Pablo kéláphasso emhagkok Roma
1 Xama axta élxeyenma apkelwáxok hẽláphaksek negko'o m'a Italia, kélméssegkek axta Pablo m'a xama sẽlpextétamo apwesse' apwesey axta Julio, apteme axta apkemha apmonye' nepyeseksa m'a wesse' apwányam Roma sẽlpextétamo apagkok yetlo m'a nápakha ektáha axta nahan apkelmomap. 2 Nélchenátweykmek axta xama yántakpayhe m'a Adramitio, ketók axta ekteyapmakxa yaqwayam kamhagkok ma'a neyáwa wátsam ekwányam nak Asia. Aphegkek axta nahan negyeseksa negko'o m'a Aristarco, apkeñama axta m'a Tesalónica, tegma apwányam nak Macedonia. 3 Keñe axta mók ekhem nélweykekxo m'a Sidón, ektaqmeleykegkaxa agko' axta apwáxok Julio apkelányo Pablo nélweykmo m'a, apchahayók axta etnehek meyk'a m'a ektáha axta apkelásekhayókxa', apkeltémók axta nahan emok takha' m'a énxet'ák nak. 4 Xama axta nélánteyapma néleñama m'a Sidón, axta nélpéwomók ma'a egkexe étkok nak Chipre magmáheyo ónmexek ma'a éxchahayam, hakte nénmexmeyk axta éxchahayam. 5 Nélyeykhágweykmek axta m'a neyáwa' nak Cilicia, tén han ma'a Panfilia, keñe nélweykmo m'a Mira, xama tegma apwányam axta m'a Licia.
6 Apwetágweykmek axta nahan sẽlpextétamo apkemha apmonye' xama yántakpayhe eñama Alejandría, yaqwayam kamhagkok ma'a Italia, keñe sẽlchenátcháseykekxo m'a, yaqwayam enxoho anlenxanmohok makham nélxega. 7 Xámokmeyk axta ekhem nélxega néltaqmelcháseykegkoho, xegkessegkek axta ólápagqanaxchek nélweykmo m'a ekpayho nak Cnido. Nélyeykhágweykmek axta makham ma'a ekpayho nak Salmona, neghaxnenchágweykmek axta m'a Creta neyseksa nak wátsam ekwányam, hakte nénmexmeyk axta makham éxchahayam; 8 yentexek axta nélxega m'a ekwegqakxa nak neyáwa wátsam ekwányam, nélweykmek axta xama yókxexma éltamhomaxchexa axta Ekhagweykekxexa Yántakpayhe Ektaqmalma, ketók axta m'a tegma Lasea.
9 Wenaqtegkek agko' axta nélxega, weykmek axta m'a negáyekxal'a anxog neyseksa wátsam ekwányam anchántek yántakpayhe, hakte chágketweykmek axta m'a apmopsamágexal'a. Axta keñamak Pablo aptéma apméssama appeywa énxet'ák se'e:
10 —Énxet'ák, ekwet'ak ko'o peya kasógwók nélxega, kaweywagkok sa' nélchánte yántakpayhe tén han ma'a aqsok élseykha nak, kawomhok sa' kexaha negko'óxa néletsapma.
11 Wánxa axta eyke apháxenmo appeywa sẽlpextétamo apkemha apmonye' m'a ektáha axta apagkok ma'a yántakpayhe, tén han ma'a ektáha axta apxegkesso yántakpayhe, keñe axta Pablo appeywa megyaháxenmo. 12 Xegkessamók axta kalxének apkelwáxok apyókxoho ektaqmela ólántépok makham ólxegekxak ma'a ekhagweykekxexa axta chá'a yántakpayhe, hakte asagkek axta agyeykhak apmopsamágexal'a m'a, apkelxeyenma anlenxanmok ólwakxohok ma'a Fenice, cham'a ekpayho nak Creta, ekpayhémo nak nekha nepyeyam tén han nexcheyha, yaqwayam enxoho aghakha ekwokmo enxoho apmopsamágexal'a m'a.
Éxchahayam ekyennaqte ekteyapma neyseksa wátsam ekwányam
13 Apkenagkamchek axta elepwának ellenxanmohok apkelxega, hakte cheynamók axta sekxo' apkexchahámeykha yeyam, apkelxegamchek axta, apkelyetlamchek axta m'a neyáwa wátsam ekwányam nak Creta. 14 Yáma wenaqtémók axta nahan éxchaheykmo ekyennaqte agko' eñama m'a nekha nexcheyha, yegamchek axta m'a yántakpayhe. 15 Yégeykegkek axta. Mogwanchek axta negmáheyo ónmexchesek éxchahayam ma'a yántakpayhe, keñe néghayo aqsa eksama éxchahayam. 16 Negyeykhágweykmek axta egkexe étkok neyseksa wátsam ekwányam ekwesey axta Cauda, cham'a eyesextexa axta nahan ekyennaqte éxchahayam ma'a. Xámok axta néltamheykha negmáheyo agmekxak ma'a yántakpayhe étkok negchanteykekxohol'a kaweywagkok negchánte. 17 Xama axta negaqxegkáseykekxo kañe' xa yántakpayhe étkok nak, apkelmáha axta táma apnaqteta yántakpayhe yaqwayam enxoho kawasqakkasek. Apyókxoho axta nahan apkelayeyk kamágwók yántakpayhe m'a yagkamex ekwesey axta Sirte, apyenyeykenteyk axta aqsok ekméyák la'a yántakpayhe ekseykencha'awól'a takha' yegmen, tén axta apchahayo aqsa ekyégeykegko éxchahayam. 18 Keñe axta mók ekhem, kayhek axta makham ma'a éxchahayam, tén axta apkexeykento kañe' wátsam ekwányam élseykha axta m'a yántakpayhe; 19 tén axta ektéma ántánxo ekhem, apweykmók axta apkexeykenta m'a aqsok kélnaqtete axta chá'a yántakpayhe. 20 Wenaqtémók axta magwete ekhem tén han ma'a yaw'a, neganagkamchek axta nahan mólwagkasaxcheyk teyp eñama m'a éxchahayam ekyennaqte segáhapwaya axta.
21 Wenaqtegkek axta mantéyak nento, tén axta Pablo apkempeykekxo néten nepyeseksa xa énxet'ák nak. Axta aptemék appaqmeyesma s'e:
—Énxet'ák, tásek axta eykhel'a ko'o hélyahakxoho', keñe axta mólantépek ma'a Creta; keñe axta mehentéhek se'e ekmaso sentáhakxa nak, mannaqtawasha axta nahan aqsok. 22 Nágkalyaqhapwomho aqsa kélwáxok, hakte megkóletsepek sa' kélxama enxoho kéxegke, kaweywagkok sa' eykhe m'a yántakpayhe. 23 Hakte exekmowáseykpók xeyk ko'o xama Dios apchásenneykha m'a axta'a exchek, apcháphasso m'a Dios, sekteme nak ko'o Wesse' ahagkok tén han sekyetleykha. 24 Exchek aptáhak seyáneya s'e: ‘Pablo, nágye' aqsa, hakte emhagkok sa' xép ma'a aphakxa nak wesse' apwányam romano, xeyep sa' kañék megyohók Dios eletsapok apyókxoho m'a apheykha nak xamók xép ma'a kañe' yántakpayhe.’ 25 Énxet'ák, kólwasqápekxoho, hakte may'ásseykmok ko'o Dios, naqsók nahan ektemessásak ko'o peya katnehek ma'a aptáhakxa exchek seyáneya m'a Dios apchásenneykha. 26 Kamágwók sa' eyke nélchánte xama egkexe étkok neyseksa wátsam ekwányam.
27 Xama axta'a axta, ektéma axta ánet semána nélxega nélweykmo m'a wátsam ekwányam Adriático, ẽlya'áseykekxeyk axta chá'a mók nekha éxchahayam, axta'a eyseksók axta nahan apkelyekpelchágweykmo nélweykmo neyáwa wátsam ekwányam ma'a ektáha axta apkelxegkesso yántakpayhe. 28 Apkelyetsáteykegkek axta ekwánxa ekmattawóneg yegmen, treinta y seis metros axta nahan ma'a, tén axta apkelyetsátégkokxo makham ma'a teyp apkelyetsátegkaxa axta, veintisiete metros axta entáhak kaxwo'. 29 Apkexeykenteyk axta cuatro aqsok ma'a natámen yántakpayhe ekmeykegkohol'a yántakpayhe, hakte meteymog axta apkeleyssók katyégwók, neyseksa apkelmaxneyéyak Dios apkeltémo kalse'. 30 Xeyenmeyk axta eykhe apkelwáxok elxeganmok elántépok kañe' yántakpayhe m'a ektáha axta apkelxegkesso, aptekkessegkek axta m'a yántakpayhe étkok negchánteykekxohol'a kaweywagkok negchánte, aptamheykegko hó agkexeynták aqsok élyentaxno ekmeykegkohol'a yántakpayhe m'a amonye' nak yántakpayhe. 31 Apkeltennásseykekxeyk axta eyke Pablo m'a sẽlpextétamo apkemha apmonye' tén han ma'a sẽlpextétamo apagkok. Axta aptemék apkelanagkama s'e:
—Sa' agkok exnáha aqsa kañe' yántakpayhe xa, megkólwanchek sa' kéxegke kólwagkasaxchek teyp.
32 Keñe axta sẽlpextétamo apkelyaqténma aqsa táma kélnaqtete axta m'a yántakpayhe étkok, apchahayók axta aqsa ekteyeykmo neygmen.
33 Keñe axta amonye' élseye, apkeltémo etawagkok aptéyak apyókxoho apkelxegexma'a m'a Pablo. Axta aptemék apkelanagkama s'e:
—Ánet semána entáhak megkóltéyak kéxegke kéltéyak, eñama kélhaxanma m'a yaqwánxa katnehek. 34 Éltamhók ko'o kóltawagkok kéltéyak kéxegke. Tásek kóltéhek xa, kéltamho enxoho chá'a kólweynchamha, hakte méko sa' xama enxoho enxama katyamok xama apwa'.
35 Apmomchek axta Pablo pan natámen apteme appeywa xa, apméssegkek axta ekxeyenma apwáxok Dios nápaqta'awók ma'a apyókxoho apkelxegexma'a. Apyeptegkek axta, keñe axta aptama. 36 Yetlómók axta nahan ekmasse élyaqhapmo apkelwáxok ma'a apyókxoho nak, apteykegkek axta nahan aptéyak ma'a. 37 Doscientos setenta y seis axta negyókxoho negko'o m'a kañe' yántakpayhe. 38 Xama axta appencháseykegko aptéyak ma'a apmayheykegkaxa axta chá'a, apkexeykenteyk axta neygmen kañe' wátsam ekwányam ma'a hótáhap apaktek yaqwayam enxoho kaxyaweykxak ma'a yántakpayhe.
Yántakpayhe ekweywéyak
39 Xama axta élsáya, axta elyekpelcheyk yókxexma apkelweykenxa m'a ektáha axta apkelxegkesso yántakpayhe, apkelweteyak axta aqsa ekpayhegwayam ekyetno yegmen wátsam ekwányam, yetnegkek axta anhan xapop nélteyágwánxa m'a; tén axta élxeyenma apkelwáxok ey'aksek yántakpayhe m'a. 40 Apkelyaqténmeyk axta m'a táma kélnaqtete axta aqsok élyentaxno ekméyak la'a yántakpayhe, apkexakhamchek axta aqsa nahan kañe' wátsam ekwányam, apkelyelaqteyáseykekxeyk axta anhan ma'a nélyekwomól'a yegmen nempékessáseyak ekxega yántakpayhe. Tén axta apkelchexneykekxo m'a apáwa apyexnamól'a yántakpayhe amonye', tén axta ektaqmelcháseykegkoho ekmaheykegko neyáwa m'a yántakpayhe. 41 Tén axta ektaxnegweykmo ekyetnamakxa yagkamex, tégweykmek axta nahan ma'a yántakpayhe. Méyegkek axta yagkamex ma'a amonye' nak yántakpayhe, meyke éltaqhaheykha axta temék, keñe axta m'a natámen nak yántakpayhe élpaqxama, élyaqyahayam élyawe ekyennaqte axta kelpáxqatmak.
42 Apmáheyók axta eykhe elnápekxak sẽlpextétamo m'a énxet'ák apkelmomap axta, yaqwayam enxoho melxeganmek yenyahagkok elmok yegmen. 43 Keñe axta m'a sẽlpextétamo apkemha apmonye' apagkok axta m'a sẽlpextétamo nak, apmáheyo axta ewagkasek teyp ma'a Pablo, megyahayo etnahagkok xa ektáha nak, apkeltémók axta elnextog apmonye'e m'a apkelepwagkexa enxoho elmok yegmen yaqwayam enxoho elwomok ma'a néten xapop, 44 keñe m'a nápakha nak apkeltamho exnagkok néten yántéseksek elxog neptámen, essenhan ma'a yántakpayhe nekha'a élpaqxo nak, yaqwayam enxoho elemhagkok apnámakkok. Cháxa ektémakxa axta nélweykmo néten xapop negyókxoho xa, meyke sentémakxa enxama.
Pablo es enviado a Roma
1 Cuando se decidió que habíamos de navegar para Italia, entregaron a Pablo y a algunos otros presos a un centurión llamado Julio, de la compañía Augusta. 2 Y embarcándonos en una nave adramitena que iba a tocar los puertos de Asia, zarpamos, estando con nosotros Aristarco, macedonio de Tesalónica. 3 Al otro día llegamos a Sidón; y Julio, tratando humanamente a Pablo, le permitió que fuese a los amigos, para ser atendido por ellos. 4 Y haciéndonos a la vela desde allí, navegamos a sotavento de Chipre, porque los vientos eran contrarios. 5 Habiendo atravesado el mar frente a Cilicia y Panfilia, arribamos a Mira, ciudad de Licia. 6 Y hallando allí el centurión una nave alejandrina que zarpaba para Italia, nos embarcó en ella. 7 Navegando muchos días despacio, y llegando a duras penas frente a Gnido, porque nos impedía el viento, navegamos a sotavento de Creta, frente a Salmón. 8 Y costeándola con dificultad, llegamos a un lugar que llaman Buenos Puertos, cerca del cual estaba la ciudad de Lasea.
9 Y habiendo pasado mucho tiempo, y siendo ya peligrosa la navegación, por haber pasado ya el ayuno, Pablo les amonestaba, 10 diciéndoles: Varones, veo que la navegación va a ser con perjuicio y mucha pérdida, no solo del cargamento y de la nave, sino también de nuestras personas. 11 Pero el centurión daba más crédito al piloto y al patrón de la nave, que a lo que Pablo decía. 12 Y siendo incómodo el puerto para invernar, la mayoría acordó zarpar también de allí, por si pudiesen arribar a Fenice, puerto de Creta que mira al nordeste y sudeste, e invernar allí.
La tempestad en el mar
13 Y soplando una brisa del sur, pareciéndoles que ya tenían lo que deseaban, levaron anclas e iban costeando Creta. 14 Pero no mucho después dio contra la nave un viento huracanado llamado Euroclidón. 15 Y siendo arrebatada la nave, y no pudiendo poner proa al viento, nos abandonamos a él y nos dejamos llevar. 16 Y habiendo corrido a sotavento de una pequeña isla llamada Clauda, con dificultad pudimos recoger el esquife. 17 Y una vez subido a bordo, usaron de refuerzos para ceñir la nave; y teniendo temor de dar en la Sirte, arriaron las velas y quedaron a la deriva. 18 Pero siendo combatidos por una furiosa tempestad, al siguiente día empezaron a alijar, 19 y al tercer día con nuestras propias manos arrojamos los aparejos de la nave. 20 Y no apareciendo ni sol ni estrellas por muchos días, y acosados por una tempestad no pequeña, ya habíamos perdido toda esperanza de salvarnos.
21 Entonces Pablo, como hacía ya mucho que no comíamos, puesto en pie en medio de ellos, dijo: Habría sido por cierto conveniente, oh varones, haberme oído, y no zarpar de Creta tan solo para recibir este perjuicio y pérdida. 22 Pero ahora os exhorto a tener buen ánimo, pues no habrá ninguna pérdida de vida entre vosotros, sino solamente de la nave. 23 Porque esta noche ha estado conmigo el ángel del Dios de quien soy y a quien sirvo, 24 diciendo: Pablo, no temas; es necesario que comparezcas ante César; y he aquí, Dios te ha concedido todos los que navegan contigo. 25 Por tanto, oh varones, tened buen ánimo; porque yo confío en Dios que será así como se me ha dicho. 26 Con todo, es necesario que demos en alguna isla.
27 Venida la decimacuarta noche, y siendo llevados a través del mar Adriático, a la medianoche los marineros sospecharon que estaban cerca de tierra; 28 y echando la sonda, hallaron veinte brazas; y pasando un poco más adelante, volviendo a echar la sonda, hallaron quince brazas. 29 Y temiendo dar en escollos, echaron cuatro anclas por la popa, y ansiaban que se hiciese de día. 30 Entonces los marineros procuraron huir de la nave, y echando el esquife al mar, aparentaban como que querían largar las anclas de proa. 31 Pero Pablo dijo al centurión y a los soldados: Si estos no permanecen en la nave, vosotros no podéis salvaros. 32 Entonces los soldados cortaron las amarras del esquife y lo dejaron perderse.
33 Cuando comenzó a amanecer, Pablo exhortaba a todos que comiesen, diciendo: Este es el decimocuarto día que veláis y permanecéis en ayunas, sin comer nada. 34 Por tanto, os ruego que comáis por vuestra salud; pues ni aun un cabello de la cabeza de ninguno de vosotros perecerá. 35 Y habiendo dicho esto, tomó el pan y dio gracias a Dios en presencia de todos, y partiéndolo, comenzó a comer. 36 Entonces todos, teniendo ya mejor ánimo, comieron también. 37 Y éramos todas las personas en la nave doscientas setenta y seis. 38 Y ya satisfechos, aligeraron la nave, echando el trigo al mar.
El naufragio
39 Cuando se hizo de día, no reconocían la tierra, pero veían una ensenada que tenía playa, en la cual acordaron varar, si pudiesen, la nave. 40 Cortando, pues, las anclas, las dejaron en el mar, largando también las amarras del timón; e izada al viento la vela de proa, enfilaron hacia la playa. 41 Pero dando en un lugar de dos aguas, hicieron encallar la nave; y la proa, hincada, quedó inmóvil, y la popa se abría con la violencia del mar. 42 Entonces los soldados acordaron matar a los presos, para que ninguno se fugase nadando. 43 Pero el centurión, queriendo salvar a Pablo, les impidió este intento, y mandó que los que pudiesen nadar se echasen los primeros, y saliesen a tierra; 44 y los demás, parte en tablas, parte en cosas de la nave. Y así aconteció que todos se salvaron saliendo a tierra.