Josafat apkempakhe énxet'ák Moab tén han Amón
1 Keñe axta natámen, énxet'ák moabitas tén han amonitas, appasmeykekxo m'a énxet'ák meunitas, apketámegko m'a Josafat; 2 tén axta nápakha énxet'ák apkeltennássekxo aptáha apcháneya s'e: “¡Apkelxegakmek apxámokma sẽlpextétamo apya'awa exchep apkeleñama m'a Edom, neyp nak Wátsam Étsapma! ¡Apkelwa'ak ma'a tegma apwányam nak Hasesón-tamar!” (Hasesón-tamar, cham'a En-gadi.)
3 Apkekak axta m'a Josafat, keñe ekxéna apwáxok ektamok Wesse' egegkok. Tén axta apkeltamho metawagkehek aptéyak ma'a apyókxoho énxet'ák apheykha nak Judá, 4 apchaqnákxeyk axta apyókxoho énxet'ák Judá, yaqwayam elmaxnak yának epasmok ma'a Wesse' egegkok. Apkelwa'ak axta apyókxoho énxet apkeleñama m'a apyókxoho tegma apkelyawe nak Judá. 5 Apchampákxeyk axta néten Josafat nepyeseksa m'a énxet'ák nak Judá, apchaqneykekxa axta m'a Jerusalén, ekpayho nak axnagkok apwáxok ma'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, 6 aptáhak axta apkelmaxneya s'e: “Wesse' egegkok, Dios apagkok axta m'a ẽlyapmeyk nano', ¡xép apteme apkeláneykha néten, tén han apyókxoho pók aptémakxa nak énxet'ák! ¡Apmeyhek xép, yetneyk apmopwána: méko awanchek kanmexekxak xép! 7 Dios egagkok, apkelántekkessegkek axta exchep nápaqta'awók énxet'ák apagkok Israel ma'a énxet'ák apheykencha'a axta s'e xapop nak, apméssegkek axta meyke néxa m'a Abraham aptawán'ák neptámen, apxegexma axta exchep. 8 Wenaqtegkek axta apheykha s'e, keñe kéllánesa exchep xama tegma appagkanamap, aptáhak axta apkelpaqmeta s'e: 9 ‘Egáhapwa'ak sa' agkok negko'o aqsok ekmaso, cham'a sẽllegassáseykegkoho nak, essenhan kempakhakma, essenhan negmasse ekmaso, essenhan ma'a meyk segaqhe nak, anchaqnágwaták sa' chá'a negko'o s'e apmonye' nak tegma appagkanamap, hakte aphegkek xép xa tegma appagkanamap nak, agának sa' han chá'a hempasmok néllegágkoho enxoho ekyentaxno, yeyxhok sa' xép aqsok nélmaxneyeykha tén sa' nahan hélwagkasek teyp.’ 10 Egketamokmek kaxwók amonitas, moabitas tén han ma'a énxet'ák apkeleñama nak neyseksa meteymog élekhahéyak nak Seír. Cham'a énxet'ák meltémo axta elyeykhak xapop apagkok ma'a negko'o axta élyapmeyk nano' israelitas, apkelxegeykmo axta apkeleñama m'a Egipto, apkelyetnakhassegkek axta eyke aqsa, tén axta melnapma. 11 Keñe eyesagko kaxwók senteméssesakxa', egketamokmek yaqwayam hẽlántekkesek ma'a xapop apagkok, xép axta segmésso yaqwayam antéhek egagkok. 12 Dios egagkok, ¡ellegássesagkoho sa' xa énxet'ák nak! Hakte méko negko'o nélyennaqte yaqwayam ólenmexek xa sẽlpextétamo apxámokma segketamakmo nak. ¡Magya'ásegkok yaqwánxa antéhek; la'a nélenmexákxoho nak aphakxa exchep!”
13 Apchaqnáha axta apyókxoho énxet'ák Judá apmonye' m'a Wesse' egegkok, yetlo apnaqteyegka'a tén han apketchek, ekweykekxoho m'a sakcha'a ketcheyetsék apancha'awo nak. 14 Aptaxnegwa'ak axta han apwáxok Dios espíritu apagkok ma'a Jahaziel, neyseksa apchaqneykekxa apyókxoho, cham'a Jahaziel, Zacarías axta apketche, Benanías axta aptáwen, Jeiel axta apketche, Matanías axta aptáwen, xama levita Asaf axta aptáwen neptámen, 15 aptáhak axta s'e: “Kóleyxho sa' sekpeywa, énxet'ák Judá tén han Jerusalén, xép han, wesse' apwányam Josafat. Aptáhak apkeláneya kéxegke Wesse' egegkok se'e: ‘Nágkole', nágkólyegwe han apmonye'e xa sẽlpextétamo apxámokma nak, hakte háwe kélagkok kéxegke xa kempakhakma nak, Dios apagkok xa. 16 Kólchetamák sa' axto'o. Apkelpéwók apkelxegakmo m'a nekha nak yókxexma Sis, sa' kóltahanyak kéxegke m'a nekha nak yegmen ényé ekyetnama nak ma'a ekpayho nak yókxexma meykexa énxet ma'a Jeruel. 17 Háwe sa' kéxegke yaqwayam kólnapaxchek xa kempakhakma nak. Kóllánekxa sa' kéltáhakxa, nágkóltaqheykha aqsa, kólwetak sa' yaqwánxa etnehek elmallahanchesek ma'a Wesse' egegkok. ¡Énxet'ák kélheykha nak Jerusalén, tén han ekyókxoho nak Judá, nágkóle aqsa, nágkólyegwe han; kólya'am sa' saka m'a énxet'ák nak, hakte Wesse' egegkok kéxegke aphak kélnepyeseksa!’”
18 Yetlókok axta apkeltekxekxo aptapnák xapop ma'a Josafat, aphaxék axta ekwokmoho aptekxeya ekpayhakxa nápat xapop, keñe axta énxet'ák Judá tén han Jerusalén, apkeltekxeyágko aptapnák apmonye' Wesse' egegkok apkelpeykásawo. 19 Keñe axta m'a levitas, Quehat axta aptawán'ák neptámen, tén han Coré axta aptawán'ák neptámen, apcheynawo apkelpeykásawo Wesse' egegkok, Dios nak Israel, apkelmeneykmasa ekyennaqte agko'.
20 Axto'ók agko' axta apnaqxétekhágko yaqwayam elxog elmahagkok ma'a ekpayho nak yókxexma meykexa énxet nak Tecoa. Apchampákxeyk axta néten Josafat amonye' apkelxega, aptáhak axta apkeláneya s'e: “Kóleyxho sekpeywa, énxet'ák nak Jerusalén tén han Judá: nágkólya'ássem aqsa Wesse' egegkok, Dios kélagkok nak, keñe sa' méko katnehek kélekakxa'; nágkólya'ássem han ma'a apkellegasso nak chá'a appeywa, tén sa' tásek chá'a katnehek ekteyapma aqsok kéllane.”
21 Tén axta natámen apkelpaqhetchásamákpoho énxet'ák, apkelyésáha axta chá'a pók xama apkelmeneykmasso, yaqwayam elxog ma'a apmonye'e nak sẽlpextétamo, yetlo apkelántaxneykekxa m'a apáwa apkelpagkanamap. Yaqwayam etnehek elmeneykmássesek Wesse' egegkok negmeneykmasso s'e: “Kólmés ekxeyenma kélwáxok Wesse' egegkok, megkamassegwomek segásekhayo m'a.”
22 Xama axta apkeynawo apkelmeneykmasso yetlo élpayheykekxa apkelwáxok ma'a negmeneykmasso nak, yetlókok axta melya'assáseyak aptamhágkaxa Wesse' egegkok ma'a nepyeseksa nak amonitas, moabitas tén han ma'a apheykha nak neyseksa meteymog élekhahéyak ma'a yókxexma Seír, apketámeyam axta m'a énxet'ák nak Judá, apmenxenákpek axta han. 23 Apketámegkek axta amonitas, tén han moabitas ma'a apheykha axta meteymog élekhahéyak nak Seír, apsawhawók axta apkelnapa, xama axta apsawha apkelnapma m'a, keñe apchaqhákxo aqsa chá'a pók apagko'. 24 Xama axta apkelwokmo énxet'ák Judá m'a negwetayókxa nak ma'a yókxexma meykexa énxet, keñe apkelenmexawo m'a apkelxegámxa axta apkelenmexma, aphopák axta aqsa apkelwet'ak aphágko náxop. ¡Méko axta xama enxoho apkeymomap mematñà! 25 Tén axta m'a Josafat yetlo énxet'ák apagkok, apkelyo'ókmo yaqwayam elmagkok ma'a aqsok apagkok nak ma'a apkelenmexma, apkelwetágwokmek axta ekxámokma aqsok kélnaqtósso, tén han kélmeykha nak chá'a kélanchesso kempakhakma, apáwa tén han aqsok élmomnáwa, apkelmeyk axta ekyókxoho. Xámok agko' axta eyke aqsok, mopwanchek axta apmako elsakxa'. Xámok agko' axta, ántánxo ekhem axta wokmok apkelméyak aqsok.
26 Apchaqnákxeyk axta xapop ekyapwate Beracá ekwokmo cuatro ekhem, apkelpeykásawók axta Wesse' egegkok ma'a. Cháxa keñamak kélteméssessama nak ekwesey xapop ekyapwate Beracá xa yókxexma nak, makhemek makham ekteme ekwesey xa. 27 Apkeltaqháwok axta makham Jerusalén yetlo élpayheykekxa agko' apkelwáxok ma'a énxet'ák Judá tén han Jerusalén, yetlo m'a Josafat apxega apmonye', hakte apméssek axta élpayheykekxa apkelwáxok ma'a Wesse' egegkok, eñama apkelmallanchesso nepyeseksa m'a apkelenmexma. 28 Xama axta apkelwákxo m'a Jerusalén, apkelmeyákxeyk axta m'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, yetlo apkelpáwasso m'a yát'axpog, arpa tén han ma'a apkelaqkahasso.
29 Xama axta apkelya'ásegwokmo apkelnápeykpo Wesse' egegkok apkelenmexma m'a israelitas, apyókxoho pók aptémakxa énxet'ák axta chá'a apkelakak ma'a Dios. 30 Axta keñamak ektaqmalma ekteme meyke ektémakxa apteme wesse' apwányam ma'a Josafat, hakte Dios axta apméssók yaqwayam katnehek meyke ektáhakxa apkelwáxok ma'a apkelókxa ekhéyak nak nepyáwa'.
Ektémakxa axta apteme wesse' apwányam Josafat
(1 Re 22.41-50)
31 Aptemegkek axta wesse' apwányam Josafat ma'a Judá. Treinta y cinco apyeyam apagkok axta apkeynamo apteme wesse' apwányam, veinticinco apyeyam axta apteme wesse' apwányam ma'a Jerusalén. Azubá axta ekwesey egken, Silhí axta apketche.
32 Péwók axta aptémakxa m'a Josafat, aptéma axta m'a Asá, apyáp axta. Tásek axta aqsok apkelane nápaqtók Wesse' egegkok. 33 Axta eyke kólmassésseykmok ma'a kélpeykessamókxa nak chá'a aqsok kéláyókxa m'a egkexe nak chá'a, hakte axta kaxeyenmak apkelwáxok elyetlakxak makham Dios apagkok axta apyapmeyk nanók ma'a énxet'ák nak.
34 Keñe m'a aptémakxa axta, eyeynókxa m'a sekxók axta ekwokmoho apketsapa, hágkek eknaqtáxésamaxche m'a eknaqtáxésamaxchexa axta aptémakxa m'a Jehú, Hananí axta apketche, kélyepetcháseykekxeyk han ma'a weykcha'áhak apagkok axta m'a apkelwesse'e apkelwányam axta Israel.
35 Keñe axta natámen xa, apyepetcheykekxo Josafat, wesse' apwányam nak Judá m'a Ocozías, wesse' apwányam nak Israel, ekmaso axta aptémakxa. 36 Apxegexma axta aptemék apmáheyo elanagkok yántakpayhe yaqwayam elmahagkok ma'a Tarsis, Esión-guéber axta han apkeláneykegkok xa. 37 Tén axta Eliézer, apkeñama axta m'a Maresá, Dodavahu axta apketche, aplegasa Josafat peya katnehek se'e: “Wesse' egegkok sa' etnessásekxak nekha'a étkók xa apkelane nak, eñama aptamheykekxa apxegexma m'a Ocozías.” Nekha'a étkók axta han tamhákxak ma'a yántakpayhe, mopwanchek axta kaxwók elmahagkok ma'a Tarsis.
Victoria sobre Moab y Amón
1 Pasadas estas cosas, aconteció que los hijos de Moab y de Amón, y con ellos otros de los amonitas, vinieron contra Josafat a la guerra. 2 Y acudieron algunos y dieron aviso a Josafat, diciendo: Contra ti viene una gran multitud del otro lado del mar, y de Siria; y he aquí están en Hazezon-tamar, que es En-gadi. 3 Entonces él tuvo temor; y Josafat humilló su rostro para consultar a Jehová, e hizo pregonar ayuno a todo Judá. 4 Y se reunieron los de Judá para pedir socorro a Jehová; y también de todas las ciudades de Judá vinieron a pedir ayuda a Jehová.
5 Entonces Josafat se puso en pie en la asamblea de Judá y de Jerusalén, en la casa de Jehová, delante del atrio nuevo; 6 y dijo: Jehová Dios de nuestros padres, ¿no eres tú Dios en los cielos, y tienes dominio sobre todos los reinos de las naciones? ¿No está en tu mano tal fuerza y poder, que no hay quien te resista? 7 Dios nuestro, ¿no echaste tú los moradores de esta tierra delante de tu pueblo Israel, y la diste a la descendencia de Abraham tu amigo para siempre? 8 Y ellos han habitado en ella, y te han edificado en ella santuario a tu nombre, diciendo: 9 Si mal viniere sobre nosotros, o espada de castigo, o pestilencia, o hambre, nos presentaremos delante de esta casa, y delante de ti (porque tu nombre está en esta casa), y a causa de nuestras tribulaciones clamaremos a ti, y tú nos oirás y salvarás. 10 Ahora, pues, he aquí los hijos de Amón y de Moab, y los del monte de Seir, a cuya tierra no quisiste que pasase Israel cuando venía de la tierra de Egipto, sino que se apartase de ellos, y no los destruyese; 11 he aquí ellos nos dan el pago viniendo a arrojarnos de la heredad que tú nos diste en posesión. 12 ¡Oh Dios nuestro! ¿no los juzgarás tú? Porque en nosotros no hay fuerza contra tan grande multitud que viene contra nosotros; no sabemos qué hacer, y a ti volvemos nuestros ojos.
13 Y todo Judá estaba en pie delante de Jehová, con sus niños y sus mujeres y sus hijos. 14 Y estaba allí Jahaziel hijo de Zacarías, hijo de Benaía, hijo de Jeiel, hijo de Matanías, levita de los hijos de Asaf, sobre el cual vino el Espíritu de Jehová en medio de la reunión; 15 y dijo: Oíd, Judá todo, y vosotros moradores de Jerusalén, y tú, rey Josafat. Jehová os dice así: No temáis ni os amedrentéis delante de esta multitud tan grande, porque no es vuestra la guerra, sino de Dios. 16 Mañana descenderéis contra ellos; he aquí que ellos subirán por la cuesta de Sis, y los hallaréis junto al arroyo, antes del desierto de Jeruel. 17 No habrá para qué peleéis vosotros en este caso; paraos, estad quietos, y ved la salvación de Jehová con vosotros. Oh Judá y Jerusalén, no temáis ni desmayéis; salid mañana contra ellos, porque Jehová estará con vosotros.
18 Entonces Josafat se inclinó rostro a tierra, y asimismo todo Judá y los moradores de Jerusalén se postraron delante de Jehová, y adoraron a Jehová. 19 Y se levantaron los levitas de los hijos de Coat y de los hijos de Coré, para alabar a Jehová el Dios de Israel con fuerte y alta voz.
20 Y cuando se levantaron por la mañana, salieron al desierto de Tecoa. Y mientras ellos salían, Josafat, estando en pie, dijo: Oídme, Judá y moradores de Jerusalén. Creed en Jehová vuestro Dios, y estaréis seguros; creed a sus profetas, y seréis prosperados. 21 Y habido consejo con el pueblo, puso a algunos que cantasen y alabasen a Jehová, vestidos de ornamentos sagrados, mientras salía la gente armada, y que dijesen: Glorificad a Jehová, porque su misericordia es para siempre. 22 Y cuando comenzaron a entonar cantos de alabanza, Jehová puso contra los hijos de Amón, de Moab y del monte de Seir, las emboscadas de ellos mismos que venían contra Judá, y se mataron los unos a los otros. 23 Porque los hijos de Amón y Moab se levantaron contra los del monte de Seir para matarlos y destruirlos; y cuando hubieron acabado con los del monte de Seir, cada cual ayudó a la destrucción de su compañero.
24 Y luego que vino Judá a la torre del desierto, miraron hacia la multitud, y he aquí yacían ellos en tierra muertos, pues ninguno había escapado. 25 Viniendo entonces Josafat y su pueblo a despojarlos, hallaron entre los cadáveres muchas riquezas, así vestidos como alhajas preciosas, que tomaron para sí, tantos, que no los podían llevar; tres días estuvieron recogiendo el botín, porque era mucho. 26 Y al cuarto día se juntaron en el valle de Beraca; porque allí bendijeron a Jehová, y por esto llamaron el nombre de aquel paraje el valle de Beraca, hasta hoy. 27 Y todo Judá y los de Jerusalén, y Josafat a la cabeza de ellos, volvieron para regresar a Jerusalén gozosos, porque Jehová les había dado gozo librándolos de sus enemigos. 28 Y vinieron a Jerusalén con salterios, arpas y trompetas, a la casa de Jehová. 29 Y el pavor de Dios cayó sobre todos los reinos de aquella tierra, cuando oyeron que Jehová había peleado contra los enemigos de Israel. 30 Y el reino de Josafat tuvo paz, porque su Dios le dio paz por todas partes.
Resumen del reinado de Josafat
(1 R. 22.41-50)
31 Así reinó Josafat sobre Judá; de treinta y cinco años era cuando comenzó a reinar, y reinó veinticinco años en Jerusalén. El nombre de su madre fue Azuba, hija de Silhi. 32 Y anduvo en el camino de Asa su padre, sin apartarse de él, haciendo lo recto ante los ojos de Jehová. 33 Con todo eso, los lugares altos no fueron quitados; pues el pueblo aún no había enderezado su corazón al Dios de sus padres.
34 Los demás hechos de Josafat, primeros y postreros, he aquí están escritos en las palabras de Jehú hijo de Hanani, del cual se hace mención en el libro de los reyes de Israel.
35 Pasadas estas cosas, Josafat rey de Judá trabó amistad con Ocozías rey de Israel, el cual era dado a la impiedad, 36 e hizo con él compañía para construir naves que fuesen a Tarsis; y construyeron las naves en Ezión-geber. 37 Entonces Eliezer hijo de Dodava, de Maresa, profetizó contra Josafat, diciendo: Por cuanto has hecho compañía con Ocozías, Jehová destruirá tus obras. Y las naves se rompieron, y no pudieron ir a Tarsis.