Énxet'ák apkelenmexamap
1 Wenaqtémók axta han natámen xa, apkelpaqmeteykha axta énxet'ák tén han apnaqteyegka'a, apkelxéneykencha'a m'a apchókxa xamo', aptémo xamo' nak judíos, 2 hakte nápakha axta chá'a apkelxéneykha apxámokma apketchek apkelennay'a tén han kelwán'ák, apkelxeyenma apmopmenyého hótáhap apaktek, yaqwayam enxoho memassehek meyk élnapma; 3 nápakha axta han chá'a apkelxeyenmak emássesha sekxók xapop eñama meyke aptéyak, tén han ma'a apkeneykekxexa nak anmen yámet, tén han apxanák, 4 keñe axta han nápakha apkelxeyenma apkeltémo kólmássesha selyaqye apkelméssama sekxók ma'a xapop apagkok, tén han apkeneykekxexa nak anmen yámet, yaqwayam eyánmagkasek selyaqye élmomaxche kélmésso m'a wesse' apwányam. Axta aptáhak han apkelpaqmeta s'e: 5 “Nempeywomo xamo' egmók negko'o, nélókxa xamo' han, hawók han mók egketchek. Kélásenneykha naqsa eyke chá'a negko'o agának kólteméssesek ma'a egketchek apkelennay'a tén han kelwán'ák nak. Tamheykegkek eyke chá'a kélásenneykha naqsa nekha m'a egketchek, mogwanchek agmágwakxa', hakte pók énxet kaxwók aptamheykegkok apagkok ma'a anmen yámet negkeneykekxexa', tén han ma'a xapop egagkok nak.”
6 Eklókek axta ko'o sekleg'a apkelpaqméteykha apkelxéneykha ektémakxa. 7 Keñe axta natámen sektaqmelchessamo élchetámeykha ewáxok, sélpaqhetchesa ekyennaqte m'a apkelwesse'e tén han ma'a apkelámha apmonye'e nak, eñama apyentaxnéssesso apheykha m'a apchókxa xamo'. Éláneyáha axta ko'o apxámokma apagko' énxet, yaqwayam anxének ma'a ektémakxa nak apheykha. 8 Axta ektáhak séláneya s'e: “Nélmeykekxeyk negko'o negókxa xamo' judíos negkegwagkexa enxoho chá'a, kélchexakha axta kélméssama m'a pók énxet'ák melya'áseyak nak Dios; keñe kéxegke kélchexeykekxo makham yaqwayam enxoho ólmekxak negko'o makham.”
Apkelwanmeyágkek axta eyke aqsa, hakte axta elya'ásegkok yaqwánxa etnehek heyátegmowagkok. 9 Axta ektáhak han séláneya s'e: “Asagkek xa kéltáhakxa nak. Kéméxcheyk kóláwhok Dios egagkok, keñe sa' mehegya'ássemek chá'a énxet'ák melya'áseyak nak Dios, cham'a sẽlenmexma nak. 10 Negmassáseykha negko'óxa selyaqye egagkok xa énxet'ák nak, tén han hótáhap apaktek, ko'o tén han ma'a énámakkok, tén han ma'a sepasmeykha nak chá'a sektamheykha. ¡Magánhek sa' eyke eyaqmagkásekxak mók! 11 Éltamhók han ko'o kólmeyásekxak xapop apagkok se'e kaxwo' nak, tén han ma'a apkeneykekxexa nak anmen yámet, tén han apkeneykekxexa nak olivo, tén han ma'a apxanák nak, kólmassés sa' ma'a apkelméyak aqsok ekyetna nak kéxegke, cham'a selyaqye, hótáhap apaktek, vino, tén han pexmok égmenek.” 12 Aptáhak axta seyátegmowágko s'e: “Ólmeyásekxak sa' ekyókxoho xa aqsok nak, mólmaxneyha sa' xama aqsok enxoho. Anlának sa' xa aptáhakxa nak sẽláneya.”
Keñe axta sélwóneyncha'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, nápaqta'awók axta han éltamhók etnéssesek ekmámnaqsoho agko' ma'a apmáheyo elanagkok. 13 Ekpaxnexcháha axta han sektaxno keñe sektáha s'e: “Sa' etnéssesek elyawhesha Dios elántekkesek apxanák tén han elyementók xapop apyókxoho melane nak xa apxeyenma nak naqsók elanagkok, sa' etnehek esawhaksohok ekyókxoho aqsok kélagkok ekyetna nak se'e kaxwo' nak.” Aptáhak axta apkelátegmowágko apxámokma apagko' énxet se'e: “Katnehek sa'”, keñe axta apkelteméssesa apcheymákpoho Wesse' egegkok.
Nehemías memasma aqsok apagkok
Apkeláneykegkek axta énxet'ák ma'a apxeyenma axta elanagkok, 14 axta ko'o apaknegweykmohok ma'a aqsok sepayhémo axta eykhe yaqwayam amha sekteme séláneykha apchókxa, tén han ma'a sélxegexma'a nak, ekweykmoho doce apyeyam, eyeynmo m'a ekhem veinte setnéssessama axta séláneykha apchókxa Judá m'a wesse' apwányam Artajerjes, ekweykmoho treinta y dos apyeyam apteme wesse' apwányam. 15 Axta etnaheykegkok ma'a apkeltaqmelchesso apkelókxa apmonye'e axta aptamhéyak, matnamakxa axta ko'o, apyentaxnéssessegkek axta apheykha énxet'ák, hakte yókxoho ekhem axta apkelméyak chá'a cuarenta sawo selyaqye élmope, yaqwayam etegyagkok aptéyak, tén han vino. Apnaqtawáseykegkók axta han énxet'ák ma'a apkeláneykha nak, makke ko'o atneyk xa ektáha nak, eñama seyáyo m'a Dios. 16 Éláneyak han ma'a seyánémaxche nak alána', sekxátekháseykekxo m'a kélhaxtegkesso nak nepyáwa tegma apwányam, keñe malmoma m'a xapop, apkeltamheykha axta han apyókxoho m'a séláneykha nak. 17 Exmakha chá'a ciento cincuenta énxet sektawakxa sekto, cham'a judíos nak, tén han ma'a wesse' apwányam apkeláneykha, meyke kélyetsáteykekxa m'a senteme nak meyk'a, apkeleñama nak neyáwa' negheykegkaxa. 18 Ko'o ahagko' han chá'a sélnapma m'a weyke, seis nepkések apnaqmele, tén han tat'a, cham'a ekhánamáxche nak chá'a yókxoho ekhem; diez ekhem han chá'a kawaták ekyawe agko' ma'a vino. Makke ko'o altémók chá'a axkak ma'a sepayhémo nak sekteme séláneykha apchókxa, hakte awanhek chá'a katnehek ekyentaxnéssesso apheykha énxet'ák. 19 ¡Dios ahagkok, kaxénwakxoho sa' apwáxok ektaqmalma sekteméssessamakxa s'e énxet'ák nak!
Abolición de la usura
1 Entonces hubo gran clamor del pueblo y de sus mujeres contra sus hermanos judíos. 2 Había quien decía: Nosotros, nuestros hijos y nuestras hijas, somos muchos; por tanto, hemos pedido prestado grano para comer y vivir. 3 Y había quienes decían: Hemos empeñado nuestras tierras, nuestras viñas y nuestras casas, para comprar grano, a causa del hambre. 4 Y había quienes decían: Hemos tomado prestado dinero para el tributo del rey, sobre nuestras tierras y viñas. 5 Ahora bien, nuestra carne es como la carne de nuestros hermanos, nuestros hijos como sus hijos; y he aquí que nosotros dimos nuestros hijos y nuestras hijas a servidumbre, y algunas de nuestras hijas lo están ya, y no tenemos posibilidad de rescatarlas, porque nuestras tierras y nuestras viñas son de otros.
6 Y me enojé en gran manera cuando oí su clamor y estas palabras. 7 Entonces lo medité, y reprendí a los nobles y a los oficiales, y les dije: ¿Exigís interés cada uno a vuestros hermanos? Y convoqué contra ellos una gran asamblea, 8 y les dije: Nosotros según nuestras posibilidades rescatamos a nuestros hermanos judíos que habían sido vendidos a las naciones; ¿y vosotros vendéis aun a vuestros hermanos, y serán vendidos a nosotros? Y callaron, pues no tuvieron qué responder. 9 Y dije: No es bueno lo que hacéis. ¿No andaréis en el temor de nuestro Dios, para no ser oprobio de las naciones enemigas nuestras? 10 También yo y mis hermanos y mis criados les hemos prestado dinero y grano; quitémosles ahora este gravamen. 11 Os ruego que les devolváis hoy sus tierras, sus viñas, sus olivares y sus casas, y la centésima parte del dinero, del grano, del vino y del aceite, que demandáis de ellos como interés. 12 Y dijeron: Lo devolveremos, y nada les demandaremos; haremos así como tú dices. Entonces convoqué a los sacerdotes, y les hice jurar que harían conforme a esto. 13 Además sacudí mi vestido, y dije: Así sacuda Dios de su casa y de su trabajo a todo hombre que no cumpliere esto, y así sea sacudido y vacío. Y respondió toda la congregación: ¡Amén! y alabaron a Jehová. Y el pueblo hizo conforme a esto.
14 También desde el día que me mandó el rey que fuese gobernador de ellos en la tierra de Judá, desde el año veinte del rey Artajerjes hasta el año treinta y dos, doce años, ni yo ni mis hermanos comimos el pan del gobernador. 15 Pero los primeros gobernadores que fueron antes de mí abrumaron al pueblo, y tomaron de ellos por el pan y por el vino más de cuarenta siclos de plata, y aun sus criados se enseñoreaban del pueblo; pero yo no hice así, a causa del temor de Dios. 16 También en la obra de este muro restauré mi parte, y no compramos heredad; y todos mis criados juntos estaban allí en la obra. 17 Además, ciento cincuenta judíos y oficiales, y los que venían de las naciones que había alrededor de nosotros, estaban a mi mesa. 18 Y lo que se preparaba para cada día era un buey y seis ovejas escogidas; también eran preparadas para mí aves, y cada diez días vino en toda abundancia; y con todo esto nunca requerí el pan del gobernador, porque la servidumbre de este pueblo era grave. 19 Acuérdate de mí para bien, Dios mío, y de todo lo que hice por este pueblo.