Apquilapajascama Jesús setenta apquiltamsoycaoc
1 Natamin alhta apquilyacyesa Visqui ingac mocjam setenta apquiltamsoycaoc. Apquilapajasquic alhta moc apcanita. Apquilapajasquic alhta natingma lhalhma anco yavamlha eyacsic. 2 Aptomjac alhta apquilanya Jesús:
—Cotlaycaoc acmocjitma acyilhna, eyca apcanito aptomja apnaclheycaoc. Elilmalhnam quellhip acnaclhomalhquilha avisqui ac, yoyam elapajacsic elnaclhamcoc acyilhna. 3 Ellhing quellhip. Quip elanojo, alapajasquic quellhip malha nipquesic apquitcaoc naysicsa asoc navjac aclom. 4 Noelsov nasa najapa najan solyayem. Noelsov moc tiyayipeoc. Noelpayves nasa enlhit nalhit amay. 5 Apquilantalhningvocmec sat ancoc lhama tingma, eltime sat siclho: “Coltamilam sat ingilvalhoc as tingma”. 6 Apnec sat ancoc maa enlhit actamila apvalhoc, comalhcac sat tacja actemaclha apquilpayvescama quellhip. Am sat ancoc elhnac enlhit actamila apvalhoc, cotajingvomoc sat apquilpayvescama. 7 Elhnam sat maa tingma. Eltovaoc najan elyinaoc asoc apquillhoy maa. Enlhit aptamjaycam colhojoc sat acyanmongam. Noelyanmongsaoc nasa moc apquilmaclha tingma. 8 Apquilmacpec sat ancoc tacja quellhip as tingma, eltovaoc sat asoc nintom apquillhoy maa. 9 Eltamilquisquim sat acmasca apyimpeoc as tingma. Eltime sat maa: “Camquitvaac quellhip Dios apquilnancascama” —sat eltime elanic. 10 Am sat ancoc elmacpoc tacja quellhip as tingma, elantiyip sat maa. Sat eltimjic maa: 11 “Ninpalesquic lhopactic alyipitcay ingmancoc ayinyema as tingma. Cotnatsalhquejec sat actemaclha melmam tacja. Elyasamcojo quellhip: Camquitvaac lhac quellhip Dios apquilnancascama. Am lhac colyacmoc quellhip” —sat eltime elanic. 12 Actomjac coo siyanya quellhip: Acvocmo sat acnim ningyicpilcomalhcoclha coyimtilhojoc sat acyanmongayclha as tingma, am colhoyc acyanmongayclha tingma Sodoma —alhta aptomjac.
Enlhitaoc melyajayquiclho layi
(Mt 11.20-24)13 Quellhip layi co Corazín. Quellhip layi co Betsaida. Invitalhquic nipyesicsa quellhip asoc sinpilapquiscama. Invitalhquic nat ancoc as asoc tingma Tiro najan Sidón, quilhvoc nat elyanmongsic apquilvalhoc. Quilhvoc nat elvitacpoc apma apquilantalhnama yamquintim ajac apnaycam naysicsa tajap. 14 Acvocmo sat acnim ningyicpilcomalhcoclha colhyevavojoc sat acyanmongayclha co Tiro najan co Sidón, melhno quellhip. 15 Quellhip co Capernaum. ¿Apquilanayqui ya quellhip elyasacpoc netin acvocmo netin? Colhic sat acvayvesantamo coning acvocmo alyascamaclha ingjangaoc.
16 “Injalhnalhcoc ancoc apquilpayvam quellhip, acno acjalhnomalhco coo lha sicpayvam. Apquilvanacpec ancoc quellhip, acno sicvanamalhca coo lha. Acvanalhquic ancoc coo, apvanacpec najan Ingyapam aptomja seyapajascama coo —alhta aptomjac.
Apquilvactamo mocjam setenta apquiltamsoycaoc
17 Apquilvoctac alhta mocjam setenta apquiltamsoycaoc. Inquilpayjeclhec alhta apquilvalhoc, apquilpamejitsa:
—Visqui, ingilyajaclhoc najan maa somquic quilyicjamo ayinyema lhip apvisay —alhta apquiltomjac.
18 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Eje, acvita inyicje Satanás, malha alyinmom, malha nata actiyam ayinyema netin. 19 Quip elanojo. Almesquic quellhip apquilmopvan, yoyam eltamoc nimisma najan yitaja, yoyam elnatovacsic cotnaja ingmoc. Mellingamquejec sat quellhip acmasca. 20 Noelitsovacsojo nasa quellhip alyajaclho somquic quilyicjamo. Elitsovacsojo anco quellhip acnatalhesomalhca apquilvisay netin —alhta aptomjac.
Jesús acpayjayclha apvalhoc
(Mt 11.25-27Mt 13.16-17)21 Yejemoc alhta acpayjeclho apvalhoc Jesús ayinyema Espíritu Santo: Aptomjac alhta apquilmalhnancama:
—Ingyapam netin, lhip nac Visqui netin najan as nalhpop. Inlhenquic coo evalhoc lhip. Apyilhascasquic lhip as asoc enlhitaoc apquilyascamco lhalhma anco. Am eyilhascasac lhip as asoc enlhit melyascamco malha sicaa. Intasic anco, Ingyapam. Actomja lhip apquiltemoclha apanco.
22 “Elmesquic coo Tata aclhamoclhojo asoc sicmovan. Paj lhama apyascamco sicvisay Apquitca. Apvamlha coo Tata apyasamco. Paj lhama apyascamco apvisay coo Tata. Acvamlha coo sicyascamco apvisay coo Tata. Najan maa apquilyasamcoc sictomja silyascasingviyam apvisay coo Tata —alhta aptomjac Jesús.
23 Apquilanoc alhta Jesús apquiltamsoycaoc, apquilpamejitsa:
—Apquilvitac quellhip as asoc. Apquilinyejemoc anco enlhit apquilvitay as asoc. 24 Actomjac coo siyanya quellhip: Apquilvitac quellhip as asoc. Aplhamoc nic nat profetas Dios apquillingascama najan apquilviscaa apquililtamjoc nic nat elvita. Am nic nat elvitayac. Apquililtamjoc nic nat ellinga. Am nic nat ellingayac —alhta aptomjac.
Aplhenamap aptamila co Samaria
25 Yejemoc alhta apquinmaclho netin apyascamco apquiltemaclha. Apquiltamjoc alhta eyipconic Jesús. Aptomjac alhta apcanya:
—Visqui, ¿jalhco sat otnejic, yoyam momasquingvomeje cotmongvoycamlha nelha? —alhta aptomjac.
26 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—¿Jalhco lha actomja singanamaclha actalhesomalhca? ¿Co lha actomja lhip apquilyipsatem? —alhta aptomjac.
27 Apcatingmavoc alhta apyascamco apquiltemaclha:
—“Ingyasicjojo anco Dios lhip Visqui pac. Iyiplovquis sat apvalhoc, najan apyimnatem apanco najan apyascamcolhma. Ingyasicjojo ingmoc acno apcasicjamacpo apanco” —alhta aptomjac.
28 Aptomjac alhta apcanya Jesús:
—Inpayjoc aplhanma. Itne sat mataa lha. Memasquingvomejec sat lhip cotmongvoycamlha nelha —alhta aptomjac.
29 Apquiltamjoc alhta etnesacpoc apanco appeyvomo as enlhit. Aptomjac alhta apcanya:
—Visqui, ¿soc emoc qui? —alhta aptomjac.
30 Yejemoc alhta apquiltimnamcaa Jesús:
—Jerusalén nic nat apquimpac lhama enlhit. Jericó nic nat apmiyaclha. Nalhit amay nic nat apquiltajanyac apquilminyilhma. Appatjetacpec nic nat. Innec nic nat aljalhyovasquisa apquilantalhnama. Apticpongacpec nic nat as enlhit. Quitlhincasoc nic nat ingyitsapoc. Apquilyamyaclhec nic nat aptomja apquilajem. Apquilvonquipquic nic nat. 31 Yejemoc nic nat apmiyaclho maa lhama sacerdote. Apvitangvocmec nic nat apmatnam. Apyeycajangvocmec nic nat eyca. 32 Apquimjamquic nic nat najan lhama levita. Apvitangvocmec nic nat apmatnam. Apyeycajangvocmec nic nat najan. 33 Apquimjamquic nic nat najan lhama co Samaria. Apvitangvocmec nic nat apmatnam. Lhama ilhnic nat apvita, apyovsec nic nat apquilano. 34 Yejemoc nic nat apyocmo. Appilhtejitcasquic nic nat apquilyimsem. Apyanquincaac nic nat olivo yingmenic (acpilhmoc) najan moyayit uva yingmenic. Appatimcaseclhec nic nat apquinamtem. Apyantimquic nic nat tingma apnaycamcaclha maycaa. Aptamilcasquic nic nat maa. 35 Moc acnim nic nat appecjamcaa co Samaria. Yejemoc nic nat apquiljalhyovasa anit solyayem. Apmesquic nic nat acyanmongam actomja tingma pac. Aptomjac alhta apcanya: “Itamilquis sat as enlhit. Am sat ancoc colhnoc acyanmongam aptamilquiscama, olmesic sat mocjam sicvactamo sat” —nic nat aptomjac. 36 Apnatqui enlhit nic nat aptomja apquilvitay apmatnam. ¿Jalhco apcanya lhip aptomja poc apanco? —alhta aptomjac Jesús.
37 Apcatingmavoc alhta apyascamco apquiltemaclha:
—Ayanayc coo aptomja apquimlaycmo —alhta aptomjac.
Aptomjac alhta apcanya Jesús:
—Tasi, ilhing sat lhip. Ilhnasojo sat aptemaclha —alhta aptomjac.
Jesús aptimem maycaa Marta najan María tingma ac
38 Aplhinquic alhta Jesús, apvoclhoc alhta lhama tingma. Inmec alhta tacja quilvana acvisay Marta. 39 Inyalhing alhta innac acvisay María. Innacmec alhta apnaclha Jesús acpayjo apmancoc. Inquiljalhnoc alhta aplhanma. 40 Incapajam alhta allana aclhamoclhojo asoc Marta. Acyoctamo alhta apnaclha Jesús. Intomjac alhta ayanya:
—Visqui, ¿am ya colhenac apvalhoc lhip acyinyova actamjaycam eyalhing? Actamjam elhapco coo. Ingyane sat jepasmoc —alhta intomjac.
41 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Marta, Marta. Actemaclha aclheneycam avalhoc lhiya. Incapajam allana lhiya aclhamoclhojo asoc. 42 Lhama asoc eyca ningilanyomalhca ongillanac. Inyacyesquic lhac María actamila asoc. Colatamalhqueje nac maa —alhta aptomjac.
Misión de los setenta
1 Después de estas cosas, designó el Señor también a otros setenta, a quienes envió de dos en dos delante de él a toda ciudad y lugar adonde él había de ir. 2 Y les decía: La mies a la verdad es mucha, mas los obreros pocos; por tanto, rogad al Señor de la mies que envíe obreros a su mies. 3 Id; he aquí yo os envío como corderos en medio de lobos. 4 No llevéis bolsa, ni alforja, ni calzado; y a nadie saludéis por el camino. 5 En cualquier casa donde entréis, primeramente decid: Paz sea a esta casa. 6 Y si hubiere allí algún hijo de paz, vuestra paz reposará sobre él; y si no, se volverá a vosotros. 7 Y posad en aquella misma casa, comiendo y bebiendo lo que os den; porque el obrero es digno de su salario. No os paséis de casa en casa. 8 En cualquier ciudad donde entréis, y os reciban, comed lo que os pongan delante; 9 y sanad a los enfermos que en ella haya, y decidles: Se ha acercado a vosotros el reino de Dios. 10 Mas en cualquier ciudad donde entréis, y no os reciban, saliendo por sus calles, decid: 11 Aun el polvo de vuestra ciudad, que se ha pegado a nuestros pies, lo sacudimos contra vosotros. Pero esto sabed, que el reino de Dios se ha acercado a vosotros. 12 Y os digo que en aquel día será más tolerable el castigo para Sodoma, que para aquella ciudad.
Ayes sobre las ciudades impenitentes
(Mt. 11.20-24)13 ¡Ay de ti, Corazín! ¡Ay de ti, Betsaida! que si en Tiro y en Sidón se hubieran hecho los milagros que se han hecho en vosotras, tiempo ha que sentadas en cilicio y ceniza, se habrían arrepentido. 14 Por tanto, en el juicio será más tolerable el castigo para Tiro y Sidón, que para vosotras. 15 Y tú, Capernaum, que hasta los cielos eres levantada, hasta el Hades serás abatida.
16 El que a vosotros oye, a mí me oye; y el que a vosotros desecha, a mí me desecha; y el que me desecha a mí, desecha al que me envió.
Regreso de los setenta
17 Volvieron los setenta con gozo, diciendo: Señor, aun los demonios se nos sujetan en tu nombre. 18 Y les dijo: Yo veía a Satanás caer del cielo como un rayo. 19 He aquí os doy potestad de hollar serpientes y escorpiones, y sobre toda fuerza del enemigo, y nada os dañará. 20 Pero no os regocijéis de que los espíritus se os sujetan, sino regocijaos de que vuestros nombres están escritos en los cielos.
Jesús se regocija
(Mt. 11.25-27Mt. 13.16-17)21 En aquella misma hora Jesús se regocijó en el Espíritu, y dijo: Yo te alabo, oh Padre, Señor del cielo y de la tierra, porque escondiste estas cosas de los sabios y entendidos, y las has revelado a los niños. Sí, Padre, porque así te agradó. 22 Todas las cosas me fueron entregadas por mi Padre; y nadie conoce quién es el Hijo sino el Padre; ni quién es el Padre, sino el Hijo, y aquel a quien el Hijo lo quiera revelar.
23 Y volviéndose a los discípulos, les dijo aparte: Bienaventurados los ojos que ven lo que vosotros veis; 24 porque os digo que muchos profetas y reyes desearon ver lo que vosotros veis, y no lo vieron; y oír lo que oís, y no lo oyeron.
El buen samaritano
25 Y he aquí un intérprete de la ley se levantó y dijo, para probarle: Maestro, ¿haciendo qué cosa heredaré la vida eterna? 26 Él le dijo: ¿Qué está escrito en la ley? ¿Cómo lees? 27 Aquel, respondiendo, dijo: Amarás al Señor tu Dios con todo tu corazón, y con toda tu alma, y con todas tus fuerzas, y con toda tu mente; y a tu prójimo como a ti mismo. 28 Y le dijo: Bien has respondido; haz esto, y vivirás.
29 Pero él, queriendo justificarse a sí mismo, dijo a Jesús: ¿Y quién es mi prójimo? 30 Respondiendo Jesús, dijo: Un hombre descendía de Jerusalén a Jericó, y cayó en manos de ladrones, los cuales le despojaron; e hiriéndole, se fueron, dejándole medio muerto. 31 Aconteció que descendió un sacerdote por aquel camino, y viéndole, pasó de largo. 32 Asimismo un levita, llegando cerca de aquel lugar, y viéndole, pasó de largo. 33 Pero un samaritano, que iba de camino, vino cerca de él, y viéndole, fue movido a misericordia; 34 y acercándose, vendó sus heridas, echándoles aceite y vino; y poniéndole en su cabalgadura, lo llevó al mesón, y cuidó de él. 35 Otro día al partir, sacó dos denarios, y los dio al mesonero, y le dijo: Cuídamele; y todo lo que gastes de más, yo te lo pagaré cuando regrese. 36 ¿Quién, pues, de estos tres te parece que fue el prójimo del que cayó en manos de los ladrones? 37 Él dijo: El que usó de misericordia con él. Entonces Jesús le dijo: Ve, y haz tú lo mismo.
Jesús visita a Marta y a María
38 Aconteció que yendo de camino, entró en una aldea; y una mujer llamada Marta le recibió en su casa. 39 Esta tenía una hermana que se llamaba María, la cual, sentándose a los pies de Jesús, oía su palabra. 40 Pero Marta se preocupaba con muchos quehaceres, y acercándose, dijo: Señor, ¿no te da cuidado que mi hermana me deje servir sola? Dile, pues, que me ayude. 41 Respondiendo Jesús, le dijo: Marta, Marta, afanada y turbada estás con muchas cosas. 42 Pero solo una cosa es necesaria; y María ha escogido la buena parte, la cual no le será quitada.