Rubén, Gad tén han nápakha Manasés énxet'ák apagkok apkelweykekxa makham apkeleñamakxa'
1 Apkeláneyáha axta Josué m'a Rubén nak énxet'ák apagkok tén han ma'a Gad, keñe han ma'a nápakha nak Manasés énxet'ák apagkok. 2 Aptáhak axta apkeláneya: “Kélláneyak kéxegke ekyókxoho m'a apkeltémókxa axta kóllának ma'a Moisés, apteme axta Wesse' egegkok apchásenneykha, kélyaheykekxók han ekyókxoho m'a séltémókxa nak kóltéhek. 3 Megkólwátésseykmok makham kélpaxqeykha kélnámakkok, ekwokmoho makham se'e negwánxa nak, kélláneykegkek meyke kélyenseyam ma'a apkeltémókxa nak antéhek ma'a Dios Wesse' kélagkok nak kéxegke. 4 Apkelanak kaxwók ma'a apkeltennassama axta elána', aptaqmelchessáseykxeyk han apheykha m'a kélyáxeg'a, kólmeyekxa sa' kaxwók ma'a kéleñamakxa kélpakxeneykegkaxa axta, xapop apméssamakxa axta m'a Moisés, apteme axta Wesse' egegkok apchásenneykha, teyp nak ma'a wátsam Jordán, ekpayho nak ekteyapmakxa ekhem. 5 Wánxa eyke aqsa séltamho kóllanagkok meyke kélyenseyam ma'a apkeltémókxa nak antéhek Dios, tén han segánamakxa apmésso axta Moisés, apteme axta Wesse' egegkok apchásenneykha. Kólásekhoho Dios Wesse' kélagkok nak kéxegke, kólyetlow chá'a m'a ámay apagkok, kólyahakxoho han ma'a apchánamakxa nak antéhek, kólyetlow chá'a meyke kélyenseyam ekweykmoho kañók agko' kélwáxok, tén han ekweykmoho m'a élchetámeykegkaxa nak kélwáxok.”
6 Apkelmaxnessásegkek axta han Josué apkeltamho epasmok Dios natámen xa, tén axta apkeláphasa eltaqhohok makham, apkelmeyákxeyk axta m'a apheykegkaxa axta.
7 Apméssegkek axta Moisés xapop apagkok nápakha nak Manasés énxet'ák apagkok ma'a yókxexma Basán. Tén axta han ma'a pók nápakha nak Manasés énxet'ák apagkok apméssama Josué xapop apagkok ma'a nepyeseksa nak israelitas, halep nak Jordán, ekpayho nak ektaxnegwánxa ekhem, apkelmaxnéssessek axta apkeltamho epasmok Dios ma'a apmonye'e axta, keñe axta apkeltamho eltaqhohok makham. 8 Aptáhak axta apkeláneya s'e: “Kéltaqháwok kaxwók kéxegke yetlo ekxámokma aqsok kélagkok, tén han ekxámokma kélnaqtósso, yetlo sawo ekyátekto élmomnáwa, sawo élmope élmomnáwa, sawo élyexwase, tén han sawo élyentaxno, tén han apxámokma apagko' apáwa. Kólmesák sa' nekha kélnámakkok se'e aqsok kélyementaméyak nak kélenmexma.”
9 Cháxa ektáhakxa axta apkeltaqháwo Rubén énxet'ák apagkok, tén han ma'a Gad, keñe han ma'a nápakha nak Manasés énxet'ák apagkok, apkexeykxo m'a nápakha nak énxet'ák Israel, apheykha axta m'a Siló, cham'a yókxexma nak Canaán, apkeltaqháwok axta makham apkelmeyákxo m'a yókxexma Galaad, cham'a xapop apmomakxa axta, apkeltémókxa axta emok ma'a Wesse' egegkok, apchásenneykekxo axta m'a Moisés.
Aqsok ekwatnamáxchexa ekyetnama nak nekha Jordán
10 Xama axta apkelwákxo neyáwa wátsam Jordán ma'a Rubén nak énxet'ák apagkok tén han Gad, keñe han ma'a nápakha nak Manasés énxet'ák apagkok, axta eyke makham ma'a xapop apagkok nak cananeos, apkelánegkek axta ekwatnamáxchexa aqsok ekyawe agko' ma'a neyáwa nak wátsam Jordán. 11 Apkellegágweykxeyk axta amya'a m'a pók israelitas, apkelánegko ekwatnamáxchexa aqsok néxa xapop Canaán ma'a Rubén énxet'ák apagkok tén han Gad, keñe han ma'a nápakha nak Manasés énxet'ák apagkok, neyáwa nak Jordán, xapop apagkok axta m'a israelitas; 12 xama axta apkelleg'a m'a pók nak israelitas, apchaqnákxeyk axta m'a Siló, yaqwayam elmahagkok elnapakpok ma'a énxet'ák nak. 13 Apmonye' axta sekxók kélaphásak ma'a Finees, Eleazar axta apketche, apteme axta apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, yaqwayam emhagkok ma'a Galaad, apkelhákxexa axta m'a Rubén énxet'ák apagkok, tén han Gad, keñe han ma'a nápakha nak Manasés énxet'ák apagkok. 14 Apkelyetlókek axta han diez apkelámha apmonye'e axta m'a israelitas, ektáha axta chá'a apkemha apmonye' nepyeseksa apnámakkok, tén han énxet'ák apagkok. 15 Apyókxoho axta apkelmahágkok Galaad xa, apkelhákxexa axta m'a Rubén énxet'ák apagkok tén han Gad, keñe han ma'a nápakha nak Manasés énxet'ák apagkok. Aptáhak axta apkeláneya s'e:
16 —Nenxénchek negko'o apkelpeywa m'a Wesse' egegkok énxet'ák apagkok. Apyókxoho énxet'ák apkeltamhók elya'asagkohok se'e aqsok kéllana nak kélenmexa m'a Dios nak Israel ¿Yaqsa ektáha kélyenyawa nak? ¿Yaqsa ektáha kéltáha nak kéllane kélagko' kéxegke m'a ekwatnamáxchexa aqsok énmexma nak ma'a Wesse' egegkok? 17 ¿Asextók enxeykel'a mólya'assáxma nenláneykegko axta m'a yókxexma Peor, mehegkexeykekxo nak makham senteme ekweykmo makham se'e kaxwo' nak, apkeletsapma axta apxámokma apagko' Wesse' egegkok énxet'ák apagkok? 18 ¿Péya kólwátesagkok kaxwók kéxegke kélyetleykha Wesse' egegkok? Kélenmexákxeyk sa' agkok kéxegke sakhem Wesse' egegkok, saka sa' eltaqnaweygkok apyókxoho israelitas. 19 Xénchek agkok kélwáxok kéxegke ekmaso s'e xapop magmowána ólpeykeshok Wesse' egegkok, ekpehewayam axta kélxawe, hẽlyetlakxa sa' ma'a Wesse' egegkok nak xapop apagkok, apyetnamakxa nak Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok. Kólma sa' yókxexma negyeseksa nak negko'o, eyke nágkólenmexekxa Wesse' egegkok tén han negko'óxa kóllának mók ekwatnamáxchexa aqsok megkatnaha nak Dios Wesse' egegkok apagkok. 20 Kaxénwakxoho sa' kélwáxok ma'a Acán, Zérah axta apketche, apkelánéyak axta mey'assáxma apkelmoma m'a aqsok élxénamaxche axta kólmasséssók, axta keñamak apkelsexnáneyágko apyókxoho énxet'ák Israel apkeltaqnaweygko m'a Wesse' egegkok. ¡Háwe axta han Acán apxakkók apketsapma eñama mey'assáxma!
21 Apkelátegmowágkek axta apkelámha apmonye'e israelitas ma'a Rubén énxet'ák apagkok tén han Gad, keñe han ma'a nápakha nak Manasés énxet'ák apagkok:
22 —Apya'ásegkok negko'o Wesse' egegkok, apteme nak Dios ekyókxoho aqsok ekha élmowancha'a nak, manláneya negko'o ekwatnamáxchexa aqsok eñama nénmexeykekxa', essenhan negyamasma. Apya'ásegko', apkelya'assásegkok nahan kélyókxoho kéxegke; naqsók sa' agkok negko'o nénmexeykekxo m'a, ¡tásek hẽlnápekxa'! 23 Nenláneykegkek agkok negko'o s'e ekwatnamáxchexa nak aqsok yaqwayam agyenyók Wesse' egegkok, essenhan yaqwayam agwatnések aqsok kéltósso, tén han ma'a aqsok negmésso naqsa nak aqsok ekyexna kélcheneykekxa, essenhan ma'a aqsok nénnapma segwetassamo nak sẽlásekheykekxoho, Wesse' egegkok apagko' sa' hẽllegássesagkoho'. 24 Nenlánéyak negko'o m'a ekwatnamáxchexa nak aqsok, hakte tamheykha egwáxok xama ekhem etnehek yának egketchek nak negko'o m'a kélketchek nak kéxegke: ‘¡Háwe kéxegke Wesse' egegkok énxet'ák apagkok, cham'a Dios apagkok nak Israel! 25 Appekkenmeyk axta Wesse' egegkok wátsam Jordán yaqwayam hẽxpánchesek negko'o kéxegke, kéltáha nak Rubén énxet'ák apagkok, keñe han Gad énxet'ák apagkok. Megkapayhawok kéxegke kóllanha Wesse' egegkok.’ Keñe sa' kélketchek nak kéxegke yának elwátésagkok apteme apcháyo Wesse' egegkok ma'a egketchek nak negko'o. 26 Cháxa keñamak ekxeyenma nak egwáxok anlának xama ekwatnamáxchexa aqsok, háwe yaqwayam agmések aqsok negwatnésso m'a Wesse' egegkok, háwe han yaqwayam ansakxések mók aqsok nélnapma, 27 wánxa yaqwayam katnehek ekxeyenweykekxoho chá'a egwáxok negko'o tén han kéxegke, keñe han ma'a entawán'ák nentámen nak, negmowána chá'a negko'o magyensemek nélpeykessamo m'a Wesse' egegkok, keñe han ólwakxak ma'a aphakxa nak yetlo nenseykekxésso aqsok nélwatno, tén han ma'a aqsok nélnapma nak ekyaqmageykekxa mólya'assáxma, tén han segwetassamo nak sẽlásekheykekxoho. Tén sa' ma'a kéltawán'ák kélnentámen nak kéxegke, mopwanchek etnehek elának entawán'ák nentámen nak negko'o: ‘Háwe kéxegke Wesse' egegkok énxet'ák apagkok.’ 28 Xeyenmeyk negko'o egwáxok aptáha enxoho hegának xama énxet, essenhan aptáha enxoho yának ma'a entawán'ák nentámen nak, keñe egwanchek negko'o antéhek agátegmowagkok se'e: ‘¡Kóllano! Apkeláneykegkek negko'o ẽlyapmeyk nanók se'e ekwatnamáxchexa nak aqsok apagkok ma'a Wesse' egegkok, háwe yaqwayam kólwatnések ma'a aqsok kéltósso, háwe han yaqwayam kólnáhakkasek, wánxa aqsa yaqwayam katnehek chá'a ekxeyenweykekxoho egwáxok negko'o tén han kéxegke.’ 29 Mogwanchek negko'o ónmexekxak ma'a, mogwanchek han agyenyók, mogwanchek han anlának mók ekwatnamáxchexa aqsok yaqwayam agwatnek ma'a aqsok kéltósso, essenhan ansakxak ma'a aqsok negmésso naqsa kélcheneykekxa nak ekyexna, essenhan han ma'a mók aqsok nélnapma, megkatnaha enxoho m'a ekwatnamáxchexa nak aqsok apagkok ma'a Dios Wesse' egegkok, ekyetnama nak ma'a ekpayho nak tegma appagkanamap apagkok.
30 Xama axta apkelleg'a aptáhakxa apkelpeywa Rubén énxet'ák apagkok tén han Gad keñe han ma'a nápakha nak Manasés énxet'ák apagkok ma'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok Finees, tén han ma'a apkelámha apmonye'e nak apheykegkaxa, keñe han ma'a apkelámha apmonye'e nak chá'a nepyeseksa apnámakkok ektáha axta apkelyetlo, leyawók axta apkelwáxok. 31 Tén axta Finees, apketche axta m'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok Eleazar, aptáha apkeláneya s'e:
—Negya'ásegkók kaxwók apha negyeseksa Wesse' egegkok, hakte megkólmakók kéxegke kólenmexekxak ma'a, ẽlwagkassek negko'o teyp kéxegke, mehẽllegássesagkók sa' ma'a Wesse' egegkok.
32 Keñe axta natámen xa, cham'a Finees tén han ma'a ektáha axta apkelyetlo, apkeltaqháwok axta apkelmeyákxo makham ma'a Canaán, apkeleñama m'a Galaad, apheykegkaxa axta m'a israelitas. Xama axta apkeltennássekxo apheykha axta Canaán aptáhakxa apkelátegmowéyak ma'a pók énxet'ák nak Israel, 33 leyawók axta apkelwáxok, keñe apkelpeykásawo Dios. Massék axta apkelxéna kaxwók ektamagkok ma'a Rubén énxet'ák apagkok tén han Gad, massék axta apkelxéna emasséssók xapop apagkok. 34 Apteméssessek axta ekwesey Rubén énxet'ák apagkok tén han Gad ekwatnamáxchexa aqsok. “Ekxeyenweykekxoho egwáxok”, aptáha apkelpeywa s'e: “Keso ekwatnamáxchexa aqsok katnehek sa' ekxeyenweykekxoho kélwáxok negyeseksa negko'o Wesse' egegkok apteme Dios.”
El altar junto al Jordán
1 Entonces Josué llamó a los rubenitas, a los gaditas, y a la media tribu de Manasés, 2 y les dijo: Vosotros habéis guardado todo lo que Moisés siervo de Jehová os mandó, y habéis obedecido a mi voz en todo lo que os he mandado. 3 No habéis dejado a vuestros hermanos en este largo tiempo hasta el día de hoy, sino que os habéis cuidado de guardar los mandamientos de Jehová vuestro Dios. 4 Ahora, pues, que Jehová vuestro Dios ha dado reposo a vuestros hermanos, como lo había prometido, volved, regresad a vuestras tiendas, a la tierra de vuestras posesiones, que Moisés siervo de Jehová os dio al otro lado del Jordán. 5 Solamente que con diligencia cuidéis de cumplir el mandamiento y la ley que Moisés siervo de Jehová os ordenó: que améis a Jehová vuestro Dios, y andéis en todos sus caminos; que guardéis sus mandamientos, y le sigáis a él, y le sirváis de todo vuestro corazón y de toda vuestra alma. 6 Y bendiciéndolos, Josué los despidió, y se fueron a sus tiendas.
7 También a la media tribu de Manasés había dado Moisés posesión en Basán; mas a la otra mitad dio Josué heredad entre sus hermanos a este lado del Jordán, al occidente; y también a estos envió Josué a sus tiendas, después de haberlos bendecido. 8 Y les habló diciendo: Volved a vuestras tiendas con grandes riquezas, con mucho ganado, con plata, con oro, y bronce, y muchos vestidos; compartid con vuestros hermanos el botín de vuestros enemigos. 9 Así los hijos de Rubén y los hijos de Gad y la media tribu de Manasés, se volvieron, separándose de los hijos de Israel, desde Silo, que está en la tierra de Canaán, para ir a la tierra de Galaad, a la tierra de sus posesiones, de la cual se habían posesionado conforme al mandato de Jehová por conducto de Moisés.
10 Y llegando a los límites del Jordán que está en la tierra de Canaán, los hijos de Rubén y los hijos de Gad y la media tribu de Manasés edificaron allí un altar junto al Jordán, un altar de grande apariencia. 11 Y los hijos de Israel oyeron decir que los hijos de Rubén y los hijos de Gad y la media tribu de Manasés habían edificado un altar frente a la tierra de Canaán, en los límites del Jordán, del lado de los hijos de Israel. 12 Cuando oyeron esto los hijos de Israel, se juntó toda la congregación de los hijos de Israel en Silo, para subir a pelear contra ellos.
13 Y enviaron los hijos de Israel a los hijos de Rubén y a los hijos de Gad y a la media tribu de Manasés en tierra de Galaad, a Finees hijo del sacerdote Eleazar, 14 y a diez príncipes con él: un príncipe por cada casa paterna de todas las tribus de Israel, cada uno de los cuales era jefe de la casa de sus padres entre los millares de Israel. 15 Los cuales fueron a los hijos de Rubén y a los hijos de Gad y a la media tribu de Manasés, en la tierra de Galaad, y les hablaron diciendo: 16 Toda la congregación de Jehová dice así: ¿Qué transgresión es esta con que prevaricáis contra el Dios de Israel para apartaros hoy de seguir a Jehová, edificándoos altar para ser rebeldes contra Jehová? 17 ¿No ha sido bastante la maldad de Peor, de la que no estamos aún limpios hasta este día, por la cual vino la mortandad en la congregación de Jehová, 18 para que vosotros os apartéis hoy de seguir a Jehová? Vosotros os rebeláis hoy contra Jehová, y mañana se airará él contra toda la congregación de Israel. 19 Si os parece que la tierra de vuestra posesión es inmunda, pasaos a la tierra de la posesión de Jehová, en la cual está el tabernáculo de Jehová, y tomad posesión entre nosotros; pero no os rebeléis contra Jehová, ni os rebeléis contra nosotros, edificándoos altar además del altar de Jehová nuestro Dios. 20 ¿No cometió Acán hijo de Zera prevaricación en el anatema, y vino ira sobre toda la congregación de Israel? Y aquel hombre no pereció solo en su iniquidad.
21 Entonces los hijos de Rubén y los hijos de Gad y la media tribu de Manasés respondieron y dijeron a los cabezas de los millares de Israel: 22 Jehová Dios de los dioses, Jehová Dios de los dioses, él sabe, y hace saber a Israel: si fue por rebelión o por prevaricación contra Jehová, no nos salves hoy. 23 Si nos hemos edificado altar para volvernos de en pos de Jehová, o para sacrificar holocausto u ofrenda, o para ofrecer sobre él ofrendas de paz, el mismo Jehová nos lo demande. 24 Lo hicimos más bien por temor de que mañana vuestros hijos digan a nuestros hijos: ¿Qué tenéis vosotros con Jehová Dios de Israel? 25 Jehová ha puesto por lindero el Jordán entre nosotros y vosotros, oh hijos de Rubén e hijos de Gad; no tenéis vosotros parte en Jehová; y así vuestros hijos harían que nuestros hijos dejasen de temer a Jehová. 26 Por esto dijimos: Edifiquemos ahora un altar, no para holocausto ni para sacrificio, 27 sino para que sea un testimonio entre nosotros y vosotros, y entre los que vendrán después de nosotros, de que podemos hacer el servicio de Jehová delante de él con nuestros holocaustos, con nuestros sacrificios y con nuestras ofrendas de paz; y no digan mañana vuestros hijos a los nuestros: Vosotros no tenéis parte en Jehová. 28 Nosotros, pues, dijimos: Si aconteciere que tal digan a nosotros, o a nuestras generaciones en lo por venir, entonces responderemos: Mirad el símil del altar de Jehová, el cual hicieron nuestros padres, no para holocaustos o sacrificios, sino para que fuese testimonio entre nosotros y vosotros. 29 Nunca tal acontezca que nos rebelemos contra Jehová, o que nos apartemos hoy de seguir a Jehová, edificando altar para holocaustos, para ofrenda o para sacrificio, además del altar de Jehová nuestro Dios que está delante de su tabernáculo.
30 Oyendo Finees el sacerdote y los príncipes de la congregación, y los jefes de los millares de Israel que con él estaban, las palabras que hablaron los hijos de Rubén y los hijos de Gad y los hijos de Manasés, les pareció bien todo ello. 31 Y dijo Finees hijo del sacerdote Eleazar a los hijos de Rubén, a los hijos de Gad y a los hijos de Manasés: Hoy hemos entendido que Jehová está entre nosotros, pues que no habéis intentado esta traición contra Jehová. Ahora habéis librado a los hijos de Israel de la mano de Jehová.
32 Y Finees hijo del sacerdote Eleazar, y los príncipes, dejaron a los hijos de Rubén y a los hijos de Gad, y regresaron de la tierra de Galaad a la tierra de Canaán, a los hijos de Israel, a los cuales dieron la respuesta. 33 Y el asunto pareció bien a los hijos de Israel, y bendijeron a Dios los hijos de Israel; y no hablaron más de subir contra ellos en guerra, para destruir la tierra en que habitaban los hijos de Rubén y los hijos de Gad. 34 Y los hijos de Rubén y los hijos de Gad pusieron por nombre al altar Ed; porque testimonio es entre nosotros que Jehová es Dios.