Ezequías apteme wesse' apwányam
(2 Re 18.1-3)1 Veinticinco apyeyam apagkok axta apkeynamo apteme wesse' apwányam Ezequías, veintinueve apyeyam axta apteme wesse' apwányam Jerusalén. Abí axta ekwesey egken, Zacarías axta apketche kelwána. 2 Leklamók axta apwáxok Wesse' egegkok ektémakxa aqsok apkelane m'a Ezequías, ekhawo ektémakxa axta ekyókxoho aqsok apkelane m'a David, apyáp nano' axta. 3 Axta apkelmeykáseykekxa atña'ák Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, apmoma axta aptamheykha apkemha apmonye' pelten, ektáha axta xama apyeyam apteme wesse' apwányam, apkeláneykekxeyk axta. 4 Keñe axta apkeláneyáncha'a m'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, tén han levitas, axta apchánchesákxak ma'a apchaqneykekxexa nak chá'a énxet'ák, ekyawakxa nak apwáxok tegma, ekyetno nak ekpayho ekteyapmakxa ekhem. 5 Aptáhak axta apkeláneya s'e: “Levitas, kóleyxho sekpeywa: kóláxñásekxa sa' kaxwók kélyempe'ék, kólmópeyásekxoho sa' han ma'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, Dios apagkok axta m'a kélyapmeyk nano'. Kólántekkes sa' kañe' tegma appagkanamap ma'a ekyókxoho aqsok élmanyása nak. 6 Apyamasmeyk axta apkelyetleykha Wesse' egegkok ma'a ẽlyapmeyk nano', asagkek axta aqsok apkeláneyak nápaqtók Wesse' egegkok, Dios egagkok nak, apyamasmeyk axta. Massegkek axta apkelányo, aptaqnawágweykmek axta m'a aphakxa axta chá'a Wesse' egegkok. 7 Apkelápeykegkokxeyk axta m'a atña'ák nak émha amonye' nentaxnamakxa tegma, apkelsapancháseykegkek axta cháléwasso, massegkek axta han apkelwatno m'a aqsok ekmátsa nak ekpaqneyam éten agkok, massegkek axta han apkelwatnésso kélnaqtósso Dios nak Israel ma'a tegma appagkanamap nak. 8 Axta keñamak Wesse' egegkok apkeltaqnaweykegko m'a énxet'ák Judá tén han Jerusalén, keñe axta aptemessásekxo segyegwakkassamo nak agweta', tén han élmeneymáxchexa', ekhawo ektáhakxa nak kélwet'a kéxegke kélaqta'ák kélagko'. 9 Axta keñamak aptekyóma ẽlyapmeyk nanók axta negko'o m'a neyseksa kempakhakma, keñe m'a egketchek apkelennay'a tén han kelwán'ák, keñe han egnaqteyegka'a élmomaxko. 10 Xénchek ko'o kaxwók ewáxok axnéshok mók sélpaqhetchásamáxkoho Wesse' egegkok, Dios apagkok nak Israel, yaqwayam kamaskok sẽltaqnawéyak negko'o. 11 Étchek, kóllána chá'a kélánémaxchexa kóllána', hakte apkelyéseykha kéxegke Wesse' egegkok yaqwayam kóllának chá'a apkeltamhókxa enxoho chá'a kóllána', tén han kólteméssesha chá'a, yaqwayam kólwatnések chá'a m'a aqsok ekmátsa nak ekpaqneyam éten agkok.”
12 Keso levitas apkeynamo axta apkeltamheykha s'e: Máhat, Amasai axta apketche, tén han Joel, Azarías axta apketche, cháxa aptáha Quehat aptawán'ák neptámen; keñe axta Merarí aptawán'ák neptámen se'e: Quis, Abdí axta apketche, tén han Azarías, Jehaleel axta apketche; keñe axta Guersón aptawán'ák neptámen se'e: Joah, Zimá axta apketche, tén han Edén, Joah axta apketche; 13 keñe axta Elisafán aptawán'ák neptámen se'e: Simrí tén han Jehiel; tén axta Asaf aptawán'ák neptámen se'e: Zacarías tén han Matanías; 14 keñe axta Hemán aptawán'ák neptámen se'e: Jehiel tén han Simí; tén axta Jedutún aptawán'ák neptámen se'e: Semaías tén han Uziel. 15 Apchánchesákxeyk axta sekxók apnámakkok apancha'awo', keñe axta apkelaxñásekxo apyempe'ék apyókxoho nak; tén axta apkelántaxna m'a tegma appagkanamap yaqwayam yáxñásekxa', eñama axta apkeltémo etnahágkok ma'a wesse' apwányam, ekhawo ektémakxa nak ma'a Wesse' egegkok segánamakxa apagkok.
16 Keñe axta apkelántaxna kañe' tegma appagkanamap ma'a apkelmaxnéssesso nak Dios énxet'ák apagkok, yaqwayam yáxñásekxoho'. Apkelántekkessek axta ekyawakxa apwáxok tegma m'a ekyókxoho aqsok élmanyása nak, apkelwetágwayam axta m'a kañe' tegma nak, apkelsókek axta levitas ma'a alwáta nak Cedrón. 17 Émha amonye' ekhem, apkemha apmonye' pelten axta apkeynawo apkeláxñáseykekxa, ekhem ocho axta apkelwokmo m'a apwáxok nentaxnamakxa nak Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok. Ocho ekhem axta makham appenchásegko apkeláxñáseykekxa m'a eyeymomáxche nak tegma appagkanamap, dieciséis ekhem axta appenchásegko. 18 Apkelmeyákxeyk axta m'a wesse' apwányam Ezequías apxagkok, aptáhak axta apcháneya s'e: “Negaxñásekxeyk negko'o apyókxoho m'a tegma appagkanamap nak: cham'a élwatnamáxchexa nak aqsok kélnaqtósso, yetlo ekyókxoho aqsok kélmeykegkaxa nak chá'a, tén han mésa kélnegkenmakxa nak chá'a pán kélpagkanchesso Wesse' egegkok, yetlo m'a ekyókxoho aqsok kélmeykegkaxa nak chá'a. 19 Nennegkenwa'akteyk han ekheykegkaxa nak chá'a ekyókxoho aqsok ekheykegkaxa nak chá'a, néláxñásekxeyk han, cham'a wesse' apwányam Ahaz axta apkelántekkesso, aptémakxa axta wesse' apwányam, eñama apyamasma apyetleykha m'a Wesse' egegkok, hágkek kaxwók ma'a amonye' nak ekwatnamáxchexa aqsok, Wesse' egegkok nak apagkok.”
20 Axto'ók agko' axta apxatakha'a wesse' apwányam Ezequías, apchánchesákxeyk axta m'a apkelámha apmonye'e nak ma'a tegma apwányam, keñe apmeyákxo m'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok. 21 Apnaqlákxeyk axta siete weyke étkók kelennay'awo, siete nepkések apkelennay'awo', siete nepkések apketkók tén han siete yát'ay apketkók, yaqwayam etnehek apmésso naqsa Wesse' egegkok, ekyaqmageykekxa melya'assáxma m'a wesse' apwányam nak apnámakkok, tén han ma'a énxet'ák nak Judá, keñe han yaqwayam kólaxñásekxak ma'a tegma appagkanamap nak. Apkeltamhók axta wesse' apwányam elwatnések aqsok kélnaqtósso apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ma'a néten nak ekwatnamáxche aqsok Wesse' egegkok nak apagkok. 22 Apkelnapchek axta apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ma'a weyke étkók kelennay'awo', apkelmákxeyk axta éma agkok, keñe axta apkelexpaqheyncha'a m'a ekwatnamáxchexa nak aqsok. Apteméssessek axta han ma'a nepkések apkelennay'awo' nak, tén han ma'a nepkések apketkók nak.
23 Tén axta apnaqlákxo yát'ay apketkók apkenmágkaxa m'a wesse' apwányam, keñe han ma'a apyókxoho énxet'ák nak, yaqwayam etnehek apmésso naqsa ekyánmaga melya'assáxma, apnegkenchek axta apmék néten apqátek aqsok kélnaqtósso. 24 Apkelnapchek axta apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, apyegkenchek axta éma apagkok ma'a néten nak ekwatnamáxchexa aqsok, apteméssesa apmésso naqsa ekyánmaga melya'assáxma, yaqwayam kataksek megkólyaqmagkáseykekxa melya'assáxma m'a apyókxoho énxet'ák nak Israel, hakte apkeltamhók axta wesse' apwányam kólwatnések apyókxoho énxet'ák nak Israel.
25 Apméssek axta han apheykha Ezequías levitas ma'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, yaqwayam elpáwaksek chá'a m'a ekho nak sokpayhe étkók élyaqye, yát'axpog, tén han arpa, apkeltémókxa axta katnehek ma'a David, tén han Gad, apteme axta apwetayo aqsok apxekmósso Dios, aptamheykha m'a wesse' apwányam apchásenneykha, keñe han apmésso axta m'a Natán, apteme axta Dios appeywa aplegasso. Hakte cháxa segánamakxa nak, apmésso axta Wesse' egegkok ma'a apkellegasso nak appeywa.
26 Apchaqnáha axta levitas yetlo apkelmeykha m'a apkelpáwasso David axta apagkok, keñe han apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ma'a apkelaqkahasso nak. 27 Tén axta Ezequías apkeltamho kólwatnek aqsok kéltósso m'a néten nak ekwatnamáxche aqsok. Xama axta eyeynawo ekwatnamáxche m'a aqsok kéltósso, keynawók axta han kélmeneykmássesso m'a Wesse' egegkok, tén han kélpáwasso m'a apkelaqkahasso, yetlo kélpáwasso m'a wesse' apwányam David axta apagkok. 28 Apkeltekxeyágkek axta aptapnák énxet'ák apkelpeykásawo Wesse' egegkok neyseksa élmeneykmásamáxche negmeneykmasso, keñe han apkelpáwasso apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ma'a apkelaqkahasso nak. Wokmók axta han apkelmeneykmasso ekwokmoho eksawhéxko ekmeyesma m'a aqsok kéltósso ekwatnamáxche. 29 Xama axta eksawhéxko xa, apkeltekxeyágkek axta aptapnák apkelpeykásawo Wesse' egegkok ma'a, wesse' apwányam tén han ma'a apyókxoho ektáha axta apkelxegexma'a.
30 Tén axta wesse' apwányam Ezequías, tén han ma'a énxet'ák ekha axta kéláyo, apkeltamho elmeneykmássesek Wesse' egegkok levitas salmos, David axta apmeneykmasso, tén han Dios appeywa aplegasso Asaf. Apkelmeneykmássek axta yetlo élpayheykekxa agko' apkelwáxok ma'a énxet'ák nak, apkeltekxeyágkek axta han aptapnák xapop apkelpeykásawo.
31 Tén axta Ezequías aptáha apkeláneya énxet'ák se'e: “Kélpagkanchásexcheyk kaxwók kéxegke Wesse' egegkok, kólyepetchegwatámho sa' kaxwo', kólsantagkas sa' han aqsok kélnapma, tén han aqsok kélmésso naqsa ekxeyenma nak kélwáxok ma'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok.” Apkelsákxeyk axta énxet'ák ma'a apnaqtósso apkelnapma, tén han aqsok apkelmésso naqsa ekxeyenma nak apkelwáxok, keñe axta m'a apmáheyo apagko' nak chá'a elanagkok, apkelmésa m'a aqsok apkelwatno. 32 Setenta axta ekyókxoho weyke kelennay'awók apnaqleykekxa axta m'a énxet'ák yaqwayam elwatnek, cien axta m'a nepkések apkelennay'awo, keñe doscientos ma'a nepkések apketkók. Apyókxoho axta apkelmésso Wesse' egegkok xa, yaqwayam elwatnek. 33 Seiscientos axta ekyókxoho weyke kélmésso, keñe tres mil ma'a nepkések.
34 Axta han esawhawok apkelhaxyawáseyak émpe'ék aqsok kélnaqtósso yaqwayam kalwatnaxchek ma'a appasmo apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, hakte apqántawók axta, appasmeyk axta yaqwayam esawhagkok apkeltamheykha m'a aptémo xamo' nak levitas, ekwokmoho apkelaxñásekxo han apyempe'ék ma'a pók apkelmaxnéssesso nak Dios énxet'ák apagkok; hakte apmenyeyk axta eláxñásekxak apyempe'ék ma'a levitas, axta kaxnók ma'a apkelmaxnéssesso nak Dios énxet'ák apagkok. 35 Xámok agko' axta han yaqwayam kólmések ma'a kélnaqtósso élwatnamáxche', keñe han pexmok agkok nak ma'a kélnaqtósso ektekyawa segwetassamo nak sẽlásekheykekxoho, tén han ma'a kélmésso naqsa nak vino kélyepetchessamo nak chá'a m'a aqsok kélnaqtósso élwatnamáxche'.
Cháxa ektépeykxexa axta makham élánamáxche aqsok ma'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok. 36 Payhekxeyk axta apwáxok Ezequías tén han ma'a apyókxoho énxet'ák nak, eñama apteméssesakxa axta énxet'ák ma'a Dios, hakte kelánexcheyk axta ekmanyehe agko' ma'a ekyókxoho aqsok.
Reinado de Ezequías
(2 R. 18.1-3)1 Comenzó a reinar Ezequías siendo de veinticinco años, y reinó veintinueve años en Jerusalén. El nombre de su madre fue Abías, hija de Zacarías. 2 E hizo lo recto ante los ojos de Jehová, conforme a todas las cosas que había hecho David su padre.
Ezequías restablece el culto del templo
3 En el primer año de su reinado, en el mes primero, abrió las puertas de la casa de Jehová, y las reparó. 4 E hizo venir a los sacerdotes y levitas, y los reunió en la plaza oriental. 5 Y les dijo: ¡Oídme, levitas! Santificaos ahora, y santificad la casa de Jehová el Dios de vuestros padres, y sacad del santuario la inmundicia. 6 Porque nuestros padres se han rebelado, y han hecho lo malo ante los ojos de Jehová nuestro Dios; porque le dejaron, y apartaron sus rostros del tabernáculo de Jehová, y le volvieron las espaldas. 7 Y aun cerraron las puertas del pórtico, y apagaron las lámparas; no quemaron incienso, ni sacrificaron holocausto en el santuario al Dios de Israel. 8 Por tanto, la ira de Jehová ha venido sobre Judá y Jerusalén, y los ha entregado a turbación, a execración y a escarnio, como veis vosotros con vuestros ojos. 9 Y he aquí nuestros padres han caído a espada, y nuestros hijos, nuestras hijas y nuestras mujeres fueron llevados cautivos por esto. 10 Ahora, pues, yo he determinado hacer pacto con Jehová el Dios de Israel, para que aparte de nosotros el ardor de su ira. 11 Hijos míos, no os engañéis ahora, porque Jehová os ha escogido a vosotros para que estéis delante de él y le sirváis, y seáis sus ministros, y le queméis incienso.
12 Entonces se levantaron los levitas Mahat hijo de Amasai y Joel hijo de Azarías, de los hijos de Coat; de los hijos de Merari, Cis hijo de Abdi y Azarías hijo de Jehalelel; de los hijos de Gersón, Joa hijo de Zima y Edén hijo de Joa; 13 de los hijos de Elizafán, Simri y Jeiel; de los hijos de Asaf, Zacarías y Matanías; 14 de los hijos de Hemán, Jehiel y Simei; y de los hijos de Jedutún, Semaías y Uziel. 15 Estos reunieron a sus hermanos, y se santificaron, y entraron, conforme al mandamiento del rey y las palabras de Jehová, para limpiar la casa de Jehová. 16 Y entrando los sacerdotes dentro de la casa de Jehová para limpiarla, sacaron toda la inmundicia que hallaron en el templo de Jehová, al atrio de la casa de Jehová; y de allí los levitas la llevaron fuera al torrente de Cedrón. 17 Comenzaron a santificarse el día primero del mes primero, y a los ocho del mismo mes vinieron al pórtico de Jehová; y santificaron la casa de Jehová en ocho días, y en el día dieciséis del mes primero terminaron. 18 Entonces vinieron al rey Ezequías y le dijeron: Ya hemos limpiado toda la casa de Jehová, el altar del holocausto, y todos sus instrumentos, y la mesa de la proposición con todos sus utensilios. 19 Asimismo hemos preparado y santificado todos los utensilios que en su infidelidad había desechado el rey Acaz, cuando reinaba; y he aquí están delante del altar de Jehová.
20 Y levantándose de mañana, el rey Ezequías reunió los principales de la ciudad, y subió a la casa de Jehová. 21 Y presentaron siete novillos, siete carneros, siete corderos y siete machos cabríos para expiación por el reino, por el santuario y por Judá. Y dijo a los sacerdotes hijos de Aarón que los ofreciesen sobre el altar de Jehová. 22 Mataron, pues, los novillos, y los sacerdotes recibieron la sangre, y la esparcieron sobre el altar; mataron luego los carneros, y esparcieron la sangre sobre el altar; asimismo mataron los corderos, y esparcieron la sangre sobre el altar. 23 Después hicieron acercar delante del rey y de la multitud los machos cabríos para la expiación, y pusieron sobre ellos sus manos; 24 y los sacerdotes los mataron, e hicieron ofrenda de expiación con la sangre de ellos sobre el altar, para reconciliar a todo Israel; porque por todo Israel mandó el rey hacer el holocausto y la expiación.
25 Puso también levitas en la casa de Jehová con címbalos, salterios y arpas, conforme al mandamiento de David, de Gad vidente del rey, y del profeta Natán, porque aquel mandamiento procedía de Jehová por medio de sus profetas. 26 Y los levitas estaban con los instrumentos de David, y los sacerdotes con trompetas. 27 Entonces mandó Ezequías sacrificar el holocausto en el altar; y cuando comenzó el holocausto, comenzó también el cántico de Jehová, con las trompetas y los instrumentos de David rey de Israel. 28 Y toda la multitud adoraba, y los cantores cantaban, y los trompeteros sonaban las trompetas; todo esto duró hasta consumirse el holocausto. 29 Y cuando acabaron de ofrecer, se inclinó el rey, y todos los que con él estaban, y adoraron. 30 Entonces el rey Ezequías y los príncipes dijeron a los levitas que alabasen a Jehová con las palabras de David y de Asaf vidente; y ellos alabaron con gran alegría, y se inclinaron y adoraron.
31 Y respondiendo Ezequías, dijo: Vosotros os habéis consagrado ahora a Jehová; acercaos, pues, y presentad sacrificios y alabanzas en la casa de Jehová. Y la multitud presentó sacrificios y alabanzas; y todos los generosos de corazón trajeron holocaustos. 32 Y fue el número de los holocaustos que trajo la congregación, setenta bueyes, cien carneros y doscientos corderos, todo para el holocausto de Jehová. 33 Y las ofrendas fueron seiscientos bueyes y tres mil ovejas. 34 Mas los sacerdotes eran pocos, y no bastaban para desollar los holocaustos; y así sus hermanos los levitas les ayudaron hasta que acabaron la obra, y hasta que los demás sacerdotes se santificaron; porque los levitas fueron más rectos de corazón para santificarse que los sacerdotes. 35 Así, pues, hubo abundancia de holocaustos, con grosura de las ofrendas de paz, y libaciones para cada holocausto. Y quedó restablecido el servicio de la casa de Jehová. 36 Y se alegró Ezequías con todo el pueblo, de que Dios hubiese preparado el pueblo; porque la cosa fue hecha rápidamente.