Amasías apteme wesse' apwányam
(2 Re 14.1-22)1 Veinticinco apyeyam apagkok axta weykmok apkeynamo apteme wesse' apwányam Amasías, veintinueve apyeyam axta apteme wesse' apwányam ma'a Jerusalén. Joadán axta ekwesey egken, eñama axta Jerusalén. 2 Leklamók axta apwáxok Wesse' egegkok ektémakxa aqsok apkelane m'a Amasías, háwe axta eyke ekmámnaqso' agko' enxoho aptémakxa.
3 Xama axta ekyennaqweykmo apteme wesse' apwányam Amasías, apkelnápekxeyk axta apyókxoho m'a sẽlpextétamo apkelwesse'e, apchaqhássesso axta m'a apyáp axta. 4 Axta eyke elnáhakkásak ma'a apketchek nak, ekhawo ektémakxa axta eknaqtáxésamaxche m'a weykcha'áhak Moisés axta segánamakxa apagkok, apkeltémo axta katnehek Wesse' egegkok se'e: “Megkapayhawok etekyók apyapmeyk eñama apkelsexnenagko m'a apketchek nak, megkapayhawok nahan etekyók kélketchek eñama apkelsexnenagko m'a apyapmeyk nak, xama aqsa chá'a payhawok emátog eñama eksexnenagko mey'assáxma apagkok apagko'.”
5 Apchánchesákxeyk axta Amasías apyókxoho énxet'ák nak Judá tén han Benjamín énxet'ák apagkok, apkelyessáseyha axta chá'a apkelámha apmonye'e apagkok yaqwayam etnehek chá'a apnaqleykha ektáhakxa nak chá'a apnámakkok apagko'. Keñe axta apkelyetsátekxo apyókxoho m'a ekwayam nak chá'a veinte apyeyam apagkok tén han néten, trescientos mil sẽlpextétamo axta wetáxcheyk apyókxoho kélyéseykha nak, appencháséyak nak aptamhágkaxa yaqwayam yempakha', apmopwancha'a nak elmaha m'a sawhéwa tén han apkeláhakkásamap. 6 Aptegyágwokmek axta han cien mil sẽlpextétamo m'a Israel, tres mil trescientos kilos axta han wokmok sawo ekmope apyánmagkasso.
7 Apya'aweykteyk axta eyke aphakxa xama Dios énxet apagkok. Aptáhak axta apcháneya:
—Neyke elano wesse' apwányam, nágyoho aqsa elyetlók xép ma'a sẽlpextétamo nak Israel, mexnak nepyeseksa Wesse' egegkok ma'a énxet'ák Israel, tén han ma'a apyókxoho énxet'ák apagkok nak Efraín. 8 Apyepetchásekxeyk sa' agkok sẽlpextétamo apagkok yaqwayam epasmok yempakhak xa énxet'ák nak, Dios sa' yának xép emok ma'a apkelenmexma nak, hakte apmeyhek Dios hempasmok, tén han hegmasséssók.
9 Apkelmaxneyáha axta Amasías ma'a Dios énxet apagkok:
—¿Háxko eyke katnehek ma'a tres mil trescientos kilos sawo élmope sélmeyásegko axta m'a sẽlpextétamo nak Israel?
Apchátegmowágkek axta m'a Dios énxet apagkok:
—Apwanchek Wesse' egegkok eyeykhássamhok apkelmeyáseykekxa makham xép xa aqsok nak.
10 Tén axta Amasías apkeltaqheyásawo makham apxanák ma'a sẽlpextétamo apkeleñama axta Efraín yaqwayam eykhe epasmok. Apkeltaqnaweygkek axta eyke m'a énxet'ák Judá, apkellókók apagko' axta apkeltaqháwo apxanák.
11 Apyennaqteyásekxók axta apwáxok ma'a Amasías, apnaqlókek axta sẽlpextétamo apagkok ma'a éltamhomaxchexa nak Ekyapwate Yásek Xapop, apkelnapchek axta diez mil énxet ma'a Seír. 12 Apkelmeyk axta han diez mil énxet Judá, apnaqlókek axta m'a néten nak egkexe ekxámokmakxa axta m'a meteymog élekhahéyak; apkexénteyk axta chá'a apyega m'a néten nak, apkelekkexákpók axta chá'a appallakmo apyókxoho.
13 Appayhekxeyk axta tegma apkelyawe Judá m'a sẽlpextétamo megyahayo axta epaxqeykxak ma'a Amasías yaqwayam yempakha', cham'a apkeltaqhessamo axta makham elmeyekxak ma'a apxanák, axta apcheynawok ma'a Samaria, ekweykekxoho m'a Bet-horón, apkelnapchek axta tres mil énxet, apkelsákxeyk axta han ekxámokma m'a aqsok apkelméyak axta.
14 Xama axta apkexyekmo makham Amasías natámen apmenxenma m'a énxet'ák Edom, apkelsánteyk axta m'a aqsok kéláyókxa nak Seír, apkelmeyk axta yaqwayam etnehek apagkok, apkelpeykásawók axta, apkelwatnéssek axta m'a aqsok ekmátsa nak ekpaqneyam éten agkok. 15 Aptaqnókek axta Wesse' egegkok ma'a Amasías, apcháphássessek axta xama Dios appeywa aplegasso apkeltamho etnehek yának se'e:
—¿Yaqsa ektáha apkelpeykásawo nak xép aqsok kéláyókxa apagkok nak ma'a énxet'ák megkalwagkasa nak teyp nápaqtók xép?
16 Xama axta aptáha apcháneya Dios appeywa aplegasso xa ektáha nak, aptáhak axta wesse' apwányam apchátegmowágko s'e:
—¿Xépya appaqhetchesso chá'a wesse' apwányam? ¡Ewanmeyekxa sa'! ¿Apkeltamhók enxeykel'a emátog?
Massék axta appaqhetchesa m'a Dios appeywa aplegasso, wánxa axta aqsa aptáha apcháneya s'e:
—Ekya'ásegkók ko'o exchep ekxeyenma apwáxok Dios emasséssók, eñama apteme xa ektáha nak, tén han melyaheykekxa chá'a sektémakxa sekpeywa sekmésso.
17 Pók énxet appeywa axta aqsa chá'a apkelyaheykekxohok ma'a Amasías, wesse' apwányam nak Judá, apcháphássessek axta appeywa m'a Joás, wesse' apwányam nak Israel, cham'a Joás, Joacaz axta apketche, Jehú axta aptáwen, aptáhak axta s'e: “Emyógma sa' se'e apyenna enxoho.” 18 Aptáhak axta Joás apcháphassásekxo appeywa s'e: “Aptáhak yátapé apcháphássesa appeywa yámet cedro émha nak Líbano s'e: ‘Kagkés étche kelwána m'a hatte apkenna', yaqwayam etnehek aptáwa'.’ Mahágkek axta eyke aqsok nawhak eklo m'a, keñe élteyókmo m'a yátapé. 19 Apxénchek axta exchep apmenxena m'a edomitas, cháxa ekteméssesa nak xép eyeymáxkoho apwáxok, apmenyeyk eyánchesagkohok ekha kéláyo. Tásek exek aqsa apxagkok. ¿Yaqsa ektáha peya nak etekkesek ekmaso apha, tén han ma'a énxet'ák nak Judá?”
20 Axta eyke elyahákxak ma'a Amasías, hakte Dios axta apkeltémo katnehek xa ektáha nak, yaqwayam emok ma'a Joás, eñama apkelpeykessamo m'a aqsok kéláyókxa nak Edom. 21 Tén axta apxega m'a Joás yaqwayam yenmexek Amasías ma'a ekpayho nak Bet-semes, ekyetnama nak Judá. 22 Apmenxenákpek axta énxet'ák Judá, apmenxena m'a énxet'ák Israel, apkenyahágkek axta apkelmeyákxo chá'a apxanák nak. 23 Apmeyk axta Joás, wesse' apwányam Israel ma'a Amasías, wesse' apwányam axta Judá, axta payhók ma'a Bet-semes, apyentamákxeyk axta m'a Jerusalén, apyagkaxqatmakxa axta nápakha tegma kélhaxtegkesso ekweykmoho ciento ochenta metros ekwegqakxa', eyeynmo m'a ekwesey nak Átog Efraín ekweykekxoho m'a ekwesey nak Átog Máséyak. 24 Apkelmeyk axta ekyókxoho m'a sawo élyátekto élmomnáwa, tén han sawo élmope élmomnáwa nak, keñe han ma'a ekyókxoho aqsok ekhéyak axta m'a Dios tegma appagkanamap apagkok, apkeltaqmelchessama axta m'a Obed-edom, tén han ma'a aqsok élmomnáwa ekhéyak nak ma'a wesse' apwányam apxagkok. Aptaqháwók axta makham Samaria appenchesa apkelma nápakha énxet.
25 Aphegkek axta makham quince apyeyam Amasías, Joás axta apketche, wesse' apwányam axta m'a Judá, natámen apketsapma axta m'a Joás, Joacaz axta apketche, wesse' apwányam axta Israel. 26 Ektémakxa axta apweynchámeykha Amasías, eyeynamo m'a sekxók axta ekweykmoho apketsapma, hágkek eknaqtáxésamaxche m'a weykcha'áhak apagkok nak ma'a apkelwesse'e apkelwányam nak Judá tén han Israel. 27 Kéllánékxeyk axta yaqwánxa kólteméssesek Amasías ma'a Jerusalén, sekxók axta apyenyawa apyetleykha m'a Wesse' egegkok, keñe apxeganakmo apmahágko m'a Laquis; kélamheykegkek axta eyke m'a tegma apwányam nak, axta apmátegwomhok ma'a. 28 Tén axta kélsákxo kélpátegkásekxo yátnáxeg, kélátawanyegwákxeyk axta m'a kélátawanyamakxa axta apyapmeyk nano', ekpayho nak David Tegma Apwányam apagkok.
Reinado de Amasías
(2 R. 14.1-22)1 De veinticinco años era Amasías cuando comenzó a reinar, y veintinueve años reinó en Jerusalén; el nombre de su madre fue Joadán, de Jerusalén. 2 Hizo él lo recto ante los ojos de Jehová, aunque no de perfecto corazón. 3 Y luego que fue confirmado en el reino, mató a los siervos que habían matado al rey su padre. 4 Pero no mató a los hijos de ellos, según lo que está escrito en la ley, en el libro de Moisés, donde Jehová mandó diciendo: No morirán los padres por los hijos, ni los hijos por los padres; mas cada uno morirá por su pecado.
5 Reunió luego Amasías a Judá, y con arreglo a las familias les puso jefes de millares y de centenas sobre todo Judá y Benjamín. Después puso en lista a todos los de veinte años arriba, y fueron hallados trescientos mil escogidos para salir a la guerra, que tenían lanza y escudo. 6 Y de Israel tomó a sueldo por cien talentos de plata, a cien mil hombres valientes. 7 Mas un varón de Dios vino a él y le dijo: Rey, no vaya contigo el ejército de Israel; porque Jehová no está con Israel, ni con todos los hijos de Efraín. 8 Pero si vas así, si lo haces, y te esfuerzas para pelear, Dios te hará caer delante de los enemigos; porque en Dios está el poder, o para ayudar, o para derribar. 9 Y Amasías dijo al varón de Dios: ¿Qué, pues, se hará de los cien talentos que he dado al ejército de Israel? Y el varón de Dios respondió: Jehová puede darte mucho más que esto. 10 Entonces Amasías apartó el ejército de la gente que había venido a él de Efraín, para que se fuesen a sus casas; y ellos se enojaron grandemente contra Judá, y volvieron a sus casas encolerizados. 11 Esforzándose entonces Amasías, sacó a su pueblo, y vino al Valle de la Sal, y mató de los hijos de Seir diez mil. 12 Y los hijos de Judá tomaron vivos a otros diez mil, los cuales llevaron a la cumbre de un peñasco, y de allí los despeñaron, y todos se hicieron pedazos. 13 Mas los del ejército que Amasías había despedido, para que no fuesen con él a la guerra, invadieron las ciudades de Judá, desde Samaria hasta Bet-horón, y mataron a tres mil de ellos, y tomaron gran despojo.
14 Volviendo luego Amasías de la matanza de los edomitas, trajo también consigo los dioses de los hijos de Seir, y los puso ante sí por dioses, y los adoró, y les quemó incienso. 15 Por esto se encendió la ira de Jehová contra Amasías, y envió a él un profeta, que le dijo: ¿Por qué has buscado los dioses de otra nación, que no libraron a su pueblo de tus manos? 16 Y hablándole el profeta estas cosas, él le respondió: ¿Te han puesto a ti por consejero del rey? Déjate de eso. ¿Por qué quieres que te maten? Y cuando terminó de hablar, el profeta dijo luego: Yo sé que Dios ha decretado destruirte, porque has hecho esto, y no obedeciste mi consejo.
17 Y Amasías rey de Judá, después de tomar consejo, envió a decir a Joás hijo de Joacaz, hijo de Jehú, rey de Israel: Ven, y veámonos cara a cara. 18 Entonces Joás rey de Israel envió a decir a Amasías rey de Judá: El cardo que estaba en el Líbano envió al cedro que estaba en el Líbano, diciendo: Da tu hija a mi hijo por mujer. Y he aquí que las fieras que estaban en el Líbano pasaron, y hollaron el cardo. 19 Tú dices: He aquí he derrotado a Edom; y tu corazón se enaltece para gloriarte. Quédate ahora en tu casa. ¿Para qué provocas un mal en que puedas caer tú y Judá contigo?
20 Mas Amasías no quiso oír; porque era la voluntad de Dios, que los quería entregar en manos de sus enemigos, por cuanto habían buscado los dioses de Edom. 21 Subió, pues, Joás rey de Israel, y se vieron cara a cara él y Amasías rey de Judá en la batalla de Bet-semes, la cual es de Judá. 22 Pero cayó Judá delante de Israel, y huyó cada uno a su casa. 23 Y Joás rey de Israel apresó en Bet-semes a Amasías rey de Judá, hijo de Joás, hijo de Joacaz, y lo llevó a Jerusalén; y derribó el muro de Jerusalén desde la puerta de Efraín hasta la puerta del ángulo, un tramo de cuatrocientos codos. 24 Asimismo tomó todo el oro y la plata, y todos los utensilios que se hallaron en la casa de Dios en casa de Obed-edom, y los tesoros de la casa del rey, y los hijos de los nobles; después volvió a Samaria.
25 Y vivió Amasías hijo de Joás, rey de Judá, quince años después de la muerte de Joás hijo de Joacaz, rey de Israel. 26 Los demás hechos de Amasías, primeros y postreros, ¿no están escritos en el libro de los reyes de Judá y de Israel? 27 Desde el tiempo en que Amasías se apartó de Jehová, empezaron a conspirar contra él en Jerusalén; y habiendo él huido a Laquis, enviaron tras él a Laquis, y allá lo mataron; 28 y lo trajeron en caballos, y lo sepultaron con sus padres en la ciudad de Judá.