Kélpaqhetchesso élyamhápeyak nak chá'a
1 Wátegmowagkok sa' ko'o kaxwók kéxegke m'a sélmaxneyeykha axta kéltáxésso weykcha'áhak. Tásek eykhe megkalyamhápok énxet; 2 kéméxcheyk eyke etegyek chá'a aptáwa' apagko' xama énxet, tén han atáwa' agko' chá'a m'a kelán'a, yaqwayam enxoho megkalanagkek chá'a m'a ekmeyámáxchexa nak antéhek negmeykha mansexta. 3 Kéméxcheyk nahan chá'a kalyahakxohok apmako enxoho etnéssesha atáwa' xa ánet nak, cham'a atáwa' nak tén han ma'a aptáwa' nak. 4 Háwe nahan agkok agko' ekyókxa m'a aptáwa' nak, atáwa' apagkok, háwe nahan apagkok apagko' apyókxa m'a atáwa' nak, aptáwa' agkok. 5 Ékeso éñamakxa, kólyahakxoho chá'a kélmók kélmako enxoho chá'a kóllának ma'a nenteméssesseykmoho nak exma entáwa', akke entemék han ma'a kélhésawo enxoho mók kélpaqmeyesma megkólyepetchaha sekxók kélmók yaqwatakxoho, yaqwayam enxoho kóltéhek nempeywa nélmaxnagko. Keñe natámen kólyepetchekxak makham kélmók, hakte kalanaksek katnehek megkólya'assáxma Satanás, eñama megkólmowána kóllanagkohok kéltáhakxa'.
6 Sekmésso ahagko' ko'o sekpeywa ekyókxoho xa sektáhakxa nak séltennasso kéxegke, háwe m'a nélánémaxchexa nak antéhek. 7 Xénchek ko'o ewáxok ektaqmela etnehek apyókxoho énxet se'e sektémakxa nak ko'o; apméssegkek axta eyke chá'a Dios xama xama mók ektémakxa apkelmopwancha'a m'a énxet, nápakha énxet axta chá'a apkelxaweykegkok apmopwancha'a elanagkok se'e ektéma nak, keñe axta nahan chá'a nápakha m'a mók nak.
8 Ektáhak ko'o séláneya megkalyamhápeyak nak tén han ma'a tampe' nak, tásek eykhel'a megkóltegyagkehek kélnaqteyegka'a, sektéma nak ko'o. 9 Agkok kólewának kélláneykegkoho ekmáheyo kélwáxok, kóltegye kélnaqteyegka'a, hakte tásek kóltegyek kélnaqteyegka'a, kaxnók kayeykhágwomhok agko' kélmáheyo kóllának ma'a aqsok kélyespagko nak.
10 Ekméssek eyke ko'o ekha nak kélnaqteyegka'a s'e nélánémaxchexa nak antéhek megkatnaha nak ko'o sekpeywa, akke eñama nak ma'a Wesse' egegkok: megkapayhawok kayenyók atáwa' kelán'a. 11 Yenyókek agkok atáwa' kelán'a, kéméxcheyk megkalyamhápekxeyk chá'a, essenhan kásekhekxohok aqsa makham ma'a atáwa' axta. Hawók nahan ma'a énxet, megkeyméxchek ényók aptáwa'.
12 Keñe m'a nápakha énxet sektáha séláneya ektáha nak sekpeywa ahagko', háwe eñama m'a Wesse' egegkok: Yetneyk agkok aptáwa' xama egyáxeg megkatnaha nak megkay'ásseyam Cristo, amenyeyk agkok kalenxanmohok ekyepetcheykha m'a atáwa' nak, megkeyméxchek nahan eyenyók egyáxeg xa kelán'a nak. 13 Momchek agkok nahan kelán'a ekha nak megkay'ásseyam Cristo m'a énxet metne nak mey'ásseyam, apmáheyo nak elenxanmohok apyepetcheykha xa aptáwa' nak, megkeyméxchek nahan kayenyók kelán'a xa énxet nak. 14 Hakte cham'a énxet metne nak mey'ásseyam Cristo, appagkanamap chá'a kólteméssesek eñama apyepetche m'a kelán'a megkay'ásseyam nak; keñe m'a kelán'a megkatne nak megkay'ásseyam Cristo, kólteméssesek chá'a ekpagkanamaxche eñama ekyepetche m'a énxet apteme nak mey'ásseyam Cristo. Axta agkok katneyk xa ektáha nak, ekmanyása apkeltémakxa axta etnahagkok ma'a kélketchek nak kéxegke; Dios énxet'ák apagkok akke aptamheykegkok kaxwo'. 15 Apkelenxanakmek agkok eyenyók aptáwa' m'a énxet metne nak mey'ásseyam Cristo tén han ma'a kelán'a megkatne nak megkalya'ásseyam Cristo, tásek kaxpánchesaxche'. Temék agkok xa ektáha nak, keñe m'a egyáxeg apkenna apteme nak mey'ásseyam Cristo essenhan ma'a kelán'a ekteme nak megkay'ásseyam, kamaskok ekyepetche, hakte apkelwóneyha axta kéxegke Dios yaqwayam kóltéhek meyke ektáhakxa kélwáxok. 16 Kelán'a megkay'ásseyam nak Cristo ¿Háxko ektémakxa exche' ekya'áséyak, awanchek kexaha kawagkasek teyp ma'a atáwa'? Énxet apteme nak mey'ásseyam Cristo ¿Háxko ektémakxa exchep apya'áseyak, apwanchek kexaha ewagkasek teyp ma'a aptáwa'?
17 Enxama chá'a negko'o kéméxcheyk anlának ma'a ektémakxa enxoho negmowána segmésso Wesse' egegkok, ekhawo nentémakxa axta chá'a, sẽlwóneykencha'a axta m'a Dios. Cháxa nélánémaxchexa nak chá'a antéhek sekmésa nak ko'o ekyókxoho apchaqneykekxexa xa. 18 Apwóneyha agkok Dios xama m'a énxet kélyenyekhássesso nak nekha apyempehek, tásek mekpóshek ma'a ektémakxa nak ekyetno kélyenyekhássesso nekha apyempehek; apwóneyha agkok nahan Dios xama m'a énxet meyke nak kélyenyekhássesso nekha apyempehek, megkapayhawok nahan yának kólyenyekhássesek nekha apyempehek. 19 Méko eyke katnehek ma'a méko enxoho sẽlyenyekhássesso nekha egyempehek essenhan ma'a ekha enxoho sẽlyenyekhássesso nekha egyempehek. Akke tásek ólyahakxohok ma'a apkeltémókxa nak antéhek Dios. 20 Enxama chá'a kéméxcheyk etnehek ma'a aptémakxa axta, cham'a sekxók axta apwóneykencha'a m'a Dios. 21 Apmomap axta agkok xép kélteméssesso kélásenneykha m'a sekxók kélwóneykencha'a axta, nágkatneykha apwáxok; yetneyk agkok xép yaqwayam étak kélyenyeykekxa, tásek elyentamakpoho etyapok. 22 Hakte cham'a énxet apteme axta kélásenneykha m'a sekxók axta kélwóneykencha'a yaqwayam etnehek mey'ásseyam, etnehek kaxwók Wesse' egegkok apchásenneykha meyke kélya'áseykha exma; hawók nahan ektémakxa m'a énxet metne axta kélásenneykha m'a sekxók axta kélwóneykencha'a, etnehek kaxwók Cristo apchásenneykha. 23 Apkelmomchek axta kéxegke Dios ekha ekyánmaga; nágkólho aqsa etnéssesek kélásenneykha m'a pók énxet'ák enxoho. 24 Élyáxeg, tásek etnehek chá'a enxama nápaqtók Dios ma'a aptémakxa axta, cham'a sekxók axta apwóneykencha'a.
25 Keñe m'a kelán'ák meyke anaqteyegka'a nak, méko ko'o xama enxoho m'a apkeltémókxa nak antéhek Wesse' egegkok yaqwayam altennaksek, altennaksek sa' eyke aqsa m'a ektémakxa nak élchetamso ewáxok, ektémól'a xama énxet megkólya'ásseyámla'a exének aqsok, eñama apmopyósa henlanok ma'a Wesse' egegkok. 26 Xeyenmeyk eykhe ko'o ewáxok ektaqmela etnehek énxet ma'a aptémakxa nak chá'a meyke aptáwa', eñama ekyentaxnegwayam negheykha s'e kaxwo' nak. 27 Yetneyk sa' agkok xép aptáwa', ná eyenyow; méko sa' agkok nahan aptáwa', ná etegyaha. 28 Kelyamhopchek agkok xép, melanak mey'assáxma; kelyamhopchek agkok nahan xama kelán'a meyke atáwa', megkalanak nahan megkay'assáxma. Megkatnehek eyke megkalwete chá'a éllegeykegkoho ekxámokma eyesógwayam ekheykha m'a ektáha nak chá'a élyamhápeyak, cham'a séltamho nak eykhe ko'o megkalwetyehe'.
29 Élyáxeg, akke éltamhók ko'o altennaksek kéxegke s'e: Yaqwátegwokmek kaxwók negheykha, ékeso éñamakxa, énxet ekha nak apnaqteyegka'a kéméxcheyk etnahagkok máxa meyke apnaqteyegka'a. 30 Énxet'ák apkellekxagweykha nak, kéméxcheyk etnahagkok máxa mellekxagweykha, keñe m'a énxet élpayheykekxa apkelwáxok nak, kéméxcheyk etnahagkok máxa megkalpayheykekxa apkelwáxok; keñe m'a énxet aptegye enxoho chá'a aqsok, kéméxcheyk etnehek máxa megkatnaha apagkok ma'a aqsok nak, 31 keñe m'a énxet ektáhakxa enxoho apkelyánmagkásamap keso náxop, kéméxcheyk etnehek máxa megkapeykessáseykekxal'a apkelwáxok aqsok apkelwete, hakte kamassegwók sa' se'e náxop negwetaya nak chá'a.
32 Émenyeyk ko'o amasséssesek kéxegke élyetnakhassamo nak kélwáxok. Énxet meyke nak aptáwa' keytnakhaksohok apwáxok ma'a aqsok éleñama nak Wesse' egegkok, etegyaha nahan yaqwánxa etnehek epeykessásekxak apwáxok ma'a Wesse' egegkok; 33 keñe m'a énxet ekha nak aptáwa', keytnakhaksohok chá'a apwáxok ma'a aqsok éleñama nak keso náxop, tén han yaqwánxa etnehek epeykessásekxak awáxok ma'a aptáwa', 34 keñe ánet katnehek ekxénakxa apwáxok. Hawók nahan ektémakxa m'a kelán'a tampe' nak, tén han ma'a kelán'a étkok meyke nak atáwa', keytnakhaksohok chá'a awáxok ma'a aqsok éleñama nak Wesse' egegkok, eñama ekteme ekpagkanamaxche cham'a ekyókxa nak, tén han ma'a kañók agko' nak awáxok; keñe m'a kelán'a apha nak atáwa', keytnakhaksohok chá'a awáxok ma'a aqsok éleñama nak keso náxop, tén han yaqwánxa katnehek kapeykessásekxak apwáxok ma'a atáwa'.
35 Éltennássek ko'o kéxegke xa, háwe eyke yaqwayam wahaxtegkesek kélmonye'e, yaqwayam sa' eyke kapasmok, tén han kóltéhek ekpayhawo nak antéhek, kóllanaksek aqsok ma'a Wesse' egegkok meyke ekxénwayam kélwáxok mók aqsok.
36 Xénchek agkok apwáxok enxama emok appagkanma, hakte wokmek kaxwók ma'a nentegyeykxal'a entáwa', xénchek agkok apwáxok ekpayhawo etnehek xa ektáha nak, tásek elának ma'a ekxénakxa enxoho apwáxok ekpayhawo etnehek; tásek emok, hakte háwe mólya'assáxma xa. 37 Keñe m'a pók énxet, meyke ekyáteyeykegko enxoho, cham'a meyke enxoho élya'ásekhaxma yaqwayam elának apmakókxa enxoho elána', xénchek agkok apwáxok metegyék aptáwa', tásek nahan katnehek aptáhakxa. 38 Apmeyk agkok énxet ma'a ektáha nak appagkanma, tásek katnehek aptáhakxa, agkok nahan etegya'ak aptáwa' énxet, kayágwomhok nahan ektaqmalma aptáhakxa.
39 Kelán'a apha nak atáwa' keypetkohok chá'a atáwa' neyseksa apha enxoho makham; apketsekkek agkok ma'a atáwa', méko katnehek élya'asakxaxma yaqwayam kamekxak pók énxet ekmakókxa enxoho kamekxa', cham'a apteme enxoho mey'ásseyam Cristo. 40 Xénchek eyke ko'o ewáxok, kayágwomhok agko' ko'o éneyk ekpayheykekxa awáxok ma'a megkalyamhápeykxo enxoho. Cháxa ektémakxa nak ko'o élchetamso ewáxok xa, apheyk eyke ko'o éneyk ko'óxa ewáxok Espíritu apkeñama nak Dios.
Problemas del matrimonio
1 En cuanto a las cosas de que me escribisteis, bueno le sería al hombre no tocar mujer; 2 pero a causa de las fornicaciones, cada uno tenga su propia mujer, y cada una tenga su propio marido. 3 El marido cumpla con la mujer el deber conyugal, y asimismo la mujer con el marido. 4 La mujer no tiene potestad sobre su propio cuerpo, sino el marido; ni tampoco tiene el marido potestad sobre su propio cuerpo, sino la mujer. 5 No os neguéis el uno al otro, a no ser por algún tiempo de mutuo consentimiento, para ocuparos sosegadamente en la oración; y volved a juntaros en uno, para que no os tiente Satanás a causa de vuestra incontinencia. 6 Mas esto digo por vía de concesión, no por mandamiento. 7 Quisiera más bien que todos los hombres fuesen como yo; pero cada uno tiene su propio don de Dios, uno a la verdad de un modo, y otro de otro.
8 Digo, pues, a los solteros y a las viudas, que bueno les fuera quedarse como yo; 9 pero si no tienen don de continencia, cásense, pues mejor es casarse que estarse quemando.
10 Pero a los que están unidos en matrimonio, mando, no yo, sino el Señor: Que la mujer no se separe del marido; 11 y si se separa, quédese sin casar, o reconcíliese con su marido; y que el marido no abandone a su mujer.
12 Y a los demás yo digo, no el Señor: Si algún hermano tiene mujer que no sea creyente, y ella consiente en vivir con él, no la abandone. 13 Y si una mujer tiene marido que no sea creyente, y él consiente en vivir con ella, no lo abandone. 14 Porque el marido incrédulo es santificado en la mujer, y la mujer incrédula en el marido; pues de otra manera vuestros hijos serían inmundos, mientras que ahora son santos. 15 Pero si el incrédulo se separa, sepárese; pues no está el hermano o la hermana sujeto a servidumbre en semejante caso, sino que a paz nos llamó Dios. 16 Porque ¿qué sabes tú, oh mujer, si quizá harás salvo a tu marido? ¿O qué sabes tú, oh marido, si quizá harás salva a tu mujer?
17 Pero cada uno como el Señor le repartió, y como Dios llamó a cada uno, así haga; esto ordeno en todas las iglesias. 18 ¿Fue llamado alguno siendo circunciso? Quédese circunciso. ¿Fue llamado alguno siendo incircunciso? No se circuncide. 19 La circuncisión nada es, y la incircuncisión nada es, sino el guardar los mandamientos de Dios. 20 Cada uno en el estado en que fue llamado, en él se quede. 21 ¿Fuiste llamado siendo esclavo? No te dé cuidado; pero también, si puedes hacerte libre, procúralo más. 22 Porque el que en el Señor fue llamado siendo esclavo, liberto es del Señor; asimismo el que fue llamado siendo libre, esclavo es de Cristo. 23 Por precio fuisteis comprados; no os hagáis esclavos de los hombres. 24 Cada uno, hermanos, en el estado en que fue llamado, así permanezca para con Dios.
25 En cuanto a las vírgenes no tengo mandamiento del Señor; mas doy mi parecer, como quien ha alcanzado misericordia del Señor para ser fiel. 26 Tengo, pues, esto por bueno a causa de la necesidad que apremia; que hará bien el hombre en quedarse como está. 27 ¿Estás ligado a mujer? No procures soltarte. ¿Estás libre de mujer? No procures casarte. 28 Mas también si te casas, no pecas; y si la doncella se casa, no peca; pero los tales tendrán aflicción de la carne, y yo os la quisiera evitar. 29 Pero esto digo, hermanos: que el tiempo es corto; resta, pues, que los que tienen esposa sean como si no la tuviesen; 30 y los que lloran, como si no llorasen; y los que se alegran, como si no se alegrasen; y los que compran, como si no poseyesen; 31 y los que disfrutan de este mundo, como si no lo disfrutasen; porque la apariencia de este mundo se pasa.
32 Quisiera, pues, que estuvieseis sin congoja. El soltero tiene cuidado de las cosas del Señor, de cómo agradar al Señor; 33 pero el casado tiene cuidado de las cosas del mundo, de cómo agradar a su mujer. 34 Hay asimismo diferencia entre la casada y la doncella. La doncella tiene cuidado de las cosas del Señor, para ser santa así en cuerpo como en espíritu; pero la casada tiene cuidado de las cosas del mundo, de cómo agradar a su marido. 35 Esto lo digo para vuestro provecho; no para tenderos lazo, sino para lo honesto y decente, y para que sin impedimento os acerquéis al Señor.
36 Pero si alguno piensa que es impropio para su hija virgen que pase ya de edad, y es necesario que así sea, haga lo que quiera, no peca; que se case. 37 Pero el que está firme en su corazón, sin tener necesidad, sino que es dueño de su propia voluntad, y ha resuelto en su corazón guardar a su hija virgen, bien hace. 38 De manera que el que la da en casamiento hace bien, y el que no la da en casamiento hace mejor.
39 La mujer casada está ligada por la ley mientras su marido vive; pero si su marido muriere, libre es para casarse con quien quiera, con tal que sea en el Señor. 40 Pero a mi juicio, más dichosa será si se quedare así; y pienso que también yo tengo el Espíritu de Dios.