Apmiyaclha Pablo tingma Jerusalén
1 Lhama alhta ninquilhaclho ingilyalhinga. Ningilquinatvoclhec alhta barco. Ningilmiyaclhec alhta, ningilpeyvoc alhta acyayem inquilhe acvisay Cos. Moc acnim alhta intomjac ningilvoclho acyayem inquilhe acvisay Rodas. Ningilpeyvoc alhta najan tingma Pátara. 2 Ningvitac alhta barco maa acyascama yoclhilhma Fenicia. Ningilquinamtec alhta, ningillhinquic alhta. 3 Ningyeycajangvocmec alhta acyayem inquilhe acvisay Chipre. Ninsancalvelha alhta inpejeveclha acyayem inquilhe. Ningilpeyvoc alhta yoclhilhma Siria. Ningilvoclhec alhta tingma Tiro (niyava yingmin). Apquiltamjoc alhta etipquiscaclha asoc acpatmeycam barco. 4 Ningilvitangvoclhec alhta enlhit melyasquiyam tasic amyaa. Ninnec alhta maa siete acnim. Apquilasquic alhta, yoyam eyacsic Pablo tingma Jerusalén, ayinyema Espíritu Santo. 5 Lhama alhta acsovjalhco siete acnim ningilquimpaclhec mocjam. Ingilyiplaclhec alhta aplhamoclhojo enlhit melyasquiyam tasic amyaa najan apnatamcaa najan apquitquic. Ningilvoclhec alhta tap tingma (niyava yingmin). Ningilticlhicvoclhec alhta intapnaoc ningilmalhna Dios Ingyapam. 6 Ningilpayvesamquic alhta. Ningilquinatvoclhec alhta barco. Apquiltajavoc alhta ningillhalhmaa, apquilmiyaclho tingma apancaoc.
7 Ninpenasquic alhta ningillhingam. Ningilquimpaa alhta tingma Tiro. Ningilvoclhec alhta tingma Tolemaida. Ningilpayvesamquic alhta ingilyalhinga. Ninnacmec alhta lhama acnim apnaycamcaclha ingilyalhinga. 8 Moc acnim alhta intomjac ningilquimpaclho mocjam. Ningilvoclhoc alhta tingma Cesarea. Ningmiyaclhec alhta Felipe tingma pac aptomja soycam amyaa. Apvisay diácono, ningiltimem apquilancam. Siete alhta apquilyacyesomap diáconos. Ninnacmec alhta tingma pac. 9 Cuatro alhta invocmec apquitquic Felipe, mepqui anatamcaa. Altomja alhta malha profetas Dios allingascama. 10 Acvoncaclho alhta ningma maa. Yejemoc alhta apvaa profeta Dios aplingascama apvisay Agabo. Yoclhilhma Judea alhta apquinyicta. 11 Ingiltiyaningvavoc alhta nincoo. Apmongvavoc alhta Agabo cinto pac (aptetem niplhit) Pablo. Apquilpilhquitquic alhta apanco apmancoc najan apmeoc. Aptomjac alhta apcanya:
—Aptomjac lhac Espíritu Santo: Sat elhnasojoc judíos actomjaclha nac cinto pac (aptetem niplhit) tingma Jerusalén. Metnaja judíos sat ingyanyacpoc elmoc lhip —alhta aptomjac.
12 Lhama alhta ninlinga appayvam. Ninpasmec alhta nincoo Pablo ninganya meyacsic tingma Jerusalén. 13 Yejemoc alhta apcatingmavo Pablo:
—¿Soctomja selinlhacmo nac? ¿Soctomja apyitnocjasa nac evalhoc? Tasic coo, yoyam olpilhquetalhca najan omatong tingma Jerusalén ayinyema apvisay Jesús Visqui ingac —alhta aptomjac.
14 Am alhta jingilyajaclhoc ningmasma. Inmasquec alhta ninpamejitsa: “Cotnejic sat actomja apmayjayoclha Visqui ingac” —alhta ningiltomjac nincoo.
15 Natamin alhta ninpenesa nincoo. Ningilmiyaclhec alhta tingma Jerusalén. 16 Ningillhalhmaa alhta ningiltomja napocja enlhit melyasquiyam tasic amyaa apquilinyema Cesarea. Ingilyantamaclhec alhta tingma pac Mnasón co Chipre, yoyam ongnam. Nanoc alhta aptimem meyasquiyam tasic amyaa.
Pablo apnaclha Jacobo
17 Lhama alhta ningilvoclho tingma Jerusalén. Inquilpayjeclhec alhta apquilvalhoc ingilyalhinga. Ingilmec alhta tacja. 18 Moc acnim alhta intomjac ingilyantamaclho Pablo Jacobo tingma pac. Apcaneyclhec alhta maa apquilimja apmamyi aplhamoclhojo. 19 Apquilpayvasquic alhta Pablo. Apquiltimnamcaa alhta actemaclha aptamjaycamcaclha nipyesicsa judíos. Dios Ingyapam alhta ayinyema apcanem etnajam. 20 Lhama alhta apquillinga. Apquilacoc alhta Dios Ingyapam. Aptomjac alhta apcanyacpo Pablo:
—Quip ilanojo ingyalhing. Aplhamoclhojo judíos apquiltomja melyasquiyam tasic amyaa. Apquilinlhanacmec mataa apquilyiplovquiscama apcanamaclha Moisés. 21 Inlingalhquic amyaa actemaclha lhip apquillhicmoscama aplhamoclhojo judíos apnaycam lhalhma anco. Actemaclha apquilascama lhip elyiplovcasojo apcanamaclha Moisés. Najan apquilascama lhip actemaclha sicaa monquinatquiscama apyimpeoc. Najan apquilascama lhip nintemaclha inganco —alhta intomjac amyaa apcanyacpo. 22 ¿Jalhco sat cotnejic? Colngalhcac sat lhip apvisay apvactamo. 23 Itne sat nintomjaclha ninganya lhip: “Apnam asi cuatro enlhit acvocmo nelha apquillhanma napato Dios Ingyapam. 24 Inalaclha sat lhip. Ingyalhnasiclha sat apyimpeoc moclhama quellhip. Lhip sat eyanmongsic acyanmongam. Natamin eltingyamcoc sat apquilyisem. Quilhvoc sat elyasamcojo enlhitaoc (judíos) actomja alhta aclingomalhca lhip apvisay. Melquinatsejec sat actemaclha apyiplovquiscama lhip apcanamaclha Moisés. 25 Ningiltalhescasquic alhta vaycajac metnaja judíos melyasquiyam tasic amyaa: Noeltovaoc nasa asoc acticyovam acmesomalhca acyitsomalhca dios. Noeltovaoc nasa ema ac. Noeltovaoc nasa apquilvapecjam ayispaoc. Noeltime nasa actemaclha ningilanatama” —alhta intomjac nintalhescama.
Apmomap Pablo tingma apponquinomap
26 Apnalaclhec alhta as enlhitaoc. Moc acnim alhta intomjac apquilalhnaseclho apyimpeoc. Apquilantalhningvoclhec alhta tingma apponquinomap. Apquiltimnasquic alhta acvamlha acnim apsovjongvocmo actemaclha apcalhnasayclha apyimpejic. Apquilmesquic alhta moclhama actemaclha ningmescama Dios Ingyapam.
27 Lhama alhta acsovjalhco siete acnim. Apvitacpec alhta Pablo congne tingma apponquinomap. Judíos co Asia alhta apquilvitay. Yejemoc alhta apquillovsa apnaymacoc. 28 Appatjetacpec alhta Pablo. Apquilpalhamam alhta:
—¡Enlhitaoc Israel, elmiyanta jalip! Quip aso enlhit aptomja ayajemo apquillhicmoscama mataa enlhitaoc lhalhma anco. Apquilantipquiscasam mataa apquilvisay innaymacoc co Israel. Apquilantipquiscasam mataa acvisay apcanamaclha Moisés najan apvisay tingma apponquinomap. Apnalantac alhta griegos (metnaja judíos) congne tingma apponquinomap. Aptovasquic alhta nintemaclha congne tingma apponquinomap —alhta apquiltomjac.
29 Eycaso apquilpalhamamcaa apquilvita alhta nano Pablo aptomja aplhalhma Trófimo co Efeso. Apcanyacpec alhta Pablo apyantam congne tingma apponquinomap.
30 Inyinimquic alhta olhma apyovoclhojo tingma. Apnateymacmec alhta enlhitaoc. Apmacpec alhta Pablo apquilyinyovaseclho tap tingma apponquinomap. Yejemoc alhta apquilapeclho apatnaoc tingma apponquinomap. 31 Apquililtamjoc alhta inyicje elajic Pablo. Yejemoc alhta acna altimnasquiclho amyaa singilpilhtetemo apvisqui: “Inyinimqui olhma quip aja tingma Jerusalén” —alhta intomjac amyaa apcanyacpo. 32 Yejemoc alhta apcansaclho apvisqui singilpilhtetemo najan apquilviscaa. Apnateymamquic alhta apquilquitamamco apnamcaclha enlhit. Lhama alhta apquilvitacpo singilpilhtetemo apvisqui najan singilpilhtetemo. Apquilvatsamquic alhta apquilyicpilhquitaycam Pablo. 33 Yejemoc alhta apvocmo singilpilhtetemo apvisqui. Apmacpec alhta Pablo. Apquilpilhtetacpec alhta anit cadenas. Yejemoc alhta appamejitsa singilpilhtetemo apvisqui: “¿Soc lha enlhit aso? ¿Soc lha apquilanay?” —alhta aptomjac. 34 Apquililpalhamam alhta enlhitaoc. Inyeycajalhquic alhta moc actemaclha apquillhanma. Am alhta eyasamcoc actomjaclha amyaa singilpilhtetemo apvisqui. Apcanayquic alhta elyantamiclha Pablo singilpilhtetemo tingma pac. 35 Lhama alhta apquilvoclho singilpilhtetemo tingma pac acpayjo mataymong quiltamaycaoc. Apcaynacpec alhta Pablo. Singilpilhtetemo alhta apcayinma. Enlhitaoc alhta ayinyemaclha apquilyingamcaa. 36 Apquilyiplacmec alhta aplhamoclhojo enlhit apquililpalhamamcaa:
—¡Elaa sat! —alhta apquiltomjac.
Appeyvescaseclha Pablo napatavo enlhitaoc
37 Amamyi yoyam etlhic singilpilhtetemo tingma pac aptomjac alhta Pablo apcanya singilpilhtetemo apvisqui:
—¿Evanqui ya olhenic lhama asoc? —alhta aptomjac.
Apcatingmavoc alhta singilpilhtetemo apvisqui:
—¿Apvanqui ya lhquip griego appayvam? —alhta aptomjac. 38 ¿Jave ya lhquip egipcio aptimesquiscama alhta acyinamam olhma? ¿Jave ya lhquip apnalayclha alhta yoclhilhma actamopeycaoc cuatro mil enlhitaoc apquilsoycam sovo? —alhta aptomjac.
39 Apcatingmavoc alhta Pablo:
—Judío nac coo. Siyaoclha nac coo yoclhilhma Cilicia tingma Tarso. Jeyojo sat olpamejitsic as enlhitaoc nac jay —alhta aptomjac.
40 Apcavoc alhta singilpilhtetemo apvisqui. Yejemoc alhta apquinmamcaa Pablo netin mataymong quiltamaycaoc. Apyasquic alhta netin apmic apcanya elvanma. Lhama alhta apquilvanmamco enlhitaoc. Yejemoc alhta apquiltimnamcaa hebreo appayvam:
Viaje de Pablo a Jerusalén
1 Después de separarnos de ellos, zarpamos y fuimos con rumbo directo a Cos, y al día siguiente a Rodas, y de allí a Pátara. 2 Y hallando un barco que pasaba a Fenicia, nos embarcamos, y zarpamos. 3 Al avistar Chipre, dejándola a mano izquierda, navegamos a Siria, y arribamos a Tiro, porque el barco había de descargar allí. 4 Y hallados los discípulos, nos quedamos allí siete días; y ellos decían a Pablo por el Espíritu, que no subiese a Jerusalén. 5 Cumplidos aquellos días, salimos, acompañándonos todos, con sus mujeres e hijos, hasta fuera de la ciudad; y puestos de rodillas en la playa, oramos. 6 Y abrazándonos los unos a los otros, subimos al barco y ellos se volvieron a sus casas.
7 Y nosotros completamos la navegación, saliendo de Tiro y arribando a Tolemaida; y habiendo saludado a los hermanos, nos quedamos con ellos un día. 8 Al otro día, saliendo Pablo y los que con él estábamos, fuimos a Cesarea; y entrando en casa de Felipe el evangelista, que era uno de los siete, posamos con él. 9 Este tenía cuatro hijas doncellas que profetizaban. 10 Y permaneciendo nosotros allí algunos días, descendió de Judea un profeta llamado Agabo, 11 quien viniendo a vernos, tomó el cinto de Pablo, y atándose los pies y las manos, dijo: Esto dice el Espíritu Santo: Así atarán los judíos en Jerusalén al varón de quien es este cinto, y le entregarán en manos de los gentiles. 12 Al oír esto, le rogamos nosotros y los de aquel lugar, que no subiese a Jerusalén. 13 Entonces Pablo respondió: ¿Qué hacéis llorando y quebrantándome el corazón? Porque yo estoy dispuesto no solo a ser atado, mas aun a morir en Jerusalén por el nombre del Señor Jesús. 14 Y como no le pudimos persuadir, desistimos, diciendo: Hágase la voluntad del Señor.
15 Después de esos días, hechos ya los preparativos, subimos a Jerusalén. 16 Y vinieron también con nosotros de Cesarea algunos de los discípulos, trayendo consigo a uno llamado Mnasón, de Chipre, discípulo antiguo, con quien nos hospedaríamos.
Arresto de Pablo en el templo
17 Cuando llegamos a Jerusalén, los hermanos nos recibieron con gozo. 18 Y al día siguiente Pablo entró con nosotros a ver a Jacobo, y se hallaban reunidos todos los ancianos; 19 a los cuales, después de haberles saludado, les contó una por una las cosas que Dios había hecho entre los gentiles por su ministerio. 20 Cuando ellos lo oyeron, glorificaron a Dios, y le dijeron: Ya ves, hermano, cuántos millares de judíos hay que han creído; y todos son celosos por la ley. 21 Pero se les ha informado en cuanto a ti, que enseñas a todos los judíos que están entre los gentiles a apostatar de Moisés, diciéndoles que no circunciden a sus hijos, ni observen las costumbres. 22 ¿Qué hay, pues? La multitud se reunirá de cierto, porque oirán que has venido. 23 Haz, pues, esto que te decimos: Hay entre nosotros cuatro hombres que tienen obligación de cumplir voto. 24 Tómalos contigo, purifícate con ellos, y paga sus gastos para que se rasuren la cabeza; y todos comprenderán que no hay nada de lo que se les informó acerca de ti, sino que tú también andas ordenadamente, guardando la ley. 25 Pero en cuanto a los gentiles que han creído, nosotros les hemos escrito determinando que no guarden nada de esto; solamente que se abstengan de lo sacrificado a los ídolos, de sangre, de ahogado y de fornicación. 26 Entonces Pablo tomó consigo a aquellos hombres, y al día siguiente, habiéndose purificado con ellos, entró en el templo, para anunciar el cumplimiento de los días de la purificación, cuando había de presentarse la ofrenda por cada uno de ellos.
27 Pero cuando estaban para cumplirse los siete días, unos judíos de Asia, al verle en el templo, alborotaron a toda la multitud y le echaron mano, 28 dando voces: ¡Varones israelitas, ayudad! Este es el hombre que por todas partes enseña a todos contra el pueblo, la ley y este lugar; y además de esto, ha metido a griegos en el templo, y ha profanado este santo lugar. 29 Porque antes habían visto con él en la ciudad a Trófimo, de Éfeso, a quien pensaban que Pablo había metido en el templo. 30 Así que toda la ciudad se conmovió, y se agolpó el pueblo; y apoderándose de Pablo, le arrastraron fuera del templo, e inmediatamente cerraron las puertas. 31 Y procurando ellos matarle, se le avisó al tribuno de la compañía, que toda la ciudad de Jerusalén estaba alborotada. 32 Este, tomando luego soldados y centuriones, corrió a ellos. Y cuando ellos vieron al tribuno y a los soldados, dejaron de golpear a Pablo. 33 Entonces, llegando el tribuno, le prendió y le mandó atar con dos cadenas, y preguntó quién era y qué había hecho. 34 Pero entre la multitud, unos gritaban una cosa, y otros otra; y como no podía entender nada de cierto a causa del alboroto, le mandó llevar a la fortaleza. 35 Al llegar a las gradas, aconteció que era llevado en peso por los soldados a causa de la violencia de la multitud; 36 porque la muchedumbre del pueblo venía detrás, gritando: ¡Muera!
Defensa de Pablo ante el pueblo
37 Cuando comenzaron a meter a Pablo en la fortaleza, dijo al tribuno: ¿Se me permite decirte algo? Y él dijo: ¿Sabes griego? 38 ¿No eres tú aquel egipcio que levantó una sedición antes de estos días, y sacó al desierto los cuatro mil sicarios? 39 Entonces dijo Pablo: Yo de cierto soy hombre judío de Tarso, ciudadano de una ciudad no insignificante de Cilicia; pero te ruego que me permitas hablar al pueblo. 40 Y cuando él se lo permitió, Pablo, estando en pie en las gradas, hizo señal con la mano al pueblo. Y hecho gran silencio, habló en lengua hebrea, diciendo: