Jesús apkeltáméséyak apnakxéyak hótáhap apyexna ekhem sábado
(Mc 2.23-28Lc 6.1-5)1 Apxegamchek axta Jesús appéwomo neyseksa aqsok kélcheneykekxa ekhem sábado. Meyk axta nahan kelnapmak apkeltámeséyak, tén axta apnakxeykegko hótáhap apyexna, apteykegko m'a apaktek. 2 Apkelweteyak axta m'a fariseos, keñe aptéma apkenagkama Jesús se'e:
—Elano, apkelánegkek apkeltámeséyak ma'a megkólhayo nak anlának ekhem sábado.
3 Axta aptemék apchátegmoweykegko Jesús se'e:
—¿Yagkólyetseteyk kéxegke weykcha'áhak aptémakxa axta David, cham'a eyaqhama axta meyk yetlo apkelxegexma'a? 4 Aptaxnegweykmek axta Dios apxagkok, aptamchek axta yetlo apkelxegexma'a m'a pan kélpagkanchesso axta Dios, megkólhayo axta etwok ma'a David tén han ma'a apkelxegexma'a, wánxa axta aqsa apwanchek etawagkok ma'a apkelmaxnéssesso nak Dios énxet'ák apagkok. 5 ¿Yagkólyetseteyk nahan Moisés segánamakxa apagkok ekxeyenma nak meláneykegko melya'assáxma apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, mellókassama eykhe chá'a apkelyampe m'a ekhem sábado? 6 Éltennássek ko'o kéxegke ekyetna xama aqsok ekyawe agko' se'e, mexnawo nak ma'a tegma appagkanamap. 7 Megkólya'áseykegkok kéxegke ektémakxa nak ekxeyenma s'e amya'a ektéma nak se'e: ‘Wánxa aqsa ko'o seyámenyého kóltéhek apmopyósa kóllanok kélmók, keñe mehélmések ma'a aqsok ektekyawa nak.’ Kaxtemék axta kélya'áseyak xa, megkólsexnenayhek axta xama enxoho m'a meláneykegko nak aqsok ekmaso. 8 Hakte ewanchek ko'o wának kalanaxchek aqsok ekhem sábado, ko'o sekteme nak Apketche énxet, ewanchek nahan wának megkalanaxche'.
Jesús aptaqmelchesseyam apháxamap ekhem sábado
(Mc 3.1-6Lc 6.6-11)9 Apxegeykekxeyk axta Jesús apkeñama m'a, aptaxnegweykmek axta apchaqneykekxexa judíos. 10 Aphegkek axta nahan xama énxet ekyame apmek ma'a; axta kéltemék kélmaxneyeykencha'a Jesús kéltémo kaxek yaqweykenxa kólteméssesek kólsexnenak se'e:
—¿Megkamyawaxcheya kóltaqmelchessók xama énxet apháxamap ekhem sábado?
11 Axta aptemék apchátegmoweykegko Jesús se'e:
—¿Yaqsa kélxama kéxegke apyetna enxoho kéltósso nepkések, apteyekmo enxoho kañe' máxek ekhem sábado megkólya'ammek yaqwayam kóllekwók? 12 ¡Ennókók apagko' énxet mexnawok nepkések! Cháxa keñamak megkamyámaxko nak anlának aqsok ektaqmela ekhem sábado.
13 Tén axta aptéma apkenagkama Jesús ma'a énxet nak:
—Epékes apaktog.
Appékessegkek axta apaktog xa énxet nak, taqmelweykmok agko' axta anhan, hágweykekxók axta m'a mók nak. 14 Xama axta apkelánteyapma m'a fariseos, apkeláneykekxeyk axta apkelpaqmeyesma apmáheyo yaqhek ma'a Jesús.
Ekteme ektémakxa axta apxénamap Jesús eknaqtáxésamaxche'
15 Xama axta aplegaya Jesús xa amya'a, apxegeykekxeyk axta apkeñama m'a, apxámok axta nahan énxet apkelyetlo. Apkeltaqmelchesseykmek axta Jesús apyókxoho apkelháxamap, 16 apkeltémók axta anhan megkóltekkessesha apwesey Jesús nepyeseksa énxet'ák. 17 Temegkek axta xa, yaqwayam enxoho katnehek ma'a apxeyenma axta Dios appeywa aplegasso Isaías, aptéma axta apkeltenneykencha'a s'e:
18 “Keso séláneykha ko'o s'e,
sélyéseykha axta ko'o,
seyásekhayo,
ekleklamo nak ewáxok
aptémakxa.
Apekkenek sa' nahan ko'o
Espíritu ahagkok takhapxet,
ellegaksek sa' nahan apyókxoho
énxet'ák ma'a
ekmámenyého nak ko'o ewáxok
kalanaxche' aqsok ekpéwomo.
19 Mepaqmésmakha sa',
melpáxamha sa' nahan,
méko sa' kañak appeywa m'a
ámay nak.
20 Megyentaksek sa' ma'a
yámámok ektaqhe nak,
mespanchesek sa' nahan ma'a
cháléwasso yátépépe agkok
ketse' ekpánma nak,
ekwokmoho apyephagkassa'a
m'a nentémakxa ekpéwomo.
21 Melya'ásseyam sa' nahan
etnahagkok ma'a
apyókxoho énxet'ák.”
Jesús apxénamap eñama ekmésso apmopwána kelyekhama'
(Mc 3.20-30Lc 11.14-23Lc 12.10)22 Kélyentegkessegkek axta Jesús xama énxet meyke apaqta'ák tén han meyke appeywa, kelyekhama' axta ektawáseykha, apwetáseykekxeyk axta exma m'a Jesús, aptekkessáseykekxeyk axta nahan appeywa. 23 Axta aptemék apkelmaxneyeyncha'a chá'a pók apyókxoho énxet'ák élpelakkassama apkelwete s'e: “¿David Apketche enxeykel'a xa?”
24 Xama axta apkellegaya fariseos xa, axta aptemék apkelpaqmeyesma s'e: “Kelyekhama' wesse' agkok ekmésso apmopwána yaqwayam elántekkesek kelyekhama' xa, cham'a Beelzebú.”
25 Apya'áseykegkók axta Jesús ektémakxa élchetamso apkelwáxok xa énxet'ák nak. Axta aptemék apkelánagkama s'e: “Apkexpáncháseykpek agkok énxet xama apkelókxa, apkelenmexákpek agkok nahan, apnaqtawásamap apancha'awók etnahagkok. Apkexpáncháseykpek agkok nahan énxet apheykha xama tegma apwányam, essenhan ma'a apheykha nak xama tegma, megkawegqók apheykha. 26 Hawók nahan ektémakxa m'a Satanás ektekkesa enxoho m'a Satanás xamo' nak, éxpanchásamáxche agko' katnehek; kamassegwók nahan ekteme ekha ekmowána. 27 Kélxeyenmeyk kéxegke sélántekkessama ko'o kelyekhama' eñama ekmowána m'a Beelzebú, temegkek agkok xa, ¿yaqsa ekmésso apmopwancha'a elántekkesek kelyekhama' m'a apkelyetleykekxa nak kéxegke? Cháxa keñamak ekwetamaxko nak ekyetnama megkólaqhémo kéxegke eñama xa énxet'ák nak. 28 Hakte Dios Espíritu apagkok ko'o keñamak sélántekkessama m'a kelyekhama', cháxa magkenatchesso ekwaya kélnepyeseksa kéxegke m'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios.
29 “¿Háxko katnehek etaxnegwók énxet kañe' apxagkok énxet apyennaqte, tén han elmenyexchesek aqsok apagkok ma'a melpexteta enxoho sekxo'? Wánxa aqsa apwanchek elmenyexchesek aqsok apagkok ma'a apkelpexteta enxoho sekxo'.
30 “Énxet mehepasmo nak ko'o, sénmexma etnehek; énxet mehewháneyo nak ko'o seyáncháseykekxa, yexpánchesek.
31 “Cháxa keñamak séltennasa nak kéxegke peya meyaqmagkásekxeyk Dios ekyókxoho ektémakxa melya'assáxma m'a énxet'ák, tén han ekyókxoho apkelpaqméteykha ekmaso nak, eyaqmagkásekxak sa' eyke apkeltémakxa Dios ma'a élenmexeykha nak chá'a apkelpeywa m'a Espíritu Santo. 32 Kawomhok sa' nahan meyaqmagkáseykekxa Dios aptémakxa m'a énxet apxéneykha nak chá'a ekmaso m'a apteme nak Apketche énxet; keñe sa' ma'a énmexeykha nak chá'a appeywa m'a Espíritu Santo, metnehek sa' chá'a meyaqmagkáseykekxa aptémakxa neyseksók apha keso náxop, essenhan ma'a egmonye' sa'.
Ekyexna keñamak kélyekpelchémo yámet
(Lc 6.43-45)33 “Tásek agkok yámet, tásek nahan katnehek ma'a ekyexna; asagkók agkok yámet, asagkek nahan katnehek ma'a ekyexna; hakte ekyexna chá'a kañék kélyekpelchémo m'a yámet. 34 ¡Kéxegke kélhémo nak yéwa! ¿Háxko katnehek kéxegke kólxének aqsok ektaqmela? Asagkók kéxegke kéltémakxa. Egátog chá'a katyapwaták ma'a ekláneyo nak kañe' egwáxok. 35 Aqsok ektaqmela chá'a exének ma'a énxet ektaqmela nak aptémakxa, hakte keytek aqsok ektaqmela m'a apwáxok, keñe m'a énxet ekmaso nak aptémakxa exének chá'a aqsok ekmaso, hakte keytek aqsok ekmaso m'a apwáxok. 36 Éltennássek eyke ko'o kéxegke, cham'a ekhem yaqwánxa sa' elyekpelchekpohok énxet'ák, apyókxoho sa' elxénekxohok ma'a ektémakxa nak apkelpaqméteykha naqsa apkelxeyenma axta chá'a. 37 Hakte kélpeywa kélagko' sa' kañék kélyekpelchamáxkoho kéxegke, kólxénaxchek meyke kéltémakxa, essenhan kélsexnánémaxche'.”
Élmasagcha'a apkeltémakxa apkeltémo étak aqsok sempelakkasso nak agweta'
(Mc 8.12Lc 11.29-32)38 Nápakha fariseos tén han apkelxekmósso nak ektémakxa segánamakxa axta aptemék apkenagkama Jesús se'e:
—Sẽlxekmósso, egmenyeyk negko'o agwetak elának xép ma'a aqsok sempelakkasso nak agweta'.
39 Axta aptemék apchátegmoweykegko Jesús se'e:
—Apkeltamhók elwetak aqsok sempelakkasso agweta' se'e énxet'ák élmasagcha'a nak apkeltémakxa tén han apyenseyam nak apkelyetlo Dios; wánxa sa' eyke aqsa kólxekmósek ma'a aqsok sempelakkasso agweta' ektémakxa axta m'a Jonás apteme axta Dios appeywa aplegasso. 40 Hakte cham'a ektémakxa axta Jonás apyetnama ántánxo ekhem tén han ántánxo axta'a kañe' kelasma ekyawe awáxok, sa' nahan katnehek apteme nak Apketche énxet étek ántánxo ekhem tén han ántánxo axta'a m'a kañe' xapop. 41 Enaqxétekhágwók sa énxet'ák Nínive m'a ekhem nélyekpelchamáxchexa sa', cham'a apkelyekpelchákpoho sa' ma'a énxet'ák apheykencha'a nak se'e kaxwo' nak, elxének sa' nahan ekmaso, hakte apkelya'eykekxeyk axta Dios énxet'ák Nínive m'a apkellegaya axta apkeltenneykha m'a Jonás; awanhók agko' eyke aqsok ekyetna nak se'e, mexnawok ma'a Jonás. 42 Keyphagwaták sa' nahan wesse' ekwányam eñama nak Nepyeyam ma'a ekhem yaqwánxa sa' elyekpelchekpohok ma'a énxet'ák, cham'a apkelyekpelchákpoho sa' ma'a énxet'ák apheykencha'a nak se'e kaxwo' nak, kalsexnenak sa' nahan; hakte tayépók agko' axta éñamakxa éltémo keyxhok ma'a ektémakxa axta apya'áseykegkoho Salomón, awanhók agko' eyke aqsok ekyetna nak se'e, mexnawok ma'a Salomón.
Espíritu ekmaso ektaqhémo
(Lc 11.24-26)43 “Tekkek agkok xama espíritu ekmaso énxet apwáxok, kamhagkok ma'a yókxexma ekyamáyekxa nak exma kategyaha éllókassamakxa ekyampe; agkok kóteyágwokmok, keñe katnehek élchetamso awáxok se'e: 44 ‘Ataqhohok sa' makham ma'a exagkok, sekteyapmakxa axta.’ Wákxeyk agkok makham ma'a, kóteyágwakxak makham énxet apwáxok ektémól'a tegma meyke ekha kañe', kéláxñessamól'a, tén han kéltaqmelcháseykekxohol'a kélláneykekxa aqsok kañe'. 45 Keñe kaxog, kánchesekxak ma'a siete kelyekhama' élmasagcha'a agko' nak, megkaxnawo nak ma'a, kasawhaxkohok nahan kalántaxnegwók xa énxet apwáxok nak, keñe kayeykhágwomhok agko' ekmaso ektémakxa xa énxet nak, megkaxók ma'a ektémakxa axta sekxo'. Sa' nahan katnehek xa énxet'ák élmasagcha'a nak apkeltémakxa.”
Jesús egken tén han apkelyáxeg
(Mc 3.31-35Lc 8.19-21)46 Axta epenchessamók makham apkeltennáseykha énxet'ák Jesús, ekya'áyekmo axta egken, tén han ma'a apkelyáxeg, cham'a ekmáheyo axta kalpaqhetchesaxkoho'. Yókxexma axta nahan chaqnágweykmok, 47 axta aptemék xama énxet apkeltennáseykekxo Jesús se'e:
—Kenegwa'ak egken á yókxexma yetlo apkelyáxeg, xép hek makók kapaqhetchesek.
48 Keñe axta aptéma apchátegmoweykegko Jesús ma'a ektáha axta apkeltennáseykekxa:
—¿Yaqsa ko'o méme, yaqsa nahan ma'a élyáxeg?
49 Tén axta appenteyheykegkoho Jesús ma'a apkeltámeséyak, axta aptemék se'e:
—Cháxa méme ko'o xa, tén han élyáxeg. 50 Hakte kélxama ektáhakxa enxoho kéllane m'a apmopmenyého nak Táta apha nak néten, cha'a eyáxeg ko'o m'a, tén han eyáxeg kelwána, tén han méme.
Los discípulos recogen espigas en el día de reposo
(Mr. 2.23-28Lc. 6.1-5)1 En aquel tiempo iba Jesús por los sembrados en un día de reposo; y sus discípulos tuvieron hambre, y comenzaron a arrancar espigas y a comer. 2 Viéndolo los fariseos, le dijeron: He aquí tus discípulos hacen lo que no es lícito hacer en el día de reposo. 3 Pero él les dijo: ¿No habéis leído lo que hizo David, cuando él y los que con él estaban tuvieron hambre; 4 cómo entró en la casa de Dios, y comió los panes de la proposición, que no les era lícito comer ni a él ni a los que con él estaban, sino solamente a los sacerdotes? 5 ¿O no habéis leído en la ley, cómo en el día de reposo los sacerdotes en el templo profanan el día de reposo, y son sin culpa? 6 Pues os digo que uno mayor que el templo está aquí. 7 Y si supieseis qué significa: Misericordia quiero, y no sacrificio, no condenaríais a los inocentes; 8 porque el Hijo del Hombre es Señor del día de reposo.
El hombre de la mano seca
(Mr. 3.1-6Lc. 6.6-11)9 Pasando de allí, vino a la sinagoga de ellos. 10 Y he aquí había allí uno que tenía seca una mano; y preguntaron a Jesús, para poder acusarle: ¿Es lícito sanar en el día de reposo? 11 Él les dijo: ¿Qué hombre habrá de vosotros, que tenga una oveja, y si esta cayere en un hoyo en día de reposo, no le eche mano, y la levante? 12 Pues ¿cuánto más vale un hombre que una oveja? Por consiguiente, es lícito hacer el bien en los días de reposo. 13 Entonces dijo a aquel hombre: Extiende tu mano. Y él la extendió, y le fue restaurada sana como la otra. 14 Y salidos los fariseos, tuvieron consejo contra Jesús para destruirle.
El siervo escogido
15 Sabiendo esto Jesús, se apartó de allí; y le siguió mucha gente, y sanaba a todos, 16 y les encargaba rigurosamente que no le descubriesen; 17 para que se cumpliese lo dicho por el profeta Isaías, cuando dijo:
18 He aquí mi siervo, a quien he escogido;
Mi Amado, en quien se agrada mi alma;
Pondré mi Espíritu sobre él,
Y a los gentiles anunciará juicio.
19 No contenderá, ni voceará,
Ni nadie oirá en las calles su voz.
20 La caña cascada no quebrará,
Y el pábilo que humea no apagará,
Hasta que saque a victoria el juicio.
21 Y en su nombre esperarán los gentiles.
La blasfemia contra el Espíritu Santo
(Mr. 3.20-30Lc. 11.14-23)22 Entonces fue traído a él un endemoniado, ciego y mudo; y le sanó, de tal manera que el ciego y mudo veía y hablaba. 23 Y toda la gente estaba atónita, y decía: ¿Será este aquel Hijo de David? 24 Mas los fariseos, al oírlo, decían: Este no echa fuera los demonios sino por Beelzebú, príncipe de los demonios. 25 Sabiendo Jesús los pensamientos de ellos, les dijo: Todo reino dividido contra sí mismo, es asolado, y toda ciudad o casa dividida contra sí misma, no permanecerá. 26 Y si Satanás echa fuera a Satanás, contra sí mismo está dividido; ¿cómo, pues, permanecerá su reino? 27 Y si yo echo fuera los demonios por Beelzebú, ¿por quién los echan vuestros hijos? Por tanto, ellos serán vuestros jueces. 28 Pero si yo por el Espíritu de Dios echo fuera los demonios, ciertamente ha llegado a vosotros el reino de Dios. 29 Porque ¿cómo puede alguno entrar en la casa del hombre fuerte, y saquear sus bienes, si primero no le ata? Y entonces podrá saquear su casa. 30 El que no es conmigo, contra mí es; y el que conmigo no recoge, desparrama. 31 Por tanto os digo: Todo pecado y blasfemia será perdonado a los hombres; mas la blasfemia contra el Espíritu no les será perdonada. 32 A cualquiera que dijere alguna palabra contra el Hijo del Hombre, le será perdonado; pero al que hable contra el Espíritu Santo, no le será perdonado, ni en este siglo ni en el venidero. 33 O haced el árbol bueno, y su fruto bueno, o haced el árbol malo, y su fruto malo; porque por el fruto se conoce el árbol. 34 ¡Generación de víboras! ¿Cómo podéis hablar lo bueno, siendo malos? Porque de la abundancia del corazón habla la boca. 35 El hombre bueno, del buen tesoro del corazón saca buenas cosas; y el hombre malo, del mal tesoro saca malas cosas. 36 Mas yo os digo que de toda palabra ociosa que hablen los hombres, de ella darán cuenta en el día del juicio. 37 Porque por tus palabras serás justificado, y por tus palabras serás condenado.
La generación perversa demanda señal
(Lc. 11.29-32)38 Entonces respondieron algunos de los escribas y de los fariseos, diciendo: Maestro, deseamos ver de ti señal. 39 Él respondió y les dijo: La generación mala y adúltera demanda señal; pero señal no le será dada, sino la señal del profeta Jonás. 40 Porque como estuvo Jonás en el vientre del gran pez tres días y tres noches, así estará el Hijo del Hombre en el corazón de la tierra tres días y tres noches. 41 Los hombres de Nínive se levantarán en el juicio con esta generación, y la condenarán; porque ellos se arrepintieron a la predicación de Jonás, y he aquí más que Jonás en este lugar. 42 La reina del Sur se levantará en el juicio con esta generación, y la condenará; porque ella vino de los fines de la tierra para oír la sabiduría de Salomón, y he aquí más que Salomón en este lugar.
El espíritu inmundo que vuelve
(Lc. 11.24-26)43 Cuando el espíritu inmundo sale del hombre, anda por lugares secos, buscando reposo, y no lo halla. 44 Entonces dice: Volveré a mi casa de donde salí; y cuando llega, la halla desocupada, barrida y adornada. 45 Entonces va, y toma consigo otros siete espíritus peores que él, y entrados, moran allí; y el postrer estado de aquel hombre viene a ser peor que el primero. Así también acontecerá a esta mala generación.
La madre y los hermanos de Jesús
(Mr. 3.31-35Lc. 8.19-21)46 Mientras él aún hablaba a la gente, he aquí su madre y sus hermanos estaban afuera, y le querían hablar. 47 Y le dijo uno: He aquí tu madre y tus hermanos están afuera, y te quieren hablar. 48 Respondiendo él al que le decía esto, dijo: ¿Quién es mi madre, y quiénes son mis hermanos? 49 Y extendiendo su mano hacia sus discípulos, dijo: He aquí mi madre y mis hermanos. 50 Porque todo aquel que hace la voluntad de mi Padre que está en los cielos, ese es mi hermano, y hermana, y madre.