Jesús tén han kelán'a eñama Samaria
1 Apkellegayak axta amya'a fariseos apxámáseykekxo énxet apkelyetleykekxa m'a Jesús, tén han apxámokma apyaqpassáseyak yegmen, axta kaxnémók ma'a ekweykenxa axta apyaqpassáseyak ma'a Juan. 2 (Háwe axta eykhe Jesús ma'a apyaqpassáseykegko axta yegmen énxet'ák, apkeltáméséyak axta eyke). 3 Xama axta aplegaya amya'a Jesús, aptaqhémók axta makham Galilea apkeñama m'a Judea.
4 Samaria axta nahan eyeykhágwakxak chá'a, apmeyákxoho enxoho m'a. 5 Axta keñamak apweykmo nátegma ekwesey axta Sicar cham'a Samaria nak, ketók axta m'a xapop apmeyáseykekxexa axta apketche m'a Jacob, cham'a apketche José. 6 Cha'a ekyetnamakxa axta nahan Jacob axta yámelchet apagkok ma'a. Apyampágweykmek axta Jesús náxet ámay, apheykmek axta nekha yámelchet. Ketók axta anhan ektémakxa yetseksók ekhem. 7 Weykekxeyk axta nahan xama kelán'a Samaria ekyekweykekxoho yegmen, keñe axta Jesús aptéma apkenagkama s'e:
—Heyekwés ko'óxa yegmen yaqwayam eynek, 8 hakte nátegma axta apkelmaheykegkok apkeltáméséyak aptegyágweykmo aptéyak.
9 Axta entemék eyátegmoweykegko kelán'a s'e:
—¿Yaqsa ektáha sélmaxneya nak yegmen?, judío exchep, Samaria kelán'a ko'o. Hakte mepaqhetchesek chá'a énxet'ák judíos m'a samaritanos.
10 Axta aptemék apchátegmoweykegko Jesús se'e:
—Kaxtemeyk xeyk xeye' ekyá'áseykegkoho m'a aqsok segméssamól'a chá'a Dios, tén han apkelmaxneya nak xeye' yegmen, kalmaxnak xeyk xeye' m'a, keñe exchek egkések ma'a yegmen ekyennaqtéssamo nak egnények.
11 Tén axta kelán'a ektéma eyenagkama s'e:
—Wesse', méko exchep apyekwe yegmen, tawanyek nahan se'e yámelchet nak: ¿Háxko sa' kañék hegkések ma'a yegmen ekyennaqtéssamo nak egnények? 12 Nélyéheyncha'a Jacob axta sempekkencháseykekxa negko'o s'e yámelchet nak, keso apyamakxa axta nahan chá'a yegmen se'e, tén han ma'a apketchek, ekweykekxoho m'a apnaqtósso. ¿Apyeykhágweykmók enxeykel'a exchep ma'a Jacob?
13 Axta aptemék apchátegmoweykegko Jesús se'e:
—Apyókxoho énxet ektáhakxa enxoho apyenéyak se'e yegmen nak, kalnápekxak sa' chá'a ekhem; 14 keñe apyenéyak enxoho m'a yegmen peya nak ko'o agkések, megkalnápekxeyk sa' chá'a ekhem xama enxoho. Hakte cham'a yegmen peya nak ko'o almésagkok, katnekxak sa' ekteyapmakxa yegmen ma'a apkelwáxok, yaqwayam sa' katyapok kalmésagkok ekyennaqte apnénya'ák megkatnégwayam néxa.
15 Keñe axta kelán'a ektéma eyenagkama s'e:
—Wesse', hegkés sa' ko'óxa xa yegmen nak, yaqwayam sa' meheyaqhekxeyk chá'a ko'o ekhem, tén han kamaskok amyenták ayekwaták yegmen se'e yámelchet nak.
16 Axta aptemék Jesús apkenagkama s'e:
—Kayentawakxa atáwa', keñe sa' keyxyók makham se'e.
17 Keñe axta kelán'a ektéma eyátegmoweykegko s'e:
—Méko ko'o etáwa'.
Axta aptemék apkenagkama Jesús se'e:
—Naqsók xa ektáhakxa nak ekpeywa exche' ekxéna méko atáwa'; 18 cinco exche' apweykmok anaqteyegka'a, keñe m'a ekmeykekxa nak kaxwo', háwe atáwa'. Naqsók xa ektáhakxa nak ekpeywa.
19 Xama axta eklegaya xa, axta entemék kelán'a eyenagkama s'e:
—Wesse' ekya'ásegwokmek ko'o kaxwók xép apteme Dios appeywa aplegasso. 20 Axta apkelpeykessamók chá'a negko'o ẽlyapmeyk nanók Dios se'e néten egkexe nak, cham'a samaritanos nak; keñe kéxegke kélteme nak judíos kélxeyenma chá'a Jerusalén eyéméxko kólpeykeshok ma'a Dios.
21 Axta aptemék apchátegmoweykegko Jesús se'e:
—Kelán'a, náhey'ássem aqsa, kammok sa' ekhem yaqwánxa kólpeykeshok kéxegke Egyáp meyke kélmeyeykenta s'e néten egkexe nak tén han meyke kélmeyeykekxa m'a Jerusalén. 22 Megkólya'áseykegkok kéxegke m'a kélpeykessamo nak; negko'o eyke negya'áseykegkók ma'a nélpeykessamo nak, hakte judíos keñamak ma'a nélwagkásamáxche teyp nak. 23 Peyk eyke kaxwók kammok ekhem, keso kaxwo' nak, cham'a yaqwánxa sa' etnéssesek ekmámnaqsoho apkelpeykessamo Dios ma'a énxet'ák ektáha nak naqsók apkelpeykessamo Dios, ekhawo apkeltémókxa nak chá'a etnahagkok ma'a Espíritu apkeñama nak Dios. Hakte apmenyeyk chá'a Egyáp etnahagkok énxet xa ektáha nak, cham'a apkelpeykessamo nak chá'a. 24 Dios apteme Espíritu, keñe m'a énxet ektáha nak chá'a apkelpeykessamo, kéméxcheyk chá'a etnahagkok ekmámnaqsoho apkelpeykessamo, apkeltémókxa nak chá'a etnahagkok ma'a Espíritu apkeñama nak Dios.
25 Keñe axta kelán'a ektéma eyenagkama s'e:
—Ekya'ásegkók ko'o apxénamakpo ewak Mesías, apkeltamhomakpo nak Cristo; apwa'ak sa' agkok ma'a, hẽltennaksek sa' ektémakxa ekyókxoho xa.
26 Axta aptemék apkenagkama Jesús se'e:
—Ko'o neykhe xa, keso sekpaqhetchesa nak xeye'.
27 Keñe axta apkelweykto apkeltáméséyak, kelpelakkassegkek axta nahan apweteya appaqhetchásseykencha'a xama kelán'a Jesús. Kelnawagkamchek axta eyke elmaxneyha aqsok ekmámenyého xa kelán'a nak, tén han elmaxneyha ektémakxa élpaqhetchásamáxkoho. 28 Pekkenmeyk axta yátegwáxwa agkok keñe ekmeyeykekxo m'a nátegma. Axta entemék éltennáseykekxo énxet'ák se'e:
29 —Kólteyánegwomho hana xama énxet séltennasa exchek ko'o ekyókxoho aqsok sélane. ¿Háweya Mesías ma'a?
30 Apkelánteyepmeyk axta nátegma énxet'ák apkelmaheykegko m'a aphakxa axta Jesús. 31 Keñe axta apkeltáméséyak aptéma apkenagkama Jesús apmonye' ekweykekxa kelán'a s'e:
—Sẽlxekmósso, etaw sekxók apto.
32 Keñe axta aptéma apkelanagkama s'e:
—Yetneyk ko'o sekto megkólya'ásegko nak kéxegke.
33 Axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a chá'a pók apkeltáméséyak se'e:
—¿Kélsókasakmek enxeykel'a apto?
34 Keñe axta Jesús aptéma apkelanagkama s'e:
—Neykhe ko'o sekto m'a sélane nak chá'a apmopmenyého m'a aptáha axta seyáphasso ko'o, tén han apenchessesek sélánésso m'a aptamheykha. 35 Kéltemék chá'a kéxegke kélpeywa s'e:
—‘Cuatro pelten makham kéméxcheyk yaqwayam kanakxaxchek aqsok ekyexna’; éltamhók eyke ko'o kéxegke kóllanok ma'a aqsok kélcheneykekxa nak, makhetchek kaxwo', wokmek eknakxamáxchexa ekyexna. 36 Kólyánmagkasek chá'a aptamheykha m'a apnakxo nak chá'a aqsok ekyexna, keñe m'a aqsok apnakxo nak ekteme ekyennaqte egnények megkatnégwayam néxa, keñe kaxhok chá'a mók ekpayheykekxa apwáxok pók ma'a ektáha nak apkeneykekxa tén han ma'a apnakxo nak ekyexna. 37 Naqsók ektémakxa nak chá'a amya'a ekxénamaxko s'e: ‘Nápakha chá'a eknekxa', nápakha han chá'a enakxagkok ekyexna.’ 38 Éláphássegkek axta ko'o kéxegke yaqwayam kólnakxagkok aqsok ekyexna m'a megkóltamheykegkaxa axta; pók énxet'ák axta eyke apkeltamheykha m'a, keñe kéxegke kélmeykekxo m'a aptekkesso axta apkeltamheykha.
39 Apxámok axta nahan énxet'ák apkeleñama Samaria mey'ásseykmo Jesús, cham'a ektémakxa axta éltennásseykekxo kelán'a s'e: “Éltennásekxók xeyk ko'o ekyókxoho aqsok sélane.” 40 Xama axta apkelweykmo samaritanos ma'a aphakxa Jesús, apkeltémok axta exek sekxók xamo'. Ánet ekhem axta anhan aphayam Jesús ma'a, 41 apxámeykegkek axta aqsa nahan énxet apteme melya'ásseyam aplegaya appeywa apagko'.
42 Keñe axta ektéma amya'a eyáneymaxko kelán'a s'e:
—Magya'ássekmok kaxwók negko'o, háwe ekwánxa agkok ma'a ektáhakxa exchek sẽltennáseykekxa exche', hakte negko'o egagko' nahan nenleg'ak kaxwo' aptáhakxa appeywa, nélya'ásegwokmek nahan naqsók apteme apkelwagkasso teyp énxet'ák keso náxop.
Jesús aptaqmelchesseyam wesse' apwányam apkeláneykha apketche
(Mt 8.5-13Lc 7.1-10)
43 Yeykhayak axta xa ánet ekhem nak, apteyepmeyk axta Jesús ma'a Samaria apmeyeykekxo m'a Galilea. 44 Hakte apxeyenmeyk axta Jesús méko katnehek eyáyo Dios appeywa aplegasso m'a apchókxa apagko' nak. 45 Xama axta apweykekxo m'a Galilea, apchápeykha axta apmoma takha' m'a énxet'ák apheykha m'a yókxexma nak, hakte apkelmaheykegkek axta anhan Jerusalén xa énxet'ák nak, cham'a élánamáxko axta apkelsawássessamo ekhem melwagqayam axta chá'a judíos ma'a Pascua, apkelweteyak axta anhan ekyókxoho aqsok apkelane axta Jesús ma'a.
46 Aptaqhémók axta makham Jesús ma'a Caná yókxexma Galilea, aptemessáseykekxexa axta vino yegmen. Aphegkek axta anhan xama wesse' apwányam apkeláneykha ekha kéláyo m'a, apyetna axta apketche apháxamap ma'a Cafarnaúm. 47 Xama axta aplegaya amya'a wesse' apwányam apkeláneykha apweykto Jesús Galilea apkeñama m'a Judea, apya'eykekxeyk axta apkeltémo emhagkok apxagkok etaqmelchessessók ma'a apketche, hakte ketók axta apketsapmakxa. 48 Axta aptemék Jesús apchátegmoweykegko s'e:
—Kólya'assók chá'a kéxegke megkólwet'a enxoho m'a aqsok élyawe sempelakkasso nak agweta'.
49 Axta eyke aptemék apkenagkama wesse' apwányam apkeláneykha s'e:
—Wesse', nók heykxa', megyetsapakxa nak makham hatte.
50 Keñe axta Jesús aptéma apkenagkama s'e:
—Etaqhoho apxagkok; megyetsepek sa' apketche.
Axta ey'ásseykmok wesse' apkeláneykha m'a aptémakxa axta apkenagkama Jesús, aptaqheykekxeyk axta. 51 Xama axta apchágketchesseykekxo apxagkok, apkelanyexeykegkek axta apkeláneykha, axta aptemék apkenagkama s'e:
—¡Apmallanchek apketche!
52 Apkelmaxneyeykha axta apkeláneykha ekwánxa hora aptaqmelweykmo m'a apketche, keñe axta aptéma apkelátegmoweykegko s'e:
—Hem axta ekmassa ekmexanma apyempehek, la una taxnám axta.
53 Keñe axta apyáp ekxénweykekxoho apwáxok ekweykenxa axta hora aptéma apkenagkama Jesús se'e: “Megyetsepek sa' apketche”. Aptemegkek axta nahan mey'ásseyam Jesús xa énxet nak, ekweykekxoho m'a ekyókxoho ekheykha nak apxagkok.
54 Cháxa ektáhakxa axta ánet ekwetamaxche apkelane Jesús aqsok ekyawe agko' sempelakkasso nak agweta', cham'a apweykekxo axta makham Galilea apkeñama m'a Judea.
Jesús y la mujer samaritana
1 Cuando, pues, el Señor entendió que los fariseos habían oído decir: Jesús hace y bautiza más discípulos que Juan 2 (aunque Jesús no bautizaba, sino sus discípulos), 3 salió de Judea, y se fue otra vez a Galilea. 4 Y le era necesario pasar por Samaria. 5 Vino, pues, a una ciudad de Samaria llamada Sicar, junto a la heredad que Jacob dio a su hijo José. 6 Y estaba allí el pozo de Jacob. Entonces Jesús, cansado del camino, se sentó así junto al pozo. Era como la hora sexta.
7 Vino una mujer de Samaria a sacar agua; y Jesús le dijo: Dame de beber. 8 Pues sus discípulos habían ido a la ciudad a comprar de comer. 9 La mujer samaritana le dijo: ¿Cómo tú, siendo judío, me pides a mí de beber, que soy mujer samaritana? Porque judíos y samaritanos no se tratan entre sí. 10 Respondió Jesús y le dijo: Si conocieras el don de Dios, y quién es el que te dice: Dame de beber; tú le pedirías, y él te daría agua viva. 11 La mujer le dijo: Señor, no tienes con qué sacarla, y el pozo es hondo. ¿De dónde, pues, tienes el agua viva? 12 ¿Acaso eres tú mayor que nuestro padre Jacob, que nos dio este pozo, del cual bebieron él, sus hijos y sus ganados? 13 Respondió Jesús y le dijo: Cualquiera que bebiere de esta agua, volverá a tener sed; 14 mas el que bebiere del agua que yo le daré, no tendrá sed jamás; sino que el agua que yo le daré será en él una fuente de agua que salte para vida eterna. 15 La mujer le dijo: Señor, dame esa agua, para que no tenga yo sed, ni venga aquí a sacarla.
16 Jesús le dijo: Ve, llama a tu marido, y ven acá. 17 Respondió la mujer y dijo: No tengo marido. Jesús le dijo: Bien has dicho: No tengo marido; 18 porque cinco maridos has tenido, y el que ahora tienes no es tu marido; esto has dicho con verdad. 19 Le dijo la mujer: Señor, me parece que tú eres profeta. 20 Nuestros padres adoraron en este monte, y vosotros decís que en Jerusalén es el lugar donde se debe adorar. 21 Jesús le dijo: Mujer, créeme, que la hora viene cuando ni en este monte ni en Jerusalén adoraréis al Padre. 22 Vosotros adoráis lo que no sabéis; nosotros adoramos lo que sabemos; porque la salvación viene de los judíos. 23 Mas la hora viene, y ahora es, cuando los verdaderos adoradores adorarán al Padre en espíritu y en verdad; porque también el Padre tales adoradores busca que le adoren. 24 Dios es Espíritu; y los que le adoran, en espíritu y en verdad es necesario que adoren. 25 Le dijo la mujer: Sé que ha de venir el Mesías, llamado el Cristo; cuando él venga nos declarará todas las cosas. 26 Jesús le dijo: Yo soy, el que habla contigo.
27 En esto vinieron sus discípulos, y se maravillaron de que hablaba con una mujer; sin embargo, ninguno dijo: ¿Qué preguntas? o, ¿Qué hablas con ella? 28 Entonces la mujer dejó su cántaro, y fue a la ciudad, y dijo a los hombres: 29 Venid, ved a un hombre que me ha dicho todo cuanto he hecho. ¿No será este el Cristo? 30 Entonces salieron de la ciudad, y vinieron a él.
31 Entre tanto, los discípulos le rogaban, diciendo: Rabí, come. 32 Él les dijo: Yo tengo una comida que comer, que vosotros no sabéis. 33 Entonces los discípulos decían unos a otros: ¿Le habrá traído alguien de comer? 34 Jesús les dijo: Mi comida es que haga la voluntad del que me envió, y que acabe su obra. 35 ¿No decís vosotros: Aún faltan cuatro meses para que llegue la siega? He aquí os digo: Alzad vuestros ojos y mirad los campos, porque ya están blancos para la siega. 36 Y el que siega recibe salario, y recoge fruto para vida eterna, para que el que siembra goce juntamente con el que siega. 37 Porque en esto es verdadero el dicho: Uno es el que siembra, y otro es el que siega. 38 Yo os he enviado a segar lo que vosotros no labrasteis; otros labraron, y vosotros habéis entrado en sus labores.
39 Y muchos de los samaritanos de aquella ciudad creyeron en él por la palabra de la mujer, que daba testimonio diciendo: Me dijo todo lo que he hecho. 40 Entonces vinieron los samaritanos a él y le rogaron que se quedase con ellos; y se quedó allí dos días. 41 Y creyeron muchos más por la palabra de él, 42 y decían a la mujer: Ya no creemos solamente por tu dicho, porque nosotros mismos hemos oído, y sabemos que verdaderamente este es el Salvador del mundo, el Cristo.
Jesús sana al hijo de un noble
43 Dos días después, salió de allí y fue a Galilea. 44 Porque Jesús mismo dio testimonio de que el profeta no tiene honra en su propia tierra. 45 Cuando vino a Galilea, los galileos le recibieron, habiendo visto todas las cosas que había hecho en Jerusalén, en la fiesta; porque también ellos habían ido a la fiesta.
46 Vino, pues, Jesús otra vez a Caná de Galilea, donde había convertido el agua en vino. Y había en Capernaum un oficial del rey, cuyo hijo estaba enfermo. 47 Este, cuando oyó que Jesús había llegado de Judea a Galilea, vino a él y le rogó que descendiese y sanase a su hijo, que estaba a punto de morir. 48 Entonces Jesús le dijo: Si no viereis señales y prodigios, no creeréis. 49 El oficial del rey le dijo: Señor, desciende antes que mi hijo muera. 50 Jesús le dijo: Ve, tu hijo vive. Y el hombre creyó la palabra que Jesús le dijo, y se fue. 51 Cuando ya él descendía, sus siervos salieron a recibirle, y le dieron nuevas, diciendo: Tu hijo vive. 52 Entonces él les preguntó a qué hora había comenzado a estar mejor. Y le dijeron: Ayer a las siete le dejó la fiebre. 53 El padre entonces entendió que aquella era la hora en que Jesús le había dicho: Tu hijo vive; y creyó él con toda su casa. 54 Esta segunda señal hizo Jesús, cuando fue de Judea a Galilea.