Sẽlésso hempehewaták negyánmagkassesso apméyak egmók
1 Hatte, apxénchek
agkok xép peya
eyánmagkassesek
aqsok apméyak pók,
essenhan megkatnaha
nak apyekpelchémókxa',
2 xeyep apagko'
sa' esexnánékpok:
kasexnenak sa'
ma'a appeywa nak.
3 Hatte,
apkeltamhók sa'
agkok xép elwátessók
yaqwayam eyánmagkassesek
aqsok apméyak pók,
hakte apkelhaxanmeyk
chá'a exchep eyánmagkassesek
apméyak aqsok ma'a pók,
sa' etnehek se'e:
eltekxek aptapnák
ma'a apmonye' nak,
eltennés apkelwátesa
yaqwayam eyánmagkassesek
apméyak aqsok.
4 Nágyoho kawegqoho',
ná ellókas apyampe
yaqwatakxoho enxoho;
5 yenye chá'a heykxa'
aptémól'a popyet
yenyehek apmonye' m'a
apnempaqwayam nak;
yenye chá'a
ektémól'a náta
keyk kelhanma.
Kélpaqhetchesso apkelháxamákpoho nak eltemeykha
6 Énxet,
apháxamákpoho
nak etneykha;
exeg, elanha
aptémakxa m'a pexyegke,
etne m'a aptamheykegkaxa nak:
7 méko eykhe
apkemha apmonye'
apagkok ma'a,
méko eykhe han
kaltennasagkok
yaqwánxa chá'a etnahagkok,
8 yánchásekxak
chá'a aptéyak ma'a
ekmexanmakxal'a exma,
exatmok chá'a kañe'
neyseksa eknakxamáxche'
m'a aqsok kélcheneykekxa'.
9 ¡Wánxa etne apteyenma!
¡Wánxa etne apyetno!
énxet apháxamákpoho
nak etneykha.
10 Neyseksa apyenmeykha
tén han ekyawheykha apqátek,
neyseksa apteyammeykegkokxa
apaktog yaqwayam
kataqmelhok apteyenma,
11 sa' káhapwak
ma'a senteme
nak meyke aqsok,
kaktámegmak sa',
aptémól'a énxet
apmáheyo nak
hegyementók
aqsok egagkok.
Aptémakxa énxet ekmaso nak aptémakxa'
12 Etekkesha chá'a
apmopwána amya'a
m'a énxet ekmaso
nak aptémakxa',
tén han ma'a énxet
ekyeyháxma nak;
13 etenchesha
chá'a apaqtek,
exekmósagkok han
chá'a apmenek,
tén han apophék;
14 asagkek ma'a
ektémakxa apwáxok,
wánxa aqsa kaxének
apwáxok elának ma'a
aqsok ekmaso nak,
etekkessók chá'a
éllámáxche m'a
apmahágkaxa enxoho.
15 Cháxa keñamak
peya sa' katlakkasek aqsa
káhapwak aqsok ekmaso;
ekmanyehe agko' sa'
enaqtawasakpok,
mopwanchek sa'
elwagkasakpok teyp.
Aqsok aptaqnagkamakxa nak Wesse' egegkok
16 Yetneyk siete aqsok
aptaqnagkamakxa apagko'
nak ma'a Wesse' egegkok:
17 énxet apkeleymákpoho,
énxet apkelmopwancha'a amya'a,
énxet apkelnapma nak
chá'a m'a énxet'ák meyke
nak apkeltémakxa',
18 énxet élchetámeykha
nak chá'a apkelwáxok
elanagkok aqsok ekmaso,
énxet ekmanyehe nak
chá'a elanagkok
aqsok ekmaso,
19 énxet apteme nak
apmopwána amya'a
exének pók,
appehésseyam nak
aqsa chá'a pók,
énxet aptekkessesso
nak chá'a apkelenmexamap
nepyeseksa apnámakkok.
Ektémakxa sensexnenagko nentawáseykha sẽlyamhopma
20 Hatte,
etaqmelches ma'a
apkeltémókxa nak
etnehek apyáp,
nágkalwánaqmágwom
ektémakxa nak
élxekmósso m'a egken.
21 Epekken chá'a apwáxok,
emakhésha m'a apyespok;
22 kapékessesagkok sa'
chá'a apxega enxoho,
kataqmelchesek sa' nahan
chá'a aptena enxoho,
kapaqhetchesha sa' han
chá'a m'a apxatakha'a enxoho.

23 Máxa cháléwasso
eyápogwate m'a
nélánemáxchexa
nak antéhek
tén han ma'a
sẽlxekmowáseyak nak;
ámay ekyennaqte
egnények ma'a
sẽlpeykessáseyak nak,
tén han ma'a
sẽlpaqhetcháseykha
nak chá'a.
24 Kamyók sa'
kamáwhok kalának
ma'a kelán'a kay'assáxma,
cham'a kelán'a ekmátsa
nak ekpeywa
megkatnaha nak aptáwa'.
25 Nágkatsep
apnények ma'a
ektémakxa nak
ektaqmalma;
¡nágyoho kamok
apwáxok ma'a
ektémakxa nak
élátseykha aqta'ák!

26 Ekyánmaga eyke
aqsa chá'a amenyeyk
ma'a kelán'a
ekyaqmagkáseyak
nak pók énxet
ektegye selyaqye,
keñe m'a kelán'a
apha nak atáwa',
wánxa aqsa
kaltamhok kategkesek
ma'a énxet ektaqmalma
nak aptémakxa'.

27 Appekkenchek agkok
táxa apnények énxet,
emyetek nahan
ma'a aptaxno nak.
28 Apxegkek agkok
énxet néten átex,
kalmétek ma'a
apmagkok nak.
29 Énxet ektáha
enxoho appathetéyak
ma'a megkatnaha
nak aptáwa',
kóllegássesagkohok sa'.

30 Méko kataqnók
emenyexek apto m'a
énxet apmenyexmo nak
eñama eyaqhe meyk;
31 kélwetágkok sa'
agkok apmenyexa,
kéméxcheyk eyeykhássamhok
apkelmeyáseykekxa makham.
Siete sa'
ewagkasek ekyókxoho
apkelyaqmagkáseykekxa,
kawomhok sa' han
apkelmésso m'a ekyókxoho
aqsok apagkok
ekyetnakxa enxoho.

32 ¡Meyke ekxeyenma
apwáxok aqsok ma'a
énxet apkelánesso
nak pók aptáwa'!
¡Apsexnánémap apagko'
etnehek énxet apteme
enxoho xa ektáha nak!
33 Ematñaha sa',
kólyamatchesha sa'
nahan etaqnaweykpok,
megkólmasséssesek
sa' apmegqakto.
34 Hakte máxa
táxa aplo m'a énxet
apkelmeyeykha
nak chá'a aptáwa',
megkapyósegwomek
elanok pók ma'a
apyaqmagkásekxo
enxoho mók
apteméssessamakxa';
35 memhek kólmések
xama enxoho ekyánmaga
ekyaqmageykekxa m'a,
xámok eykhe katnehek
aqsok kélmésso naqsa,
megkamassehek eyke aplo.
Amonestación contra la pereza y la falsedad
1 Hijo mío, si salieres fiador por tu amigo,
Si has empeñado tu palabra a un extraño,
2 Te has enlazado con las palabras de tu boca,
Y has quedado preso en los dichos de tus labios.
3 Haz esto ahora, hijo mío, y líbrate,
Ya que has caído en la mano de tu prójimo;
Ve, humíllate, y asegúrate de tu amigo.
4 No des sueño a tus ojos,
Ni a tus párpados adormecimiento;
5 Escápate como gacela de la mano del cazador,
Y como ave de la mano del que arma lazos.

6 Ve a la hormiga, oh perezoso,
Mira sus caminos, y sé sabio;
7 La cual no teniendo capitán,
Ni gobernador, ni señor,
8 Prepara en el verano su comida,
Y recoge en el tiempo de la siega su mantenimiento.
9 Perezoso, ¿hasta cuándo has de dormir?
¿Cuándo te levantarás de tu sueño?
10 Un poco de sueño, un poco de dormitar,
Y cruzar por un poco las manos para reposo;
11 Así vendrá tu necesidad como caminante,
Y tu pobreza como hombre armado.

12 El hombre malo, el hombre depravado,
Es el que anda en perversidad de boca;
13 Que guiña los ojos, que habla con los pies,
Que hace señas con los dedos.
14 Perversidades hay en su corazón; anda pensando el mal en todo tiempo;
Siembra las discordias.
15 Por tanto, su calamidad vendrá de repente;
Súbitamente será quebrantado, y no habrá remedio.

16 Seis cosas aborrece Jehová,
Y aun siete abomina su alma:
17 Los ojos altivos, la lengua mentirosa,
Las manos derramadoras de sangre inocente,
18 El corazón que maquina pensamientos inicuos,
Los pies presurosos para correr al mal,
19 El testigo falso que habla mentiras,
Y el que siembra discordia entre hermanos.
Amonestación contra el adulterio
20 Guarda, hijo mío, el mandamiento de tu padre,
Y no dejes la enseñanza de tu madre;
21 Átalos siempre en tu corazón,
Enlázalos a tu cuello.
22 Te guiarán cuando andes; cuando duermas te guardarán;
Hablarán contigo cuando despiertes.
23 Porque el mandamiento es lámpara, y la enseñanza es luz,
Y camino de vida las reprensiones que te instruyen,
24 Para que te guarden de la mala mujer,
De la blandura de la lengua de la mujer extraña.
25 No codicies su hermosura en tu corazón,
Ni ella te prenda con sus ojos;
26 Porque a causa de la mujer ramera el hombre es reducido a un bocado de pan;
Y la mujer caza la preciosa alma del varón.
27 ¿Tomará el hombre fuego en su seno
Sin que sus vestidos ardan?
28 ¿Andará el hombre sobre brasas
Sin que sus pies se quemen?
29 Así es el que se llega a la mujer de su prójimo;
No quedará impune ninguno que la tocare.
30 No tienen en poco al ladrón si hurta
Para saciar su apetito cuando tiene hambre;
31 Pero si es sorprendido, pagará siete veces;
Entregará todo el haber de su casa.
32 Mas el que comete adulterio es falto de entendimiento;
Corrompe su alma el que tal hace.
33 Heridas y vergüenza hallará,
Y su afrenta nunca será borrada.
34 Porque los celos son el furor del hombre,
Y no perdonará en el día de la venganza.
35 No aceptará ningún rescate,
Ni querrá perdonar, aunque multipliques los dones.