Benjamín kélyentama Egipto
1 Yágwokmók axta meyk segaqhe m'a apchókxa nak Canaán, 2 Xama axta apsawha Jacob tén han apketchek ma'a hótáhap apaktek apkeymomap, aptegyágwayam axta m'a Egipto, aptáhak axta apkeláneya apketchek Jacob se'e:
—Kóltaqhoho makham kóltegyágwakxak apqántawók hótáhap apaktek, yaqwayam antawagkok.
3 Aptáhak axta Judá apchátegmowágko s'e:
—Axta eyke aptáhak negko'o sẽláneya m'a énxet nak, sa' agkok kólyentamánták kélyáxeg apsexyo, ná hélyo'óta chá'a. 4 Apcha'awok sa' agkok xép hẽlyetlók negko'o m'a, antegyássekxak sa' makham ma'a hótáhap apaktek; 5 sa' agkok ya'awok exog, mólxegek sa'. Axta aptáhak negko'o sẽláneya m'a énxet nak: ‘Sa' agkok kólyentamánták kélyáxeg apsexyo, ná hélyo'óta chá'a.’ 6 Tén axta Israel aptáha s'e:
—¿Yaqsa ektéma séltawassáseykencha'a nak sekha? ¿Yaqsa ektéma kéltennassama nak apha pók kélyáxeg ma'a énxet nak?
7 Aptáhak axta apkelátegmowágko s'e:
—Ẽlmaxneyákxók axta eyke chá'a negko'o m'a, tén han ma'a egnámakkok nak, aptáha sẽláneya s'e: ‘¿Apmeyheya makham kélyáp? ¿Yetnéya han pók kélyáxeg?’ Néltennássek axta eyke aqsa chá'a negko'o m'a aptáhakxa sẽlmaxneyeykha. ¡Magya'ásegkok peya etnehek hegána': ‘Kólyentementa sa' kélyáxeg!’ 8 Aptáhak axta Judá apcháneya apyáp Israel se'e:
—Apmenyeyk agkok móletsepek meyk, yoho sa' exog ma'a wokma'ák nak, ko'o sa' alanha, keñe sa' yahamok ólxog, tén sa' móletsephek negko'o, tén han xép, yetlo m'a egketchek nak. 9 Ko'o sa' eyke alanha m'a; ko'o sa' han ayaqmagkásekxak mók ektemégwokmoho enxoho exma. Sa' agkok ayentegkásenták xép se'e aphakxa nak, ko'o sa' asexnánéxchek nápaqtók xép ekwokmoho ektemegwánxa néxa sekha. 10 ¡Kaxtemék xeyk xép mehentawassáseykha, nanók xeyk antéhek ánet nélxega, ólwata' keñe óltaqhohok makham!
11 Keñe axta apyáp aptáha apchátegmowágko s'e:
—Kólteme sa' se'e ektáha nak, méko antéhek: kólxatmák sa' yágkentamáhak kélagkok aqsok yaqwayam kólmések aqsa m'a énxet nak. Kólsow sa' ma'a éltaqmalma élánamáxche negókxa, cham'a élmátsessamo nak ekpaqneyam aqsok, tén han yányawhéna' apyegmenek, tén han sokmátsa, tén han ma'a yámet ánek ekmátsa nak ekpaqneyam, tén han ma'a mokwa, tén han ma'a pók aptémakxa nak mokwa. 12 Kólyánchesho sa' han kélseykha selyaqye, kéxegke kélagko' sa' han kólmeyásekxak ma'a selyaqye apkelmeyáseykekxa axta; apxátegkessamo exa katnehek, kexa yaqhémo'. 13 ¡Kólyentem heykxa kélyáxeg, kólyo'ókxa makham ma'a énxet nak! 14 Dios ekha apyennaqte sa' yának yepyóshok elanok kéxegke m'a énxet nak, yaqwayam sa' eyenyekxak ma'a pók kélyáxeg nak, tén han Benjamín. Keñe sa' ko'o setnaha enxoho meyke étchek, ¡hetnehek sa' agkok!
15 Apkelsókek axta apkelmésso naqsa aqsok ma'a Jacob apketchek, apyánchásawók axta han apseykha selyaqye, apyentegkek axta han Benjamín, apkelmahágkek axta m'a Egipto. Xama axta apkelwákxo aphakxa José, 16 apwet'ak axta José apyetlánto m'a Benjamín, keñe axta aptáha apcháneya apkemha apmonye' apagkok se'e, aptamheykha axta chá'a apxagkok:
—Enaqlow sa' exagkok se'e énxet'ák nak, yaqha sa' xama weyke keñe sa' emakhetchesek ápetek, hakte atwohok sa' ko'o xamo' sekto yetseksók ekhem xa.
17 Aptemék axta apkemha apmonye' apkeltamhókxa axta etnehek ma'a José, apnaqlákxeyk axta han ma'a énxet'ák nak, 18 apkelyegwakkek axta eyke m'a, hakte José apxagkok axta kélnaqlákxa', aptáhak axta apkelpaqmeta s'e:
—¡Ẽlnaqlánteyk se'e eñama m'a selyaqye axta nélxaweykekxa nentámen axta! Ólmaxchek sa', hẽlteméssesek sa' sẽlásenneykha naqsa, yetlo m'a nélchánte.
19 Xama axta apkelwokmo m'a apátog nak tegma, appaqhetchessekmek axta m'a apkemha apmonye', 20 aptáhak axta apcháneya s'e:
—¡Wesse'! Nélwa'ak axta negko'o nentegyágwaya ekha ekyánmaga hótáhap apaktek ma'a nentámen axta, 21 keñe nélwákxo m'a peyakxa axta annaqteyenwakxak axta'a, nélmeykásegko yágkentamáhak egagkok, negwet'ak axta chá'a nahápa apketkok kélxata selyaqye xama m'a yágkentamáhak egagkok. Kelánexkók eyke m'a selyaqye. Nensántegkessek kaxwók yaqwayam ólmeyásekxa', 22 nensánteyk eyke makham mók selyaqye yaqwayam ólmekxak makham hótáhap apaktek. Makke agya'ásegkok yaqsa axta kexa ekxata yágkentamáhak ma'a émha amonye' axta selyaqye egagkok.
23 Aptáhak axta apkemha apmonye' apchátegmowágkokxo s'e:
—Nágkatneykha kélwáxok, nágkole'. Axta kexa apchaqxegkessesso yágkentamáhak kélagkok kéxegke selyaqye m'a Dios kélagkok nak kéxegke tén han ma'a kélyáp Dios apagkok, hakte ekmomchek axta ko'o selyaqye kélyánmagkasso axta kéxegke.
—Aptekkessákxeyk axta han apkemha apmonye' m'a Simeón, apyentamákxeyk axta m'a aphágkaxa axta; 24 keñe axta apnaqlawa apyókxoho m'a José apxagkok, appekkenchessek axta yegmen yaqwayam elyenyesagkok apmagkok, apkelássásegkek axta han ektéyak ma'a yámelyeheykok apkelchánte. 25 Apkelhaxyawásegkek axta m'a aqsok apkelmésso naqsa, apkelhaxnégkek axta ewakxak José yetseksók ekhem ma'a, hakte apkelya'ásegkók axta peya etáswakxak apto m'a.
26 Xama axta apwákxo José m'a apxagkok nak, apkelméssek axta m'a aqsok apkelmésso naqsa apkelseykekxésso axta, apkelháxahágkek axta apmonye' ekwokmoho apkeltekxeyágko élpayhakxa nápaqta'a xapop. 27 Apkelmaxneyáha axta José ektémakxa apheykha, keñe apkelmaxneyáncha'a han ektémakxa apha m'a apyáp:
—¿Háxko ektémakxa apha m'a kélyáp, cham'a apwányam kélxeyenma axta chá'a? ¿Apmeyheya makham? 28 Apkelháxahanteyk axta aptáha apcháneya s'e:
—Apmeyhek makham negko'o m'a egyáp, aptáha nak xép apkeláneykha. Apheyk makham.
29 Apsawheyha axta exma nepyáwa m'a José, apwet'ak axta Benjamín, ektáha axta apyáxeg apagko', tén axta aptáha s'e:
—¿Keyaxa kélyáxeg apsexyo kélxeyenma axta chá'a? ¡Dios sa' epasmok xép eyáxeg!
Xama axta aptáha xa, 30 teyekmek axta apwáxok José apwet'a m'a apyáxeg, peyk axta elekxagwaha, aptaxnegwákxeyk axta ekpekhe m'a kañe' apxagkok, apkelekxagweyha axta. 31 Xama axta apkelenmáxegwokmo apkelekxagweykha, aplekkek axta nápat yegmen keñe aptepa, aptáhak axta s'e: “¡Kólnegkenchesák kaxwók aptéyak!”
32 Apxakkók axta han kélnegkenchásak apto xama mésa m'a José, keñe axta han mók mésa m'a Jacob apketchek nak, tén axta han mók ma'a énxet'ák Egipto, apteykegkoho axta chá'a xamo' kañe' m'a José; hakte mopwanchek axta etwohok xamo' apto egipcios ma'a hebreos. 33 Apháha axta chá'a apkelpepma José apkeltamho exmakha, apmonye' axta apheyásak ma'a átnaha apketkok, keñe axayók ma'a apsexya'awo nak; kelpelakkassek axta m'a, apkelanawók axta chá'a pók. 34 Apkeltamhók axta han kólagkok José m'a apto ekhéyak axta m'a mésa apagkok nak, Benjamín axta aqsa han awanhek kéléyak apto, axta kaxnók ma'a nápakha nak. Apyenchek axta xamók apyá José m'a apkelpepma nak; kelpayhekxeyk axta apkelwáxok.
Los hermanos de José regresan con Benjamín
1 El hambre era grande en la tierra; 2 y aconteció que cuando acabaron de comer el trigo que trajeron de Egipto, les dijo su padre: Volved, y comprad para nosotros un poco de alimento. 3 Respondió Judá, diciendo: Aquel varón nos protestó con ánimo resuelto, diciendo: No veréis mi rostro si no traéis a vuestro hermano con vosotros. 4 Si enviares a nuestro hermano con nosotros, descenderemos y te compraremos alimento. 5 Pero si no le enviares, no descenderemos; porque aquel varón nos dijo: No veréis mi rostro si no traéis a vuestro hermano con vosotros. 6 Dijo entonces Israel: ¿Por qué me hicisteis tanto mal, declarando al varón que teníais otro hermano? 7 Y ellos respondieron: Aquel varón nos preguntó expresamente por nosotros, y por nuestra familia, diciendo: ¿Vive aún vuestro padre? ¿Tenéis otro hermano? Y le declaramos conforme a estas palabras. ¿Acaso podíamos saber que él nos diría: Haced venir a vuestro hermano? 8 Entonces Judá dijo a Israel su padre: Envía al joven conmigo, y nos levantaremos e iremos, a fin de que vivamos y no muramos nosotros, y tú, y nuestros niños. 9 Yo te respondo por él; a mí me pedirás cuenta. Si yo no te lo vuelvo a traer, y si no lo pongo delante de ti, seré para ti el culpable para siempre; 10 pues si no nos hubiéramos detenido, ciertamente hubiéramos ya vuelto dos veces.
11 Entonces Israel su padre les respondió: Pues que así es, hacedlo; tomad de lo mejor de la tierra en vuestros sacos, y llevad a aquel varón un presente, un poco de bálsamo, un poco de miel, aromas y mirra, nueces y almendras. 12 Y tomad en vuestras manos doble cantidad de dinero, y llevad en vuestra mano el dinero vuelto en las bocas de vuestros costales; quizá fue equivocación. 13 Tomad también a vuestro hermano, y levantaos, y volved a aquel varón. 14 Y el Dios Omnipotente os dé misericordia delante de aquel varón, y os suelte al otro vuestro hermano, y a este Benjamín. Y si he de ser privado de mis hijos, séalo. 15 Entonces tomaron aquellos varones el presente, y tomaron en su mano doble cantidad de dinero, y a Benjamín; y se levantaron y descendieron a Egipto, y se presentaron delante de José.
16 Y vio José a Benjamín con ellos, y dijo al mayordomo de su casa: Lleva a casa a esos hombres, y degüella una res y prepárala, pues estos hombres comerán conmigo al mediodía. 17 E hizo el hombre como José dijo, y llevó a los hombres a casa de José. 18 Entonces aquellos hombres tuvieron temor, cuando fueron llevados a casa de José, y decían: Por el dinero que fue devuelto en nuestros costales la primera vez nos han traído aquí, para tendernos lazo, y atacarnos, y tomarnos por siervos a nosotros, y a nuestros asnos. 19 Y se acercaron al mayordomo de la casa de José, y le hablaron a la entrada de la casa. 20 Y dijeron: Ay, señor nuestro, nosotros en realidad de verdad descendimos al principio a comprar alimentos. 21 Y aconteció que cuando llegamos al mesón y abrimos nuestros costales, he aquí el dinero de cada uno estaba en la boca de su costal, nuestro dinero en su justo peso; y lo hemos vuelto a traer con nosotros. 22 Hemos también traído en nuestras manos otro dinero para comprar alimentos; nosotros no sabemos quién haya puesto nuestro dinero en nuestros costales. 23 Él les respondió: Paz a vosotros, no temáis; vuestro Dios y el Dios de vuestro padre os dio el tesoro en vuestros costales; yo recibí vuestro dinero. Y sacó a Simeón a ellos. 24 Y llevó aquel varón a los hombres a casa de José; y les dio agua, y lavaron sus pies, y dio de comer a sus asnos. 25 Y ellos prepararon el presente entretanto que venía José a mediodía, porque habían oído que allí habrían de comer pan.
26 Y vino José a casa, y ellos le trajeron el presente que tenían en su mano dentro de la casa, y se inclinaron ante él hasta la tierra. 27 Entonces les preguntó José cómo estaban, y dijo: ¿Vuestro padre, el anciano que dijisteis, lo pasa bien? ¿Vive todavía? 28 Y ellos respondieron: Bien va a tu siervo nuestro padre; aún vive. Y se inclinaron, e hicieron reverencia. 29 Y alzando José sus ojos vio a Benjamín su hermano, hijo de su madre, y dijo: ¿Es este vuestro hermano menor, de quien me hablasteis? Y dijo: Dios tenga misericordia de ti, hijo mío. 30 Entonces José se apresuró, porque se conmovieron sus entrañas a causa de su hermano, y buscó dónde llorar; y entró en su cámara, y lloró allí. 31 Y lavó su rostro y salió, y se contuvo, y dijo: Poned pan. 32 Y pusieron para él aparte, y separadamente para ellos, y aparte para los egipcios que con él comían; porque los egipcios no pueden comer pan con los hebreos, lo cual es abominación a los egipcios. 33 Y se sentaron delante de él, el mayor conforme a su primogenitura, y el menor conforme a su menor edad; y estaban aquellos hombres atónitos mirándose el uno al otro. 34 Y José tomó viandas de delante de sí para ellos; mas la porción de Benjamín era cinco veces mayor que cualquiera de las de ellos. Y bebieron, y se alegraron con él.