Mepqui actamilaycam apquilvalhoc
1 Yitnec alhta nipyesicsa enlhitaoc actomja apquilaoclha apquiltemaclha apquilinmelhaycam apnaymacoc judíos. 2 Apquiltomjac alhta apquilanya: Aplhamoc nincoo inquitquic. Incaymalhquic ontingyasquisic nintom trigo apactic ayinyema mayic singilnapma — alhta apquiltomjac. 3 Poc alhta apquilpayvam: Ningilmec acyanmongam apquilmaycaoc siclho amyip ingac, ayimjaclha uva ingac, najan tingma ingac, yoyam ongilmoc sat nintom. 4 Poc alhta apquilpayvam: Ningilyamonquic nincoo solyayem, yoyam ongilmecsic impuesto apvisqui rey. Inquilmalhquic alhta amyip ingac najan ayimjaclha uva, actomja garantía. 5 Poc alhta apquilpayvam: Ningilanalhco nincoo israelitas. Apquilanacpo inquitquic apno poc israelitas. Apquilmacpec alhta inquitquic eltimjic apquiltimesaycam maa. Inquilmalhquic alhta inquitquic coltimjic altimesaycam maa. Mongvanquejec ongilyacsilhma, ningvita inlhojo almomalhca inquitquic quilvanaa. Apquiltimec apancaoc amyip ingac najan ayimjaclha uva — alhta apquiltomjac.
6 Aclovquic alhta coo siclinga apquilpayvam apquiltemaclha maa. 7 Inquitamquic alhta evalhoc yavamlha otnejic. Actomjac alhta silanya mayayo najan apquilviscaa: ¿Co laa ayinyema apquiltemaclha apancaoc quellhip nipyesicsa apnaymacoc? — alhta actomjac coo. Ayansaclhec alhta apyovoclhojo enlhitaoc. 8 Actomjac alhta silanya: Apquilmacpec alhta ingnaymacoc najan ningilmolhama nipyesicsa cotnaja ingmoc. Ningyinyovquic alhta acyanmongam, yoyam elvotac sat mocjam ningyesicsa. ¿Pa ya etlhaoc quellhip mocjam apnaymacoc, yoyam elmacpoc, nincoo eyca yoyam ongyinyoc mocjam acyanmongam, yoyam elvotac sat mocjam ningyesicsa? — alhta actomjac coo. Am alhta elatingmavoc apquiljalhenmo. 9 Actomjac alhta mocjam silanya: Somcoc quellhip apquiltemaclha apancaoc. Incaymalhquic quellhip eltimjic apquilayo Dios Visqui ingac, elvatsamcoc sat singilasmescama cotnaja ingmoc. 10 Coo najan sicmolhama najan enaymacoc, mepqui alhta ningmasma solyayem najan trigo apactic apquilmaycaoc nasa. Pac ongilasicjiclhojo mocjam mepqui apquiltajescama apquilmaycaoc nasa siclho. 11 Pac olmalhnac quellhip, yoyam eltajicsojoc mocjam apquilmam alhta amyipayc najan ayimjaclha uva najan ayimjaclha olivos najan tingma apancaoc. Elmascos sat quellhip apquilmaycaoc nasa solyayem, najan nintom actic, najan uva ayingmenic najan aceite — alhta actomjac coo. 12 Apquilatingmavoc alhta: Ongiltajicsojo sat acyovoclhojo, ongilmascocsic sat apquilmaycaoc nasa, acno lhac aplhanma lhip — alhta apquiltomjac.
Ayansaclhec alhta sacerdotes, yoyam ellhenic mepqui apquilyeycajascaoc elyiplovcasojo actema nac lha. 13 Acpilhnesam alhta sictalhnama, sictomja siyanya: Sat etnejic Dios Visqui ingac, elpilhnesam sat actemaclha macyamasma quellhip, apvita inlhojo apquilyeycajascaoc apquillhanma quellhip, enatovasacpoc sat quellhip — alhta actomjac coo. Apquilatingmavoc alhta apyovoclhojo: Nasoc sat cotnejic — alhta apquiltomjac. Apquiltomjac alhta apquilayo Dios Visqui ingac.
Apvascapma Nehemías
Apquilyiplovcasquic alhta apquillhanma mepqui apquilyeycajascaoc. 14 Am alhta omac acyanmongam sictimesaycam apvisqui Artajerjes, setnesquiscama alhta apvisqui yoclhilhma Judá, paj najan enaymacoc sictamjaycamó lhama. Ayenmo alhta aptimem apvisqui rey año 20 acvaycmo año 32, sictimesaycam alhta 12 años mepqui acyanmongam. 15 Apquiltimec alhta siclho apquilviscaa apquilmamyi, apquillhoy cuarenta solyayem alyivey moclhama acnim, elmoc nintom najan ningyam. Avanjec apquilyimtalhnescama apnaymacoc, jave eyca coo. Ayinyema alhta Visqui ajac Dios. 16 Acvascapquic alhta sictamjaycam nimpasmeyquiclha ningillanay tingma apjalhtam, mepqui siclhoy amyip, mepqui apquillhoy amyip enaymacoc. 17 Ningiltovquic alhta nimpasmeyquiclha ciento cincuenta judíos najan apvisqui rey apquilasinancama moclhama acnim. Am alhta ongilyipsatac mataa maycaa apquiltasiyam apquilinyema moc yoclhilhma. 18 Eycaso nintom alhta sictingyasquiscama coo moclhama acnim: lhama vayqui najan seis nipquesic apnamilay najan tataa. Cotlaycaoc alhta uva ayingmenic, acvocmo inlhojo diez acnim. Am alhta omac acyanmongam siyanyomalhca olhcac sicvisay apvisqui yoclhilhma Judá. Acvitac alhta coo actemaclha apquillingaycamco enaymacoc. 19 Lhip Dios Visqui ingac, noncolvonquim nasa sictemaclha sictimesaycam enaymacoc enlhitaoc — alhta actomjac coo.
Abolición de la usura
1 Entonces hubo gran clamor del pueblo y de sus mujeres contra sus hermanos judíos. 2 Había quien decía: Nosotros, nuestros hijos y nuestras hijas, somos muchos; por tanto, hemos pedido prestado grano para comer y vivir. 3 Y había quienes decían: Hemos empeñado nuestras tierras, nuestras viñas y nuestras casas, para comprar grano, a causa del hambre. 4 Y había quienes decían: Hemos tomado prestado dinero para el tributo del rey, sobre nuestras tierras y viñas. 5 Ahora bien, nuestra carne es como la carne de nuestros hermanos, nuestros hijos como sus hijos; y he aquí que nosotros dimos nuestros hijos y nuestras hijas a servidumbre, y algunas de nuestras hijas lo están ya, y no tenemos posibilidad de rescatarlas, porque nuestras tierras y nuestras viñas son de otros.
6 Y me enojé en gran manera cuando oí su clamor y estas palabras. 7 Entonces lo medité, y reprendí a los nobles y a los oficiales, y les dije: ¿Exigís interés cada uno a vuestros hermanos? Y convoqué contra ellos una gran asamblea, 8 y les dije: Nosotros según nuestras posibilidades rescatamos a nuestros hermanos judíos que habían sido vendidos a las naciones; ¿y vosotros vendéis aun a vuestros hermanos, y serán vendidos a nosotros? Y callaron, pues no tuvieron qué responder. 9 Y dije: No es bueno lo que hacéis. ¿No andaréis en el temor de nuestro Dios, para no ser oprobio de las naciones enemigas nuestras? 10 También yo y mis hermanos y mis criados les hemos prestado dinero y grano; quitémosles ahora este gravamen. 11 Os ruego que les devolváis hoy sus tierras, sus viñas, sus olivares y sus casas, y la centésima parte del dinero, del grano, del vino y del aceite, que demandáis de ellos como interés. 12 Y dijeron: Lo devolveremos, y nada les demandaremos; haremos así como tú dices. Entonces convoqué a los sacerdotes, y les hice jurar que harían conforme a esto. 13 Además sacudí mi vestido, y dije: Así sacuda Dios de su casa y de su trabajo a todo hombre que no cumpliere esto, y así sea sacudido y vacío. Y respondió toda la congregación: ¡Amén! y alabaron a Jehová. Y el pueblo hizo conforme a esto.
14 También desde el día que me mandó el rey que fuese gobernador de ellos en la tierra de Judá, desde el año veinte del rey Artajerjes hasta el año treinta y dos, doce años, ni yo ni mis hermanos comimos el pan del gobernador. 15 Pero los primeros gobernadores que fueron antes de mí abrumaron al pueblo, y tomaron de ellos por el pan y por el vino más de cuarenta siclos de plata, y aun sus criados se enseñoreaban del pueblo; pero yo no hice así, a causa del temor de Dios. 16 También en la obra de este muro restauré mi parte, y no compramos heredad; y todos mis criados juntos estaban allí en la obra. 17 Además, ciento cincuenta judíos y oficiales, y los que venían de las naciones que había alrededor de nosotros, estaban a mi mesa. 18 Y lo que se preparaba para cada día era un buey y seis ovejas escogidas; también eran preparadas para mí aves, y cada diez días vino en toda abundancia; y con todo esto nunca requerí el pan del gobernador, porque la servidumbre de este pueblo era grave. 19 Acuérdate de mí para bien, Dios mío, y de todo lo que hice por este pueblo.