Booz apchápeykha Rut
1 Xama ekhem axta táhak eyáneya Noemí Rut se'e:
—Kéméxcheyk ko'o kaxwók xeye' ategyesha atáwa', yaqwayam sa' etaqmelchessásekxak ekha. 2 Kalano, sa' emyekxak nenteme egmók Booz namyep apagkok se'e axta'a nak yaqwayam yempássekxak apwa' apák ma'a hótáhap apaktek, cham'a ekmaheykegkaxa axta exche' élmoma hótáhap apaktek ma'a apkelchekha. 3 Kayaqpes sa' sekxók yegmen, tén sa' kaxpaqhaxchek sokmátsa, kalántaxnekxa sa' ma'a élántaxno apkeltaqmalma apagko' nak, tén sa' kamhagkok ma'a namyep. Eyke nágkaltamho aqsa sekxók étak Booz neyseksa mesawhoma m'a apto, tén han mémasso m'a apyà nak. 4 Kataqmelchesho sa' kalanha m'a apmakókxa enxoho étek etyenek, tén sa' kay'ammok keyxnessessók néten ma'a apchaqlamap, yáxña'akxoho sa' kanegkenchesek ma'a apmagkok, tén sa' keytek ma'a nápakha. Sa' eltennaksek nahan xeye' aqsok eyéméxko kalának ma'a.
5 Axta táhak Rut eyátegmowágkokxo s'e:
—Atnehek sa' ekyókxoho m'a ektáhakxa nak seyáneya. 6 Mahágkek axta Rut ma'a namyep. Temék axta ekyókxoho m'a éltamhókxa axta katnehek ma'a yepyámog. 7 Aptókek axta apto m'a Booz, apyenchek axta nahan ma'a apyà nak, payhékxeyk axta apwáxok. Tén axta apmako etyenek apyetna m'a nekha axta apkekhessamakxa m'a hótáhap apaktek. Yáma néwók axta anhan ekwokmo m'a Rut, taqmelchásegkók axta ekxega meyke eyókáseykha, yexnéssessekmek axta néten apchaqlamap eknegkenchesa yáxña'akxoho apmagkok, tén axta ekyetna m'a. 8 Axta'a eyseksók axta anhan apxátekhágwokmo m'a Booz, xama axta appeynchákpo apyetno, pelakkassek axta apwet'a xama kelán'a ekyetna m'a ekpayho apmagkok.
9 —¿Yaqsa exche'? —axta aptáhak apkelmaxneyáncha'a m'a Booz.
—Ko'o Rut, xép apchásenneykha —axta táhak eyátegmowágkokxo—. Émók ahagko' ko'o exchep, payhawók xép hetaqmelchesek. Émenyeyk ko'o exchep hetnehek aptáwa'.
10 —¡Wesse' egegkok sa' epasmok! —axta aptáhak apcháneya Booz—. Yeykhágwokmók agko' nak la'a exche' ekwetamaxche ektaqmalma ektáhakxa élane aqsok eñama megkayenseyam ekxéneykha awáxok ma'a atáwa' axta. Tásek axta eykhel'a kategyaha exche' pók énxet apketkok enxoho, maxnawo nak ko'o, meyke nak aqsok apagkok, essenhan ma'a ekxámokma nak aqsok apagkok, makke exche' katneyk —axta aptáhak apcháneya. 11 Nágkatneykha aqsa awáxok. Apkelya'ásegkók eyke kaxwók xeye' apyókxoho énxet'ák ahagkok ektáha kelán'a ektaqmalma ektémakxa. Atnehek sa' ko'o m'a ektáhakxa exchek seyáneya exche'. 12 Naqsók eykhe ko'o sekteme émók ahagko' xeye'. Yetneyk eyke nahan pók ekteme mók xeye'; eyke ektáha ketók agko' mók xeye' m'a, kaxnók ko'o. 13 Katyen sa' aqsa sekxók se'e, keso axta'a nak. Keñe sa' saka, apmakók sa' agkok elának ekpayhawo nak etnéssesek xeye' m'a énxet nak, tásek elána'; sa' agkok emakók elána', ko'o sa' alának nápaqtók ma'a Wesse' egegkok. Katyen sa' kaxwo' ekwokmoho élsaka.
14 Tenchek axta Rut Booz apmagkok xa axta'a nak. Xatakha'ak axta nahan amonye' élseyél'a, axta kalsakawok makham exma, hakte axta eltamhók Booz kólya'asagkohok ekmahágko xama kelán'a ekyo'ókmo m'a namyep apagkok nak.
15 Tén axta aptáha apcháneya s'e:
—Kasanta hana sekxók xa eyaqlamaxche nak, kapeykes, keynnaqtes sa' ekméyak nápakha'. Peykessek axta Rut ma'a eyaqlamaxche nak, tén axta Booz appalchessesa xama yágkentamáhak ekláneyo m'a hótáhap apaktek. Appasmeyk axta anhan Booz apya'ássesa néten éxna akpok ma'a ekseykha, tén axta ekmeyákxo makham ma'a apyawakxa tegma.
16 Xama axta ekwákxo Rut ma'a ekhakxa axta yepyámog. Axta entáhak élmaxneyáncha'a s'e:
—¿Háxko ektáhakxa ekweynchámeykha?
Keltennáseyha axta Rut ekyókxoho m'a apteméssesakxa axta m'a Booz. 17 Tén axta ektáha nahan eyáneya s'e:
—Egkéssek nahan apyókxoho s'e hótáhap apaktek nak, aptáhak nahan seyáneya s'e: “megkeyméxchek xeye' kataqhoho aqsa ekhakxa yepyámog meyke ekseykha.”
18 Tén axta Noemí ektáha eyáneya s'e:
—Rut kaleyx sa' aqsa kaxwo', háxko sa' kexaha katnehek. Mellókassemek sa' apyampe sakhem xa énxet nak ekwokmoho apwet'a m'a yaqwánxa etnehek.
Rut y Booz en la era
1 Después le dijo su suegra Noemí: Hija mía, ¿no he de buscar hogar para ti, para que te vaya bien? 2 ¿No es Booz nuestro pariente, con cuyas criadas tú has estado? He aquí que él avienta esta noche la parva de las cebadas. 3 Te lavarás, pues, y te ungirás, y vistiéndote tus vestidos, irás a la era; mas no te darás a conocer al varón hasta que él haya acabado de comer y de beber. 4 Y cuando él se acueste, notarás el lugar donde se acuesta, e irás y descubrirás sus pies, y te acostarás allí; y él te dirá lo que hayas de hacer. 5 Y ella respondió: Haré todo lo que tú me mandes.
6 Descendió, pues, a la era, e hizo todo lo que su suegra le había mandado. 7 Y cuando Booz hubo comido y bebido, y su corazón estuvo contento, se retiró a dormir a un lado del montón. Entonces ella vino calladamente, y le descubrió los pies y se acostó. 8 Y aconteció que a la medianoche se estremeció aquel hombre, y se volvió; y he aquí, una mujer estaba acostada a sus pies. 9 Entonces él dijo: ¿Quién eres? Y ella respondió: Yo soy Rut tu sierva; extiende el borde de tu capa sobre tu sierva, por cuanto eres pariente cercano. 10 Y él dijo: Bendita seas tú de Jehová, hija mía; has hecho mejor tu postrera bondad que la primera, no yendo en busca de los jóvenes, sean pobres o ricos. 11 Ahora pues, no temas, hija mía; yo haré contigo lo que tú digas, pues toda la gente de mi pueblo sabe que eres mujer virtuosa. 12 Y ahora, aunque es cierto que yo soy pariente cercano, con todo eso hay pariente más cercano que yo. 13 Pasa aquí la noche, y cuando sea de día, si él te redimiere, bien, redímate; mas si él no te quisiere redimir, yo te redimiré, vive Jehová. Descansa, pues, hasta la mañana.
14 Y después que durmió a sus pies hasta la mañana, se levantó antes que los hombres pudieran reconocerse unos a otros; porque él dijo: No se sepa que vino mujer a la era.
15 Después le dijo: Quítate el manto que traes sobre ti, y tenlo. Y teniéndolo ella, él midió seis medidas de cebada, y se las puso encima; y ella se fue a la ciudad.
16 Y cuando llegó a donde estaba su suegra, esta le dijo: ¿Qué hay, hija mía? Y le contó ella todo lo que con aquel varón le había acontecido. 17 Y dijo: Estas seis medidas de cebada me dio, diciéndome: A fin de que no vayas a tu suegra con las manos vacías.
18 Entonces Noemí dijo: Espérate, hija mía, hasta que sepas cómo se resuelve el asunto; porque aquel hombre no descansará hasta que concluya el asunto hoy.