Apyitquiscama Jesús mayinayclha actic
(Mr 4.1-9Lc 8.4-8)1 Eyca as acnim aptepa alhta Jesús tingma. Apnacmec alhta niyava acyayengviyam. 2 Apquicjingvoctac alhta aplhamoclhojo enlhit apnaclha Jesús. Yejemoc alhta aptalhningvoclho barco, yoyam elhic. Apcanvocmec alhta enlhitaoc nicja yingmin (netin inquilhe). 3 Apquillhicmosquic alhta Jesús aclhamoclhojo asoc actemaclha apyitquiscama:
—Quip elaylhojo. Aplhinquic nic nat apcanma, yoyam epalesam actic. 4 Appalesamquic nic nat actic. Inpalvocmec nic nat nicja actic avalhoc amay. Natamin alhta acpalvaa nata. Intovcamquic nic nat actic. 5 Inpalvocmec nic nat nicja actic tacjalhit mataymong. Acyapaleycaoc nic nat lhopactic netin mataymong. Yejemoc nic nat actepa ayinyema acyapaleycaoc lhopactic. 6 Invaac nic nat netin acnim ayaja majat. Am nic nat inquipmenaoc ma. Yejemoc nic nat acyamamco. 7 Inpalvocmec nic nat nicja actic coning yammeyac. Inquictinquic nic nat yammeyac. Inquimpanatesquic nic nat. 8 Inpalvocmec nic nat nicja actic actamilaclha lhopactic. Inquictinquic nic nat. Inlhamaclhec nic nat acyilhna. Lhama actic nic nat invocmec cien actic. Moc actic invocmec sesenta actic. Moc actic invocmec treinta actic. 9 Ingjaycaoc innac nincoo, pac ongilaylhojo —alhta aptomjac.
Aptemaclha Jesús apquiltimnascama apyitquiscama
(Mr 4.10-12Lc 8.9-10)10 Yejemoc alhta apquilyoctamo apquiltamsoycaoc apnaclha Jesús. Apquiltomjac alhta apquiltamsoycaoc apquilanya Jesús:
—¿Soctomja apquiltimnamcaa nac lhip actemaclha apyitquiscama? —alhta apquiltomjac.
11 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Apvancaac quellhip elyasingvomoc asoc acyilhomalhca acyitsomalhca Visqui netin apquilnancascama. Colapvancaac elyasingvomoc poc enlhitaoc. 12 Yitnec sat ancoc asoc, ongillhoveclhac sat mocjam. Colhamiclhac sat asoc inganco. Yitnec sat ancoc lhama asoc, colhic sat sintapilhquiscaso asoc ingac. 13 Eycaso ayinyema siltimnascama enlhitaoc actemaclha sicyitquiscama. Apquilano inyicje, am eyca elvitac. Apquiljalhno inyicje, am eyca ellingac. Am alyasamcoc amyaa. 14 Invocmec nelha Dios appayvam aplhanma ilhnic nat Isaías, profeta Dios aplingascama:
Apaycaoc inyicje innac quellhip, melyasingvomeje eyca.
Apataoc inyicje innac quellhip, melyicpilcangvomeje eyca.
15 Alyimtalhnama apquilvalhoc as enlhitaoc.
Invoncacmec apaycaoc as enlhitaoc.
Innatincasquic apataoc as enlhitaoc.
Melvityejec sat acna apataoc.
Mellingejec sat acna apaycaoc.
Colyasingvomejec sat apquilvalhoc.
Melyanmongsejec sat apquilvalhoc, yoyam moltamilquiscomoc
—nic nat intomjac appayvam.
16 ‘Apquilinyejemoc anco quellhip. Apataoc innac quellhip, yoyam elvita. Apaycaoc innac quellhip, yoyam ellinga. 17 Actomjac coo silanya quellhip: Apquilvitac quellhip as asoc. Aplhamoc nic nat profetas Dios apquillingascama najan enlhit apquilpeyvomo apquililtamjoc nic nat elvita. Am nic nat elvitayac. Apquililtamjoc nic nat ellinga. Am nic nat ellingayac —alhta aptomjac Jesús.
Appeyvescasquiclha Jesús actemaclha apyitquiscama
(Mr 4.13-20Lc 8.11-15)18 ‘Aptomjac alhta mocjam Jesús: Quip elaylhojo quellhip sicyitquiscama enlhit apquinayclha actic. 19 Am sat ancoc elyasamcoc enlhit apquillingay amyaa Dios apquilnancascama. Acyitsomalhco actic mayinayclha avalhoc amay. Yejemoc acvaa somquic quilyicjamo. Inliquic amyaa almam apquilvalhoc enlhitaoc. 20 Poc enlhit acyitsomalhco actic mayinayclha tacjalhit mataymong. Apquillinga inyicje amyaa. Apquilsovasoc siclho almam apquilvalhoc. 21 Inquilvanamongvocme eyca, malha mepqui inquipmenaoc apquilvalhoc. Apquillingamcoc sat ancoc mactovascama najan malminlhinaycam ayinyema tasic amyaa, eyca pa elvatsamcoc actemaclha apquilinlhanyam. 22 Poc enlhit eyca acyitsomalhco actic mayinayclha coning yammeyac. Apquillinga inyicje amyaa. Moc asoc eyca inquilvanatescacmoc amyaa: Asoc allhanma apquilvalhoc lhalhma anco najan acsilhnanoncama solyayem. Coylhejec acyilhna apquilvalhoc enlhit. 23 Poc enlhit eyca acyitsomalhco actic mayinayclha actamilaclha lhopactic. Apquillingac anco amyaa. Yejemoc apquilmam apquilvalhoc. Inlhamaclhec apyilhna enlhit. Lhama actic invocmec cien actic. Moc actic invocmec sesenta actic. Moc actic invocmec treinta actic —alhta aptomjac Jesús.
Apyitquiscama Jesús apquimjaclha motajap acpalhalhama yammilovqui
24 Apquiltimnasamcaa alhta Jesús moc apyitquiscama.
—Visqui netin apquilnancascama acyitsomalhco aptemaclha ilhnic nat enlhit. Apquinaclhec nic nat actic actamila apquilcacjam. 25 Lhama ilhnic nat acnatenalhco tingma. Apvaac nic nat eyca lhama cotnaja ingmoc. Appalescaac nic nat actic almasomcaa nipyesicsa motajap mayinayclha. Yejemoc nic nat aptajavo mocjam. 26 Apquictinquic nic nat motajap. Invitalhquic nic nat apyilhna. Invitalhquic nic nat najan yammilovqui. 27 Yejemoc nic nat apquilvactamo apquilancam apquiltimnascactamo apvisqui apancaoc: “Visqui, ¿intasi ya alhta actic apquinayclha alhta lhip? ¿Jalhco ayinyemaclha yammilovqui actepa nac?” —alhta apquiltomjac. 28 Apcatingmavoc nic nat apvisqui: “Cotnaja ingmoc nac apquinayclha” —nic nat aptomjac. Apquiltomjac nic nat apquilancam: “¿Apquiltamjo ya lhquip ongapitvoclha?” —nic nat apquiltomjac. 29 Apcatingmavoc nic nat apvisqui: “Paj, noelapit nasa. Apquilaptec sat ancoc yammilovqui eyiplovjoc sat motajap.” 30 Cotnamoc sat siclho lhama acvocmo acnaclhomalhquilha acyilhna. Invocmec sat ancoc acnaclhomalhquilha acyilhna, olanic sat enlhit apquiltomja apquiltamjaycam: “Elyatemen siclho yammilovqui. Elnatejit sat nalhtaa, ongvatniclhac sat maa. Ellhatavoclha sat motajap apactic congne tingma ajac” —nic nat aptomjac.
Apyitquiscama Jesús mosiyov actic
(Mr 4.30-32Lc 13.18-19)31 Apquiltimnasam alhta mocjam moc apyitquiscama Jesús:
—Visqui netin apquilnancascama acyitsomalhco mosiyov actic. Apquinaclhec nic nat actic apquilcacjam, malha mostaza actic. 32 Quitsic anco mosiyov actic, am colhno moc actic lhalhma anco. Inquinalhquic sat ancoc actic, coctong sat. Yejemoc actomja acyiviy, malha yamit. Inpayjingvocmec actingaoc. Avanquic colyinavac nata netin actingaoc —alhta aptomjac.
Apyitquiscama Jesús quilpasmongam apquimpascaoc
(Lc 13.20-21)33 Apquiltimnasam alhta mocjam moc apyitquiscama Jesús:
—Visqui netin apquilnancascama acyitsomalhco quilpasmongam apquimpascaoc. Inpalhacasquic sat ancoc quilvana nipyesicsa motajap, natqui acyacvom inlhojo. Yejemoc apquimpamco apyovoclhojo motajap macyelaquiscama —alhta aptomjac.
Aptemaclha Jesús apquiltimnascama apyitquiscama
(Mr 4.33-34)34 Apquiltimnasamcaa alhta amyaa Jesús actemaclha aclhamoclhojo apquilyitquiscama. Am alhta eltimnasac amyaa mepqui apyitquiscama. 35 Invocmec nelha Dios appayvam aplhanma ilhnic nat profeta Dios aplingascama:
Oltimnasam sat amyaa actemaclha sicyitquiscama.
Oltimnasam sat asoc acyilhomalhca ayenmo siclhoc anco apquillaneya Dios as nalhpop
—nic nat intomjac aplhanma.
Appeyvescasquiclha Jesús apyitquiscama yammilovqui
36 Natamin apquiltimnaycam Jesús apquiltajaclho alhta enlhitaoc. Aptalhningvoclhec alhta Jesús congne tingma. Yejemoc alhta apquilyoctamo apquiltamsoycaoc. Apquiltomjac alhta apquilanya Jesús:
—Jingillhicmos nincoo apyitquiscama yammilovqui ayimja apquilcacjam —alhta apquiltomjac.
37 Aptomjac alhta Jesús apquillhicmosa apquiltamsoycaoc:
—Enlhit aptomja apquinayclha altamila actic sicvisay Sictiyam Sictomja Enlhit. 38 Apquilcacjam acvisay lhalhma anco as nalhpop. Dios apquitquic eyca apquilyitsomacpo actic altamila. Somquic quilyicjamo ayitquic apquilyitsomacpo yammilovqui. 39 Yavey somquic quilyicjamo nac cotnaja ingmoc actomja ayanma yammilovqui. Acnaclhomalhquilha acyilhna acvisay actamongvomlha nelha acnim as nalhpop. Angeles Dios apquilasinancama apquiltomja apnaclheycaoc. 40 Malha inyicje apquilyatemenma yammilovqui, yoyam colvatnalhca talha, sat cotnejic maa actamongvomlha nelha acnim. 41 Elapajacsic sat ángeles apquilasinancama apvisay Aptiyam Aptomja Enlhit. Elansiclhojoc sat aplhamoclhojo enlhit apquilsilhnanoncama najan enlhit melyascalhma (apquilmapsomcaa). 42 Etlhacpoc sat congne malhic talha. Elyipcalham sat maa najan cotovamcoc sat apmaoc. 43 Elapongmatic sat apquilvamlha enlhit apquilpeyvomo Ingyapam apquilnancascama, malha acnim sat eltimjic as enlhitaoc. Ingjaycaoc innac nincoo, pac ongilaylhojo —alhta aptomjac.
Apyitquiscama Jesús asoc acmamnave
44 ‘Aptomjac alhta mocjam Jesús actemaclha apyitquiscama:
—Visqui netin apquilnancascama acyitsomalhco asoc acmamnave acposomalhca amyip. Apvitangvocmec nic nat enlhit asoc acmamnave. Yejemoc nic nat apposeclho mocjam. Aptajaclhec nic nat mocjam. Inpayjeclhec nic nat apvalhoc. Apquilhaquic nic nat aclhamoclhojo apquilnatam. Apyanmoncasquic nic nat amyip —alhta aptomjac.
Apyitquiscama Jesús lamom acmamnave
45 ‘Visqui netin apquilnancascama acyitsomalhco almacenero aptingyey nic nat lamom altamila. 46 Apvitangvocmec nic nat lhama lamom acmamnave anco. Yejemoc nic nat apquilha aclhamoclhojo apquilnatam. Apyanmoncasquic nic nat lamom acmamnave —alhta aptomjac.
Apyitquiscama Jesús yamyamayin
47 ‘Visqui netin apquilnancascama acyitsomalhco yamyamayin malhayquinta yingmin acvanyam. Inquilantalhnec nic nat quilasma alpalhcomalhca. 48 Lhama ilhnic nat aclana yamyamayin. Apquilyinyovasentac nic nat tingyey quilasma netin inquilhe. Yejemoc nic nat apnamcaa. Apquilhatmec nic nat apquillhatam altamila quilasma. Apquilhaquic nic nat altajapma. 49 Sat cotnejic actamongvomlha nelha acnim as nalhpop. Elyacsic sat lhalhma anco ángeles Dios apquilasinancama. Elilhpansic sat enlhit apquilmapsomcaa apquilpalhcomap enlhit apquilpeyvomo. 50 Etlhaoc sat enlhit apquilmapsomcaa congne malhic talha. Elyipcalham sat maa najan cotovamcoc sat apmaoc —alhta aptomjac.
Asoc alhnancoc najan asoc nano
51 Aptomjac alhta Jesús apquilanya enlhitaoc:
—¿Apquilyasamco ya quellhip aclhamoclhojo amyaa siltimnaycam? —alhta aptomjac.
Apquilatingmavoc alhta:
—Eje, ningyasamcoc nincoo —alhta apquiltomjac.
52 Aptomjac alhta mocjam Jesús:
—Apyasingvocmec sat ancoc lhama escriba apyascamco apquiltemaclha amyaa Visqui netin apquilnancascama. Eyitsacpojoc sat ningmolhama inyap acma asoc apanco acmamnave. Apvanquic elcoc mataa asoc alhnancaoc najan asoc nano —alhta aptomjac.
Jesús apna tingma Nazaret
(Mr 6.1-6Lc 4.16-30)53 Lhama alhta apsovja Jesús apquiltimnaycam apyitquiscama. Aplhinquic alhta. 54 Apvoctac alhta actomjaclha apcaoclha apanco. Apquillhicmosquic alhta congne tingma apcaneyquiclhilha. Pilapcasquic alhta enlhitaoc. Apquiltomjac alhta apquilpametamcaa:
—¿Jalhco ayinyema apyascamco as enlhit? ¿Jalhco ayinyema apmopvan aptamjaycam sinpilapquiscama? 55 ¿Jave ya José carpintero apquitca? ¿Jave ya María ayitca? ¿Jave ya apquilyalhinga apquilvisay Jacobo najan José najan Simón najan Judas? 56 ¿Jave ya apquilyalhinga altomja quilvanaa altomja ningmolhama nincoo? ¿Jalhco ayinyema apyascamco as enlhit aclhamoclhojo asoc? —alhta intomjac amyaa aplhenacpo.
57 Apquilnatjavoc alhta enlhitaoc. Yejemoc alhta aptomja Jesús apquilanya:
—Inne inyicje ayasicjavo profeta Dios aplingascama. Apvinacpe eyca mataa actomjaclha tingma pac najan apcaoclha apanco —alhta aptomjac.
58 Am alhta elhamasac aptamjaycam sinpilapquiscama maa. Enlhit alhta ayinyemaclha apquilyasquiyam.
Parábola del sembrador
(Mr. 4.1-9Lc. 8.4-8)1 Aquel día salió Jesús de la casa y se sentó junto al mar. 2 Y se le juntó mucha gente; y entrando él en la barca, se sentó, y toda la gente estaba en la playa. 3 Y les habló muchas cosas por parábolas, diciendo: He aquí, el sembrador salió a sembrar. 4 Y mientras sembraba, parte de la semilla cayó junto al camino; y vinieron las aves y la comieron. 5 Parte cayó en pedregales, donde no había mucha tierra; y brotó pronto, porque no tenía profundidad de tierra; 6 pero salido el sol, se quemó; y porque no tenía raíz, se secó. 7 Y parte cayó entre espinos; y los espinos crecieron, y la ahogaron. 8 Pero parte cayó en buena tierra, y dio fruto, cuál a ciento, cuál a sesenta, y cuál a treinta por uno. 9 El que tiene oídos para oír, oiga.
Propósito de las parábolas
(Mr. 4.10-12Lc. 8.9-10)10 Entonces, acercándose los discípulos, le dijeron: ¿Por qué les hablas por parábolas? 11 Él respondiendo, les dijo: Porque a vosotros os es dado saber los misterios del reino de los cielos; mas a ellos no les es dado. 12 Porque a cualquiera que tiene, se le dará, y tendrá más; pero al que no tiene, aun lo que tiene le será quitado. 13 Por eso les hablo por parábolas: porque viendo no ven, y oyendo no oyen, ni entienden. 14 De manera que se cumple en ellos la profecía de Isaías, que dijo:
De oído oiréis, y no entenderéis;
Y viendo veréis, y no percibiréis.
15 Porque el corazón de este pueblo se ha engrosado,
Y con los oídos oyen pesadamente,
Y han cerrado sus ojos;
Para que no vean con los ojos,
Y oigan con los oídos,
Y con el corazón entiendan,
Y se conviertan,
Y yo los sane.
16 Pero bienaventurados vuestros ojos, porque ven; y vuestros oídos, porque oyen. 17 Porque de cierto os digo, que muchos profetas y justos desearon ver lo que veis, y no lo vieron; y oír lo que oís, y no lo oyeron.
Jesús explica la parábola del sembrador
(Mr. 4.13-20Lc. 8.11-15)18 Oíd, pues, vosotros la parábola del sembrador: 19 Cuando alguno oye la palabra del reino y no la entiende, viene el malo, y arrebata lo que fue sembrado en su corazón. Este es el que fue sembrado junto al camino. 20 Y el que fue sembrado en pedregales, este es el que oye la palabra, y al momento la recibe con gozo; 21 pero no tiene raíz en sí, sino que es de corta duración, pues al venir la aflicción o la persecución por causa de la palabra, luego tropieza. 22 El que fue sembrado entre espinos, este es el que oye la palabra, pero el afán de este siglo y el engaño de las riquezas ahogan la palabra, y se hace infructuosa. 23 Mas el que fue sembrado en buena tierra, este es el que oye y entiende la palabra, y da fruto; y produce a ciento, a sesenta, y a treinta por uno.
Parábola del trigo y la cizaña
24 Les refirió otra parábola, diciendo: El reino de los cielos es semejante a un hombre que sembró buena semilla en su campo; 25 pero mientras dormían los hombres, vino su enemigo y sembró cizaña entre el trigo, y se fue. 26 Y cuando salió la hierba y dio fruto, entonces apareció también la cizaña. 27 Vinieron entonces los siervos del padre de familia y le dijeron: Señor, ¿no sembraste buena semilla en tu campo? ¿De dónde, pues, tiene cizaña? 28 Él les dijo: Un enemigo ha hecho esto. Y los siervos le dijeron: ¿Quieres, pues, que vayamos y la arranquemos? 29 Él les dijo: No, no sea que al arrancar la cizaña, arranquéis también con ella el trigo. 30 Dejad crecer juntamente lo uno y lo otro hasta la siega; y al tiempo de la siega yo diré a los segadores: Recoged primero la cizaña, y atadla en manojos para quemarla; pero recoged el trigo en mi granero.
Parábola de la semilla de mostaza
(Mr. 4.30-32Lc. 13.18-19)31 Otra parábola les refirió, diciendo: El reino de los cielos es semejante al grano de mostaza, que un hombre tomó y sembró en su campo; 32 el cual a la verdad es la más pequeña de todas las semillas; pero cuando ha crecido, es la mayor de las hortalizas, y se hace árbol, de tal manera que vienen las aves del cielo y hacen nidos en sus ramas.
Parábola de la levadura
(Lc. 13.20-21)33 Otra parábola les dijo: El reino de los cielos es semejante a la levadura que tomó una mujer, y escondió en tres medidas de harina, hasta que todo fue leudado.
El uso que Jesús hace de las parábolas
(Mr. 4.33-34)34 Todo esto habló Jesús por parábolas a la gente, y sin parábolas no les hablaba; 35 para que se cumpliese lo dicho por el profeta, cuando dijo:
Abriré en parábolas mi boca;
Declararé cosas escondidas desde la fundación del mundo.
Jesús explica la parábola de la cizaña
36 Entonces, despedida la gente, entró Jesús en la casa; y acercándose a él sus discípulos, le dijeron: Explícanos la parábola de la cizaña del campo. 37 Respondiendo él, les dijo: El que siembra la buena semilla es el Hijo del Hombre. 38 El campo es el mundo; la buena semilla son los hijos del reino, y la cizaña son los hijos del malo. 39 El enemigo que la sembró es el diablo; la siega es el fin del siglo; y los segadores son los ángeles. 40 De manera que como se arranca la cizaña, y se quema en el fuego, así será en el fin de este siglo. 41 Enviará el Hijo del Hombre a sus ángeles, y recogerán de su reino a todos los que sirven de tropiezo, y a los que hacen iniquidad, 42 y los echarán en el horno de fuego; allí será el lloro y el crujir de dientes. 43 Entonces los justos resplandecerán como el sol en el reino de su Padre. El que tiene oídos para oír, oiga.
El tesoro escondido
44 Además, el reino de los cielos es semejante a un tesoro escondido en un campo, el cual un hombre halla, y lo esconde de nuevo; y gozoso por ello va y vende todo lo que tiene, y compra aquel campo.
La perla de gran precio
45 También el reino de los cielos es semejante a un mercader que busca buenas perlas, 46 que habiendo hallado una perla preciosa, fue y vendió todo lo que tenía, y la compró.
La red
47 Asimismo el reino de los cielos es semejante a una red, que echada en el mar, recoge de toda clase de peces; 48 y una vez llena, la sacan a la orilla; y sentados, recogen lo bueno en cestas, y lo malo echan fuera. 49 Así será al fin del siglo: saldrán los ángeles, y apartarán a los malos de entre los justos, 50 y los echarán en el horno de fuego; allí será el lloro y el crujir de dientes.
Tesoros nuevos y viejos
51 Jesús les dijo: ¿Habéis entendido todas estas cosas? Ellos respondieron: Sí, Señor. 52 Él les dijo: Por eso todo escriba docto en el reino de los cielos es semejante a un padre de familia, que saca de su tesoro cosas nuevas y cosas viejas.
Jesús en Nazaret
(Mr. 6.1-6Lc. 4.16-30)53 Aconteció que cuando terminó Jesús estas parábolas, se fue de allí. 54 Y venido a su tierra, les enseñaba en la sinagoga de ellos, de tal manera que se maravillaban, y decían: ¿De dónde tiene este esta sabiduría y estos milagros? 55 ¿No es este el hijo del carpintero? ¿No se llama su madre María, y sus hermanos, Jacobo, José, Simón y Judas? 56 ¿No están todas sus hermanas con nosotros? ¿De dónde, pues, tiene este todas estas cosas? 57 Y se escandalizaban de él. Pero Jesús les dijo: No hay profeta sin honra, sino en su propia tierra y en su casa. 58 Y no hizo allí muchos milagros, a causa de la incredulidad de ellos.