Actomjaclha nelha apquilvisay Israel
1 Invocmec nic nat doce años aptimem apvisqui Acaz co Judá. Apjalhnancoc nic nat apvisqui co Israel, apvisay Oseas, Ela apquitca. Aptimec nic nat nueve años apvisqui tingma Samaria. 2 Somcoc nic nat aptemaclha napato Dios. Asilhtec nic nat aptemaclha Oseas, apquilmapsomcaa apanco ilhnic nat apquilyeyjamcaa co Israel.
3 Apquilvaac nic nat cotnaja ingmoc co Asiria, apvisqui ilhnic nat Salmanasar apquilimpocjay yoclhilhma. Apcanyacpec nic nat apvisqui Oseas najan apyovoclhojo apnaymacoc co Israel eltimesam apcanamaclha apvisqui co Asiria. 4 Aplingac nic nat amyaa Salmanasar apquinmelhaycam apvisqui Oseas. Ayinyema ilhnic nat Oseas apcapajascama apquilyilhamacpo apnaclha apvisqui So yoclhilhma Egipto. Moc nic nat amyaa, apmasma Oseas solyayem macmescama mataa tributo apvisqui co Asiria. Apcanyacpec nic nat Oseas emacpoc, najan ingyalhimsacpoc carcel singilpilhtetomaclha. 5 Apquilimpocjac nic nat co Asiria acyovoclhojo yoclhilhma. Apquilvocjac nic nat tingma Samaria acvaycmo tres años. 6 Invocmec nic nat nueve años aptimem apvisqui Oseas, apcanama apvisqui co Asiria elmacpoc tingma Samaria najan apyovoclhojo co Israel. Apyinyovcasquic nic nat apquilaoclha, apnalaclho yoclhilhma Asiria, payjoc vatsam Gozán, yoclhilhma Habor, payjoc Halah. Innec nic nat acpalhaquisa napocja apquilmomap tingma apancaoc medos.
7 Eycaso ayinyema ilhnic nat apquilsilhnanomap enlhitaoc Israel apquilinmelhaycam Dios. Apyinyovcasquic nic nat Dios yoclhilhma Egipto apquiltimesaycam israelitas apnaclha apvisqui Faraón co Egipto. Yitnec nic nat apquilmalhnesquiscama quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios. 8 Apquilyiplovcasquic nic nat israelitas, apquilvita inlhojo apquiltemaclha apancaoc apquilviscaa lhalhma anco, najan apquilviscaa co Israel. Apquilyiplovcasquic nic nat Dios actomja apquilaoclha as enlhitaoc.
9 Apquilinmelham nic nat Dios co Israel apquiltemaclha apquilvenneycam. Apquillanac nic nat mataymong apquilmalhnancamaclha moclhama tingma apquilvanyam, najan tingma nitno najan tingma acma apjalhtam. 10 Apquilicjesquic nic nat mataymong, yoyam colhic ayaco quilaycmasquiscama Asera, payjoc netin inquilhe najan coning yamit alyivey. 11 Acno ilhnic nat apquiltemaclha apancaoc actomja apquilaoclha, Dios nic nat apquilyinyovquiscama. Apquilvajanamquic nic nat co Israel, apquilmescama asoc acyitsomalhca dios. Aplovquic nic nat Dios apvita apquiltemaclha apancaoc co Israel. 12 Apquiltimec nic nat apquilayo quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios. Apmasma ilhnic nat Dios, aptomja apquilanya: Colapvanquejec quellhip eltimjic apquilayo quilaycmasquiscama — nic nat aptomjac.
13 Apcapajasquic nic nat Dios profetas apquillingascama nipyesicsa co Israel najan nipyesicsa co Judá, aptomja apquilanya: Elpayquim sat quellhip apquilyiplovquiscama acmasom. Elyanmonquis moc apquilvalhoc quellhip. Elyiplovcasojo siyanamaclha coo, apquillingascama mataa profetas silapajascama, ellingacsic nipyesicsa apquilyeyjamcaa — nic nat aptomjac Dios. 14 Am nic nat elyiplovcasac, am nic nat elyanmoncasac apquilvalhoc, apquilno ilhnic nat apquilyeyjamcaa apquiltemaclha apquilyasquiyam. 15 Apquilvennam nic nat apcanamaclha ayinyema Dios, najan appayvam aplhanma mepqui apyeycajascaoc Dios napatavo apquilyeyjamcaa. Apquiltimec nic nat apquilayo quilaycmasquiscama ápaoc, apquiltimesomacpo apanco enlhitaoc apjápaoc. Apquilvajanamquic nic nat apquiltemaclha apancaoc apquilmapsomcaa enlhitaoc nipyava maa. Avanjec nic nat apmasma Dios elyiplovcasojo apquiltemaclha maa. 16 Am nic nat elyiplovcasac mataa apcanamaclha Dios. Apquillanac nic nat anit quilaycmasquiscama vayqui, allanomalhca bronce tava ápac. Apquiltimec nic nat mayayo Asera, apquiltimec nic nat apquilayo apyová netin najan apquilayo quilaycmasquiscama Baal. 17 Apquilhaquic nic nat natilh colmetic sicaa macmescama quilaycmasquiscama. Apquilyiplovcasquic nic apquiltemaclha apquilyojolhma najan apquiltemaclha acyitnama apquilvalhoc. Aplovquic nic nat Dios apvita apquiltemaclha apquilmapsomcaa.
18 Aplovquic nic nat Dios. Apyinyovcasquic nic nat apquileyvomaclha enlhitaoc Israel. Am nic nat eyinyovcasac apquileyvomaclha enlhitaoc Judá. 19 Am nic nat elyiplovcasac apcanamaclha Dios enlhitaoc Judá. Apquilvajanamquic nic nat apquiltemaclha apancaoc enlhitaoc Israel. 20 Apnatovasacpec nic nat apyovoclhojo Israel aptovana niptamin. Apquilmacpec nic nat nipyesicsa ticyovam yapmayc. Am nic nat elvitacpoc mocjam israelitas napato Dios. 21 Apquilhpancasquic nic nat Dios apquilmolhama Israel. Apvisqui apquilmolhama Judá ilhnic nat David. Apquilmolhama Israel apquiltimescasac nic nat apvisqui Jeroboam, Nabat apquitca. Eycaso apvisqui ayinyema ilhnic nat apquilsilhnanomap apanco, apquilyamasma Dios. 22 Apquilvajanamquic nic nat apquilmolhama Israel aptemaclha apanco apvisqui Jeroboam, am nic nat elvatsamcoc apquiltemaclha. 23 Apnatovasacpec nic nat apquilmolhama Israel, apquilhamacpo napato Dios. Acno ilhnic nat apquillhanma profetas Dios apquillingascama. Innec nic nat acnalaclho apquilmomap apyovoclhojo co Israel yoclhilhma Asiria. Apquilvitacpec nic nat maa acvaycmo as ningvamlha nac jay, actalhesomalhca as amyaa.
Samaria apquilmayclha cotnaja ingmoc
24 Apcapajasquic nic nat apvisqui co Asiria, apquilanyacpo enlhitaoc apnaycam tingma Babilonia, tingma Cuta, tingma Ava, tingma Hamat najan tingma Sefarvaim. Innec nic nat acnalaclho moclhama tingma yoclhilhma Samaria, apquilyamasma apquilmolhama Israel. Apquilmaclhec nic nat tingma apquilvanyam najan yoclhilhma Samaria lhalhma anco. 25 Am nic nat eltomjac apquilayo Dios enlhitaoc apjalhnancaoc. Am nic nat elyasamcoc maa. Apquilapajasquic nic nat Dios yamacmeyva alnapma napocja enlhit. 26 Innec nic nat altimnasa apvisqui co Asiria: Am eltomjac mataa apquilayo Dios enlhitaoc apquilvoy as yoclhilhma tingma apquilvanyam. Apquillingamcoc mataa yamacmeyva alnapma — nic nat intomjac amyaa.
27 Aptomjac nic nat apvisqui co Asiria apquilanya: Eltiyaningvomjo sat lhama sacerdote nipyesicsa israelitas apquilmomap. Etajojoc sat sacerdote apquinyemayaclha. Elhicmocsic sat actemaclha ningayo Dios Apvisqui apancaoc as yoclhilhma — nic nat aptomjac apvisqui.
28 Aptajavoc nic nat lhama sacerdote, apmomap siclho Samaria, yoyam elhniclha mocjam tingma Betel. Apquillhicmosquic nic nat actemaclha eltimjic apquilayo Dios. 29 Apquillanac nic nat quilaycmasquiscama apancaoc moclhama apquilmolhama natingma. Apquilpiquinquic nic nat mataa netin inquilhe mataymong apquilicjescama siclhoc nic nat co Samaria. 30 Apquillanac nic nat co Babilonia quilaycmasquiscama mayayo acvisay Sucot-benot. Apquillanac nic nat co Cuta quilaycmasquiscama mayayo acvisay Nergal. Apquillanac nic nat co Hamat quilaycmasquiscama mayayo acvisay Asima. 31 Apquillanac nic nat co Ava quilaycmasquiscama mayayo acvisay Nibhaz, moc acvisay Tartac. Apquillanac nic nat co Sefarvaim apquilvatnamaclha colmetic sicaa, macmescama quilaycmasquiscama acvisay Adramelec najan Anamelec. 32 Apquiltimec nic nat inyicje apquilayo Dios, apquilyacyescama eyca sacerdotes apancaoc, apquiltimesaycam mataa acyitnamaclha quilaycmasquiscama. 33 Anit nic nat apquiltemaclha apancaoc, apquiltimem apquilayo Dios najan maa apquilayo quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios alinyema apquilaoclha apquilyamasma nano.
34 Eycaso apquiltemaclha apancaoc as ningvamlha nac jay. Am elyiplovcasac mataa singanamaclha Dios, eltimjic apquilayo apvamlha Dios. Am elyiplovcasac mataa singanamaclha najan singascamaclha ayinyema Dios. Apquilanyacpec nic nat elyiplovcasojo apyovoclhojo aptovana niptamin Jacob, moc nic nat apvisay Israel. 35 Apquillanac nic nat Dios actemaclha ningmiyovmalhca apquilanomacpo co Israel: ¡Noeltime nasa apquilayo quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios! Noeltimesam nasa quellhip, noeltingyasquis maa macmescama quilaycmasquiscama. 36 Eltime sat selayo coo, sicvisay Dios Visqui apancaoc. Sicyinyovquiscama nat yoclhilhma Egipto quellhip, acyiplomo acyivey sicmovan. Jelpayicsojo coo, eltime sat selayo coo, jelmesaoc sat asoc acticyovam acyanmongam melyascalhma — nic nat aptomjac. 37 Elyiplovcasojo sat mataa siyanamaclha najan siyascamaclha, najan sillhicmoscama, najan sictalhescama siyanamaclha apquillhoy quellhip. Noeltime nasa apquilayo quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios. 38 Noncolvonquim nasa ningillanay ningmiyovmalhca ningyesicsa. Noeltime nasa apquilayo quilaycmasquiscama. 39 Eltime selayo coo, sicvamlha Dios Visqui apancaoc quellhip. Olvomsic sat tap quellhip nipyesicsa cotnaja ingmoc — nic nat aptomjac Dios.
40-41 Naso, am nic nat elyiplovcasac as enlhitaoc metnaja israelitas, eltimjic apquilayo Dios. Yitnec sat ancoc apquilayo Dios, yiplovcoc nic nat mataa apquilayo quilaycmasquiscama. Apquilvajanamquic nic nat mataa aptovana, apquiltemaclha ilhnic nat apquilyeyjamcaa, acvaycmo as ningvamlha nac jay, actalhesomalhca as amyaa.
Caída de Samaria y cautiverio de Israel
1 En el año duodécimo de Acaz rey de Judá, comenzó a reinar Oseas hijo de Ela en Samaria sobre Israel; y reinó nueve años. 2 E hizo lo malo ante los ojos de Jehová, aunque no como los reyes de Israel que habían sido antes de él. 3 Contra este subió Salmanasar rey de los asirios; y Oseas fue hecho su siervo, y le pagaba tributo. 4 Mas el rey de Asiria descubrió que Oseas conspiraba; porque había enviado embajadores a So, rey de Egipto, y no pagaba tributo al rey de Asiria, como lo hacía cada año; por lo que el rey de Asiria le detuvo, y le aprisionó en la casa de la cárcel. 5 Y el rey de Asiria invadió todo el país, y sitió a Samaria, y estuvo sobre ella tres años. 6 En el año nueve de Oseas, el rey de Asiria tomó Samaria, y llevó a Israel cautivo a Asiria, y los puso en Halah, en Habor junto al río Gozán, y en las ciudades de los medos.
7 Porque los hijos de Israel pecaron contra Jehová su Dios, que los sacó de tierra de Egipto, de bajo la mano de Faraón rey de Egipto, y temieron a dioses ajenos, 8 y anduvieron en los estatutos de las naciones que Jehová había lanzado de delante de los hijos de Israel, y en los estatutos que hicieron los reyes de Israel. 9 Y los hijos de Israel hicieron secretamente cosas no rectas contra Jehová su Dios, edificándose lugares altos en todas sus ciudades, desde las torres de las atalayas hasta las ciudades fortificadas, 10 y levantaron estatuas e imágenes de Asera en todo collado alto, y debajo de todo árbol frondoso, 11 y quemaron allí incienso en todos los lugares altos, a la manera de las naciones que Jehová había traspuesto de delante de ellos, e hicieron cosas muy malas para provocar a ira a Jehová. 12 Y servían a los ídolos, de los cuales Jehová les había dicho: Vosotros no habéis de hacer esto. 13 Jehová amonestó entonces a Israel y a Judá por medio de todos los profetas y de todos los videntes, diciendo: Volveos de vuestros malos caminos, y guardad mis mandamientos y mis ordenanzas, conforme a todas las leyes que yo prescribí a vuestros padres, y que os he enviado por medio de mis siervos los profetas. 14 Mas ellos no obedecieron, antes endurecieron su cerviz, como la cerviz de sus padres, los cuales no creyeron en Jehová su Dios. 15 Y desecharon sus estatutos, y el pacto que él había hecho con sus padres, y los testimonios que él había prescrito a ellos; y siguieron la vanidad, y se hicieron vanos, y fueron en pos de las naciones que estaban alrededor de ellos, de las cuales Jehová les había mandado que no hiciesen a la manera de ellas. 16 Dejaron todos los mandamientos de Jehová su Dios, y se hicieron imágenes fundidas de dos becerros, y también imágenes de Asera, y adoraron a todo el ejército de los cielos, y sirvieron a Baal; 17 e hicieron pasar a sus hijos y a sus hijas por fuego; y se dieron a adivinaciones y agüeros, y se entregaron a hacer lo malo ante los ojos de Jehová, provocándole a ira. 18 Jehová, por tanto, se airó en gran manera contra Israel, y los quitó de delante de su rostro; y no quedó sino solo la tribu de Judá.
19 Mas ni aun Judá guardó los mandamientos de Jehová su Dios, sino que anduvieron en los estatutos de Israel, los cuales habían ellos hecho. 20 Y desechó Jehová a toda la descendencia de Israel, y los afligió, y los entregó en manos de saqueadores, hasta echarlos de su presencia.
21 Porque separó a Israel de la casa de David, y ellos hicieron rey a Jeroboam hijo de Nabat; y Jeroboam apartó a Israel de en pos de Jehová, y les hizo cometer gran pecado. 22 Y los hijos de Israel anduvieron en todos los pecados de Jeroboam que él hizo, sin apartarse de ellos, 23 hasta que Jehová quitó a Israel de delante de su rostro, como él lo había dicho por medio de todos los profetas sus siervos; e Israel fue llevado cautivo de su tierra a Asiria, hasta hoy.
Asiria puebla de nuevo a Samaria
24 Y trajo el rey de Asiria gente de Babilonia, de Cuta, de Ava, de Hamat y de Sefarvaim, y los puso en las ciudades de Samaria, en lugar de los hijos de Israel; y poseyeron a Samaria, y habitaron en sus ciudades. 25 Y aconteció al principio, cuando comenzaron a habitar allí, que no temiendo ellos a Jehová, envió Jehová contra ellos leones que los mataban. 26 Dijeron, pues, al rey de Asiria: Las gentes que tú trasladaste y pusiste en las ciudades de Samaria, no conocen la ley del Dios de aquella tierra, y él ha echado leones en medio de ellos, y he aquí que los leones los matan, porque no conocen la ley del Dios de la tierra. 27 Y el rey de Asiria mandó, diciendo: Llevad allí a alguno de los sacerdotes que trajisteis de allá, y vaya y habite allí, y les enseñe la ley del Dios del país. 28 Y vino uno de los sacerdotes que habían llevado cautivo de Samaria, y habitó en Bet-el, y les enseñó cómo habían de temer a Jehová.
29 Pero cada nación se hizo sus dioses, y los pusieron en los templos de los lugares altos que habían hecho los de Samaria; cada nación en su ciudad donde habitaba. 30 Los de Babilonia hicieron a Sucot-benot, los de Cuta hicieron a Nergal, y los de Hamat hicieron a Asima. 31 Los aveos hicieron a Nibhaz y a Tartac, y los de Sefarvaim quemaban sus hijos en el fuego para adorar a Adramelec y a Anamelec, dioses de Sefarvaim. 32 Temían a Jehová, e hicieron del bajo pueblo sacerdotes de los lugares altos, que sacrificaban para ellos en los templos de los lugares altos. 33 Temían a Jehová, y honraban a sus dioses, según la costumbre de las naciones de donde habían sido trasladados.
34 Hasta hoy hacen como antes: ni temen a Jehová, ni guardan sus estatutos ni sus ordenanzas, ni hacen según la ley y los mandamientos que prescribió Jehová a los hijos de Jacob, al cual puso el nombre de Israel; 35 con los cuales Jehová había hecho pacto, y les mandó diciendo: No temeréis a otros dioses, ni los adoraréis, ni les serviréis, ni les haréis sacrificios. 36 Mas a Jehová, que os sacó de tierra de Egipto con grande poder y brazo extendido, a este temeréis, y a este adoraréis, y a este haréis sacrificio. 37 Los estatutos y derechos y ley y mandamientos que os dio por escrito, cuidaréis siempre de ponerlos por obra, y no temeréis a dioses ajenos. 38 No olvidaréis el pacto que hice con vosotros, ni temeréis a dioses ajenos; 39 mas temed a Jehová vuestro Dios, y él os librará de mano de todos vuestros enemigos. 40 Pero ellos no escucharon; antes hicieron según su costumbre antigua.
41 Así temieron a Jehová aquellas gentes, y al mismo tiempo sirvieron a sus ídolos; y también sus hijos y sus nietos, según como hicieron sus padres, así hacen hasta hoy.