Wesse' egegkok apwagkasso teyp Judá
(2 Re 19.1-372 Cr 32.20-23)
1 Xama axta apleg'a wesse' apwányam Ezequías xa amya'a nak, apkelyepteyk axta apkelnaqta, apkelántaxnékxeyk axta m'a apáwa sẽlwáxaqxamól'a magkenatchesso élapwokmo, apmeyákxeyk axta m'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok. 2 Tén axta apkeláphasa, cham'a Eliaquim apkemha apmonye' axta m'a tegma apyawe aptaqmalma yetlo Sebná apnaqtáxéseyak axta chá'a weykcha'áhak tén han ma'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok apkelwányamo nak, yetlo apkelántaxneykekxa m'a apáwa sẽlwáxaqxamo magkenatchesso éllapwámeygko elyo'ókxak ma'a Dios appeywa aplegasso Isaías, Amós axta apketche, 3 apkeltamho eltennaksek aptáhakxa appeywa m'a wesse' apwányam, aptáhak axta s'e: “Sakhem néllegeykegkaxa ekyentaxno egwáxok, sẽllegassáseykegkoho tén han sẽltemessáseykekxa mékoho; máxa m'a kelán'a, ketók ektegkessamakxal'a étche kasawhaxchek ma'a ekwasqapma. 4 Eñoho annal'a Dios Wesse' apagkok appeywa m'a sẽlpextétamo apwesse' apcháphasso nak wesse' apagkok, cham'a wesse' apwányam nak Asiria, yaqwayam enxoho ewanyaha m'a Dios megyetsapma nak, eñássesagkoho annal'a aplege apagko' enxoho aqsok apxeyenma m'a Dios Wesse' apagkok nak. Elmaxnésses sa' ma'a apkeleymomap nak meletsapma.”
5 Apkelya'awekxeyk axta Isaías ma'a wesse' apwányam Ezequías apkelásenneykha, 6 tén axta Isaías apkeltamho etnehek elátegmowagkokxak wesse' apagkok se'e: “Aptáhak Wesse' egegkok se'e: ‘Nágye aqsa xa amya'a apleg'a nak, cham'a aptáhakxa nak ko'o seyáneya sénmexeyncha'a m'a wesse' apwányam Asiria apkeláneykha nak. 7 Wának sa' ko'o ellegmakha amya'a m'a, yaqwayam sa' kataqheksohok makham ma'a apchókxa nak, sa' wának emátegwakxak ma'a.’”
8 Apleg'ak axta amya'a sẽlpextétamo apwesse' asirios aptepa wesse' apwányam Asiria m'a tegma apwányam Laquis. Tén axta aptaqháwo apkeñama m'a Jerusalén, apwetágweykxeyk axta nahan wesse' apwányam Asiria apketámegkaxa m'a tegma apwányam Libná. 9 Axta apleghok nahan amya'a kéltennasa wesse' apwányam Asiria apya'awa m'a wesse' apwányam Tirhaca, apkeñama axta m'a Etiopía yetlo sẽlpextétamo apagkok apmako yempakha'. Tén axta apkeláphásekxoho makham énxet'ák apagkok apkelapháseykha axta chá'a wesse' apwányam Asiria m'a Judá apkeltamho etnehek yának wesse' apwányam Ezequías se'e: 10 “Naqsók ko'o apteméssásak peya mamhehek Jerusalén ma'a, Dios apagkok nak xép, apcháyo nak chá'a; eyke nágyoho aqsa elyexanchesha m'a. 11 Aplegayak eyke exchep aqsok apkelánéyák ma'a kelwesse'e apkelwányam nak Asiria apmopmenyého emasséssók ma'a ekyókxoho apkelókxa nak. ¿Elwagkasakpoya sa' teyp xép? 12 ¿Kelwagkassegkeya axta chá'a teyp aqsok kéláyókxa m'a mók apheykegkaxa nak chá'a énxet apmassésseykmo axta m'a elyapmék nano nak ko'o: cham'a Gozán, Harán, Résef tén han ma'a énxet'ák Bet-edén apheykencha'a axta m'a Telasar? 13 ¿Háxko apkelmaheykegkaxa m'a kelwesse'e apkelwányam nak tegma apwányam Hamat, Arpad, Sefarvaim, Hená tén han ma'a Ivá?”
14 Apmeyk axta weykcha'áhak Ezequías apsókasso axta m'a énxet'ák kélapháseykha, apkelyetsetchessek axta. Tén axta apmeyákxo m'a tegma appagkanamap, appeykessek axta weykcha'áhak apmonye' m'a Wesse' egegkok, 15 axta aptáhak apkelmaxneya s'e: 16 “Wesse' ekha apyennaqte, Israel Dios apagkok, apteme nak Wesse' étseksa'ák ma'a apkelásenneykha ekha nak apxempenák apheykha néten, xép apwánxa apagkok apteme Dios ekyókxoho apkelókxa keso náxop; xép axta apkelane m'a néten tén han keso náxop. 17 Wesse', etaqmelchesho sa' apháxenmo. Wesse' etaqmelchesho sa' apkelányo. Yeyxho sa' amya'a apkeltémo exchek ko'o héllegásseták ma'a Senaquerib, amya'a ekyókxoho énmexma nak xép, Dios memassegwayam. 18 Wesse', naqsók apmassésseykmo apyókxoho pók aptémakxa nak chá'a énxet'ák ma'a kelwesse'e apkelwányam nak Asiria, yetlo m'a xapop apagkok nak, 19 tén han apkexakkassama nátex ma'a aqsok apcháyókxa nak, hakte naqsók háwe dios ma'a, énxet apkelane, eñama nak ma'a yámet tén han meteymog. Cháxa keñamak apmassésseykmo nak. 20 Dios Wesse' egegkok, hẽlmallahanches negko'o neyseksa apmáheyo hẽlnápok ma'a asirios, yaqwayam sa' elya'asagkohok apyókxoho pók aptémakxa nak chá'a énxet'ák apheykha keso náxop, apteme exchep Wesse', wánxa xama Dios.”
21 Tén axta Isaías apkeltamho kóltéhek kóltennássekxak Ezequías se'e: “Keso aptáhakxa exchek appeywa Wesse' egegkok se'e, Israel Dios apagkok nak: ‘Ekleg'ak xeyk ko'o m'a apkelmaxnagko sélmaxneya exchek apxéna m'a Senaquerib, wesse' apwányam nak Asiria.’”
22 Keso aptáhakxa exchek appeywa Wesse' egegkok apxéna m'a wesse' apwányam Asiria:

“Senaquerib,
máxa kelán'a étkok
entáhak ésmésa
exchep ma'a Sión.
Yeykáseyha akqátek
neptámen ekwanyawo
aptaqháwo m'a Jerusalén.
23 ¿Yaqsa axta énxet
apkenmexeyncha'a cha'a
tén han apwanyeyncha'a chá'a?
¿Yaqsa axta énxet
apkelpáxegkáseyncha'a chá'a
tén han megyésa chá'a apkelano
yetlo eyeymáxkoho apwáxok?
¡Apkenmexáha axta exchep ma'a
Dios Appagkanamap nak Israel!
24 Apkeláneykha axta
exchep apkeláphásak
apwanyeykencha'a m'a
Wesse' egegkok.
Axta aptáhak se'e:
‘Yetlo ekxámokma
yátnáxeg apkelyenyawasso ahagkok
eyántak ma'a egkexe étseksek nak,
cham'a ektáhakxa nak
netnók agko' ma'a Líbano.
Élyaqténchessek ma'a
yámet cedros agkok
élwenaqte agko' nak,
tén han ma'a yámet pinos
éltaqmalma agko' nak.
Ekwokmók ma'a naw'ék
netnók agko' nak,
tén han ma'a naxma agkok
ekyentaxno ekhémo nak
kélcheneykekxexa aqsok.
25 Élmétaweykmek máxek ma'a
megkatnahakxa nak xapop ahagkok
ekyamchek nahan
yegmen eñama m'a,
emagkok nahan ektemék
sélyamassama yegmen ma'a
ekyókxoho wátsam Egipto.’
26 ¿Ya ey'ásegkok xép,
ektáha ko'o séltémo katnehek
ekyókxoho xa aqsok nak,
ko'o sektáha nak Wesse'?
Nanók agko' axta ko'o
ekxeyenma ewáxok alának xa,
élanak kaxwo';
Ékeso éñamakxa
apmasséssekmo nak xép ma'a
tegma apkelyennaqte nak
tén han aptemessásekxo nak
apxámokma m'a tegma aphopák.
27 Méko aqsok elanagkok ma'a
apheykha nak kañe',
elmeneygkohok apagko' nahan,
elmegqáwhok nahan,
máxa aptamheykegkok ma'a pa'at
élámha nak yókxexma,
ektémól'a m'a pa'at
ektaqmalmal'a áwa',
máxa m'a pa'at
ekteyapwayam la'a néten tegma
élyamágwayam la'a áwa'
amonye' yaqwayam kawana'.
28 Ekya'ásegkók ko'o ekyókxoho m'a
ektémakxa nak chá'a
apweynchámeykha
tén han ma'a aptémakxa nak chá'a;
Ekya'ásegkók ko'o
setaqnagkama exchep.
29 Watchessesek sa' ko'o exchep
apwéhek sawo ekhaxe
tén han xama
ekmassáseyak chá'a apátog
ektémól'a kélatchessesso
apwáxok ma'a yátnáxeg,
eñama sekwete ektémakxa aplo
tén han megyésso yeykpoho',
wáphaksek sa' makham
etaqhohok epéwhok ma'a ámay
appéwomókxa axta apxegeykmo.”

30 Tén axta Isaías
aptáha apcháneya Ezequías se'e:
“Keso yaqwánxa sa' katnehek
aqsok magkenatchesso
yaqwánxa katnehek se'e:
kóltawagkok sa' kéxegke hótáhap
apteyapma apagko' nak se'e
apyeyam nak
tén han ma'a pók apyeyam sa',
keñe sa' ma'a aptáha enxoho
apqántánxo apyeyam
kólchenekxak sa' aqsok aktek
kólnakxek sa' nahan ma'a ekyexna,
kólchenekxak sa' ma'a anmen yámet,
kóltawagkok sa' nahan
ma'a ekyexna nak.
31 Máxa aqsok kélcheneykekxa sa'
etnahagkok ma'a Judá énxet'ák
apkeleymomap nak meletsapma:
elántépekxak sa' makham,
exámekxak sa' nahan,
32 hakte yetneyk sa' apkelheykekxa
apqántawók ma'a Jerusalén;
yetneyk sa' meletsapma m'a
egkexe Sión.
Elának sa' eñama ekyawe
apkelásekhayo Wesse'
ekha nak apyennaqte xa.

33 “Axta aptáhak Wesse' egegkok
apxéna wesse' apwányam Asiria s'e:
‘Metxehek sa' Jerusalén,
memakték sa' xama enxoho yágke,
mektamagkehek sa' nahan
yetlo apcháhakkásamap,
melanyek sa' nahan ámay néten
nenchántamakxa m'a nepyáwa' nak.
34 Sa' epéwhok makham
etaqhohok ma'a ámay
appéwókxa axta apxegakmo;
metxehek sa' se'e
tegma apwányam nak.
Ekxénchek ko'o xa,
sektáha nak Wesse'.
35 Amyók sa' ko'o s'e
tegma apwányam nak,
awagkasek sa' nahan teyp,
eñama seyásekhayo m'a
séláneykha David
tén han seyásekhamaxchekxoho
ahagko' ko'óxa.’”

36 Apxegkek axta m'a Wesse' egegkok apchásenneykha, apkelnáhapwokmek axta nahan ciento ochenta y cinco mil énxet ma'a apkelpakxeneykegkaxa axta m'a asirios; keñe axta mók ekhem, kelsakak axta, hágkek axta aphopák apyókxoho m'a. 37 Tén axta Senaquerib, wesse' apwányam nak Asiria apleya appakxanma; aptaqháwók axta makham ma'a Nínive. 38 Keñe axta xama ekhem, neyseksa apkelpeykessamo aqsok apcháyókxa Nisroc ma'a apkelpeykessamókxa axta chá'a, apkelmeyákxeyk axta han apketchek ma'a, cham'a Adramélec tén han Sarézer, apchaqhegwákxeyk axta han ma'a, tén axta apkelmeyákxo apkelyexánegwákxo m'a yókxexma Ararat. Apyaqmagkassek axta han apteme wesse' apwányam ma'a apketche apwesey axta Esarhadón.
Judá es librado de Senaquerib
(2 R. 19.1-372 Cr. 32.20-23)
1 Aconteció, pues, que cuando el rey Ezequías oyó esto, rasgó sus vestidos, y cubierto de cilicio vino a la casa de Jehová. 2 Y envió a Eliaquim mayordomo, a Sebna escriba y a los ancianos de los sacerdotes, cubiertos de cilicio, al profeta Isaías hijo de Amoz. 3 Los cuales le dijeron: Así ha dicho Ezequías: Día de angustia, de reprensión y de blasfemia es este día; porque los hijos han llegado hasta el punto de nacer, y la que da a luz no tiene fuerzas. 4 Quizá oirá Jehová tu Dios las palabras del Rabsaces, al cual el rey de Asiria su señor envió para blasfemar al Dios vivo, y para vituperar con las palabras que oyó Jehová tu Dios; eleva, pues, oración tú por el remanente que aún ha quedado.
5 Vinieron, pues, los siervos de Ezequías a Isaías. 6 Y les dijo Isaías: Diréis así a vuestro señor: Así ha dicho Jehová: No temas por las palabras que has oído, con las cuales me han blasfemado los siervos del rey de Asiria. 7 He aquí que yo pondré en él un espíritu, y oirá un rumor, y volverá a su tierra; y haré que en su tierra perezca a espada.
8 Vuelto, pues, el Rabsaces, halló al rey de Asiria que combatía contra Libna; porque ya había oído que se había apartado de Laquis. 9 Mas oyendo decir de Tirhaca rey de Etiopía: He aquí que ha salido para hacerte guerra; al oírlo, envió embajadores a Ezequías, diciendo: 10 Así diréis a Ezequías rey de Judá: No te engañe tu Dios en quien tú confías, diciendo: Jerusalén no será entregada en mano del rey de Asiria. 11 He aquí que tú oíste lo que han hecho los reyes de Asiria a todas las tierras, que las destruyeron; ¿y escaparás tú? 12 ¿Acaso libraron sus dioses a las naciones que destruyeron mis antepasados, a Gozán, Harán, Resef y a los hijos de Edén que moraban en Telasar? 13 ¿Dónde está el rey de Hamat, el rey de Arfad, y el rey de la ciudad de Sefarvaim, de Hena y de Iva?
14 Y tomó Ezequías las cartas de mano de los embajadores, y las leyó; y subió a la casa de Jehová, y las extendió delante de Jehová. 15 Entonces Ezequías oró a Jehová, diciendo: 16 Jehová de los ejércitos, Dios de Israel, que moras entre los querubines, solo tú eres Dios de todos los reinos de la tierra; tú hiciste los cielos y la tierra. 17 Inclina, oh Jehová, tu oído, y oye; abre, oh Jehová, tus ojos, y mira; y oye todas las palabras de Senaquerib, que ha enviado a blasfemar al Dios viviente. 18 Ciertamente, oh Jehová, los reyes de Asiria destruyeron todas las tierras y sus comarcas, 19 y entregaron los dioses de ellos al fuego; porque no eran dioses, sino obra de manos de hombre, madera y piedra; por eso los destruyeron. 20 Ahora pues, Jehová Dios nuestro, líbranos de su mano, para que todos los reinos de la tierra conozcan que solo tú eres Jehová.
21 Entonces Isaías hijo de Amoz envió a decir a Ezequías: Así ha dicho Jehová Dios de Israel: Acerca de lo que me rogaste sobre Senaquerib rey de Asiria, 22 estas son las palabras que Jehová habló contra él: La virgen hija de Sion te menosprecia, te escarnece; detrás de ti mueve su cabeza la hija de Jerusalén.
23 ¿A quién vituperaste, y a quién blasfemaste? ¿Contra quién has alzado tu voz, y levantado tus ojos en alto? Contra el Santo de Israel. 24 Por mano de tus siervos has vituperado al Señor, y dijiste: Con la multitud de mis carros subiré a las alturas de los montes, a las laderas del Líbano; cortaré sus altos cedros, sus cipreses escogidos; llegaré hasta sus más elevadas cumbres, al bosque de sus feraces campos. 25 Yo cavé, y bebí las aguas, y con las pisadas de mis pies secaré todos los ríos de Egipto.
26 ¿No has oído decir que desde tiempos antiguos yo lo hice, que desde los días de la antigüedad lo tengo ideado? Y ahora lo he hecho venir, y tú serás para reducir las ciudades fortificadas a montones de escombros. 27 Sus moradores fueron de corto poder; fueron acobardados y confusos, fueron como hierba del campo y hortaliza verde, como heno de los terrados, que antes de sazón se seca.
28 He conocido tu condición, tu salida y tu entrada, y tu furor contra mí. 29 Porque contra mí te airaste, y tu arrogancia ha subido a mis oídos; pondré, pues, mi garfio en tu nariz, y mi freno en tus labios, y te haré volver por el camino por donde viniste.
30 Y esto te será por señal: Comeréis este año lo que nace de suyo, y el año segundo lo que nace de suyo; y el año tercero sembraréis y segaréis, y plantaréis viñas, y comeréis su fruto. 31 Y lo que hubiere quedado de la casa de Judá y lo que hubiere escapado, volverá a echar raíz abajo, y dará fruto arriba. 32 Porque de Jerusalén saldrá un remanente, y del monte de Sion los que se salven. El celo de Jehová de los ejércitos hará esto.
33 Por tanto, así dice Jehová acerca del rey de Asiria: No entrará en esta ciudad, ni arrojará saeta en ella; no vendrá delante de ella con escudo, ni levantará contra ella baluarte. 34 Por el camino que vino, volverá, y no entrará en esta ciudad, dice Jehová. 35 Porque yo ampararé a esta ciudad para salvarla, por amor de mí mismo, y por amor de David mi siervo.
36 Y salió el ángel de Jehová y mató a ciento ochenta y cinco mil en el campamento de los asirios; y cuando se levantaron por la mañana, he aquí que todo era cuerpos de muertos. 37 Entonces Senaquerib rey de Asiria se fue, e hizo su morada en Nínive. 38 Y aconteció que mientras adoraba en el templo de Nisroc su dios, sus hijos Adramelec y Sarezer le mataron a espada, y huyeron a la tierra de Ararat; y reinó en su lugar Esar-hadón su hijo.