Jesús najan Zaqueo
1 Aptalhningvocmec alhta Jesús tingma Jericó, yoyam eyeycaja. 2 Apnec alhta maa lhama enlhit ningilnatam inyap apvisay Zaqueo. Apquilmam solyayem apvisqui alhta as enlhit. 3 Apquiltamjoc alhta Zaqueo etac Jesús, yoyam eyicpilcojo. Am alhta copvanac eta, ayinyemaclha apyayem. Apnaymacoc alhta ayinyemaclha apcajapsa. 4 Yejemoc alhta apquinincamco apmamyi, apquinatvocmo yamit acma acyilhna. Apquiltamjoc alhta elanojo apnincoyna inlhojo ayimjaclha yamit. 5 Lhama alhta apvocmo Jesús apsicjaclho alhta netin. Aptomjac alhta apcanya:
—Zaqueo, ingyapajam ityip. Altamjoc olhic acnim nac jay lhip tingma pac —alhta aptomjac.
6 Yejemoc alhta aptepa Zaqueo. Inpayjeclhec alhta apvalhoc elhnesic tingma pac. 7 Lhama alhta apquilvita apquillhalhmaa, apquilmalyevam alhta: Maycaa nac aptomjac, yoyam elhojoc lhama enlhit meyascalhma —alhta apquiltomjac apquilpamesma. 8 Yejemoc alhta apquiningvoclho Zaqueo apnaclha Jesús, aptomjac alhta:
—Visqui, quip ilanojo. Pac omlascoc nalhit silnatam enlhit mepqui apquilnatam. Ayajemo alhta silyinimcascam enaymacoc, cuatro sat otnejic acyanmongayclha —alhta aptomjac.
9 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Invaac ningilvomsomalhca tap as tingma acnim nac jay. Ayinyemaclha aptomja nac Abraham apquitca ayinyema meyasquiyam. 10 Acvaac coo sicvisay Sictiyam Sictomja Enlhit, yoyam olquitmoc najan olvomsic tap apquiltomja apquillhinganyam —alhta aptomjac.
Enlhit apquilmesomap solyayem alyiviy
(Mt 25.14-30)
11 Apcamquitvoclhec alhta Jesús tingma Jerusalén. Apquilanayquic alhta apquillhalhmaa elvitac sat Dios apquilnancascama. Apquiljalhnoc alhta mocjam enlhitaoc. 12 Apquiltimnasamcaa mocjam actemaclha apyitquiscama:
—Lhama ilhnic nat enlhit apquiltamila apmolhama apquinyemayaclha. Apmiyaclhec nic nat mocjay moc yoclhilhma. Apcanyacpec nic nat etnesacpoc apvisqui maa. Natamin aptimem apvisqui ilhnic nat apquiltamjoc evotac mocjam. 13 Yicpintama aplhingam nic nat apquilevamcaa diez apquilancam. Apquilmesquic nic nat moclhama solyayem acyiviy. Aptomjac nic nat apquilanya: “Elyanmongsap sat mataa acvocmo sicvoctamo sat mocjam” —nic nat aptomjac. 14 Aptanovacpec nic nat apquimpayaclha. Apquilapajasquic nic nat apquilimjaycaoc, yoyam eliltimnacsic amyaa moc yoclhilhma: “Am ongiltamjoc colhic actimesquisa visqui ingac as enlhit nac maa” —nic nat intomjac amyaa. 15 Lhama ilhnic nat aptimesacpo apvisqui. Apvoctac nic nat mocjam apquimpayaclha. Yejemoc nic nat apcanya colhic altimnascaclho apquilancam aptomja apquilmesomap solyayem acyiviy. Apquiltamjoc nic nat eyasamcojo acvamlha solyayem acyanmongvoyam. 16 Yejemoc nic nat apyoclho aptomja apvoycta apmamyi. Aptomjac nic nat apcanya: “Visqui, lhip solyayem pac invocmec diez tap acyanmongvoyam” —nic nat aptomjac. 17 Apcatingmavoc nic nat apvisqui: “Tasi nac. Selancam aptamila nac lhip. Mepqui apsilhnanomap nac lhip apmaycam asoc ayitcoc. Etnejic sat lhip apvisqui nipyesicsa apnaymacoc diez tingma” —nic nat aptomjac. 18 Yejemoc nic nat apyoctamo poc. Aptomjac nic nat apcanya: “Visqui, lhip solyayem pac invocmec cinco tap acyanmongvoyam” —nic nat aptomjac. 19 Apcatingmavoc nic nat apvisqui: “Etnejic sat lhip apvisqui nipyesicsa apnaymacoc cinco tingma” —nic nat aptomjac. 20 Yejemoc nic nat apyoctamo poc: Aptomjac nic nat apcanya: “Visqui, jalip solyayem pac alhta. Acpilhquitquic coo apava apquitcoc. Actamilcasquic coo mataa. 21 Ayacac coo, lhip ayinyemaclha acyimnatem apvalhoc. Apmaclhec mataa asoc cotnaja appicanma. Apnaclhec mataa acyilhna cotnaja apcanma” —ilhnic nat aptomjac. 22 Apcatingmavoc nic nat apvisqui: “Selancam apmapsom nac lhip. Oyicpilcojo sat lhip. Appayvam apanco ayinyemaclha acsilhnana. Apyasamcoc lhip sictomja sicmasma asoc. Acmaclhec coo mataa asoc cotnaja sicpicanma. Acnaclhec coo mataa acyilhna cotnaja siyanma. 23 ¿Soctomja mepquina nac solyayem ajac altamilcasomalhquilha solyayem? Yoyam omoc sat coyiplovjoc siyincajayclha moc sicvactamo nac” —nic nat aptomjac. 24 Aptomjac nic nat apvisqui apquilanya aptomja apquinmaycamo lhama: Ellatim anco solyayem nac lha. Elmesiclha sat maa actomja acnaycaoc diez solyayem alyiviy —nic nat aptomjac. 25 Apquilatingmavoc alhta: “Visqui, inyitne inyicje diez solyayem alyiviy —nic nat intomjac amyaa apcanyacpo. 26 Apcatingmavoc alhta apvisqui: Actomjac coo siyanya quellhip: Yitnec sat ancoc asoc, ongillhoveclhac sat mocjam. Yitnec sat ancoc lhama asoc, colhic sat sintapilhquiscaso asoc ingac —alhta aptomjac. 27 Elnalanta sat enlhit aptomja alhta selinmelhaycam. Am alhta eliltamjoc otnejic apvisqui apancaoc. Elaa sat najato” —ilhnic nat aptomjac.
Aptalhningvayclho Jesús tingma Jerusalén
(Mt 21.1-11Mr 11.1-11Jn 12.12-19)
28 Lhama alhta apsovja apquiltimnaycam Jesús, apmiyaclho alhta tingma Jerusalén. 29 Lhama alhta apvaclho ayamquitilha tingma Betfagé najan tingma Betania, nicja inquilhe acvisay Olivos. Apquilapajasquic alhta apcanit apquiltamsoycaoc. 30 Aptomjac alhta apquilanya:
—Elmiyaclha natingma apyitna nac maa. Apquilvoclhec sat ancoc maa, elvitac sat yamelyeyjaycoc ayitcoc mactetem tama. Am conamtalhcac mocjam. Elliquis sat tama, elyantamenta sat. 31 Aptomjac sat ancoc enlhit: “¿Soctomja aplicsa nac tama?” Eltime sat elanic: “Visqui ingac lhac apquiltamjoc” —alhta aptomjac.
32 Yejemoc alhta apquillhinga apquiltamsoycaoc. Apquilvitangvoclhec alhta actomjaclha aplhanma Jesús. 33 Lhama alhta aplicsa tama yamelyeyjaycoc ayitcoc, apquilpamejitsa alhta avtip:
—¿Soctomja aplicsa nac tama yamelyeyjaycoc ayitcoc? —alhta apquiltomjac.
34 Apcatingmavoc alhta:
—Visqui ingac lhac apquiltamjoc —alhta apquiltomjac.
35 Apquilyantamentac alhta yamelyeyjaycoc ayitcoc apnaclha Jesús. Yejemoc alhta apquiltajansa apquilalomap. Apquinamtec alhta Jesús. 36 Lhama alhta aplhinga. Yejemoc alhta apquilpayesamco apquilalomap amay avalhoc apmiyaclhilha. 37 Apcamquitvoclhec alhta tingma. Apvoclhec alhta acvayveyquintamlha lhop nicja inquilhe acvisay Olivos. Yejemoc alhta apquilitsovasamcaa apquilanomacpo apquiltamsoycaoc. Am alhta elasac apquilpalhamamcaa. Dios Ingyapam alhta aplhenacpoc. Apquilacoc alhta apmopvan aptamjaycam sinpilapquiscama. 38 Apquiltomjac alhta:
—Ningilayo aptomja apquilhyam apsoyam apvisay Visqui ingac. Coltamilsojoc sat apvalhoc netin. Ningayo netin Dios Ingyapam —alhta intomjac amyaa.
39 Apnam alhta napocja fariseos nipyesicsa apquillhalhmaa. Apquiltomjac alhta apquilanya:
—Visqui, ilnavesam siclho apquiltamsoycaoc —alhta apquiltomjac.
40 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Actomjac coo siyanya quellhip: Apquilvanmamquic sat ancoc as enlhitaoc, colpalhamam sat eyca mataymong —alhta aptomjac.
41 Apcamquitvoclhec alhta tingma Jerusalén. Yejemoc alhta acvina apvalhoc Jesús apvita tingma. 42 Aptomjac alhta appametamcaa:
—Quellhip layi. ¿Soctomja melyasamco nac as acnim asoc, yoyam coltamilcasiclha apquilvalhoc? Nasoc anco actomja acyilhomalhca napatavo quellhip. 43 Comoc sat acnim, yoyam elvac apquimpocjacme. Elicjicsic sat lhop nipyava quellhip, yoyam elyilhanmoc. Evocjacpoc sat quellhip. Colhic sat ayajingvocmo, mepqui apquilyasaclha sat cotnejic quellhip. 44 Elyinjacpoc sat lhop quellhip. Esovjacpojoc sat eticyo quellhip. Mengyaymacpejec sat lhama mataymong tacjalhit moc. Quellhip ayinyemaclha melyasamco acvamlha acnim, yoyam etnejic maycaa Dios Ingyapam nipyesicsa quellhip —alhta aptomjac.
Jesús apquilantipquiscama enlhit tingma apponquinomap
(Mt 21.12-17Mr 11.15-19Jn 2.13-22)
45 Aptalhningvoclhec alhta Jesús tingma apponquinomap. Apquilantipcasquic alhta enlhit apquilyanmongsomap congne tingma. 46 Aptomjac alhta apquilanya:
—Yitnec actalhesomalhca vaycajac: “Coo tingma ajac actomja ningilmalhnancamaclha” —nic nat aptomjac Dios Ingyapam. Quellhip eyca apquiltimescasac apquilyilhanmomaclha apquilminyilhma —alhta aptomjac Jesús.
47 Aclhamoclhojo acnim alhta apquillhicmosa Jesús congne tingma apponquinomap. Apquilyilhacpoc alhta apquilimja apmamyi sacerdotes najan apquilyascamco apquiltemaclha najan apquilyimtalhnamo. Apquililtamjoc alhta, yoyam ematong Jesús. 48 Am alhta elyasamcoc apquiltomjaclha. Ayinyemaclha apquilyipitcavoc mataa apquiljalhenmo amyaa.
Jesús y Zaqueo
1 Habiendo entrado Jesús en Jericó, iba pasando por la ciudad. 2 Y sucedió que un varón llamado Zaqueo, que era jefe de los publicanos, y rico, 3 procuraba ver quién era Jesús; pero no podía a causa de la multitud, pues era pequeño de estatura. 4 Y corriendo delante, subió a un árbol sicómoro para verle; porque había de pasar por allí. 5 Cuando Jesús llegó a aquel lugar, mirando hacia arriba, le vio, y le dijo: Zaqueo, date prisa, desciende, porque hoy es necesario que pose yo en tu casa. 6 Entonces él descendió aprisa, y le recibió gozoso. 7 Al ver esto, todos murmuraban, diciendo que había entrado a posar con un hombre pecador. 8 Entonces Zaqueo, puesto en pie, dijo al Señor: He aquí, Señor, la mitad de mis bienes doy a los pobres; y si en algo he defraudado a alguno, se lo devuelvo cuadruplicado. 9 Jesús le dijo: Hoy ha venido la salvación a esta casa; por cuanto él también es hijo de Abraham. 10 Porque el Hijo del Hombre vino a buscar y a salvar lo que se había perdido.
Parábola de las diez minas
11 Oyendo ellos estas cosas, prosiguió Jesús y dijo una parábola, por cuanto estaba cerca de Jerusalén, y ellos pensaban que el reino de Dios se manifestaría inmediatamente. 12 Dijo, pues: Un hombre noble se fue a un país lejano, para recibir un reino y volver. 13 Y llamando a diez siervos suyos, les dio diez minas, y les dijo: Negociad entre tanto que vengo. 14 Pero sus conciudadanos le aborrecían, y enviaron tras él una embajada, diciendo: No queremos que este reine sobre nosotros. 15 Aconteció que vuelto él, después de recibir el reino, mandó llamar ante él a aquellos siervos a los cuales había dado el dinero, para saber lo que había negociado cada uno. 16 Vino el primero, diciendo: Señor, tu mina ha ganado diez minas. 17 Él le dijo: Está bien, buen siervo; por cuanto en lo poco has sido fiel, tendrás autoridad sobre diez ciudades. 18 Vino otro, diciendo: Señor, tu mina ha producido cinco minas. 19 Y también a este dijo: Tú también sé sobre cinco ciudades. 20 Vino otro, diciendo: Señor, aquí está tu mina, la cual he tenido guardada en un pañuelo; 21 porque tuve miedo de ti, por cuanto eres hombre severo, que tomas lo que no pusiste, y siegas lo que no sembraste. 22 Entonces él le dijo: Mal siervo, por tu propia boca te juzgo. Sabías que yo era hombre severo, que tomo lo que no puse, y que siego lo que no sembré; 23 ¿por qué, pues, no pusiste mi dinero en el banco, para que al volver yo, lo hubiera recibido con los intereses? 24 Y dijo a los que estaban presentes: Quitadle la mina, y dadla al que tiene las diez minas. 25 Ellos le dijeron: Señor, tiene diez minas. 26 Pues yo os digo que a todo el que tiene, se le dará; mas al que no tiene, aun lo que tiene se le quitará. 27 Y también a aquellos mis enemigos que no querían que yo reinase sobre ellos, traedlos acá, y decapitadlos delante de mí.
La entrada triunfal en Jerusalén
(Mt. 21.1-11Mr. 11.1-11Jn. 12.12-19)
28 Dicho esto, iba delante subiendo a Jerusalén. 29 Y aconteció que llegando cerca de Betfagé y de Betania, al monte que se llama de los Olivos, envió dos de sus discípulos, 30 diciendo: Id a la aldea de enfrente, y al entrar en ella hallaréis un pollino atado, en el cual ningún hombre ha montado jamás; desatadlo, y traedlo. 31 Y si alguien os preguntare: ¿Por qué lo desatáis? le responderéis así: Porque el Señor lo necesita. 32 Fueron los que habían sido enviados, y hallaron como les dijo. 33 Y cuando desataban el pollino, sus dueños les dijeron: ¿Por qué desatáis el pollino? 34 Ellos dijeron: Porque el Señor lo necesita. 35 Y lo trajeron a Jesús; y habiendo echado sus mantos sobre el pollino, subieron a Jesús encima. 36 Y a su paso tendían sus mantos por el camino. 37 Cuando llegaban ya cerca de la bajada del monte de los Olivos, toda la multitud de los discípulos, gozándose, comenzó a alabar a Dios a grandes voces por todas las maravillas que habían visto, 38 diciendo: ¡Bendito el rey que viene en el nombre del Señor; paz en el cielo, y gloria en las alturas! 39 Entonces algunos de los fariseos de entre la multitud le dijeron: Maestro, reprende a tus discípulos. 40 Él, respondiendo, les dijo: Os digo que si estos callaran, las piedras clamarían.
41 Y cuando llegó cerca de la ciudad, al verla, lloró sobre ella, 42 diciendo: ¡Oh, si también tú conocieses, a lo menos en este tu día, lo que es para tu paz! Mas ahora está encubierto de tus ojos. 43 Porque vendrán días sobre ti, cuando tus enemigos te rodearán con vallado, y te sitiarán, y por todas partes te estrecharán, 44 y te derribarán a tierra, y a tus hijos dentro de ti, y no dejarán en ti piedra sobre piedra, por cuanto no conociste el tiempo de tu visitación.
Purificación del templo
(Mt. 21.12-17Mr. 11.15-19Jn. 2.13-22)
45 Y entrando en el templo, comenzó a echar fuera a todos los que vendían y compraban en él, 46 diciéndoles: Escrito está: Mi casa es casa de oración; mas vosotros la habéis hecho cueva de ladrones. 47 Y enseñaba cada día en el templo; pero los principales sacerdotes, los escribas y los principales del pueblo procuraban matarle. 48 Y no hallaban nada que pudieran hacerle, porque todo el pueblo estaba suspenso oyéndole.