Pablo apmahéyak Macedonia tén han Grecia
1 Xama axta ekmassama ekyennamáxma, apkeláneyeykha axta Pablo énxet'ák melya'ásseyam yaqwayam enxoho egkések appeywa. Apkelpeykáseykegkokxeyk axta apkexeykekxo, keñe apmaheykegko m'a Macedonia. 2 Apsawheykekxók axta apmahéyak ma'a ekyókxoho yókxexma nak Macedonia, apkelwasqakkáseykekxók axta énxet'ák apkeltenneykha; tén axta apweykmo m'a Grecia, 3 apheykenxa axta apqántánxo pelten. Ketók axta nahan apchántamakxa yántakpayhe apmáheyo emhagkok Siria, aplegaya amya'a apkeláneykekxo apkelpaqmeyesma judíos yaqweykenxa etnéssesek. Tén axta ekxeyenma aqsa apwáxok makham etaqhohok náxop epéwhok ma'a Macedonia. 4 Apyetleykekxeyk axta nahan ma'a Sópatro apkeñama axta Berea, Pirro axta apketche; tén han Aristarco, tén han Segundo, apkeleñama axta Tesalónica, tén han Gayo apkeñama axta Derbe, tén han Timoteo, Tíquico, tén han ma'a Trófimo, apkeleñama axta m'a yókxexma Asia. 5 Apmonye'e apkelxega axta nahan xa ẽlyáxeg'a nak, enleyxweykmek axta m'a Tróade. 6 Keñe axta negko'o nélánteyapma Filipos nélchántama yántakpayhe, natámen aptámákpexal'a kelpasmaga meyke kempáseyak, cinco ekhem axta entemék néltahanyeykekxo m'a Tróade. Siete ekhem axta neghayam ma'a.
Pablo apweykekxa makham Tróade
7 Negaqneykekxeyk axta negko'o yaqwayam ólyeptek pan eyeynókxal'a ekxega émha amonye' ekhem semána. Apkeltennáseykha axta énxet'ák melya'ásseyam ma'a Pablo. Apwenaqteyáseykegkek axta nahan apkeltenneykha ekweykmoho axta'a eysekso, hakte apmáheyók axta exñekxak makham mók ekhem. 8 Negaqneykekxeyk axta negko'o tegma néten, ekxámokmakxa axta cháléwasso éláléwéyak; 9 keñe axta xama wokma'ák apwesey axta Eutico, apha axta m'a átog étkok nak. Apyenmeykha axta nahan ma'a wokma'ák nak, hakte ahóxek axta apkeltenneykha m'a Pablo, yentaxnegweykmók axta anhan apteyenma, aptéyeykmek axta apkeñama m'a tegma néten ektáhakxa axta ántánxo apwáxok; nanók axta eyke nahan apketsapa kélmákxo. 10 Keñe axta apteyapma Pablo, apyetnegkek axta néten aptahanma m'a wokma'ák aphápak, appathetmeyk axta anhan. Tén axta aptéma apkelanagkama énxet'ák se'e:
—Nágkáwho aqsa kélnények; megyetsapak.
11 Tén axta Pablo aptaqhémo makham apmeyeykekxo m'a tegma néten, apkelyeptégkek axta pan, apteykegkek axta nahan, keñe apxegkessama makham apkeltenneykha ekweykmoho élseye, tén axta apxegeykekxo makham. 12 Apxátekhágweykmek axta nahan kélyentameykekxo m'a wokma'ák nak. Cháxa ekméssama axta nahan éltaqmelwayam agko' apkelwáxok xa.
Pablo apmahéyak Mileto apkeñama Troas
13 Egmonye'e axta nahan negko'o nélxegák, nélchántegkek axta yántakpayhe ekweykmoho m'a Aso yaqwayam enxoho agyentawakxak Pablo, ekhawo m'a ektémakxa axta nélpaqmeyesma, hakte náxop axta apmáheyók exog ma'a. 14 Xama axta nélwetamaxko m'a Aso, apchántegkek axta yántakpayhe nélchánte, keñe nélmaheykegko m'a Mitilene. 15 Nélántépeykekxeyk axta makham ma'a Mitilene, keñe mók ekhem negyeykhágweykmo m'a ekpayho nak Quío, xama ekhem axta entemék ekyeykhe nélweykmo m'a Samos. Keñe axta mók ekhem nélxegeykekxo makham nélweykmo m'a Mileto. 16 Axta nentemék xa ektáha nak, hakte axta emáheyók epéwhok Pablo m'a Éfeso, yaqwayam enxoho mexek ekwenaqte m'a yókxexma Asia; hakte apkeltémok axta kañehémhok ewakxak ma'a Jerusalén, yaqwayam enxoho yaqhaksohok ewakxak ma'a ekhem Pentecostés.
Pablo apkeltennáseykha apkelámha apmonye'e nak Éfeso
17 Apkeláneyeykha axta Pablo apkelámha apmonye'e nak kélaqneykekxexa Éfeso, neyseksa apha m'a Mileto. 18 Xama axta apkelweykmo, axta aptemék apkelánagkama s'e: “Kélya'ásegkok kéxegke sektémakxa axta ko'o sekxók sekwaya s'e yókxexma Asia. 19 Éláneyak axta chá'a ko'o sektamheykha eñama nak Wesse' egegkok kélnepyeseksa kéxegke yetlo megkeymáxkoho ewáxok, tén han yetlo sélekxagweykha tén han neyseksa seyáhapwe chá'a ekxámokma sépkónma, eñama m'a apmáheyókxa axta chá'a hetnéssesek ma'a judíos. 20 Axta eyke alwátesseykmok séltennáseykha kéxegke m'a ekyókxoho ektémakxa nak amya'a yaqwayam kapasmok kéxegke, sélxekmóssama chá'a nápaqta'awók énxet'ák, tén han ma'a kélxanák nak. 21 Éltennassegkek axta ko'o judíos tén han ma'a metnaha nak judíos séltémo elyaqmagkasek apkelwáxok elyo'ókxak ma'a Dios, tén han etnahagkok melya'ásseyam ma'a Wesse' egegkok Jesús. 22 Jerusalén akke kaxwók peyk amyekxa' eñama apkeltémo m'a Espíritu, meyke sekya'áseyak yaqwánxa hetnehek ko'o m'a. 23 Wánxa aqsa ko'o sekya'áseykegkoho apyókxoho tegma apkelyawe sekmahágkaxa enxoho chá'a séltennassama Espíritu Santo sélhaxna chá'a ko'o yaqwayam hélaqxegkesek kañe' negmomaxchexa, tén han ekyawe seklegeykegkoho. 24 Makke keytnakhassamók ko'o ewáxok yaqweykenxa katnehek sekweynchámeykha, wánxa eyke aqsa ekxéneykencha'a chá'a ko'o ewáxok alenxanmohok aqsa ektémakxa sélteyásamáxche yetlo ekpayheykekxa ewáxok ekwokmoho sekwagkasa néxa sélteyásamáxche, tén han asawhohok alának ma'a Wesse' egegkok Jesús axta apkeltémo alána', altennaha m'a amya'a ektaqmela ekxeyenma nak Dios segásekhayo.
25 “Naqsók eyke ko'o ektemessásak peya mehélwetekxók chá'a kaxwók kélxama kéxegke, seklegassama axta kélnepyeseksa m'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios. 26 Cháxa keñamak peya nak altennaksek ko'o kéxegke sakhem, cham'a apsexnáneyákpo enxoho chá'a kélxama kéxegke, háwe sa' ko'o eñama seksexnenagko, 27 hakte eksawhomók ko'o seklegassama kéxegke m'a apmaheyókxa nak elának Dios, meyke seyáyam. 28 Kóltaqmelchesaxchekxoho sa' kélagko', kóllanha sa' nahan ma'a apyókxoho nepkések, cham'a apteméssessama axta kéxegke Espíritu Santo yaqwayam kóllanha, yaqwayam enxoho kóllanha m'a Dios énxet'ák apagkok apkelmoma axta eñama m'a apyenkenma axta éma apagkok. 29 Ekya'ásegkók ko'o sekxega sa' peya elwak pók énxet'ák, apkelyetchesamakpoho aqsok nawha'ák éllo, megkalepyósek sa' elanok ma'a nepkések. 30 Kawomhok sa' nahan apkelánteyapma kélnepyeseksa kéxegke énxet'ák yaqwayam sa' elxekmósek apnámakkok apkelmopwancha'a amya'a, yaqwayam sa' elyetlakxak ma'a énxet'ák apteme nak melya'ásseyam. 31 Kólleyxmakha; kaxénwakxoho kélwáxok mayenseykmo axta ko'o sekmésso sekpeywa kéxegke yókxoho ekhem tén han yókxoho axta'a yetlo sélekxagweykha kélxama chá'a kéxegke ekweykmoho apqántánxo apyeyam.
32 “Élyáxeg, ekméssek ko'o kaxwók kéxegke yaqwayam eltaqmelchesek ma'a Dios tén han kaltaqmelchesek ma'a appeywa ekxeyenma nak segásekhayo. Yetneyk apmopwána Dios yaqwayam ewánegkessesek ma'a ektémakxa nak megkólya'ásseyam, tén han elmésagkok apkeltennassama axta elmésagkok ma'a énxet'ák apagkok apkelpagkanamap nak. 33 Axta ko'o katsapmak egkenyek selyaqye tén han xama enxoho m'a énámakkok apkelnaqta nak; 34 kélya'ásegkók kéxegke sektamheykencha'a axta ko'o ahagkok ahagko' yaqwayam enxoho ótak ma'a aqsok eyéméxchexa nak ko'o, tén han ma'a sélxegexma'a nak. 35 Élxekmóssegkek axta chá'a ko'o kéxegke nentémakxa antemeykha, tén han ampasmok ma'a ekha nak eyéméxchexa aqsok, yetlo ekxeyenma egwáxok ma'a aptémakxa axta appeywa Wesse' egegkok Jesús aptéma axta s'e: ‘Awanhók agko' katnehek ekpayheykekxa egwáxok negmésa enxoho aqsok egmók, megkaxók ma'a sẽlmésa enxoho negko'o aqsok.’”
36 Apkeltekxekxegkek axta aptapnák xapop Pablo natámen apteme appeywa xa, tén axta aptamheykegko xamo' nempeywa nélmaxnagko. 37 Apyókxoho axta nahan apkellekxagweykha, appatheteykha axta nahan Pablo, kélpetsessegkek axta anhan chá'a. 38 Kellapwámeykegkók agko' axta nahan, hakte apkeltennassegkek axta melwetekxók chá'a. Tén axta kélyetleykekxo ekweykekxoho m'a ekyetnamakxa axta yántakpayhe.
Viaje de Pablo a Macedonia y Grecia
1 Después que cesó el alboroto, llamó Pablo a los discípulos, y habiéndolos exhortado y abrazado, se despidió y salió para ir a Macedonia. 2 Y después de recorrer aquellas regiones, y de exhortarles con abundancia de palabras, llegó a Grecia. 3 Después de haber estado allí tres meses, y siéndole puestas asechanzas por los judíos para cuando se embarcase para Siria, tomó la decisión de volver por Macedonia. 4 Y le acompañaron hasta Asia, Sópater de Berea, Aristarco y Segundo de Tesalónica, Gayo de Derbe, y Timoteo; y de Asia, Tíquico y Trófimo. 5 Estos, habiéndose adelantado, nos esperaron en Troas. 6 Y nosotros, pasados los días de los panes sin levadura, navegamos de Filipos, y en cinco días nos reunimos con ellos en Troas, donde nos quedamos siete días.
Visita de despedida de Pablo en Troas
7 El primer día de la semana, reunidos los discípulos para partir el pan, Pablo les enseñaba, habiendo de salir al día siguiente; y alargó el discurso hasta la medianoche. 8 Y había muchas lámparas en el aposento alto donde estaban reunidos; 9 y un joven llamado Eutico, que estaba sentado en la ventana, rendido de un sueño profundo, por cuanto Pablo disertaba largamente, vencido del sueño cayó del tercer piso abajo, y fue levantado muerto. 10 Entonces descendió Pablo y se echó sobre él, y abrazándole, dijo: No os alarméis, pues está vivo. 11 Después de haber subido, y partido el pan y comido, habló largamente hasta el alba; y así salió. 12 Y llevaron al joven vivo, y fueron grandemente consolados.
Viaje de Troas a Mileto
13 Nosotros, adelantándonos a embarcarnos, navegamos a Asón para recoger allí a Pablo, ya que así lo había determinado, queriendo él ir por tierra. 14 Cuando se reunió con nosotros en Asón, tomándole a bordo, vinimos a Mitilene. 15 Navegando de allí, al día siguiente llegamos delante de Quío, y al otro día tomamos puerto en Samos; y habiendo hecho escala en Trogilio, al día siguiente llegamos a Mileto. 16 Porque Pablo se había propuesto pasar de largo a Éfeso, para no detenerse en Asia, pues se apresuraba por estar el día de Pentecostés, si le fuese posible, en Jerusalén.
Discurso de despedida de Pablo en Mileto
17 Enviando, pues, desde Mileto a Éfeso, hizo llamar a los ancianos de la iglesia. 18 Cuando vinieron a él, les dijo:
Vosotros sabéis cómo me he comportado entre vosotros todo el tiempo, desde el primer día que entré en Asia, 19 sirviendo al Señor con toda humildad, y con muchas lágrimas, y pruebas que me han venido por las asechanzas de los judíos; 20 y cómo nada que fuese útil he rehuido de anunciaros y enseñaros, públicamente y por las casas, 21 testificando a judíos y a gentiles acerca del arrepentimiento para con Dios, y de la fe en nuestro Señor Jesucristo. 22 Ahora, he aquí, ligado yo en espíritu, voy a Jerusalén, sin saber lo que allá me ha de acontecer; 23 salvo que el Espíritu Santo por todas las ciudades me da testimonio, diciendo que me esperan prisiones y tribulaciones. 24 Pero de ninguna cosa hago caso, ni estimo preciosa mi vida para mí mismo, con tal que acabe mi carrera con gozo, y el ministerio que recibí del Señor Jesús, para dar testimonio del evangelio de la gracia de Dios. 25 Y ahora, he aquí, yo sé que ninguno de todos vosotros, entre quienes he pasado predicando el reino de Dios, verá más mi rostro. 26 Por tanto, yo os protesto en el día de hoy, que estoy limpio de la sangre de todos; 27 porque no he rehuido anunciaros todo el consejo de Dios. 28 Por tanto, mirad por vosotros, y por todo el rebaño en que el Espíritu Santo os ha puesto por obispos, para apacentar la iglesia del Señor, la cual él ganó por su propia sangre. 29 Porque yo sé que después de mi partida entrarán en medio de vosotros lobos rapaces, que no perdonarán al rebaño. 30 Y de vosotros mismos se levantarán hombres que hablen cosas perversas para arrastrar tras sí a los discípulos. 31 Por tanto, velad, acordándoos que por tres años, de noche y de día, no he cesado de amonestar con lágrimas a cada uno. 32 Y ahora, hermanos, os encomiendo a Dios, y a la palabra de su gracia, que tiene poder para sobreedificaros y daros herencia con todos los santificados. 33 Ni plata ni oro ni vestido de nadie he codiciado. 34 Antes vosotros sabéis que para lo que me ha sido necesario a mí y a los que están conmigo, estas manos me han servido. 35 En todo os he enseñado que, trabajando así, se debe ayudar a los necesitados, y recordar las palabras del Señor Jesús, que dijo: Más bienaventurado es dar que recibir.
36 Cuando hubo dicho estas cosas, se puso de rodillas, y oró con todos ellos. 37 Entonces hubo gran llanto de todos; y echándose al cuello de Pablo, le besaban, 38 doliéndose en gran manera por la palabra que dijo, de que no verían más su rostro. Y le acompañaron al barco.