Natán aptaqnawássesso aptémakxa David
1 Apcháphássek axta Wesse' egegkok Natán, apteme axta aplegasso appeywa, ey'ókxak ma'a David. Xama axta apwákxo Natán ma'a aphakxa nak, axta aptáhak apcháneya s'e:
—Apheykha axta apqánet énxet xama tegma apwányam. Xama axta ekxákma aqsok apagkok, keñe pók meyke aqsok apagkok. 2 Apxámok axta nepkések apnaqtósso m'a énxet ekxákma axta aqsok apagkok, tén han weyke, 3 keñe m'a meyke axta aqsok apagkok, wánxa axta aqsa m'a xama nepkések apketkok apmà axta ekha ekyánmaga, apwánegkesso apagko' axta han ma'a, apwánegyek axta han aphakxa m'a nepkések apketkok nak, yetlo apketchek nak; etwok axta han chá'a m'a ektémakxa nak chá'a apto, ének axta han chá'a apyá m'a apyeta nak chá'a, epathétek axta han chá'a m'a aptena enxoho. ¡Apmenyeyk axta han ma'a énxet nak, máxa axta apteméssessók ma'a apketche kelwánal'a! 4 Xama ekhem axta aptáha meyk'a énxet apkeñama mók nekha m'a énxet ekxákma axta aqsok apagkok; keñe axta memako yaqhássesek xama nepkések aptósso m'a meyk'a apagkok, tén han weyke yaqwayam yahanchesek, apyementagwokmek axta aqsa nepkések apketkok aptósso m'a énxet meyke axta aqsok apagkok, aphanchessek axta yaqwayam yagkok ma'a apwayam axta apxagkok.
5 Aplókók apagko' axta David apleg'a aptémakxa m'a énxet nak, keñe aptáha apcháneya m'a Natán:
—¡Naqsók ko'o sektáha sekxéna nápaqtók Dios, payhawók emátog énxet apkelane nak chá'a xa ektéma nak aqsok! 6 ¡Eyeykhássamhok sa' han ekwánxa ekyánmaga m'a nepkések apketkok, eñama megkamopyósa apkelányo pók!
7 Keñe axta Natán aptáha apcháneya s'e:
—¡Xeyep neykhe xa énxet nak! Keso aptáhakxa nak xép apxéna Wesse' egegkok, Dios apagkok nak Israel se'e: ‘Élyéseykha axta ko'o exchep yaqwayam etnehek wesse' apwányam ma'a Israel, ekwagkassegkek axta teyp apmáheyo yaqhek ma'a Saúl; 8 ekméssegkek axta apxagkok apyawe nak ma'a wesse' apagkok, tén han ma'a apnaqteyegka'a axta, keñe han ma'a aptémakxa axta wesse' apwányam, cham'a Israel tén han Judá. Kaxtemék axta ekteme ketsék aqsok xa, almeyásekxak axta makham mók aqsok. 9 ¿Yaqsa ektéma melyaheykekxoho nak sekpeywa, apkeláneya m'a aqsok megkaleklo nak ewáxok? Apchaqhegkek xép ma'a Urías, apteme axta hitita, apchásenneykekxo yaqhek ma'a amonitas, apmeykekxeyk han aptamheykekxo aptáwa' m'a Urías axta aptáwa'. 10 Megkamassegwomek sa' kaxwók xép apxagkok ma'a nentekyawa nak, hakte melyeheykekxak sekpeywa apmeykekxo aptéma aptáwa' m'a Urías axta aptáwa', apteme axta hitita. 11 Ektáhak ko'o sekpeywa s'e, sektáha nak Wesse': Wának sa' ko'o katyapok aqsok ekmaso nepyeseksa apnámakkok, nápaqtók sa' ko'o exchep almok apnaqteyegka'a, keñe sa' almések xama m'a apnámakkok nak, elpathetagkok sa' yáxña'akxoho ekhakxoho ekhem. 12 Apyexamakpók axta chá'a exchep apkeláneya aqsok ekmaso, wának sa' eyke ko'o katnehek nápaqta'awók apyókxoho énxet'ák Israel xa ektémakxa nak chá'a aqsok apkelane, tén han ekhakxoho ekhem.’
13 Keñe axta David aptáha apcháneya Natán:
—Éláneyak ko'o may'assáxma nápaqtók Wesse' egegkok.
Keñe axta Natán aptáha apchátegmowágko:
—Meñássesagkók sa' eyke exchep Wesse' egegkok aptémakxa mey'assáxma, megyetsepek sa' han. 14 Apketche kaxwe aptéyam sa' eyke yetsapok, hakte aplókassamók apagko' xép ma'a Wesse' egegkok.
15 Xama axta aptaqháwo apxagkok ma'a Natán, apméssek axta ekyentaxno agko' apháxamap Wesse' egegkok ma'a sakcha'a, ekwetasso axta David ma'a Urías axta aptáwa'. 16 Keñe axta David apkelmaxnéssesa Dios ma'a sakcha'a, axta etáwak apto, apkelmalláneykegkek axta axta'a apyetno náxop. 17 Elyo'ókxak axta eykhe chá'a yának yempekxak néten apkelámha apmonye'e apheykencha'a axta m'a apxagkok apyawe nak, melyahakxeyk axta eyke chá'a, metwehek axta han chá'a apto xamo'.
18 Siete ekhem axta han temék apketsapa m'a sakcha'a, apcháyak axta han eltennasha David ma'a apkelámha apmonye'e apagkok, hakte axta aptemék chá'a apkelpaqmeyesma apxeyenma s'e: “Ampaqhetchesek axta eykhe chá'a apyennaqtamakxa axta m'a sakcha'a nak mehẽlyahakxeyk axta chá'a, ¿háxko antéhek óltennássekxak apketsapa m'a sakcha'a? ¡Ansexnena katnehek!”
19 Xama axta apwet'a David apkelpaqhetchásekpoho chá'a m'a apkelámha apmonye'e apagkok, apya'ásegkok axta apketsapa m'a sakcha'a; aptáhak axta apkelmaxneyáncha'a s'e:
—¿Apketsekkeya sakcha'a?
—Éhay, apketsekke' —axta aptáhak apkelátegmowágko.
20 Tén axta David apkempákxo néten aphakxa náxop, apyaqpássek axta yegmen, apkexpaqhákpek han sokmátsa, apyaqmagkassek axta pók apkelnaqta, keñe aptaxnegwákxo tegma appagkanamap yaqwayam elpeykeshok Wesse' egegkok. Tén axta apmeyákxo m'a apxagkok, apkeltamhók axta kólmések apto, aptókek axta. 21 Keñe axta apkelmaxneyáncha'a m'a apkelámha apmonye'e apagkok nak:
—¿Yaqsa ektáha aptáha nak xa wesse'? Metwehek axta agkok chá'a apto apyennaqtamakxa axta m'a sakcha'a, elekxagwaha axta han chá'a elano'; keñe kaxwók apketsapa m'a sakcha'a, apkempákxo néten xép wesse' aptawa apto.
22 Apchátegmowágkek axta David:
—Matwehek axta chá'a ko'o sekto apyennaqtamakxa axta m'a sakcha'a, alekxagwaha axta han chá'a ekxeyenma eykhe ewáxok lapmaxcheyk kexa kapyóshok hélanok ma'a Wesse' egegkok, keñe yohok makham eweynchamha m'a sakcha'a. 23 Apketsekkek eyke kaxwo', ¡yaqsa katnehek kaxwók matwehek sekto! ¡Mowanchek axátekhássók! Athanyekxak sa' eyke ko'óxa xama ekhem, mopwanchek eyke hey'ótak kaxwók se'e sekhakxa nak!
Salomón aptéyam
24 Keñe axta David aptaqmelchessásekxo awáxok ma'a Betsabé, aptáwa' axta. Apya'aweykxeyk axta appathetágkokxo makham, wetákxeyk axta makham xama étche apkenna, apteméssessama axta apwesey David ma'a Salomón. Apchásekhayók axta han Wesse' egegkok sakcha'a nak, 25 cháxa ektáhakxa axta apya'assásegweykmo Wesse' egegkok ma'a David, apchásenneykekxo m'a aplegasso appeywa Natán. Keñe David apteméssesa apwesey Jedidías ma'a sakcha'a nak, eñama apmopmenyého m'a Wesse' egegkok.
David apma tegma apwányam Rabá
(1 Cr 20.1-3)26 Apketámegkek axta Joab ma'a tegma apwányam nak Rabá, apagkok axta m'a amonitas, keñe axta ketók apmomakxa m'a tegma apwányam apagkok nak, 27 apcháphássessek axta David se'e appeywa nak: “Étámegkek ko'o m'a tegma apwányam Rabá, élmeyk ma'a tegma apkelyennaqte ekyetnamakxa nak kélyátamakxa yegmen. 28 Yánchásekxa sa' kaxwók xép sẽlpextétamo apkeleymomap nak wesse', ektámegma sa' se'e tegma apwányam nak, ema sa', hakte ekmeyk agkok ko'o, keñe keytek sekwesey.”
29 Apchánchesákxeyk axta David apyókxoho sẽlpextétamo apagkok, keñe apmeyókmo m'a Rabá, apketámegkek axta, keñe apma. 30 Keñe axta aplekkesa apqátek wesse' apwányam apagkok ma'a apketchesso apqátek élánamáxche nak sawo ekyátekto ekmomnáwa, kélatcháseyak axta han meteymog éltaqmalma, treinta y tres kilos axta han ekyentaxno, keñe axta kélatchessesa apqátek ma'a David. Xámok agko' axta han aqsok élmomnáwa apkelma David ma'a tegma apwányam nak, 31 keñe m'a énxet'ák apkeleymomap axta makham ma'a tegma apwányam apkelántekkesa, apkeltamhók axta eltemeykha elmaha m'a kélyaqténmól'a yámet, yámpóte, keñe han póte élánamáxche nak sawo, tén han elanagkok yátaphémekcha'ák. Hawók axta han apteméssesakxa David ma'a apyókxoho tegma apkelyawe apagkok nak amonitas, keñe axta aptaqháwo makham apmeyákxo Jerusalén yetlo apyókxoho sẽlpextétamo apagkok.
Natán amonesta a David
1 Jehová envió a Natán a David; y viniendo a él, le dijo: Había dos hombres en una ciudad, el uno rico, y el otro pobre. 2 El rico tenía numerosas ovejas y vacas; 3 pero el pobre no tenía más que una sola corderita, que él había comprado y criado, y que había crecido con él y con sus hijos juntamente, comiendo de su bocado y bebiendo de su vaso, y durmiendo en su seno; y la tenía como a una hija. 4 Y vino uno de camino al hombre rico; y este no quiso tomar de sus ovejas y de sus vacas, para guisar para el caminante que había venido a él, sino que tomó la oveja de aquel hombre pobre, y la preparó para aquel que había venido a él. 5 Entonces se encendió el furor de David en gran manera contra aquel hombre, y dijo a Natán: Vive Jehová, que el que tal hizo es digno de muerte. 6 Y debe pagar la cordera con cuatro tantos, porque hizo tal cosa, y no tuvo misericordia.
7 Entonces dijo Natán a David: Tú eres aquel hombre. Así ha dicho Jehová, Dios de Israel: Yo te ungí por rey sobre Israel, y te libré de la mano de Saúl, 8 y te di la casa de tu señor, y las mujeres de tu señor en tu seno; además te di la casa de Israel y de Judá; y si esto fuera poco, te habría añadido mucho más. 9 ¿Por qué, pues, tuviste en poco la palabra de Jehová, haciendo lo malo delante de sus ojos? A Urías heteo heriste a espada, y tomaste por mujer a su mujer, y a él lo mataste con la espada de los hijos de Amón. 10 Por lo cual ahora no se apartará jamás de tu casa la espada, por cuanto me menospreciaste, y tomaste la mujer de Urías heteo para que fuese tu mujer. 11 Así ha dicho Jehová: He aquí yo haré levantar el mal sobre ti de tu misma casa, y tomaré tus mujeres delante de tus ojos, y las daré a tu prójimo, el cual yacerá con tus mujeres a la vista del sol. 12 Porque tú lo hiciste en secreto; mas yo haré esto delante de todo Israel y a pleno sol. 13 Entonces dijo David a Natán: Pequé contra Jehová. Y Natán dijo a David: También Jehová ha remitido tu pecado; no morirás. 14 Mas por cuanto con este asunto hiciste blasfemar a los enemigos de Jehová, el hijo que te ha nacido ciertamente morirá. 15 Y Natán se volvió a su casa.
Y Jehová hirió al niño que la mujer de Urías había dado a David, y enfermó gravemente. 16 Entonces David rogó a Dios por el niño; y ayunó David, y entró, y pasó la noche acostado en tierra. 17 Y se levantaron los ancianos de su casa, y fueron a él para hacerlo levantar de la tierra; mas él no quiso, ni comió con ellos pan. 18 Y al séptimo día murió el niño; y temían los siervos de David hacerle saber que el niño había muerto, diciendo entre sí: Cuando el niño aún vivía, le hablábamos, y no quería oír nuestra voz; ¿cuánto más se afligirá si le decimos que el niño ha muerto? 19 Mas David, viendo a sus siervos hablar entre sí, entendió que el niño había muerto; por lo que dijo David a sus siervos: ¿Ha muerto el niño? Y ellos respondieron: Ha muerto. 20 Entonces David se levantó de la tierra, y se lavó y se ungió, y cambió sus ropas, y entró a la casa de Jehová, y adoró. Después vino a su casa, y pidió, y le pusieron pan, y comió. 21 Y le dijeron sus siervos: ¿Qué es esto que has hecho? Por el niño, viviendo aún, ayunabas y llorabas; y muerto él, te levantaste y comiste pan. 22 Y él respondió: Viviendo aún el niño, yo ayunaba y lloraba, diciendo: ¿Quién sabe si Dios tendrá compasión de mí, y vivirá el niño? 23 Mas ahora que ha muerto, ¿para qué he de ayunar? ¿Podré yo hacerle volver? Yo voy a él, mas él no volverá a mí.
24 Y consoló David a Betsabé su mujer, y llegándose a ella durmió con ella; y ella le dio a luz un hijo, y llamó su nombre Salomón, al cual amó Jehová, 25 y envió un mensaje por medio de Natán profeta; así llamó su nombre Jedidías, a causa de Jehová.
David captura Rabá
(1 Cr. 20.1-3)26 Joab peleaba contra Rabá de los hijos de Amón, y tomó la ciudad real. 27 Entonces envió Joab mensajeros a David, diciendo: Yo he puesto sitio a Rabá, y he tomado la ciudad de las aguas. 28 Reúne, pues, ahora al pueblo que queda, y acampa contra la ciudad y tómala, no sea que tome yo la ciudad y sea llamada de mi nombre. 29 Y juntando David a todo el pueblo, fue contra Rabá, y combatió contra ella, y la tomó. 30 Y quitó la corona de la cabeza de su rey, la cual pesaba un talento de oro, y tenía piedras preciosas; y fue puesta sobre la cabeza de David. Y sacó muy grande botín de la ciudad. 31 Sacó además a la gente que estaba en ella, y los puso a trabajar con sierras, con trillos de hierro y hachas de hierro, y además los hizo trabajar en los hornos de ladrillos; y lo mismo hizo a todas las ciudades de los hijos de Amón. Y volvió David con todo el pueblo a Jerusalén.