Apyeyam ekmassésamaxchexa nak aqsa chá'a negméyak aqsok
1 “Yókxoho siete apyeyam sa' chá'a exchep emasséssesek aqsa chá'a apméyak aqsok ma'a pók.
2 “Sa' katnehek kélmassésseyam nak aqsa chá'a negméyak aqsok se'e: Apyókxoho énxet apmassáseykha nak chá'a xama aqsok apagkok pók, yohok sa' aqsa chá'a emok ma'a aqsok apmassáseykha. Melenxanmek sa' chá'a pók yának eyánmagkasek essenhan ma'a apchókxa xamo' nak, hakte kaxénaxchek sa' ektáha yeyam kélmassésseykenxa aqsa chá'a negméyak aqsok eñama m'a Wesse' egegkok. 3 Sa' eyke m'a énxet apkeñama nak mók apkelókxa apwanchek sa' yának chá'a eyánmagkasek ma'a aqsok apmassáseykha, keñe sa' ma'a apchókxa xamo' nak, yohok sa' aqsa chá'a emha m'a aqsok apmassáseykha nak chá'a exchep. 4 Keñe sa' méko etnehek xama énxet enxoho meyke aqsok apagkok kélnepyeseksa kéxegke, hakte egkések sa' ektaqmalma apha Dios Wesse' apagkok ma'a apkelókxa apmáheyókxa nak egkések ekpayhémo nak yaqwayam egkeyásekxa', 5 apkelyahákxoho enxoho chá'a, apkelana enxoho chá'a ekyókxoho s'e apkeltémókxa nak chá'a antéhek sekmésa exchek ko'o exchep se'e sakhem nak. 6 Egkések sa' ektaqmalma apha m'a Dios Wesse' apagkok, ekhawo apkeltennassama axta chá'a etnéssesek, kaxek sa' chá'a aqsok apagkok yaqwayam elmássesha apxámokma apagko' ma'a pók aptémakxa nak chá'a énxet'ák, keñe sa' xép melmaxnayhek sa' chá'a kólmássesha xama aqsok enxoho, néten sa' etnehek xép nepyeseksa m'a apyókxoho pók aptémakxa nak chá'a énxet'ák, méko sa' kayeykhágwomhok chá'a exchep.
7 “Yetneyk sa' agkok énxet meyke aqsok apagkok apha nepyeseksa m'a apchókxa xamo', cham'a pók xam'a nak tegma apkelyawe apagkok apméssamakxa axta m'a Dios Wesse' apagkok, ná etne aqsa chá'a melányo, egkes sa' chá'a aqsok apagkok ma'a apchókxa xamo' ekyetnakxa nak chá'a eyeyméxchexa aqsok ma'a aphakxa; 8 ná emyágwakxa chá'a egkések aqsok ma'a, emássesha nahan chá'a m'a aqsok apkepmenyéxa enxoho chá'a. 9 Nágyoho chá'a katnehek élchetamso apwáxok ekmaso s'e: ‘Chágketwokmek siete apyeyam, kélmasséssamakxa nak aqsa chá'a negméyak aqsok’, melanók sa' chá'a exchep étak ma'a apchókxa xamo' nak, meyke nak aqsok apagkok, memássesha sa' nahan chá'a xama aqsok enxoho; apwóneyha sa' agkok Wesse' egegkok eltennaksek aptáhakxa exchep xa énxet nak, keñe sa' xép kaphemmok apkelane mey'assáxma. 10 Kéméxcheyk epasmok chá'a, meyke apyetlókasso eklo apwáxok, hakte aptemék sa' agkok xép xa ektáha nak, etaqmelchessesek sa' chá'a ekteyapma Dios Wesse' apagkok ma'a ekyókxoho aqsok apkelanakxa enxoho chá'a, tén han ma'a apcheynókxa enxoho chá'a apkelane. 11 Megkameykkehek sa' chá'a énxet meyke nak aqsok apagkok keso náxop, cháxa keñamak séltamho nak ko'o elmésagkok chá'a aqsok xép meyke apmeyágweykekxa m'a apchókxa xamo' nak apkellegeykegkoho meyke aqsok apagkok, tén han ma'a meyke agko' nak aqsok apagkok apheykha m'a apchókxa.
Segánamakxa ekxeyenma nak énxet'ák kélásenneykha naqsa
(Ex 21.1-11)12 “Kélméssek sa' agkok chá'a exchep ekha ekyánmaga yaqwayam etnehek apchásenneykha naqsa m'a aptémo xamo' nak hebreos, apkenna essenhan ma'a kelwána enxoho, seis apyeyam sa' aqsa chá'a etnehek apchásenneykha; keñe sa' ekwokmo enxoho chá'a siete apyeyam eyenyekxak makham. 13 Apkexeykxeyk sa' agkok chá'a, meláphaksek sa' aqsa chá'a kaltaqhekxak meyke élseykha, 14 elmésagkok sa' chá'a m'a apnaqtósso nepkések tén han apxámokma apagko' ma'a hótáhap apaktek tén han ma'a vino; elmésagkok sa' ma'a aqsok apagkok apkelmésso nak ma'a Dios Wesse' apagkok. 15 Kaxén xépxa apwáxok apteme axta kélásenneykha naqsa aphakxa axta m'a Egipto, tén han aptekkessama Dios Wesse' apagkok ma'a. Cháxa keñamak sekmésa nak ko'o kaxwók xa séltamhókxa nak chá'a etnehek.
16 “Apxénchek sa' agkok memako eyenyók xép ma'a apchásenneykha nak, eñama apchásekhayo exchep tén han ma'a apnámakkok nak, hakte tásek chá'a apteméssessamakxa, 17 keñe sa' emok xama aqsok kélahamtasso naw'a, épetchessók sa' ma'a apxagkok átog nak, eyagqaxqatchesek sa' apeykok; keñe sa' etnehek apchásenneykha naqsa apagkok apagko' meyke néxa. Sa' etnéssesek nahan ektáha enxoho kelwána apchásenneykha naqsa xa ektáha nak. 18 Nágkasagkoho chá'a apwáxok ekxeykxak ma'a apkelásenneykha naqsa nak, hakte seis apyeyam chá'a weykmok apkeltemessáseykha exchep ma'a, náxet ma'a ekweykenxal'a chá'a kélyánmagkasso aptamheykha xama énxet ekha nak chá'a kélyánmagkasso aptamheykha; egkések sa' chá'a ektaqmalma ekteyapma ekyókxoho aqsok apkelanakxa enxoho chá'a exchep ma'a Dios Wesse' apagkok.
Kélnaqtósso kelennay'a élpagkanamaxche' émha amonye' nak chá'a ekpalleyam
19 “Elpagkanchesek sa' chá'a Dios Wesse' apagkok ma'a ekyókxoho émha amonye' ekpalleyam nak chá'a étkók kellennay'a m'a weyke apnaqtósso essenhan ma'a nepkések nak.
“Ná egkes aqsa chá'a ektamheykha m'a émha amonye' nak chá'a weyke étkok aptósso, ná eyesés nahan chá'a m'a apkemha apmonye' nak nepkések apketkok aptósso. 20 Yókxoho apyeyam sa' chá'a kóltawagkok yetlo kélketchek nápaqtók Dios Wesse' kélagkok ma'a yókxexma apkelyeságkaxa sa'. 21 Yetneyk sa' agkok chá'a xama ektemegweykmohoxma m'a ekyókxa, ektáha enxoho chá'a ekyaqteyeykha essenhan meyke aqta'ák, essenhan ekyetnakxa enxoho chá'a ekmaso m'a ekyókxa nak, mesakxések sa' chá'a apchaqhe m'a Wesse' egegkok. 22 Kóltawagkok sa' aqsa chá'a m'a tegma apwányam kélheykegkexa nak chá'a, apyókxoho énxet sa' nahan apwanchek etawagkok xa, megkeyxek sa' ma'a ektáhakxa enxoho chá'a élmanyása apyempe'ék tén han ma'a élmópeyo nak apyempe'ék, ektémól'a katawaxchek ma'a yátapopyet aphápetek tén han ma'a xenaq ápetek. 23 Sa' eyke megkólwanchek kóltók ma'a éma agkok nak, kólyegkenek sa' aqsa chá'a náxop ektémól'a kólyegkenek ma'a yegmen.
El año de remisión
1 Cada siete años harás remisión. 2 Y esta es la manera de la remisión: perdonará a su deudor todo aquel que hizo empréstito de su mano, con el cual obligó a su prójimo; no lo demandará más a su prójimo, o a su hermano, porque es pregonada la remisión de Jehová. 3 Del extranjero demandarás el reintegro; pero lo que tu hermano tuviere tuyo, lo perdonará tu mano, 4 para que así no haya en medio de ti mendigo; porque Jehová te bendecirá con abundancia en la tierra que Jehová tu Dios te da por heredad para que la tomes en posesión, 5 si escuchares fielmente la voz de Jehová tu Dios, para guardar y cumplir todos estos mandamientos que yo te ordeno hoy. 6 Ya que Jehová tu Dios te habrá bendecido, como te ha dicho, prestarás entonces a muchas naciones, mas tú no tomarás prestado; tendrás dominio sobre muchas naciones, pero sobre ti no tendrán dominio.
Préstamos a los pobres
7 Cuando haya en medio de ti menesteroso de alguno de tus hermanos en alguna de tus ciudades, en la tierra que Jehová tu Dios te da, no endurecerás tu corazón, ni cerrarás tu mano contra tu hermano pobre, 8 sino abrirás a él tu mano liberalmente, y en efecto le prestarás lo que necesite. 9 Guárdate de tener en tu corazón pensamiento perverso, diciendo: Cerca está el año séptimo, el de la remisión, y mires con malos ojos a tu hermano menesteroso para no darle; porque él podrá clamar contra ti a Jehová, y se te contará por pecado. 10 Sin falta le darás, y no serás de mezquino corazón cuando le des; porque por ello te bendecirá Jehová tu Dios en todos tus hechos, y en todo lo que emprendas. 11 Porque no faltarán menesterosos en medio de la tierra; por eso yo te mando, diciendo: Abrirás tu mano a tu hermano, al pobre y al menesteroso en tu tierra.
Leyes sobre los esclavos
(Ex. 21.1-11)12 Si se vendiere a ti tu hermano hebreo o hebrea, y te hubiere servido seis años, al séptimo le despedirás libre. 13 Y cuando lo despidieres libre, no le enviarás con las manos vacías. 14 Le abastecerás liberalmente de tus ovejas, de tu era y de tu lagar; le darás de aquello en que Jehová te hubiere bendecido. 15 Y te acordarás de que fuiste siervo en la tierra de Egipto, y que Jehová tu Dios te rescató; por tanto yo te mando esto hoy. 16 Si él te dijere: No te dejaré; porque te ama a ti y a tu casa, y porque le va bien contigo; 17 entonces tomarás una lesna, y horadarás su oreja contra la puerta, y será tu siervo para siempre; así también harás a tu criada. 18 No te parezca duro cuando le enviares libre, pues por la mitad del costo de un jornalero te sirvió seis años; y Jehová tu Dios te bendecirá en todo cuanto hicieres.
Consagración de los primogénitos machos
19 Consagrarás a Jehová tu Dios todo primogénito macho de tus vacas y de tus ovejas; no te servirás del primogénito de tus vacas, ni trasquilarás el primogénito de tus ovejas. 20 Delante de Jehová tu Dios los comerás cada año, tú y tu familia, en el lugar que Jehová escogiere. 21 Y si hubiere en él defecto, si fuere ciego, o cojo, o hubiere en él cualquier falta, no lo sacrificarás a Jehová tu Dios. 22 En tus poblaciones lo comerás; el inmundo lo mismo que el limpio comerán de él, como de una gacela o de un ciervo. 23 Solamente que no comas su sangre; sobre la tierra la derramarás como agua.