Rut ekmeyeykekxa Booz namyep apagkok
1 Yetneyk axta xama ekhawóxama Noemí apteme apnámakkok axta m'a atáwa' axta Elimélec, Booz axta apwesey m'a, énxet ekxámokma aqsok apagkok axta nahan ma'a, tén han ekha kélyaheykekxoho.
2 Xama ekhem axta táhak Rut eyáneya Noemí s'e:
—Heyho sa' amhagkok namyep, lapmaxcheyk sa' yohok axog neptámen xama m'a apcháncheseykekxa nak chá'a hótáhap apaktek wánchásekxak ko'óxa.
—Hoy, kaxeg, axta entáhak eyátegmowágko yepyámog.
3 Xegkek axta Rut ekmahágko m'a namyep. Kelmeyk axta nahan ma'a hótáhap apaktek apkeleyméyak axta m'a apkelyaqtennéyak nak hótáhap apaktek. Chaqhawók axta anhan ekmahágko m'a Booz axta namyep apagkok, apteme pók axta m'a Elimélec. 4 Apwákxeyk axta anhan Booz apkeñama m'a Belén, apkelpeykeságkek axta m'a apkelyaqténma nak hótáhap apaktek, aptáhak axta s'e:
—¡Wesse' egegkok sa' etnehek apkelxegexma'a kéxegke!
—¡Wesse' egegkok sa' epasmok xép xa! —axta aptáhak apkelátegmowágkokxo. 5 Tén axta Booz aptáha apkelmaxneyáncha'a m'a apkemha apmonye' axta chá'a apkelyaqténma hótáhap apaktek:
—¿Yaqsa námakkok xa kelán'a étkok nak?
6 Apchátegmowágkokxeyk axta m'a apkemha apmonye':
—Moab kelán'a xa, Noemí axta ekyetleykenta eñama m'a yókxexma Moab. 7 Élmaxnegwa'ék xeyk ko'o peya kaxog neptámen ma'a apkelyaqténma nak hótáhap ekmako nahan kánchásekxak ma'a hótáhap apaktek. Axto'ók agko' xeyk nahan eyeynawo ektamheyncha'a. Kaxwók agko' nahan hákxak éllókasa ekyampe yaqwatakxoho.
8 Tén axta Booz aptáha apcháneya Rut se'e:
—Keyxho sa' se'e sekpeywa nak. Nágkamhók aqsa mók namyep kalmok hótáhap apaktek, kaxa sa' aqsa s'e ekheykegkaxa nak séláneykha, 9 kalyetlow sa' chá'a ekwet'akxa enxoho chá'a elmahagkok eltemeykha m'a apkelyaqténma nak hótáhap. Ekméssek xeyke ko'o sekpeywa m'a séláneykha nak maltamho chá'a elya'aksexma exche'. Hem sa' agkok chá'a chaqhak, kamhók sa' ma'a apheykegkaxa nak yátegwáxwa kélyetméyak yegmen, kayen sa' ma'a apkelyetméyak nak yegmen séláneykha.
10 Háxahánteyk axta Rut ekwokmoho ektekxekwakto nát xapop, tén axta ektáha élmaxneyáncha'a Booz se'e:
—¿Yaqsa ektáha ektaqmeleyncha'a nak chá'a apwáxok sélano exchep tén han seyápeyncha'a nak chá'a? háwe eykhe ko'o seyókxa saxma, mók nekha eñamak. 11 Apchátegmowágkokxeyk axta makham Booz. Axta aptáhak se'e: Ekya'ásegkók ko'o ekyókxoho ekteméssessamakxa exche' m'a yepyámog eyeynamo m'a sekxók axta apketsapma m'a atáwa' axta. Ekya'ásegkók nahan éxakhama m'a chána, tén han eyókxa ekxegeykmoho sempáxaqwaya s'e, neyseksa mehẽlya'áseyak eykhe negko'o exche'. 12 ¡Dios sa' egkések ekyánmaga aqsok élane! ¡Sa' egkések ekyánmaga ekyókxoho aqsok élane m'a Israel Dios Wesse' apagkok nak, cham'a ekya'aweykxo axta ektegyeyncha'a ekpasmo!
13 Chátegmowágkokxeyk axta m'a Rut, axta táhak se'e:
—Eyápeyha apagko' nak la'a chá'a exchep, kellókásawók chá'a émpehek sekhaxnawo appeywa. Epaqhetchessek chá'a exchep yetlo seyásekhayo, háwe eykhe ko'o xama m'a apkeláneykha nak.
14 Wokmek axta nentamakxal'a nento, apwóneyha axta Booz ma'a Rut. Aptáhak axta apcháneya s'e:
—Kamyenta s'e, kama xama s'e pán nápakha nak, kayásses nahan se'e aqsok égmenek ekmáske nak.
Hakmek axta Rut nepyeseksa m'a énxet'ák apkelyaqténma axta hótáhap apaktek, apméssek axta nahan Booz latsehe' aktek kélyexnáyam. Tókek axta ekwokmoho ekyaqkanakmo, kéméxcheyk axta nahan nekha. 15 Xama axta émpákxo néten peya kánchásekxak makham ma'a hótáhap apaktek, aptáhak axta apkelpaqhetchesa apkeláneykha Booz se'e:
—Kólho sa' aqsa nahan chá'a kalmok hótáhap apaktek kéláncheseykekxa nak chá'a kéxegke m'a. Nágkólnókasha aqsa. 16 Kólho sa' aqsa nahan chá'a epallamok pók xam'a hótáhap apaktek kélyaqténma yaqwayam sa' kalmok ma'a. ¡Nágkólye'es aqsa exma!
17 Yekhámeyha axta hótáhap apaktek Booz namyep apagkok Rut ekweykmoho ekyáqtésa. Veinte kilos axta nahan tépak apaktek apagko' hótáhap ekpenchesa ekleklo apyempehek, cham'a eyáncheseykekxa axta. 18 Taqháwok axta makham tegma apwányam yetlo ekseykekxa m'a hótáhap apaktek. Xekmóssákxeyk axta m'a yepyámog. Lekwákxeyk axta m'a ekto eyeygwayam axta, méssek axta m'a Noemí. 19 ¿Háxko ektamhágkaxa sakhem? —axta táhak élmaxneyeyncha Noemí. ¿Háxko élwánxa s'e ekxámokma nak hótáhap apaktek? ¡Apkeleñémo énxet ektáha nak apmopmenyého epasmok xeye'! —axta táhak eyáneya.
Keltennáseyha axta yepyámog Rut apwesey énxet namyep apagkok ektamhágkaxa.
—Ektamháha exchek ko'o apkelchekha m'a énxet apwesey nak Booz. 20 Tén axta ektáha Noemí eyátegmowágkokxo s'e:
¡Wesse' egegkok sa' epasmok! Ẽlápeykha apagko' negko'o kaxwo' ma'a, ekhawo aptamheykegkaxa axta m'a apkeletsapma nak. Ennámakkok egagko' negko'o xa énxet nak. Cháxa keñamak ekpayhawo nak negko'o yaqwayam hẽltaqmelchesek xa. 21 Keñe axta Rut ektáha makham se'e:
—Apkeltamhók xeyk han ko'o alenxanmohok sektamheykha yetlo m'a apkeláneykha ekwokmoho apsawhékpo apnakxamap ma'a hótáhap apaktek. 22 Tén axta Noemí ektáha eyátegmowágkokxo atánegken se'e:
—Hoy táse', payhawók neykhe kapaxqaha aqsa m'a apkeláneykha nak, eyke nágkamhók aqsa m'a mók namyep enxoho, hakte kólya'aksek katnehek exma ekmahágko enxoho m'a mók namyep.
23 Kelenxanakmók axta makham Rut eyáncheseykekxa hótáhap apaktek élxegexma'a m'a Booz apkeláneykha ekwokmoho apsawhékpo apnakxamap ma'a hótáhap. Hegkek axta eyke makham xamók ma'a yepyámog.
Rut recoge espigas en el campo de Booz
1 Tenía Noemí un pariente de su marido, hombre rico de la familia de Elimelec, el cual se llamaba Booz.
2 Y Rut la moabita dijo a Noemí: Te ruego que me dejes ir al campo, y recogeré espigas en pos de aquel a cuyos ojos hallare gracia. Y ella le respondió: Ve, hija mía.
3 Fue, pues, y llegando, espigó en el campo en pos de los segadores; y aconteció que aquella parte del campo era de Booz, el cual era de la familia de Elimelec. 4 Y he aquí que Booz vino de Belén, y dijo a los segadores: Jehová sea con vosotros. Y ellos respondieron: Jehová te bendiga. 5 Y Booz dijo a su criado el mayordomo de los segadores: ¿De quién es esta joven?
6 Y el criado, mayordomo de los segadores, respondió y dijo: Es la joven moabita que volvió con Noemí de los campos de Moab; 7 y ha dicho: Te ruego que me dejes recoger y juntar tras los segadores entre las gavillas. Entró, pues, y está desde por la mañana hasta ahora, sin descansar ni aun por un momento.
8 Entonces Booz dijo a Rut: Oye, hija mía, no vayas a espigar a otro campo, ni pases de aquí; y aquí estarás junto a mis criadas. 9 Mira bien el campo que sieguen, y síguelas; porque yo he mandado a los criados que no te molesten. Y cuando tengas sed, ve a las vasijas, y bebe del agua que sacan los criados.
10 Ella entonces bajando su rostro se inclinó a tierra, y le dijo: ¿Por qué he hallado gracia en tus ojos para que me reconozcas, siendo yo extranjera?
11 Y respondiendo Booz, le dijo: He sabido todo lo que has hecho con tu suegra después de la muerte de tu marido, y que dejando a tu padre y a tu madre y la tierra donde naciste, has venido a un pueblo que no conociste antes. 12 Jehová recompense tu obra, y tu remuneración sea cumplida de parte de Jehová Dios de Israel, bajo cuyas alas has venido a refugiarte.
13 Y ella dijo: Señor mío, halle yo gracia delante de tus ojos; porque me has consolado, y porque has hablado al corazón de tu sierva, aunque no soy ni como una de tus criadas.
14 Y Booz le dijo a la hora de comer: Ven aquí, y come del pan, y moja tu bocado en el vinagre. Y ella se sentó junto a los segadores, y él le dio del potaje, y comió hasta que se sació, y le sobró. 15 Luego se levantó para espigar. Y Booz mandó a sus criados, diciendo: Que recoja también espigas entre las gavillas, y no la avergoncéis; 16 y dejaréis también caer para ella algo de los manojos, y lo dejaréis para que lo recoja, y no la reprendáis.
17 Espigó, pues, en el campo hasta la noche, y desgranó lo que había recogido, y fue como un efa de cebada. 18 Y lo tomó, y se fue a la ciudad; y su suegra vio lo que había recogido. Sacó también luego lo que le había sobrado después de haber quedado saciada, y se lo dio. 19 Y le dijo su suegra: ¿Dónde has espigado hoy? ¿y dónde has trabajado? Bendito sea el que te ha reconocido.
Y contó ella a su suegra con quién había trabajado, y dijo: El nombre del varón con quien hoy he trabajado es Booz. 20 Y dijo Noemí a su nuera: Sea él bendito de Jehová, pues que no ha rehusado a los vivos la benevolencia que tuvo para con los que han muerto. Después le dijo Noemí: Nuestro pariente es aquel varón, y uno de los que pueden redimirnos. 21 Y Rut la moabita dijo: Además de esto me ha dicho: Júntate con mis criadas, hasta que hayan acabado toda mi siega. 22 Y Noemí respondió a Rut su nuera: Mejor es, hija mía, que salgas con sus criadas, y que no te encuentren en otro campo. 23 Estuvo, pues, junto con las criadas de Booz espigando, hasta que se acabó la siega de la cebada y la del trigo; y vivía con su suegra.