Apquililmalhnancama israelitas
1 Vocmec nic nat acnim veinticuatro piltin nac jay. Apcaneclhec nic nat yoyam elilmalhnam mepqui aptoycaoc. Apquilantalhnec nic nat apquilantalhnama actemaclha acmayovsa apquilvalhoc, apquilpalesa lhopactic apyitsicsaoc. 2 Am nic nat elpalhcac metnaja israelitas. Apcaneclhec nic nat netin yoyam ellhenic apquiltemaclha apancaoc apquilsilhnanomap apanco najan apquiltemaclha apancaoc apquilyeyjamcaa nano. 3 Apquiljalhnoc nic nat singanamaclha Dios alyipsatomalhca vaycajac acvaycmo tres horas. Yiplovcoc nic nat apquillhanma apquilsilhnanomap apanco acvaycmo tres horas naysicsa apquililmalhnancama. 4 Apnam maa levitas: Josué, Binuy, Cadmiel, Sebanías, Buni, Serebías, Bani najan Quenani. Apnam nic nat netin nintajanem, apquilyimnatesa apquilpayvam elpamejitsic Dios Visqui ingac. 5 Apnam maa levitas: Josué, Cadmiel Binuy, Hasbnías, Serebías, Hodías, Sebanías najan Petaías, apquiltomja apquilanya: ¡Ingyaniclha netin quellhip! ¡Eltime sat apquilayo Dios Visqui ingac! ¡Mayayo nac Dios, ontimjic altamila nimpayvam najan ningilayo apvisay apanco apna netin! — nic nat apquiltomjac.
6 Aptomjac alhta apquilmalhnancama Esdras: Lhip nac Dios Visqui ingac, mepqui poc. Lhip nic nat apquillanay netin najan asoc acnaycaoc netin najan apyová. Lhip nic nat apquillanay as nalhpop najan aclhamoclhojo asoc acnaycaoc. Najan maa yingmin acvanyam najan asoc aleyvam congne yingmin. Lhip aptomja apyimnatescama apnenyaoc enlhitaoc najan acyovoclhojo asoc aleyvam. Apquiltimec apquilayo lhip apyovoclhojo apyová netin maa.
7 Dios Visqui ingac, lhip nic nat apquilyacyescama Abram, apyinyovquiscama nic nat tingma Ur yoclhilhma Caldea. Aptimescasquic nic nat etnejic apvisay Abraham. , 8 Apvitac nic nat lhip aptemaclha meyasquiyam, apquillanay nic nat lhip pacto ningmiyovmalhca: Ellhovamcoc sat aptovana niptamin lhama yoclhilhma alhnancoc, acvisay siclho apquileyvomaclha cananeos, hititas, amorreos, ferezeos, jebuseos, najan gergeseos. Mepqui apyeycajascaoc nic nat lhip aplhanma, acno lhip aptemaclha appeyvomo. 9 Apvitac nic nat lhip apquillingaycamco acyimtalhnama ningilyeyjamcaa yoclhilhma Egipto. Apjalhnoc nic nat lhip apquilmalhnancama payjoc Yingmin Acyilhvasem (Mar Rojo). , 10 Apquilvitac nic nat apvisqui faraón najan apquilasinancama najan apyovoclhojo co Egipto lhip apmopvan najan aptamjaycam simpilapquiscama. Lhip nic nat apyanmongsayclha apquiltemaclha apancaoc nipyesicsa israelitas. Mayayo nac lhip najan apyimtalhnamo as ningvamlha nac jay. 11 Apquilhpancasquic nic nat lhip yingmin acvanyam, elmilanic israelitas mepqui lha yingmin. Apquilvayvamquic nic nat cotnaja ingmoc yingmin congno, malha mataymong acvayveycaoc. 12 Lhip nic nat aplhinquiscama israelitas actemaclha monquinatquiscama yipjopay ayimja acnim anco, najan monquinatquiscama talha alhtaa, yoyam elvitac amay apquilyiplayclha.
13 Apvayventac nic nat lhip ayitsicsic inquilhe acvinatem Sinai. Appamejitquiscama nic nat lhip ayinyema netin, moclhama singanamaclha najan singascamaclha alpeyvomo najan altamila. 14 Apcanama nic nat lhip eltamilsic acnim ninnayclha. Aplhocac nic nat Moisés singanamaclha najan singascamaclha acpeyvomo. 15 Apcamquic nic nat lhip aptoycaoc ayinyema netin, apmascosa mayic ataoc, najan maa yingmin apyinaycaoc, apmascosa acnim alnapma. Apcanayquic nat ellhovamcoc yoclhilhma aplhanma lhip siclho mepqui apyeycajascaoc. , ,
16 Am nic nat elyiplovcasac ningilyeyjamcaa singanamaclha, ayinyema ayajamalhco apquilvalhoc najan acnatjemo apquilvalhoc. 17 Am nic nat colyacmoc elilyejiclhojo, am nic nat colhenam apquilvalhoc lhip aptamjaycam simpilapquiscama. Cayjec nic nat apquilvalhoc, apquilyacyesa apvisqui apancaoc aptimesquiscama acyimtalhnama, yoyam colhic actajesa enlhitaoc mocjam yoclhilhma Egipto. Am nic nat eyinyavac lhip as ningilyeyjamcaa, ayinyema lhip aptomja Dios apcasicjayquiclha mocjam, aptomja apcamliyam, aptomja apcasicjayo mataa. , 18 Apvitac nic nat lhip ningilyeyjamcaa apquillanay vayqui quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios, yoyam eltimjic apquilayo, ayinyema apyinyovquiscama yoclhilhma Egipto, apquiltemaclha apquilvennéycam lhip. 19 Am nic nat eyinyavac lhip naysicsa apquileyvam yoclhilhma actamopeycaoc, ayinyema lhip apcasicjayo. Yipjopay ayimja actomja monquinatquiscama naysicsa apquillhingam alhtaa, elvita amay. 20 Lhip nic nat apmescama espíritu apanco, yoyam colyasingvomoc apquilvalhoc enlhitaoc. Lhip nic nat ayinyema aptoycaoc maná najan apyinaycaoc yingmin. 21 Acvaycmo cuarenta años apquillhoy aptoycaoc ayinyema lhip, mepqui ilhnic nat aymomalhca asoc. Am nic nat etniclhac apjápaoc apava, am nic nat eltacmoc amaoc apmancaoc.
22 Lhip nic nat aptimesquiscama apquilyimnatem, elmacpoc apquilviscaa cotnaja ingmoc najan apnaymacoc. Apquilmilasquic nic nat yoclhilhma yoyam elhnam payjoc Hesbón, yoclhilhma apanco apvisqui Sehón najan yoclhilhma Basán actomja apanco apvisqui Og. 23 Aplhamaseclhec nic nat lhip ningilyeyjamcaa apquitquic, mongmovan ongilyipsitic, acno apyová netin. Apquillhocac nic nat yoclhilhma, aplhanma nic nat lhip mepqui apyeycajascaoc, yoyam ellhovamcoc ningilyeyjamcaa. , 24 Apquilsovjoc nic nat apquilmam yoclhilhma Canaán, eltimjic apancaoc. Apquilmacpec nic nat actomja apquilaoclha, najan enlhitaoc najan apvisqui apancaoc. Apquiltimec nic nat apquiltamjoclha eltimjic. 25 Apquilmec nic nat tingma apquilvanyam apquilyimnatem najan amyipayc altamila, najan tingma apquiltamila acnaycaoc altamila asoc. Najan yamilquit, najan uva avjac, najan yamit olivo avjac najan yamit acma acyilhna cotlaycaoc. Inquilastinquic nic nat aptoycaoc, apquiltomjayclho apnamilay. Apquilyispaquic nic nat apquilvita cotlaycaoc asoc altamila alinyema lhip.
26 Am nic nat elilyajaclhoc lhip appayvam, apquiltomja apquilinmelhaycam, apquilvennam nic nat singanamaclha ayinyema lhip. Apquilnapquic nic nat profetas apquillingascama lhip appayvam, yoyam elyanmongsic moc apquilvalhoc. Apquilvennam nic nat lhip, ayinyema apquiltemaclha apancaoc apquilsilhnanomap apanco. 27 Apquilmacpec nic nat ningilyeyjamcaa nipyesicsa cotnaja ingmoc ayinyema lhip, yoyam ellingamcojoc acyimtalhnama. Naysicsa aclingaycamco apquilvalhoc apquililmalhna, yoyam epasmoc mataa lhip. Apjalhnoc nic nat lhip apna netin, aptomja apcamliyam. Apquilapajascasquic nic nat lhip apquilvomquiscama tap, apmascosa lhip apquiltemaclha apquilmomap.
28 Acyavataclhojo ilhnic nat actamilaycam apquilvalhoc ningilyeyjamcaa. Apquilyiplovcasquic nic nat mocjam apquiltemaclha apancaoc. Apquilmacpec nic nat mocjam nipyesicsa cotnaja ingmoc. Apquililmalhnaquic nic nat mocjam, yoyam epasmoc mocjam lhip. Apjalhnoc nic nat lhip, apquilvomsacpec nic nat tap, ayinyema lhip. 29 Apquiltamjoc nic nat lhip elyiplovcasojoc mocjam singanamaclha lhip appayvam. Am nic nat elyiplovcasac mataa, apnatovasa singascamaclha ayinyema lhip. Acyimnatem ingnenyic ayinyema ningyiplovquiscama singanamaclha. Apquilinmelham nic nat, acnatjemo nic nat apquilvalhoc ningilyeyjamcaa. 30 Ajolhec nic nat apquiljalhanma lhip aclhamoclhojo años, apyascasingvocmo apquilvalhoc ayinyema lhip espíritu apanco najan ayinyema profetas apquilpayvam. Am nic nat colcac apquilvalhoc ningilyeyjamcaa. Apquilapajascasquic nic nat lhip, yoyam elmacpoc nipyesicsa enlhitaoc actomja apquilaoclha. 31 Naso, am nic nat eticyavac apyovoclhojo ayinyema lhip apmasma, mepqui ilhnic nat apyamasma apyovoclhojo. Lhip nac Dios aptomja singasicjayo najan singamliyam.
32 Lhip Dios Visqui ingac, aptomja apyimtalhnamo, apmopvan, najan apmopvan jingiltovacsic. Am eyeycajasac mataa lhip aplhanma pacto ningmiyovmalhca najan aptemaclha singasicjayo. Noncolvonquim nasa apquillingaycamco acyimtalhnama ningilyeyjamcaa najan apquilviscaa ingnaymacoc, najan mayayo, najan sacerdotes, najan profetas, najan apyovoclhojo ingnaymacoc, ayenmo ilhnic nat apquiltimem apquilviscaa co Asiria acvaycmo as ningvamlha nac jay. 33 Naso, appeyvomo apanco nac lhip najan mepqui apsilhnanomap apanco naysicsa ninlingaycamco acyimtalhnama. Nincoo eyca ningilsilhnanomalhca inganco naysicsa nintemaclha inganco acmasom. 34 Am nic nat elyiplovcasac singanamaclha najan singascamaclha apquilviscaa ningyesicsa, najan sacerdotes, najan mayayo, najan ningilyeyjamcaa apyovoclhojo. 35 Aptimescasquic nic nat lhip eltimjic apquilviscaa. Apcamquic nic nat lhip cotlaycaoc asoc altamila. Apquillhocac nic nat yoclhilhma actamila anco. Am nic nat eltomjac apquilayo lhip, am nic nat elvatsamcoc mataa apquiltemaclha apancaoc acmasom.
36 Jingilanojo quilhvo nac jay, ningiltomja ningilmomalhca as yoclhilhma, apquillhoy siclhoc nic nat ningilyeyjamcaa, yoyam elvita cotlaycaoc acyilhna najan cotlaycaoc asoc altamila. 37 Apquilvitac mataa acyilhna apquilviscaa cotnaja ingmoc, ayinyema lhip apcanama jingilasquisic ingyimpejic. Eycaso ayinyema nintemaclha inganco ningilsilhnanomalhca inganco. Singilmam nincoo as apquilviscaa, apquilmam najan ninatoscama eltimjic apnatoscama. Avanjec nincoo acyajapmo ingilvalhoc — alhta actomjac coo sicpamejitquisa Dios.
Vaycajac actalhesomalhca pacto ningyiplovquiscama
38 Nimpenasquic alhta ninlhanma ningilsilhnanomalhca inganco napato Dios. Ningillhenquic alhta mepqui ningilyeycajascaoc, yoyam ongyiplovcasojoc sat mataa singanamaclha Dios. Yitnec vaycajac apnatalhescama firma apquilvisay apancaoc enlhit mayayo, najan levitas najan sacerdotes.
Esdras confiesa los pecados de Israel
1 El día veinticuatro del mismo mes se reunieron los hijos de Israel en ayuno, y con cilicio y tierra sobre sí. 2 Y ya se había apartado la descendencia de Israel de todos los extranjeros; y estando en pie, confesaron sus pecados, y las iniquidades de sus padres. 3 Y puestos de pie en su lugar, leyeron el libro de la ley de Jehová su Dios la cuarta parte del día, y la cuarta parte confesaron sus pecados y adoraron a Jehová su Dios.
4 Luego se levantaron sobre la grada de los levitas, Jesúa, Bani, Cadmiel, Sebanías, Buni, Serebías, Bani y Quenani, y clamaron en voz alta a Jehová su Dios. 5 Y dijeron los levitas Jesúa, Cadmiel, Bani, Hasabnías, Serebías, Hodías, Sebanías y Petaías: Levantaos, bendecid a Jehová vuestro Dios desde la eternidad hasta la eternidad; y bendígase el nombre tuyo, glorioso y alto sobre toda bendición y alabanza. 6 Tú solo eres Jehová; tú hiciste los cielos, y los cielos de los cielos, con todo su ejército, la tierra y todo lo que está en ella, los mares y todo lo que hay en ellos; y tú vivificas todas estas cosas, y los ejércitos de los cielos te adoran. 7 Tú eres, oh Jehová, el Dios que escogiste a Abram, y lo sacaste de Ur de los caldeos, y le pusiste el nombre Abraham; 8 y hallaste fiel su corazón delante de ti, e hiciste pacto con él para darle la tierra del cananeo, del heteo, del amorreo, del ferezeo, del jebuseo y del gergeseo, para darla a su descendencia; y cumpliste tu palabra, porque eres justo. 9 Y miraste la aflicción de nuestros padres en Egipto, y oíste el clamor de ellos en el Mar Rojo; 10 e hiciste señales y maravillas contra Faraón, contra todos sus siervos, y contra todo el pueblo de su tierra, porque sabías que habían procedido con soberbia contra ellos; y te hiciste nombre grande, como en este día.
11 Dividiste el mar delante de ellos, y pasaron por medio de él en seco; y a sus perseguidores echaste en las profundidades, como una piedra en profundas aguas. 12 Con columna de nube los guiaste de día, y con columna de fuego de noche, para alumbrarles el camino por donde habían de ir. 13 Y sobre el monte de Sinaí descendiste, y hablaste con ellos desde el cielo, y les diste juicios rectos, leyes verdaderas, y estatutos y mandamientos buenos, 14 y les ordenaste el día de reposo santo para ti, y por mano de Moisés tu siervo les prescribiste mandamientos, estatutos y la ley. 15 Les diste pan del cielo en su hambre, y en su sed les sacaste aguas de la peña; y les dijiste que entrasen a poseer la tierra, por la cual alzaste tu mano y juraste que se la darías. 16 Mas ellos y nuestros padres fueron soberbios, y endurecieron su cerviz, y no escucharon tus mandamientos. 17 No quisieron oír, ni se acordaron de tus maravillas que habías hecho con ellos; antes endurecieron su cerviz, y en su rebelión pensaron poner caudillo para volverse a su servidumbre. Pero tú eres Dios que perdonas, clemente y piadoso, tardo para la ira, y grande en misericordia, porque no los abandonaste. 18 Además, cuando hicieron para sí becerro de fundición y dijeron: Este es tu Dios que te hizo subir de Egipto; y cometieron grandes abominaciones, 19 tú, con todo, por tus muchas misericordias no los abandonaste en el desierto. La columna de nube no se apartó de ellos de día, para guiarlos por el camino, ni de noche la columna de fuego, para alumbrarles el camino por el cual habían de ir. 20 Y enviaste tu buen Espíritu para enseñarles, y no retiraste tu maná de su boca, y agua les diste para su sed. 21 Los sustentaste cuarenta años en el desierto; de ninguna cosa tuvieron necesidad; sus vestidos no se envejecieron, ni se hincharon sus pies. 22 Y les diste reinos y pueblos, y los repartiste por distritos; y poseyeron la tierra de Sehón, la tierra del rey de Hesbón, y la tierra de Og rey de Basán. 23 Multiplicaste sus hijos como las estrellas del cielo, y los llevaste a la tierra de la cual habías dicho a sus padres que habían de entrar a poseerla. 24 Y los hijos vinieron y poseyeron la tierra, y humillaste delante de ellos a los moradores del país, a los cananeos, los cuales entregaste en su mano, y a sus reyes, y a los pueblos de la tierra, para que hiciesen de ellos como quisieran. 25 Y tomaron ciudades fortificadas y tierra fértil, y heredaron casas llenas de todo bien, cisternas hechas, viñas y olivares, y muchos árboles frutales; comieron, se saciaron, y se deleitaron en tu gran bondad. 26 Pero te provocaron a ira, y se rebelaron contra ti, y echaron tu ley tras sus espaldas, y mataron a tus profetas que protestaban contra ellos para convertirlos a ti, e hicieron grandes abominaciones.
27 Entonces los entregaste en mano de sus enemigos, los cuales los afligieron. Pero en el tiempo de su tribulación clamaron a ti, y tú desde los cielos los oíste; y según tu gran misericordia les enviaste libertadores para que los salvasen de mano de sus enemigos. 28 Pero una vez que tenían paz, volvían a hacer lo malo delante de ti, por lo cual los abandonaste en mano de sus enemigos que los dominaron; pero volvían y clamaban otra vez a ti, y tú desde los cielos los oías y según tus misericordias muchas veces los libraste. 29 Les amonestaste a que se volviesen a tu ley; mas ellos se llenaron de soberbia, y no oyeron tus mandamientos, sino que pecaron contra tus juicios, los cuales si el hombre hiciere, en ellos vivirá; se rebelaron, endurecieron su cerviz, y no escucharon. 30 Les soportaste por muchos años, y les testificaste con tu Espíritu por medio de tus profetas, pero no escucharon; por lo cual los entregaste en mano de los pueblos de la tierra. 31 Mas por tus muchas misericordias no los consumiste, ni los desamparaste; porque eres Dios clemente y misericordioso. 32 Ahora pues, Dios nuestro, Dios grande, fuerte, temible, que guardas el pacto y la misericordia, no sea tenido en poco delante de ti todo el sufrimiento que ha alcanzado a nuestros reyes, a nuestros príncipes, a nuestros sacerdotes, a nuestros profetas, a nuestros padres y a todo tu pueblo, desde los días de los reyes de Asiria hasta este día. 33 Pero tú eres justo en todo lo que ha venido sobre nosotros; porque rectamente has hecho, mas nosotros hemos hecho lo malo. 34 Nuestros reyes, nuestros príncipes, nuestros sacerdotes y nuestros padres no pusieron por obra tu ley, ni atendieron a tus mandamientos y a tus testimonios con que les amonestabas. 35 Y ellos en su reino y en tu mucho bien que les diste, y en la tierra espaciosa y fértil que entregaste delante de ellos, no te sirvieron, ni se convirtieron de sus malas obras. 36 He aquí que hoy somos siervos; henos aquí, siervos en la tierra que diste a nuestros padres para que comiesen su fruto y su bien. 37 Y se multiplica su fruto para los reyes que has puesto sobre nosotros por nuestros pecados, quienes se enseñorean sobre nuestros cuerpos, y sobre nuestros ganados, conforme a su voluntad, y estamos en grande angustia.
Pacto del pueblo, de guardar la ley
38 A causa, pues, de todo esto, nosotros hacemos fiel promesa, y la escribimos, firmada por nuestros príncipes, por nuestros levitas y por nuestros sacerdotes.