Sẽlésso ólpeykeshok aqsok kéleykmássesso
1 Élyáxeg, mómenyeyk ko'o kalwagqamagkok kéxegke apkelxegama axta kóneg yaphope apyókxoho m'a ẽlyapmeyk nano', tén han apkelyeykheykekxo axta apyókxoho m'a Wátsam Ekwányam Ekyexwase. 2 Cháxa ektémakxa axta apkelyepetcheykekxo apyókxoho m'a Moisés eñama m'a apkelxega axta kóneg yaphope tén han apkelyeykheykekxa axta wátsam ekwányam ektémól'a yaqpássessama yegmen. 3 Apyókxoho axta anhan apteykegkok ma'a nento apkelmésso axta eñama Dios apmopwána, 4 apyeneykegkek axta nahan ma'a yegmen apmésso axta eñama apmopwána m'a Dios. Hakte apyeneykegkek axta m'a yegmen eñama axta ekteyapma m'a meteymog, apmésso axta m'a Dios, élyetlama axta chá'a m'a apkelmaheykegkaxa, cham'a Cristo. 5 Apxámók axta eyke mepeykessáseykekxa apwáxok Dios xa énxet'ák nak, axta keñamak ekheykegko aphopák ma'a yókxexma meykexa nak énxet.
6 Temegkek axta ekyókxoho xa, yaqwayam enxoho hẽlaksek negko'o, yaqwayam enxoho magkegmenyéhok negko'o m'a aqsok ekmaso nak, ekhawo apkelmopmenyého axta m'a énxet'ák nak. 7 Nágkólpeykesho aqsa kéxegke m'a aqsok kéleykmássesso nak, aptamheykegkaxa axta nápakha xa énxet'ák nak, ekhawo ektémakxa nak eknaqtáxésamaxche weykcha'áhak se'e: “Apheykha axta apteykegko aptéyak énxet'ák, tén han apyeneykegko m'a apyenéyak nak, keñe apkelchampeykekxo néten apnéweykegko.” 8 Manlanagkehek sa' negko'o m'a ekmeyámáxchexa nak antéhek negmeykha mansexta, apkeláneykegko axta nápakha xa énxet'ák nak, axta keñamak apkeletsapma veintitrés mil xama ekhem agko' ma'a. 9 Magyepkónek sa' nahan ma'a Cristo, aptamheykegko axta nápakha m'a énxet'ák nak, axta keñamak apkeletsapma éltakxéyak ma'a yéwa. 10 Nágkólpaqmésmakha nahan kólxének ekmaso m'a Dios, aptamheykegko axta nápakha m'a énxet'ák nak, apkelpaqméteykencha'a chá'a apxeyenma ekmaso m'a Dios, axta keñamak apkelnapma m'a Dios apchásenneykha apteme nak tekyawa yáp.
11 Temegkek axta nepyeseksa ẽlyapmeyk nano' ekyókxoho xa ektéma nak, yaqwayam enxoho agya'asagkohok negko'o. Naqtáxésamaxcheyk axta anhan xa, yaqwayam enxoho hẽlaksek negko'o nentáha nak negheykha makham amonye' ektemegwánxa néxa ekhem. 12 Énxet apkenagko nak énnák apkenmeykha, elanagkoho sa' aptáhakxa yaqwayam enxoho metyemhe'. 13 Megkáhapweyk makham kéxegke xama enxoho segyepkónma magmowánal'a ólenmaxaxkohok nenteme nak énxet. Kélwanchek kéxegke megkólya'ássók ma'a Dios, hakte megyohok sa' kéxegke kóllegagkohok ma'a segyepkónma ekyentaxno agko' magmowánal'a ólenmaxaxkoho'. Cháhapwa'ak sa' agkok kéxegke m'a segyepkónma, Dios sa' nahan egkések yaqwánxa kóltéhek kólmallánek kéxegke xa ekyepkónma nak, yaqwayam enxoho kólenmaxaxkoho'.
14 Élyáxeg sélásekhayo, cháxa keñamak séltamho nak ko'o megkólpeykesók ma'a aqsok kéleykmássesso nak. 15 Ektáhak ko'o sélpaqhetchesa kéxegke m'a sektémakxal'a alpaqhetchesek ma'a énxet'ák ekha nak apkelya'áseyak: kólyekpelkoho kélagko' kéxegke xa séltennasa nak. 16 Negmáha agkok negyenágko negko'o m'a egheykok negméssól'a chá'a ekxeyenma egwáxok ma'a Dios, cháxa nempasma negko'o m'a Cristo éma apagkok; nentókagkek agkok nahan ma'a pan nélyeptól'a nápakha'a apketkók, cháxa nempasma negko'o m'a Cristo apyókxa. 17 Nenxámok eykhe negko'o, negyókxoho eyke nenteykegkok chá'a negko'o xa xama pan nak. Cháxa keñamak nentamheykekxo negko'o xama xa.
18 Kóllano aptamheykegkaxa nak énxet'ák Israel: énxet aptéyak nak chá'a m'a aqsok kélnaqtósso ektekyawa kélmésso Dios, epasmekxak chá'a élánéxchexa enxoho aqsok ma'a ekwatnamáxchexa nak aqsok. 19 Akke ko'o axénak aqsok kéleykmássesso ektáha ekha ekmowána sektáha sekpeywa xa, maxénak nahan ko'o ápetek kélméssól'a kéleykmássesso megkaxnawo m'a mók ápetek nak. 20 Akke ekxénak ko'o apmésa enxoho chá'a aqsok apkelnapma m'a énxet'ák melya'áseyak nak Dios, kólmések chá'a m'a kelyekhama', keñe Dios megkólmése', mómenyeyk ko'o kólwéhenekxohok kéxegke ektémakxa nak kelyekhama'. 21 Megkólwanchek kéxegke kólhéshok mók kélyenéyak Wesse' egegkok egheykok apagkok, keñe kólyenagkokxak nahan ma'a kelyekhama' egheykok agkok nak; megkólwanchek nahan kóltáswók kélto m'a Wesse' egegkok mésa apagkok nak, keñe kóltáswakxak nahan ma'a kelyekhama' mésa agkok nak.
22 ¿Néltamhók enxeykel'a anlókasek Wesse' egegkok? ¿Egmelyéha'ak enxeykel'a negko'o, ya aghawok ma'a?
Mantawassáseykha ektáhakxa élchetamso apwáxok egmók
23 Katnohok chá'a amya'a s'e: “Egwanchek anlának negko'o negmakókxa enxoho anlána'.” Naqsók xa. Háwe eyke ekyókxoho aqsok ekpayhawo anlána'. Egwanchek anlának negko'o negmakókxa enxoho anlána', háwe eyke ekyókxoho aqsok ekyennaqtéssesso melya'ásseyam énxet'ák. 24 Nágkólchetam chá'a kélagkok kélagkók aqsok yaqwayam nak kapasmok, kólchetagkas chá'a aqsok yaqwayam kapasmok ma'a kélnámakkok.
25 Kóltawák chá'a kéxegke ekyókxoho ápetek ekhéyak nak ma'a kélchexeykekxexa nak ápetek, meyke kélmaxneyeykha xama enxoho eñama ektamheykha kélwáxok. 26 Hakte Wesse' egegkok apagkok ekyókxoho keso náxop, tén han ma'a ekhéyak nak awáxok.
27 Apkeláneyáha agkok kóltáswók kélto apxagkok énxet metne nak mey'ásseyam, kólmáwhok nahan kólmahagkok kéxegke, kóltawák chá'a ekyókxoho apmésakxa enxoho, meyke kélmaxneyeykha eñama ektamheykha kélwáxok enxoho. 28 Aptemék agkok elának xama énxet se'e: “Kéleykmássesso kélmésso s'e ápetek nak”, nágkóltaw, eñama kélyaheykekxoho m'a aptáha nak apkeltennasso, tén han eñama ektemessáseykha apwáxok. 29 Ekxénak ko'o m'a ektémakxa nak ektamheykha apwáxok pók énxet, háwe m'a ektamheykha nak kélwáxok kéxegke.
Mowanchek ko'o wohok hélmássesagkok ma'a sekmowána nak alának sekmakókxa alának eñama ektamheykha apwáxok ma'a pók énxet. 30 Ekméssek agkok ko'o ekxeyenma ewáxok Dios eñama m'a sekto nak, mowanchek ko'o wának kaxénaxchek ekmaso m'a aqsok sekmésso nak ko'o ekxeyenma ewáxok ma'a Dios. 31 Kéltókagkek agkok kélto, essenhan kélyenágko enxoho chá'a m'a kélyenéyak nak, essenhan kéllana enxoho chá'a mók aqsok enxoho, kóllána chá'a ekyókxoho yaqwayam kólteméssesek apcheymákpoho m'a Dios. 32 Nágkóllanés ekmaso xama énxet enxoho; tén han ma'a judíos nak, tén han ma'a metnaha nak judíos, tén han ma'a Dios énxet'ák apagkok nak. 33 Kólteme sektémakxa nak ko'o sélenxáneykmo chá'a alpeykessásekxak apkelwáxok apyókxoho énxet'ák, meyke sektegyeykha ahagkok ahagko' aqsok yaqwayam hepasmok, wánxa yaqwayam kapasmok ma'a apyókxoho énxet, yaqwayam enxoho elwagkasakpok teyp.
Amonestaciones contra la idolatría
1 Porque no quiero, hermanos, que ignoréis que nuestros padres todos estuvieron bajo la nube, y todos pasaron el mar; 2 y todos en Moisés fueron bautizados en la nube y en el mar, 3 y todos comieron el mismo alimento espiritual, 4 y todos bebieron la misma bebida espiritual; porque bebían de la roca espiritual que los seguía, y la roca era Cristo. 5 Pero de los más de ellos no se agradó Dios; por lo cual quedaron postrados en el desierto.
6 Mas estas cosas sucedieron como ejemplos para nosotros, para que no codiciemos cosas malas, como ellos codiciaron. 7 Ni seáis idólatras, como algunos de ellos, según está escrito: Se sentó el pueblo a comer y a beber, y se levantó a jugar. 8 Ni forniquemos, como algunos de ellos fornicaron, y cayeron en un día veintitrés mil. 9 Ni tentemos al Señor, como también algunos de ellos le tentaron, y perecieron por las serpientes. 10 Ni murmuréis, como algunos de ellos murmuraron, y perecieron por el destructor. 11 Y estas cosas les acontecieron como ejemplo, y están escritas para amonestarnos a nosotros, a quienes han alcanzado los fines de los siglos. 12 Así que, el que piensa estar firme, mire que no caiga. 13 No os ha sobrevenido ninguna tentación que no sea humana; pero fiel es Dios, que no os dejará ser tentados más de lo que podéis resistir, sino que dará también juntamente con la tentación la salida, para que podáis soportar.
14 Por tanto, amados míos, huid de la idolatría. 15 Como a sensatos os hablo; juzgad vosotros lo que digo. 16 La copa de bendición que bendecimos, ¿no es la comunión de la sangre de Cristo? El pan que partimos, ¿no es la comunión del cuerpo de Cristo? 17 Siendo uno solo el pan, nosotros, con ser muchos, somos un cuerpo; pues todos participamos de aquel mismo pan. 18 Mirad a Israel según la carne; los que comen de los sacrificios, ¿no son partícipes del altar? 19 ¿Qué digo, pues? ¿Que el ídolo es algo, o que sea algo lo que se sacrifica a los ídolos? 20 Antes digo que lo que los gentiles sacrifican, a los demonios lo sacrifican, y no a Dios; y no quiero que vosotros os hagáis partícipes con los demonios. 21 No podéis beber la copa del Señor, y la copa de los demonios; no podéis participar de la mesa del Señor, y de la mesa de los demonios. 22 ¿O provocaremos a celos al Señor? ¿Somos más fuertes que él?
Haced todo para la gloria de Dios
23 Todo me es lícito, pero no todo conviene; todo me es lícito, pero no todo edifica. 24 Ninguno busque su propio bien, sino el del otro. 25 De todo lo que se vende en la carnicería, comed, sin preguntar nada por motivos de conciencia; 26 porque del Señor es la tierra y su plenitud. 27 Si algún incrédulo os invita, y queréis ir, de todo lo que se os ponga delante comed, sin preguntar nada por motivos de conciencia. 28 Mas si alguien os dijere: Esto fue sacrificado a los ídolos; no lo comáis, por causa de aquel que lo declaró, y por motivos de conciencia; porque del Señor es la tierra y su plenitud. 29 La conciencia, digo, no la tuya, sino la del otro. Pues ¿por qué se ha de juzgar mi libertad por la conciencia de otro? 30 Y si yo con agradecimiento participo, ¿por qué he de ser censurado por aquello de que doy gracias?
31 Si, pues, coméis o bebéis, o hacéis otra cosa, hacedlo todo para la gloria de Dios. 32 No seáis tropiezo ni a judíos, ni a gentiles, ni a la iglesia de Dios; 33 como también yo en todas las cosas agrado a todos, no procurando mi propio beneficio, sino el de muchos, para que sean salvos.