1 “Kélwet'ak sa' agkok chá'a kélxama kéxegke weyke aptósso ekxegányam ma'a kélókxa xamo' nak essenhan ma'a nepkések aptósso, nágkólteme aqsa chá'a hó magya'asagke', kólyentemekxés sa' chá'a m'a kélókxa xamo' nak. 2 Háwe sa' agkok apkeñama ketók aphakxa m'a ótep essenhan megkatnaha enxoho apweteykxa, éntemekxak sa' apxagkok ma'a aqsok kéltósso nak, eyáqkasek sa' nahan ma'a ekwokmoho apketama m'a apchókxa xamo' nak; keñe sa' egkeyásekxak makham. 3 Sa' etnéssesek nahan apwetákxo enxoho m'a yámelyeheykok, essenhan kélaqlamaxche, essenhan ma'a mók aqsok apagkok ekxegányam nak chá'a m'a xama énxet, tén han apwetákxo enxoho chá'a kélxama kéxegke. Nágkólteme chá'a hó magya'asagke' kélwet'a enxoho chá'a aqsok.
4 “Kélwet'ak sa' agkok chá'a kélxama kéxegke yámelyeheykok ekyaqnenma m'a ámay essenhan weyke aptósso m'a kélókxa xamo' nak, nágkólyeykha aqsa chá'a, kólpásem chá'a kólheyásekxak néten.
5 “Megkeymexchek chá'a kalmaha kelán'a m'a apkenna nak chá'a apkelnaqta, tén han énxet megkeyméxchek chá'a elmaha m'a kelán'a élnaqta nak, hakte megkalchek apwáxok Wesse' egegkok elanok ekteme nak chá'a xa ektéma nak.
6 “Apwet'ak sa' agkok chá'a kélxama ámay apagkok náta étkok axagkok néten ma'a yámet ekyawe essenhan ma'a náxop nak, yetlo enxoho m'a étkók essenhan ma'a appok, tén han élpathetéyak enxoho m'a yapmok, megkeyméxchek emok chá'a m'a yapmok nak tén han ma'a étkók nak; 7 kéméxcheyk elmok aqsa wánxa m'a étkók nak tén ma'a yapmok nak yohók aqsa kaxog. Keñe sa' tásek chá'a katnehek apha exchep, ahóxek sa' nahan katnehek apweynchámeykha.
8 “Apkelanak sa' agkok chá'a kélxama kéxegke xama apxagkok aphaxnagkok, kéméxcheyk enegkenagkok chá'a meteymog élámha nélmeykegkaxa nak chá'a m'a nekhaw'ék nak néten apxagkok; keñe sa' megkaphemmek chá'a amya'a aphawóxama eyaqhe ekyetna enxoho chá'a étsapma ektéyam ma'a néten apxagkok nak.
9 “Nágkólchenekxa aqsa chá'a neyseksa anmen yámet kélcheneykekxa m'a mók aqsok aktek nak, yaqwayam enxoho megkatwássesha chá'a kélmeykha m'a aqsok kélcheneykekxa nak chá'a, ekhawo nak han ma'a ekyókxoho kélnakxo nak chá'a m'a anmen yámet ekyexna.
10 “Nágkólpeynchem aqsa xapop namyep kélagkok ekyetlómo kéltéteykekxa xama weyke m'a xama yámelyeheykok.
11 “Nágkólántaxnekxa aqsa chá'a m'a apáwa kélótma kélpáxaqteyáseyak nak nepkések apwa' tén han ma'a apáwa apkeláxñél'a.
12 “Kólnegkenák sa' apkelmakheykha m'a cuatro napwe'ék nak ma'a kélaqlamaxche kéltaxneykekxa nak chá'a.
Segánamakxa ekxeyenma nak kelán'a meyke kélteméssesseykmohoxma
13 “Apmeyk agkok xama kelán'a énxet yaqwayam etnehek aptáwa', keñe appenchesa enxoho appathetéyak, etaqnawágwók, 14 exénmakha nanók kélteméssesseykmohoxma, etekkessesha ekwesey ekmaso etnehek exének se'e: ‘Ekmomchek axta ko'o yaqwayam atnehek etáwa' s'e kelán'a nak, keñe neyseksa sekpathetéyak sekweteya ko'o nanók kélteméssesseykmohóxma’. 15 Keñe sa' ma'a chána nak kelán'a étkok, kamok ma'a apáwa ektaháno nak kelán'a étkok eltexnémaxche m'a éma agkok, kasakxak ma'a sẽlyepelchémókxa apheykegkaxa nak apkelámha apmonye'e m'a tegma apwányam, 16 sa' etnehek yáp kelán'a étkok yának apkelámha apmonye'e s'e: ‘Ekméssegkek ko'o hatte yaqwayam etnehek aptáwa' s'e énxet nak, aptaqnawágwokmek eyke kaxwo', 17 apxénchek nanók éltámeye énxet, apxénáha hatte megkatnaha meyke kélteméssesseykmohoxma. Keso magkenatchesso ekteme ko'o hatte meyke kélteméssesseykmohoxma s'e seksánto nak.’ Keñe sa' epeykesek apáwa ektaháno apmonye'e m'a apkelámha apmonye'e nak, 18 keñe sa' apkelámha apmonye'e yának emakpok ma'a énxet nak, eñássesagkohok sa' nahan, 19 yának sa' eyánmagkasek cien sawók selyaqye élmope ekmomnáwa, yaqwayam sa' egkések ma'a yáp nak kelán'a étkok eñama aptekkessáseykha ekwesey ekmaso xama kelán'a étkok meyke kélteméssesseykmohóxma m'a Israel. Aptáwa' sa' nahan chá'a etnehek ma'a, mopwanchek sa' eyenyók neyseksók apha makham.
20 “Naqsók sa' agkok nanók kélteméssesseykmohóxma m'a kelán'a étkok nak, 21 kólchenegkesseták sa' ma'a átog nak ma'a yáp apxagkok, keñe sa' ma'a énxet'ák apheykha nak tegma apwányam elyetnak meteymog yaqhek, eñama élane xama aqsok ekmaso agko' ma'a kañe' Israel, tén han ekpathetéyak énxet neyseksa ekha makham ma'a yáp apxagkok. Keñe sa' kólmasséssók aqsok ekmaso ekteyapma kélnepyeseksa kéxegke.
22 “Apwetákpek sa' agkok nahan xama énxet appathetéyak xama kelán'a apha atáwa', kólának sa' nahan katekyewekxak xa ánet nak. Keñe sa' kólmasséssók kéxegke aqsok ekmaso ekteyapma m'a kañe' Israel.
23 “Yetneyk agkok nahan xama kelán'a étkok meyke kélteméssesseykmohóxma apha ekpagkanma xama énxet yaqwayam katnehek atáwa', keñe apwet'a enxoho pók énxet ma'a tegma apwányam nak, epathetagkok, 24 kólnaqlakxak sa' ánet ma'a sẽlyekpelchémókxa nak tegma apwányam, cham'a yaqwánxa sa' nahan kólnápekxak kólyetnak meteymog ma'a: eñama megkapayheykha átog kategyaha ekpasmo nepyeseksa tegma apwányam ma'a kelán'a étkok nak, keñe m'a énxet nak eñama appathetcháséyak ma'a pók appagkanma. Keñe sa' kólmasséssók aqsok ekmaso ekteyapma kélnepyeseksa kéxegke.
25 “Keñe sa' ma'a xama énxet apwetágwayam nak yókxexma xama kelán'a apha ekpagkanma m'a pók énxet, apyennaqtéssek sa' agkok apyempehek etnéssessamhóxma neyseksa megkalyeheykekxa', wánxa sa' aqsa nahan ematñekxak ma'a énxet ektáha nak apteméssesseykmohoxma m'a kelán'a nak. 26 Keñe sa' ma'a kelán'a étkok nak megkamatñekxeyk sa', hakte megkalanak xama enxoho m'a aqsok ekmaso ekpayhawo nak yaqwayam kamatñekxa'; hakte kaxhok sa' ma'a ektémakxal'a énxet apketámeyak la'a pók keñe yaqhek; 27 hakte axakkók apwetágwayam yókxexma kelán'a étkok ma'a énxet nak, wehéseyha axta kexa eykhe nahan ma'a, méko eyke xama enxoho yaqwayam kawagkasek teyp.
28 “Apwet'ak agkok nahan xama énxet kelán'a étkok meyke nak kélteméssesseykmohóxma tén han meyke nak makham ekmáheyo kategyaha atáwa', keñe énnaqtések apyempehek etnéssessamhóxma, tén ma'a kélwetágkoho enxoho, 29 keñe sa' ma'a énxet nak egkések sa' cincuenta sawók selyaqye élmope ekmomnáwa m'a yáp nak kelán'a étkok; emhohok sa' nahan etnehek aptáwa', eñama apteméssesseykmohoxma, mopwanchek sa' nahan chá'a eyenyók neyseksa apha enxoho makham.
30 “Méko sa' xama énxet enxoho apwanchek etnéssessamhóxma m'a apyáp aptáwa', hakte awanhek sa' katnehek apmegqasso apyáp aptáha enxoho xa ektáha nak.
1 Si vieres extraviado el buey de tu hermano, o su cordero, no le negarás tu ayuda; lo volverás a tu hermano. 2 Y si tu hermano no fuere tu vecino, o no lo conocieres, lo recogerás en tu casa, y estará contigo hasta que tu hermano lo busque, y se lo devolverás. 3 Así harás con su asno, así harás también con su vestido, y lo mismo harás con toda cosa de tu hermano que se le perdiere y tú la hallares; no podrás negarle tu ayuda. 4 Si vieres el asno de tu hermano, o su buey, caído en el camino, no te apartarás de él; le ayudarás a levantarlo.
5 No vestirá la mujer traje de hombre, ni el hombre vestirá ropa de mujer; porque abominación es a Jehová tu Dios cualquiera que esto hace.
6 Cuando encuentres por el camino algún nido de ave en cualquier árbol, o sobre la tierra, con pollos o huevos, y la madre echada sobre los pollos o sobre los huevos, no tomarás la madre con los hijos. 7 Dejarás ir a la madre, y tomarás los pollos para ti, para que te vaya bien, y prolongues tus días.
8 Cuando edifiques casa nueva, harás pretil a tu terrado, para que no eches culpa de sangre sobre tu casa, si de él cayere alguno.
9 No sembrarás tu viña con semillas diversas, no sea que se pierda todo, tanto la semilla que sembraste como el fruto de la viña. 10 No ararás con buey y con asno juntamente. 11 No vestirás ropa de lana y lino juntamente.
12 Te harás flecos en las cuatro puntas de tu manto con que te cubras.
Leyes sobre la castidad
13 Cuando alguno tomare mujer, y después de haberse llegado a ella la aborreciere, 14 y le atribuyere faltas que den que hablar, y dijere: A esta mujer tomé, y me llegué a ella, y no la hallé virgen; 15 entonces el padre de la joven y su madre tomarán y sacarán las señales de la virginidad de la doncella a los ancianos de la ciudad, en la puerta; 16 y dirá el padre de la joven a los ancianos: Yo di mi hija a este hombre por mujer, y él la aborrece; 17 y he aquí, él le atribuye faltas que dan que hablar, diciendo: No he hallado virgen a tu hija; pero ved aquí las señales de la virginidad de mi hija. Y extenderán la vestidura delante de los ancianos de la ciudad. 18 Entonces los ancianos de la ciudad tomarán al hombre y lo castigarán; 19 y le multarán en cien piezas de plata, las cuales darán al padre de la joven, por cuanto esparció mala fama sobre una virgen de Israel; y la tendrá por mujer, y no podrá despedirla en todos sus días. 20 Mas si resultare ser verdad que no se halló virginidad en la joven, 21 entonces la sacarán a la puerta de la casa de su padre, y la apedrearán los hombres de su ciudad, y morirá, por cuanto hizo vileza en Israel fornicando en casa de su padre; así quitarás el mal de en medio de ti.
22 Si fuere sorprendido alguno acostado con una mujer casada con marido, ambos morirán, el hombre que se acostó con la mujer, y la mujer también; así quitarás el mal de Israel.
23 Si hubiere una muchacha virgen desposada con alguno, y alguno la hallare en la ciudad, y se acostare con ella; 24 entonces los sacaréis a ambos a la puerta de la ciudad, y los apedrearéis, y morirán; la joven porque no dio voces en la ciudad, y el hombre porque humilló a la mujer de su prójimo; así quitarás el mal de en medio de ti.
25 Mas si un hombre hallare en el campo a la joven desposada, y la forzare aquel hombre, acostándose con ella, morirá solamente el hombre que se acostó con ella; 26 mas a la joven no le harás nada; no hay en ella culpa de muerte; pues como cuando alguno se levanta contra su prójimo y le quita la vida, así es en este caso. 27 Porque él la halló en el campo; dio voces la joven desposada, y no hubo quien la librase.
28 Cuando algún hombre hallare a una joven virgen que no fuere desposada, y la tomare y se acostare con ella, y fueren descubiertos; 29 entonces el hombre que se acostó con ella dará al padre de la joven cincuenta piezas de plata, y ella será su mujer, por cuanto la humilló; no la podrá despedir en todos sus días.
30 Ninguno tomará la mujer de su padre, ni profanará el lecho de su padre.