Jesús apquillhalhmaa quilvanaa
1 Natamin alhta aplhinga Jesús. Apmiyaclhec alhta natingma lhalhma anco. Apquiltimnasam alhta tasic amyaa Dios apquilnancascama. Apquillhalhmaa alhta doce apóstoles apquilapajasomap. 2 Quilvanaa alhta najan apquillhalhmaa. Apquiltamilquiscacmec alhta somquic quilyicjamo actovascama najan ningmasquem. Lhama acvisay María Magdalena. Siete somquic quilyicjamo alhta apquilantipcasac avalhoc. 3 Moc acvisay Juana, Chuza aptava. Herodes alhta apcasinancama maa. Moc acvisay Susana najan aclhamoclhojo innaymacoc. Inquilmesquic alhta mataa asoc acyitna inlhojo.
Apyitquiscama Jesús mayinayclha actic
(Mt 13.1-9Mr 4.1-9)
4 Apquicjingvoctac alhta enlhit appintalhnama apnaclha Jesús. Apquilinyema alhta natingma lhalhma anco. Apquiltimnasam alhta actemaclha apyitquiscama.
5 Aplhinquic nic nat apcanma, yoyam epalesam actic. Appalesamquic nic nat actic. Inpalvocmec nic nat nicja actic amay. Inquiltamalhquic nic nat actic. Natamin acpalvaa nata, intovcamquic nic nat actic. 6 Inpalvocmec nic nat nicja actic tacjalhit mataymong. Yejemoc nic nat actepa. Yejemoc nic nat acyamamco. Am nic nat coyaysoc lhopactic. 7 Inpalvocmec nic nat nicja actic coning yammeyac. Inquictingamcoc nic nat lhama yammeyac. Inquimpanatesquic nic nat. 8 Inpalvocmec nic nat nicja actic actamilaclha lhopactic. Inquictinquic nic nat. Inlhamaclhec nic nat acyilhna. Moclhama actic nic nat invocmec cien actic —alhta aptomjac Jesús.
Lhama alhta apsovja apquiltimnaycam Jesús. Apyimnatasquic alhta appayvam:
—Ingjaycaoc innac nincoo, pac ongilaylhojo —alhta aptomjac.
Aptemaclha Jesús eltimnacsic apyitquiscama
(Mt 13.10-17Mr 4.10-12)
9 Apquilmalhningvoctac alhta apquiltamsoycaoc actemaclha apyitquiscama. 10 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Apvancaac quellhip elyasingvomoc asoc acyilhamalhca Dios apquilnancascama. Eyca poc enlhitaoc eltimnasacpoc actemaclha sicyitquiscama. Elanojoc sat yicje, eyca melvityejec sat. Elaylhojoc sat yicje, eyca melyasingvomejec sat.
Appeyvescasquiclha Jesús actemaclha Apyitquiscama
(Mt 13.18-23Mr 4.13-20)
11 Eycaso siclhanma lhac sicyitquiscama: Acyitsomalhco mayinayclha actic Dios appayvam. 12 Enlhit apquillingay amyaa acyitsomalhco actic acpalviyam nicja amay. Yejemoc acvaa somquic quilyicjamo. Inliquic amyaa almam apquilvalhoc enlhitaoc. Inquiltamjoc yoyam elyascomoc amyaa, yoyam melvomsacpoc tap enlhitaoc. 13 Poc enlhit acyitsomalhco mayinayclha actic tacjalhit mataymong. Apquillingac ancoc amyaa apquilsovascamo almam apquilvalhoc. Mepqui quipmenaoc apquilvalhoc enlhit. Apquilinlhanacmec siclho actemaclha melyasquiyam. Apquillingamcoc sat ancoc mactovascama, eyca pa elvatsamcoc. 14 Poc enlhit acyitsomalhco mayinayclha actic naysicsa yammeyac. Apquillingac anco amyaa. Moc asoc eyca ayinyemaclha inquilvanatescacmoc amyaa: Asoc aclhanma apquilvalhoc lhalhma anco, najan acsilhnanoncama solyayem, najan ayitsepma apnenyaoc asoc acmasom. Coylhejec acyilhna apquilvalhoc enlhit. 15 Poc enlhit eyca acyitsomalhco mayinayclha actic actamila lhopactic. Apquillingac ancoc amyaa, yejemoc almam apquilvalhoc. Inlhamaclhec anco apyilhna enlhit actemaclha apquilinlhanyam —alhta aptomjac Jesús.
Apyitquiscama Jesús calevascama
(Mr 4.21-25)
16 “Ningalevasquic sat ancoc calevascama, mongajapquiseje poco apyiviy. Monpiquineje coning ningyitnamaclha netin. Ninquilhanmec netin lha. Ongilvitangvotac sat ayitsayolhma ningilantalhningvoycta tingma. 17 Cotasalhcac sat asoc ayapomalhca. Colngasalhcac sat asoc acyilhamalhca. Ayalhnaclhojo sat cotniclhac.
18 “Collhenam sat ingilvalhoc amyaa ninlingay nincoo. Yitnec sat ancoc asoc, ongillhoveclhac sat mocjam. Yitnec sat ancoc lhama asoc, colhic sat sintapilhquiscaso asoc ingac —alhta aptomjac Jesús.
Jesús inquin najan apquilyalhinga
(Mt 12.46-50Mr 3.31-35)
19 Natamin alvactamo alhta inquin najan apquilyalhinga. Am alhta cotatescaclha apnaclha Jesús. Enlhit apmojosomap alhta ayinyemaclha. 20 Apquiltimnasacpec alhta Jesús:
—Invaac lhac inquin najan apquilyalhinga. Lhip lhac inquiltamjoc colvita —alhta intomjac amyaa.
21 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Aplhamoclhojo enlhit apquiltomja apquilyajayquiclho apmayjayoclha Dios, eyca as enlhit najan quilvana actomja elyalhinga najan meme —alhta aptomjac.
Jesús apmascoscama piyam najan alyayajayam
(Mt 8.23-27Mr 4.35-41)
22 Lhama acnim alhta aptalhningveclho barco Jesús. Apquillhalhmaa alhta apquiltamsoycaoc. Aptomjac alhta apquilanya:
—Noc, ongiltamiclha tap acyayengviyam —alhta aptomjac.
Yejemoc alhta apquillhinga. 23 Aptinquic alhta Jesús naysicsa apquillhingam. Yejemoc alhta apquilhcajacmo piyam apyimnatem. Lanoc alhta yingmin barco. Quitlhincasquic alhta covayvamcoc. 24 Yejemoc alhta apquillhaticjasa Jesús:
—Visqui, Visqui, pac ongilvayvamcoc nincoo —alhta apquiltomjac.
Yejemoc alhta aplhaticja Jesús. Apquilyasquic alhta ilhma piyam najan alyayajayam. 25 Yejemoc alhta apquinmantamo piyam najan alyayajayam.
—¿Jalhco actema quellhip melyasquiyam? —alhta aptomjac Jesús.
Apquilacac alhta apquiltamsoycaoc. Pilapcasquic alhta anco. Apquilpamejitsacpec alhta:
—¿Soc enlhit aso? Apcanayquic sat ancoc emascoc piyam najan yingmin, yejemoc alyajaclho —alhta apquiltomjac apquilpamesma.
Enlhit co Gerasa
(Mt 8.28-34Mr 5.1-20)
26 Apquilvocmec alhta tap acyayengviyam yoclhilhma Gerasa. Yoclhilhma Galilea alhta apquilquimpac. 27 Aptiyapvocmo alhta Jesús netin lhop. Aptajanyavoc alhta lhama enlhit apquinyema natingma. Acvoncaclho alhta actovascama somquic quilyicjamo. Aptiyascam alhta mataa mepqui apquilantalhnama. Am alhta elhnac congne tingma. Apnacmec alhta mataa naysicsa tacjalhpopayc. 28 Lhama alhta apvita apquilhyacmo Jesús. Apquilpolintamo alhta apmamyi. Aptomjac alhta apquilpalhamamcaa:
—Jesús, Dios Ingyapam netin apquitca. ¿Soc pa jetnesquisic coo? Pac olmalhnac lhip, yoyam mejetvacseje —alhta aptomjac.
29 Ayinyemaclha aptomjac alhta apcanya Jesús:
—Somquic quilyicjamo cotyip as enlhit —alhta aptomjac.
Inmamquic alhta mataa somquic quilyicjamo. Apquilpilhtetquic alhta enlhitaoc cadenas apmeoc najan apmancoc. Quilhvoc alhta elyitipsic cadenas. Inyantimquic alhta somquic quilyicjamo yoclhilhma actamopeycaoc.
30 —¿Jalhco apvisay lhip? —alhta aptomjac Jesús.
Apcatingmavoc alhta enlhit:
—Coo sicvisay Legión —alhta aptomjac.
Ayinyemaclha inlhamoc alhta somquic quilyicjamo alantalhnama apvalhoc. 31 Inquilinlhanacmec alhta almalhnaycam somquic quilyicjamo:
—Nojingilapajas nasa nincoo ayaptovnilha malhic —alhta inquiltomjac.
32 Aplhamoc alhta yatepomap apquilyanca inquilhe acvinatem. Aptovcamquic alhta. Inquililmalhnaquic alhta somquic quilyicjamo, yoyam colantilhic apquilvalhoc yatepomap. Apcavoc alhta Jesús. 33 Natamin alantepa alhta apvalhoc as enlhit. Alantalhningvocmo alhta apquilvalhoc yatepomap. Apnateymaoclhec alhta apquilantalhningvocmo congne yingmin acyayengviyam. Apquilmasquingvocmec alhta nayingmin.
34 Apquilinyec alhta apquilancam yatepomap. Apquiltimnascaclhec alhta natingma najan lhalhma anco amyaa apquilinquita yatepomap. 35 Yejemoc alhta apquilpecjamcaa enlhit. Apquililtamjoc alhta elvita asoc apquillhanma. Apquilmiyaclhec alhta apnaclha Jesús. Apvitacpec alhta enlhit alantiyapma apvalhoc somquic quilyicjamo. Apnacmec alhta nalhpop apnangvocmo aptalhnama. Intamalvocmec alhta aptemaclha. Apquilacac alhta enlhitaoc. 36 Apquiltimnamcaa alhta enlhit aptomja apquilvitaycamco. Aplhenacpec alhta aptomja aptamilquisquiyam enlhit quilyicjamo actovascama. 37 Apquilacac alhta aplhamoclhojo enlhit yoclhilhma Gerasa. Apquilpamejitsa alhta Jesús apcanyacpo etyapoc as yoclhilhma. Apquinamtec alhta barco Jesús aptajaclho mocjam. 38 Apquilmalhningvactamo alhta enlhit quilhva aptamilviyam, yoyam etnejic aplhalhma. Apmiyovquic alhta Jesús aptomja apcanya: 39 —Itajiclha tingma pac. Iltimnas sat apnaymacoc amyaa aptamalvocmo. Actemaclha Dios Ingyapam aptamilquisquiyam lhip —alhta aptomjac.
Yejemoc alhta aptajaclho as enlhit. Apquiltimnasam amyaa aptomja aptamilquisquiyam Jesús.
Jairo apquitca najan quilvana acmongvaycmo aptalhnama Jesús
(Mt 9.18-26Mr 5.21-43)
40 Aptajavoc alhta Jesús moc nicja acyayengviyam. Inquilpayjeclhec alhta apquilvalhoc enlhitaoc apvoclho maa. Ayinyemaclha apquililjalhnec alhta. 41 Yejemoc alhta aplhingacmo lhama enlhit apvisay Jairo. Apquimja apmamyi alhta tingma apcaneyclhilha. Apquilpolingvaac alhta apquinmamcaclha Jesús. Apcanayquic alhta etyaningvomjoc tingma pac. 42 Lhama alhta apquitca as enlhit. Quilvana ayitcoc alhta. Invocmec alhta doce años. Pac alhta incotsapoc apquitca. Apyiplaclhec alhta Jesús najan appintalhnama enlhit. Apquilyingamquic alhta naysicsa aplhingam.
43 Inyiplaclhec alhta lhama quilvana. Acvocmo alhta doce años actimem acyiviy em ac. Ayovsec alhta quilvana apcasquiscama ayimpejic panatem inyapmayc. Insovjalhquic alhta solyayem acyanmongam apquilanay. Am alhta cotamalvocmoc. 44 Apcapoc alhta inquiningvocmoc acyipitcangvocmo. Acmongvocmo alhta napocja aptalhnama Jesús. Yejemoc alhta acmasca actiyapma em ac.
45 Aptomjac alhta apcanya Jesús:
—¿Soc laa semongvavo nac qui? —alhta aptomjac. Am alhta eltimnasac.
Apcatingmavoc alhta Pedro najan apquillhalhmaa:
—Visqui, apvitac lhip enlhitaoc apquilyingacpo nac. ¿Soctomja aptomja nac lhip, —“Soc enlhit semongvavo nac qui?” —alhta apquiltomjac. 46 Aptomjac alhta apquilanya Jesús:
—Lhama lhac semongvavo. Aclingamcoc lhac aplicvaa enlhit sicmovan sictamilquiscacmo —alhta aptomjac.
47 Incacac alhta quilvana, inpilhyinimquic anco. Inyasamcoc alhta, am alhta coyilhalhco. Inquilpolingvoclhec alhta apquinmamcaclha Jesús. Inquiltimnasa alhta napatavo aplhamoclhojo enlhit ayinyema acpatningvaycmo aptalhnama. Najan actemaclha actamalviyam quilhvoc anco. 48 Aptomjac alhta apcanya Jesús:
—Sictimem emoc, intamalvocmec lhiya ayinyema coyasquiyam. Colhing maa, cotamilsojo sat avalhoc lhiya —alhta aptomjac.
49 Naysicsa appamejitquiscama alhta Jesús acvaa amyaa. Ayinyema alhta tingma pac Jairo apquimja apmamyi apcanayclhilha. Apquiltimnasacpec alhta Jairo:
—Inquitsepquic lhac apquitca. Noyampos nasa apvisqui —alhta intomjac amyaa apcanyacpo.
50 Aplingac alhta amyaa Jesús. Aptomjac alhta apcanya:
—Jairo, noncavojo nasa apnenyic, noyasquim nasa. Comoc sat tap apquitca —alhta aptomjac.
51 Apquilvoclhec alhta tingma pac Jairo. Apmiyovquic alhta Jesús elantilhic congne tingma. Apquilvamlha alhta Pedro, najan Juan, najan Jacobo, najan inyap najan inquin quilvana ayitcoc. 52 Inyapcalhalhquic alhta. Inquilinlhacmec alhta. Aptomjac alhta apcanya Jesús:
—Noncolinlhama nasa. Am cotsepac quilvana ayitcoc, intinquic anco —alhta aptomjac.
53 Apcasmesacpec alhta Jesús. Ayinyemaclha apquilyasamcoc alhta ayitsepa quilvana ayitcoc. 54 Yejemoc alhta apma amic, aptomja apcanya:
—Sacoc, colhaticja —alhta aptomjac apyimnatesa appayvam.
55 Inyimnavocmec alhta mocjam quilvana ayitcoc. Yejemoc alhta ayinmaclho netin. Aptomjac alhta apcanya Jesús, yoyam colhic acmesa actom. 56 Pilapcasquic alhta inyap najan inquin. Apcasquic alhta Jesús colngalhcac amyaa nipyesicsa apnaymacoc.
Mujeres que sirven a Jesús
1 Aconteció después, que Jesús iba por todas las ciudades y aldeas, predicando y anunciando el evangelio del reino de Dios, y los doce con él, 2 y algunas mujeres que habían sido sanadas de espíritus malos y de enfermedades: María, que se llamaba Magdalena, de la que habían salido siete demonios, 3 Juana, mujer de Chuza intendente de Herodes, y Susana, y otras muchas que le servían de sus bienes.
Parábola del sembrador
(Mt. 13.1-15Mt. 18-23Mr. 4.1-20)
4 Juntándose una gran multitud, y los que de cada ciudad venían a él, les dijo por parábola: 5 El sembrador salió a sembrar su semilla; y mientras sembraba, una parte cayó junto al camino, y fue hollada, y las aves del cielo la comieron. 6 Otra parte cayó sobre la piedra; y nacida, se secó, porque no tenía humedad. 7 Otra parte cayó entre espinos, y los espinos que nacieron juntamente con ella, la ahogaron. 8 Y otra parte cayó en buena tierra, y nació y llevó fruto a ciento por uno. Hablando estas cosas, decía a gran voz: El que tiene oídos para oír, oiga.
9 Y sus discípulos le preguntaron, diciendo: ¿Qué significa esta parábola? 10 Y él dijo: A vosotros os es dado conocer los misterios del reino de Dios; pero a los otros por parábolas, para que viendo no vean, y oyendo no entiendan. 11 Esta es, pues, la parábola: La semilla es la palabra de Dios. 12 Y los de junto al camino son los que oyen, y luego viene el diablo y quita de su corazón la palabra, para que no crean y se salven. 13 Los de sobre la piedra son los que habiendo oído, reciben la palabra con gozo; pero estos no tienen raíces; creen por algún tiempo, y en el tiempo de la prueba se apartan. 14 La que cayó entre espinos, estos son los que oyen, pero yéndose, son ahogados por los afanes y las riquezas y los placeres de la vida, y no llevan fruto. 15 Mas la que cayó en buena tierra, estos son los que con corazón bueno y recto retienen la palabra oída, y dan fruto con perseverancia.
Nada oculto que no haya de ser manifestado
(Mr. 4.21-25)
16 Nadie que enciende una luz la cubre con una vasija, ni la pone debajo de la cama, sino que la pone en un candelero para que los que entran vean la luz. 17 Porque nada hay oculto, que no haya de ser manifestado; ni escondido, que no haya de ser conocido, y de salir a luz. 18 Mirad, pues, cómo oís; porque a todo el que tiene, se le dará; y a todo el que no tiene, aun lo que piensa tener se le quitará.
La madre y los hermanos de Jesús
(Mt. 12.46-50Mr. 3.31-35)
19 Entonces su madre y sus hermanos vinieron a él; pero no podían llegar hasta él por causa de la multitud. 20 Y se le avisó, diciendo: Tu madre y tus hermanos están fuera y quieren verte. 21 Él entonces respondiendo, les dijo: Mi madre y mis hermanos son los que oyen la palabra de Dios, y la hacen.
Jesús calma la tempestad
(Mt. 8.23-27Mr. 4.35-41)
22 Aconteció un día, que entró en una barca con sus discípulos, y les dijo: Pasemos al otro lado del lago. Y partieron. 23 Pero mientras navegaban, él se durmió. Y se desencadenó una tempestad de viento en el lago; y se anegaban y peligraban. 24 Y vinieron a él y le despertaron, diciendo: ¡Maestro, Maestro, que perecemos! Despertando él, reprendió al viento y a las olas; y cesaron, y se hizo bonanza. 25 Y les dijo: ¿Dónde está vuestra fe? Y atemorizados, se maravillaban, y se decían unos a otros: ¿Quién es este, que aun a los vientos y a las aguas manda, y le obedecen?
El endemoniado gadareno
(Mt. 8.28-34Mr. 5.1-20)
26 Y arribaron a la tierra de los gadarenos, que está en la ribera opuesta a Galilea. 27 Al llegar él a tierra, vino a su encuentro un hombre de la ciudad, endemoniado desde hacía mucho tiempo; y no vestía ropa, ni moraba en casa, sino en los sepulcros. 28 Este, al ver a Jesús, lanzó un gran grito, y postrándose a sus pies exclamó a gran voz: ¿Qué tienes conmigo, Jesús, Hijo del Dios Altísimo? Te ruego que no me atormentes. 29 (Porque mandaba al espíritu inmundo que saliese del hombre, pues hacía mucho tiempo que se había apoderado de él; y le ataban con cadenas y grillos, pero rompiendo las cadenas, era impelido por el demonio a los desiertos.) 30 Y le preguntó Jesús, diciendo: ¿Cómo te llamas? Y él dijo: Legión. Porque muchos demonios habían entrado en él. 31 Y le rogaban que no los mandase ir al abismo. 32 Había allí un hato de muchos cerdos que pacían en el monte; y le rogaron que los dejase entrar en ellos; y les dio permiso. 33 Y los demonios, salidos del hombre, entraron en los cerdos; y el hato se precipitó por un despeñadero al lago, y se ahogó.
34 Y los que apacentaban los cerdos, cuando vieron lo que había acontecido, huyeron, y yendo dieron aviso en la ciudad y por los campos. 35 Y salieron a ver lo que había sucedido; y vinieron a Jesús, y hallaron al hombre de quien habían salido los demonios, sentado a los pies de Jesús, vestido, y en su cabal juicio; y tuvieron miedo. 36 Y los que lo habían visto, les contaron cómo había sido salvado el endemoniado. 37 Entonces toda la multitud de la región alrededor de los gadarenos le rogó que se marchase de ellos, pues tenían gran temor. Y Jesús, entrando en la barca, se volvió. 38 Y el hombre de quien habían salido los demonios le rogaba que le dejase estar con él; pero Jesús le despidió, diciendo: 39 Vuélvete a tu casa, y cuenta cuán grandes cosas ha hecho Dios contigo. Y él se fue, publicando por toda la ciudad cuán grandes cosas había hecho Jesús con él.
La hija de Jairo, y la mujer que tocó el manto de Jesús
(Mt. 9.18-26Mr. 5.21-43)
40 Cuando volvió Jesús, le recibió la multitud con gozo; porque todos le esperaban. 41 Entonces vino un varón llamado Jairo, que era principal de la sinagoga, y postrándose a los pies de Jesús, le rogaba que entrase en su casa; 42 porque tenía una hija única, como de doce años, que se estaba muriendo.
Y mientras iba, la multitud le oprimía. 43 Pero una mujer que padecía de flujo de sangre desde hacía doce años, y que había gastado en médicos todo cuanto tenía, y por ninguno había podido ser curada, 44 se le acercó por detrás y tocó el borde de su manto; y al instante se detuvo el flujo de su sangre. 45 Entonces Jesús dijo: ¿Quién es el que me ha tocado? Y negando todos, dijo Pedro y los que con él estaban: Maestro, la multitud te aprieta y oprime, y dices: ¿Quién es el que me ha tocado? 46 Pero Jesús dijo: Alguien me ha tocado; porque yo he conocido que ha salido poder de mí. 47 Entonces, cuando la mujer vio que no había quedado oculta, vino temblando, y postrándose a sus pies, le declaró delante de todo el pueblo por qué causa le había tocado, y cómo al instante había sido sanada. 48 Y él le dijo: Hija, tu fe te ha salvado; ve en paz.
49 Estaba hablando aún, cuando vino uno de casa del principal de la sinagoga a decirle: Tu hija ha muerto; no molestes más al Maestro. 50 Oyéndolo Jesús, le respondió: No temas; cree solamente, y será salva. 51 Entrando en la casa, no dejó entrar a nadie consigo, sino a Pedro, a Jacobo, a Juan, y al padre y a la madre de la niña. 52 Y lloraban todos y hacían lamentación por ella. Pero él dijo: No lloréis; no está muerta, sino que duerme. 53 Y se burlaban de él, sabiendo que estaba muerta. 54 Mas él, tomándola de la mano, clamó diciendo: Muchacha, levántate. 55 Entonces su espíritu volvió, e inmediatamente se levantó; y él mandó que se le diese de comer. 56 Y sus padres estaban atónitos; pero Jesús les mandó que a nadie dijesen lo que había sucedido.