Jesús apyetcháseykekxoho apkemha apmonye' apmopwána aptáhakxa
1 Apkeltennáseykha axta anhan Jesús apkeltáméséyak se'e aqsok apyetcháseykekxoho nak: “Aphegkek axta xama énxet ekxámokma axta aqsok apagkok, apha axta anhan xama apkeláneykha apkemha apmonye'; kéltennáseykekxeyk axta nahan wesse' apagkok aptawassáseykencha'a apmeykha m'a aqsok apagkok axta. 2 Apcháneyeykha axta m'a wesse' apagkok tén axta aptéma apkenagkama s'e: ‘¿Yaqsa aqsok apkeláneya exchep sekleg'a nak chá'a ko'o amya'a? Hexekmós ko'o weykcha'áhak ektémakxa aptamheykha exchep, hakte mopwanchek xép elenxanmagkohok apteme apkemha apmonye' ahagkok. 3 Axta entemék élchetamsama apwáxok apkemha apmonye' s'e: ‘¿Háxko sa' ko'o kaxwók atnehek sélwátéssesa sa' sektamheykha m'a wesse' ahagkok? Momóhagkók nahan ametmok ma'a máxek, amegqeyk nahan almaxneyha aqsok ma'a énxet'ák. 4 Ekya'ásegkók kaxwók yaqwánxa atnehek, yaqwayam sa' kaxek sema takha' ko'o m'a apxagkok, setnaha sa' meyke sektamheykha.’ 5 Apkelwóneykha axta chá'a xama xama m'a ekyetnama axta chá'a apméyak aqsok ma'a wesse' apagkok. Axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a m'a apmonye' axta appaqhetchesso: ‘Háxko axta ekwánxa apméyak xép ma'a wesse' ahagkok?’ 6 Axta aptemék apchátegmoweykegko s'e. ‘Cien axanák pexmok égmenek axta sekméyak.’ Keñe axta apkemha apmonye' aptéma apkenagkama s'e: ‘Keso weykcha'áhak ektáxésamaxche axta apméyak se'e; epekhésa sa exek, elánekxa sa' makham mók, cincuenta sa' eyke aqsa epekkenek.’ 7 Tén axta aptéma makham apkelmaxneyeykencha'a pók se'e: ‘Xép han, ¿háxko axta ekwánxa apméyak?’ Axta aptemék apchátegmoweykegkokxo s'e: ‘Cien kelyetsátéyak hótáhap axta.’ Axta aptemék apkenagkama s'e: ‘Keso weykcha'áhak ektáxésamaxche axta apméyak se'e; elánekxa sa' makham mók, ochenta sa' eyke aqsa epekkenek.’ 8 Apyekpelchágweykmek axta nahan wesse' apagkok apmopwána elának aqsok ma'a apkemha apmonye' ekmaso axta aptémakxa. Hakte apkelya'ásegkók ektémakxa apkelyánmagkásamap apagkok apagko' ma'a énxet'ák apheykha nak keso náxop, kaxnók ma'a énxet'ák apkeleñama nak neyseksa élseyéxma.
9 “Éltennássek ko'o kéxegke séltamho kólmaha ekyókxoho m'a aqsok élwetamaxche nak chá'a keso náxop, yaqwayam enxoho kólxamásekxak ma'a kélnámakkok, yaqwayam sa' nahan kaxek élmà takha' kéxegke m'a yaqwánxa sa' kólhamok meyke néxa, cham'a eksawhéxkoho sa' ekyókxoho m'a aqsok ekxámokma ekheykegko nak keso náxop.
10 “Kélxama megkóltawáseykha nak aqsok kélxawe ántawo', megkóltawasha nahan ma'a kélxawe nak ekxámokma; kélxama megkóltaqmelchesso nak ma'a aqsok kélxawe ántawo', megkóltaqmelchesek nahan ma'a kélxawe nak ekxámokma. 11 Hawók nahan ektémakxa, megkóltaqmelchesa enxoho kélmeykha kéxegke aqsok kélagkok ekxámokma nak keso náxop, méko nahan kának kóltaqmelchesek ma'a aqsok ekxámokma ekmámnaqsoho nak. 12 Agkok nahan kóltaqmelchásak kélmeykha m'a aqsok megkatnaha nak kélagkok, méko kagkések kéxegke m'a aqsok ektáha nak eykhe kélagkok.
13 “Méko xama enxoho kélásenneykha apwanchek etnehek apqánet wesse' apagkok; hakte etaqnók ma'a xama, keñe kalkohok apwáxok ma'a pók, essenhan etnehek meyenyaweykha m'a xama, keñe ewanyohok ma'a pók. Megkólwanchek kéxegke kólhéshok mók kélyetlo xa ánet nak, Dios tén han selyaqye.” 14 Xama axta apkellegaya fariseos xa, ektáha axta apkelmopmenyého m'a selyaqye, apkesméssegkek axta m'a Jesús. 15 Axta aptemék apkelanagkama Jesús se'e: “Máxa ekpéwomo kéltémakxa chá'a kóltéhek kéxegke nápaqta'awók ma'a énxet'ák, apya'ásegkok eyke Dios ektémakxa élchetamso kélwáxok kéxegke, hakte cham'a aqsok apkenagkama nak chá'a katneyk ektaqmela agko' ma'a énxet'ák, megkalchek apwáxok elanok ma'a Dios.
Segánamakxa tén han ma'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios
16 “Weykmók axta kélmeykha segánamakxa tén han ektémakxa axta chá'a apkelxekmósso Dios appeywa apkellegasso m'a apwaya axta m'a Juan. Cháxa eyeynamókxa axta anhan kéllegasso m'a amya'a ektaqmela aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios, apkelwasqápeykekxók axta nahan apyókxoho énxet yaqwayam elántexek ma'a.
17 “Yeskohok kamaskok ma'a néten tén han keso náxop, kaxnók kamaskok xama m'a ektáxésamaxche nak segánamakxa.
Jesús apxeyenma énxet apmáheyo nak chá'a eyenyók aptáwa'
(Mt 19.1-12Mc 10.1-12)
18 “Apyenyókek agkok chá'a aptáwa' xama énxet, keñe emekxak mók, aptemék aptawáseykegkoho aptáwa' apkelane chá'a mók; énxet apmeykekxa enxoho kelán'a ekyamasma atáwa', aptemék nahan aptawáseykegkoho aptáwa' apkelane chá'a mók.
Énxet ekxákma axta aqsok apagkok tén han Lázaro
19 “Aphegkek axta xama énxet ekxámokma axta aqsok apagkok, apkelántaxneykekxoho axta chá'a m'a apáwa apkelmomnáwa nak tén han apkeltaqmalma, apkelánéyo axta nahan chá'a yókxoho ekhem ma'a ektámáxche ektaqmela. 20 Aphegkek axta anhan xama énxet meyke aqsok apwesey axta Lázaro, sawheykekxók axta nahan apyempehek ma'a tasqapma, exek axta chá'a náxop nekha átog apagkok axta m'a wesse'. 21 Cháxa énxet meyke aqsok nak, axta apmáheyok chá'a etwok ma'a apto appalcháseykha axta chá'a kóneg mésa apagkok ma'a wesse'; weykmók axta anhan semheg ekya'áyam élyaqmelcháseykencha'a chá'a m'a tasqapma apagkok nak. 22 Xama ekhem axta apketsapmak xa énxet meyke aqsok nak, keñe axta Dios apkelásenneykha apyentameykekxo aphésseykekxo yaqwayam etwok apto m'a nekha axta aphakxa m'a Abraham. Apketsepmeyk axta anhan ma'a énxet ekxámokma axta aqsok apagkok. Kélátawanyegkek axta anhan.
23 “Apsekheykekxók axta nahan néten neyseksa aplegeykegkoho énxet ekxámokma axta aqsok apagkok ma'a élmaheykegkaxa nak eghagák. Makhawók axta nahan apweteyk Abraham tén han Lázaro aphama m'a nápakha nak. 24 Tén axta aptéma apyennaqtéssamo appeywa s'e: ‘¡Táta Abraham, kapyósho hana hélanok ko'o! Yáphés sa' Lázaro eyássesek naw'a apophék yegmen, keñe sa' exegmak emaxaktéssak ahaxkok, hakte eklegágkók ahagko' ko'o s'e neyseksa táxa nak.’ 25 Axta eyke aptemék apchátegmoweykegko Abraham se'e: ‘Hatte, kaxénwakxoho apwáxok apxawáya axta exchep ektaqmalma apha m'a apyennaqtamakxa axta, keñe axta Lázaro aplegeykegkoho ekmaso agko'. Apxakak eyke kaxwók ekpayheykekxa apwáxok se'e, keñe exchep aplegágkoho xa. 26 Máxek ekmattawóneg nahan yetnak negyeseksa negko'o tén han kéxegkáxa; cháxa keñamak megkalmopwagko nak chá'a apmáheyo elyeykhekxak apmáheyo nak chá'a elmahagkok xa, mopwanchek nahan elyeykhekxak apmáheyo nak chá'a elmeyógmak se'e.’
27 “Axta aptemék énxet ekxámokma axta aqsok apagkok se'e: ‘Táta Abraham, awanhók agko' ko'o séltémo yáphaksek Lázaro m'a táta apxagkok, 28 apheykegkaxa nak ko'o cinco élyáxeg, yaqwayam enxoho eltennásekxa', keñe sa' melmeyógmeyk nahan se'e ekyetnakxa nak nenlegeykegkoho ekmaso agko'.’ 29 Axta aptemék apkenagkama Abraham se'e: ‘Yetneyk eyke apkelyáxeg xép ma'a weykcha'áhak aptáxésso axta Moisés, tén han ma'a apnaqtáxéséyak axta Dios appeywa apkellegasso: ¡Tásek elyahakxoho'!’ 30 Axta aptemék apchátegmoweykegko énxet ekxámokma axta aqsok apagkok se'e: ‘Táta Abraham, háwe eyke ekwánxa agkok xa, apxátekhágwokmek agkok ma'a xama énxet apketsapma axta, tén han apxekmowáseykpekxoho enxoho m'a élyáxeg, elyaqmagkasek apkelwáxok.’ 31 Axta eyke aptemék apkenagkama Abraham se'e: ‘Agkok emakók elyahakxohok ma'a Moisés, tén han ma'a Dios appeywa apkellegasso axta, exátekhágwók sa' eykhe nahan xama m'a ektáha axta apketsapma, elya'ássók sa' eyke.’”
Parábola del mayordomo infiel
1 Dijo también a sus discípulos: Había un hombre rico que tenía un mayordomo, y este fue acusado ante él como disipador de sus bienes. 2 Entonces le llamó, y le dijo: ¿Qué es esto que oigo acerca de ti? Da cuenta de tu mayordomía, porque ya no podrás más ser mayordomo. 3 Entonces el mayordomo dijo para sí: ¿Qué haré? Porque mi amo me quita la mayordomía. Cavar, no puedo; mendigar, me da vergüenza. 4 Ya sé lo que haré para que cuando se me quite de la mayordomía, me reciban en sus casas. 5 Y llamando a cada uno de los deudores de su amo, dijo al primero: ¿Cuánto debes a mi amo? 6 Él dijo: Cien barriles de aceite. Y le dijo: Toma tu cuenta, siéntate pronto, y escribe cincuenta. 7 Después dijo a otro: Y tú, ¿cuánto debes? Y él dijo: Cien medidas de trigo. Él le dijo: Toma tu cuenta, y escribe ochenta. 8 Y alabó el amo al mayordomo malo por haber hecho sagazmente; porque los hijos de este siglo son más sagaces en el trato con sus semejantes que los hijos de luz. 9 Y yo os digo: Ganad amigos por medio de las riquezas injustas, para que cuando estas falten, os reciban en las moradas eternas.
10 El que es fiel en lo muy poco, también en lo más es fiel; y el que en lo muy poco es injusto, también en lo más es injusto. 11 Pues si en las riquezas injustas no fuisteis fieles, ¿quién os confiará lo verdadero? 12 Y si en lo ajeno no fuisteis fieles, ¿quién os dará lo que es vuestro? 13 Ningún siervo puede servir a dos señores; porque o aborrecerá al uno y amará al otro, o estimará al uno y menospreciará al otro. No podéis servir a Dios y a las riquezas.
14 Y oían también todas estas cosas los fariseos, que eran avaros, y se burlaban de él. 15 Entonces les dijo: Vosotros sois los que os justificáis a vosotros mismos delante de los hombres; mas Dios conoce vuestros corazones; porque lo que los hombres tienen por sublime, delante de Dios es abominación.
La ley y el reino de Dios
16 La ley y los profetas eran hasta Juan; desde entonces el reino de Dios es anunciado, y todos se esfuerzan por entrar en él. 17 Pero más fácil es que pasen el cielo y la tierra, que se frustre una tilde de la ley.
Jesús enseña sobre el divorcio
(Mt. 19.1-12Mr. 10.1-12)
18 Todo el que repudia a su mujer, y se casa con otra, adultera; y el que se casa con la repudiada del marido, adultera.
El rico y Lázaro
19 Había un hombre rico, que se vestía de púrpura y de lino fino, y hacía cada día banquete con esplendidez. 20 Había también un mendigo llamado Lázaro, que estaba echado a la puerta de aquel, lleno de llagas, 21 y ansiaba saciarse de las migajas que caían de la mesa del rico; y aun los perros venían y le lamían las llagas. 22 Aconteció que murió el mendigo, y fue llevado por los ángeles al seno de Abraham; y murió también el rico, y fue sepultado. 23 Y en el Hades alzó sus ojos, estando en tormentos, y vio de lejos a Abraham, y a Lázaro en su seno. 24 Entonces él, dando voces, dijo: Padre Abraham, ten misericordia de mí, y envía a Lázaro para que moje la punta de su dedo en agua, y refresque mi lengua; porque estoy atormentado en esta llama. 25 Pero Abraham le dijo: Hijo, acuérdate que recibiste tus bienes en tu vida, y Lázaro también males; pero ahora este es consolado aquí, y tú atormentado. 26 Además de todo esto, una gran sima está puesta entre nosotros y vosotros, de manera que los que quisieren pasar de aquí a vosotros, no pueden, ni de allá pasar acá. 27 Entonces le dijo: Te ruego, pues, padre, que le envíes a la casa de mi padre, 28 porque tengo cinco hermanos, para que les testifique, a fin de que no vengan ellos también a este lugar de tormento. 29 Y Abraham le dijo: A Moisés y a los profetas tienen; óiganlos. 30 Él entonces dijo: No, padre Abraham; pero si alguno fuere a ellos de entre los muertos, se arrepentirán. 31 Mas Abraham le dijo: Si no oyen a Moisés y a los profetas, tampoco se persuadirán aunque alguno se levantare de los muertos.