Booz apteme aptáwa' Rut
1 Apmahágkek axta Booz aphakmo m'a átog nentaxnamakxa nak tegma apwányam, apchaqneykekxexa axta chá'a énxet elanagkokxak amya'a. Chaqhawók axta anhan apyeykhágwa'a m'a apteme pók apkeltennassama axta m'a Rut. Tén axta aptáha apcháneya s'e:
—Émpoho sekxo', exnata s'e. Apyo'ókmek axta m'a apteme pók, aphakmek axta m'a aphakxa axta. 2 Yetlókok axta anhan apkeláneyeykha Booz ma'a diez énxet'ák ekha kéláyo axta m'a tegma apwányam, apkeltamhók axta nahan exnakha m'a aphakxa axta. Xama axta apheyncha'a m'a énxet'ák nak, 3 aptáhak axta Booz apcháneya apteme pók se'e:
Makók kayenyók xapop ma'a Noemí nenteme egmók Elimélec axta xapop apagkok, cham'a Noemí ekweykta axta ényeykento m'a yókxexma Moab. 4 Éltamhók eyke ey'asagkohok xép, apmenyeyk sa' agkok emekxa', tásek elyentamakpohok emekxak se'e kaxwo' nak apháncha'a nak se'e ektáha nak apweteykegkoho, tén han se'e énxet'ák ekha kéláyo nak tegma apwányam. Payhawók xeyep emekxak xapop apagkok axta m'a Elimélec, hakte apteme pók apagko' axta exchep ma'a. Sa' agkok emakók emekxa', héltennés sa', hakte payhawók ko'óxa amekxak ma'a memako enxoho exchep emekxa'.
Aptáhak axta apchátegmowágkokxo apteme pók se'e:
—Amekxak sa'.
5 Tén axta aptáha Booz apcháneya s'e:
—Ey'asagkoho sa' xép apmákxo enxoho m'a Noemí nak xapop agkok, emekxak sa' nahan ma'a Rut, cham'a kelán'a tampe' eñama axta m'a yókxexma Moab, yaqwayam sa' megkamassegwomek ekyetno apwesey apteme apagkok ma'a atáwa' axta apketsapma.
6 Aptáhak axta apchátegmowágkokxo apteme pók apleg'a aptáha apcháneya xa:
—Eyke mowanchek amekxak ektáha enxoho xa ektáha nak, hakte anaqtawasha katnehek ko'o m'a étchek nak, meyke xapop apagkok katnahagkok. Apmenyeyk agkok xép emekxa', apwanchek emekxa', agkeyásekxak sa' eyke ko'o exchep ma'a sepayhémo nak yaqwayam amekxa'.
7 Yetnegkek axta nahan apkeltémakxa chá'a énxet'ák Israel ma'a nanók axta: apmeyásekxeyk axta agkok chá'a pók ma'a ekpayhémo nak ektáha apagkok ma'a apteme pók, essenhan ma'a ekpenchásexko enxoho chá'a élánamáxche amya'a ekmomaxche xama aqsok essenhan kélyamasma, elkok axta chá'a xama apkeltéto apmagkok ma'a ektáha enxoho apmeyáseykekxa pók aqsok, essenhan m'a apyamasma enxoho chá'a egkések ma'a pók. Cháxa apkeltémakxa axta chá'a xa ektáha nak yaqwayam kólya'asagkohok ma'a aqsok apkeláneyak. 8 Aplekkek axta apkeltéto apmagkok ma'a Booz apteme pók, apméssek axta m'a Booz. Aptáhak axta apcháneya s'e:
—Emekxa sa' xép.
9 Tén axta Booz aptáha apkeláneya m'a énxet'ák ekha axta kéláyo tén han ma'a ektáha axta apkelwayam ma'a:
Kélyókxoho kéxegke kélwetágkohok sakhem sekmákxo ko'o Noemí ekyenyeykekxa xapop apagkok axta m'a Elimélec, Quilión, tén han ma'a Mahlón. 10 Kélwetágkok nahan sekmákxo ko'o m'a Rut yaqwayam atnehek etáwa', kelán'a tampe' eñama axta Moab, yaqwayam enxoho keytek aqsa makham apwesey ektáha apagkok xapop ma'a Mahlón, cham'a atáwa' apketsapma axta. Keñe sa' megkamassésaxcheyk apwesey ektáha apagkok Mahlón nepyeseksa m'a apteme apnámakkok, megkalwagqamaxcheyk sa' nahan se'e apchókxa nak. Kéxegke kélteme kélweteykegkoho s'e sakhem nak.
11 Aptáhak axta apkelátegmowágko apyókxoho énxet'ák ekha kéláyo s'e, tén han ma'a ektáha axta apkelwayam ma'a:
—Naqso', negko'o negweteykegkoho. ¡Sa' eyke etnéssesek Wesse' egegkok kelán'a ekmako nak katxek apxagkok ma'a apteméssessamakxa axta m'a Raquel, tén han ma'a Lía, ekxámáseykekxo axta m'a énxet'ák Israel eñama m'a atawán'ák natámen! Etne sa' xép énxet ekxámokma aqsok apagkok ma'a Efrata, xama énxet kélya'áseykegkoho m'a yókxexma Belén. 12 Wesse' egegkok sa' egkések ekxámokma agko' apketchek eñama xa kelán'a nak. Xámok agkók sa' katnehek apnámakkok, sa' kaxhok ma'a ekweykenxa axta apwete ma'a Fares, Judá axta apketche tén han Tamar.
13 Apmeyk axta Booz ma'a Rut. Apyepetcha'ak axta nahan, keñe Wesse' egegkok apmésa yaqwayam katnehek lóso', tén han apmésa yaqwayam kótak étche.
14 Tén axta kelán'ák ektáha eyáneya Noemí s'e:
¡Apcheymákpoho sa' chá'a kólteméssesek Wesse' egegkok, apméssek sakhem xama atáwen yaqwayam etaqmelchesek chá'a exche'! ¡Etnoho annal'a kélya'áseykegkoho ekyókxoho kañe' Israel xa atáwen nak xeye'! 15 Sa' egkések ekwasqápeykekxoho exche' xa, etaqmelchesek sa' neyseksa ekteme ekwányamo', hakte atánegken étche exche' m'a, ekmámenyého agko' nak chá'a, ekyeykhágweykmoho nak xeye' eyásekhayo, mexnawo nak ma'a siete étchek nak.
16 Cheynchek axta Noemí m'a sakcha'a, héssek axta awáxok, peyk axta kawánegkeshok agko'. 17 Xama axta élwet'a m'a ekheykha axta ketók axagkok, axta táhak élpaqmeta s'e:
¡Wet'ak kaxwók xama yaqwayam katnehek étche Noemí!
Kélteméssessek axta nahan apwesey Obed. Cháxa apyáp axta Jesé xa, apyáta' axta m'a David.
David apyapmeyk nano'
18 Keso aptawán'ák neptámen axta Fares se'e: Fares axta apketche m'a Hesrón, 19 keñe axta Hesrón apketche m'a Ram. Ram axta apketche m'a Aminadab, 20 Aminadab axta apketche m'a Nahasón, Nahasón axta apketche m'a Salmón, 21 Salmón axta apketche m'a Booz, keñe axta Booz apketche m'a Obed, 22 Obed axta apketche m'a Jesé, tén axta Jesé apketche m'a David.
Booz se casa con Rut
1 Booz subió a la puerta y se sentó allí; y he aquí pasaba aquel pariente de quien Booz había hablado, y le dijo: Eh, fulano, ven acá y siéntate. Y él vino y se sentó. 2 Entonces él tomó a diez varones de los ancianos de la ciudad, y dijo: Sentaos aquí. Y ellos se sentaron. 3 Luego dijo al pariente: Noemí, que ha vuelto del campo de Moab, vende una parte de las tierras que tuvo nuestro hermano Elimelec. 4 Y yo decidí hacértelo saber, y decirte que la compres en presencia de los que están aquí sentados, y de los ancianos de mi pueblo. Si tú quieres redimir, redime; y si no quieres redimir, decláramelo para que yo lo sepa; porque no hay otro que redima sino tú, y yo después de ti. Y él respondió: Yo redimiré.
5 Entonces replicó Booz: El mismo día que compres las tierras de mano de Noemí, debes tomar también a Rut la moabita, mujer del difunto, para que restaures el nombre del muerto sobre su posesión. 6 Y respondió el pariente: No puedo redimir para mí, no sea que dañe mi heredad. Redime tú, usando de mi derecho, porque yo no podré redimir.
7 Había ya desde hacía tiempo esta costumbre en Israel tocante a la redención y al contrato, que para la confirmación de cualquier negocio, el uno se quitaba el zapato y lo daba a su compañero; y esto servía de testimonio en Israel. 8 Entonces el pariente dijo a Booz: Tómalo tú. Y se quitó el zapato. 9 Y Booz dijo a los ancianos y a todo el pueblo: Vosotros sois testigos hoy, de que he adquirido de mano de Noemí todo lo que fue de Elimelec, y todo lo que fue de Quelión y de Mahlón. 10 Y que también tomo por mi mujer a Rut la moabita, mujer de Mahlón, para restaurar el nombre del difunto sobre su heredad, para que el nombre del muerto no se borre de entre sus hermanos y de la puerta de su lugar. Vosotros sois testigos hoy. 11 Y dijeron todos los del pueblo que estaban a la puerta con los ancianos: Testigos somos. Jehová haga a la mujer que entra en tu casa como a Raquel y a Lea, las cuales edificaron la casa de Israel; y tú seas ilustre en Efrata, y seas de renombre en Belén. 12 Y sea tu casa como la casa de Fares, el que Tamar dio a luz a Judá, por la descendencia que de esa joven te dé Jehová.
13 Booz, pues, tomó a Rut, y ella fue su mujer; y se llegó a ella, y Jehová le dio que concibiese y diese a luz un hijo. 14 Y las mujeres decían a Noemí: Loado sea Jehová, que hizo que no te faltase hoy pariente, cuyo nombre será celebrado en Israel; 15 el cual será restaurador de tu alma, y sustentará tu vejez; pues tu nuera, que te ama, lo ha dado a luz; y ella es de más valor para ti que siete hijos. 16 Y tomando Noemí el hijo, lo puso en su regazo, y fue su aya. 17 Y le dieron nombre las vecinas, diciendo: Le ha nacido un hijo a Noemí; y lo llamaron Obed. Este es padre de Isaí, padre de David.
18 Estas son las generaciones de Fares: Fares engendró a Hezrón, 19 Hezrón engendró a Ram, y Ram engendró a Aminadab, 20 Aminadab engendró a Naasón, y Naasón engendró a Salmón, 21 Salmón engendró a Booz, y Booz engendró a Obed, 22 Obed engendró a Isaí, e Isaí engendró a David.