijos serán de su amo, y él saldrá solo. 5 Y si el siervo dijere: Yo amo a mi señor, a mi mujer y a mis hijos, no saldré libre; 6 entonces su amo lo llevará ante los jueces, y le hará estar junto a la puerta o al poste; y su amo le horadará la oreja con lesna, y será su siervo para siempre. 7 Y cuando alguno vendiere su hija por sierva, no saldrá ella como suelen salir los siervos. 8 Si no agradare a su señor, por lo cual no la tomó por esposa, se le permitirá que se rescate, y no la podrá vender a pueblo extraño cuando la desechare. 9 Mas si la hubiere desposado con su hijo, hará con ella según la costumbre de las hijas. 10 Si tomare para él otra mujer, no disminuirá su alimento, ni su vestido, ni el deber conyugal. 11 Y si ninguna de estas tres cosas hiciere, ella saldrá de gracia, sin dinero.
Leyes sobre actos de violencia
12 El que hiriere a alguno, haciéndole así morir, él morirá. 13 Mas el que no pretendía herirlo, sino que Dios lo puso en sus manos, entonces yo te señalaré lugar al cual ha de huir. 14 Pero si alguno se ensoberbeciere contra su prójimo y lo matare con alevosía, de mi altar lo quitarás para que muera.
15 El que hiriere a su padre o a su madre, morirá.
16 Asimismo el que robare una persona y la vendiere, o si fuere hallada en sus manos, morirá. 17 Igualmente el que maldijere a su padre o a su madre, morirá.
18 Además, si algunos riñeren, y uno hiriere a su prójimo con piedra o con el puño, y este no muriere, pero cayere en cama; 19 si se levantare y anduviere fuera sobre su báculo, entonces será absuelto el que lo hirió; solamente le satisfará por lo que estuvo sin trabajar, y hará que le curen.
20 Y si alguno hiriere a su siervo o a su sierva con palo, y muriere bajo su mano, será castigado; 21 mas si sobreviviere por un día o dos, no será castigado, porque es de su propiedad.
22 Si algunos riñeren, e hirieren a mujer embarazada, y esta abortare, pero sin haber muerte, serán penados conforme a lo que les impusiere el marido de la mujer y juzgaren los jueces. 23 Mas si hubiere muerte, entonces pagarás vida por vida, 24 ojo por ojo, diente por diente, mano por mano, pie por pie, 25 quemadura por quemadura, herida por herida, golpe por golpe.
Leyes sobre responsabilidades de amos y dueños
26 Si alguno hiriere el ojo de su siervo, o el ojo de su sierva, y lo dañare, le dará libertad por razón de su ojo. 27 Y si hiciere saltar un diente de su siervo, o un diente de su sierva, por su diente le dejará ir libre.
28 Si un buey acorneare a hombre o a mujer, y a causa de ello muriere, el buey será apedreado, y no será comida su carne; mas el dueño del buey será absuelto. 29 Pero si el buey fuere acorneador desde tiempo atrás, y a su dueño se le hubiere notificado, y no lo hubiere guardado, y matare a hombre o mujer, el buey será apedreado, y también morirá su dueño. 30 Si le fuere impuesto precio de rescate, entonces dará por el rescate de su persona cuanto le fuere impuesto. 31 Haya acorneado a hijo, o haya acorneado a hija, conforme a este juicio se hará con él. 32 Si el buey acorneare a un siervo o a una sierva, pagará su dueño treinta siclos de plata, y el buey será apedreado.
33 Y si alguno abriere un pozo, o cavare cisterna, y no la cubriere, y cayere allí buey o asno, 34 el dueño de la cisterna pagará el daño, resarciendo a su dueño, y lo que fue muerto será suyo.
35 Y si el buey de alguno hiriere al buey de su prójimo de modo que muriere, entonces venderán el buey vivo y partirán el dinero de él, y también partirán el buey muerto. 36 Mas si era notorio que el buey era acorneador desde tiempo atrás, y su dueño no lo hubiere guardado, pagará buey por buey, y el buey muerto será suyo.