José ingjaycoc apác
1 Aptomjac nic nat José apcanya apquimja apmamyi tingma pac: —Ilhatimquis sat ellanesamcojo yamquintimajac motajap apactic. Ininquinaoc sat solyayem apancaoc moclhama congne yamquintimajac. 2 Ipquin sat ingjaycoc ajac acmamnave congne apquilyalhing Benjamín yamquintimajac apác. Ipalhaquis sat solyayem pac acyanmongam lhac motajap apactic— nic nat aptomjac José.
Apquilyajaclhoc nic nat apquimja apmamyi actemaclha apcanama José. 3 Inquitsacac nic nat apquilapajasa apquilpipma José. Apnalaclhec nic nat apnatoscama yamelyeyjaycoc. 4 Apquilantipquic nic nat tingma apyivey. Acyavataclhojo apquillhingam nic nat. Aptomjac nic nat José apcanya apquimja apmamyi.
—Ingva, elimjaoclha sat enlhitaoc apquiltajayclha. Apquiltajanyeclhec sat ancoc, itne sat inyanic: ¿So actomja apquiltomja nac apquilmapsomcaa, apquilminyilha nac ingjaycoc acmamnave? 5 Visqui ajac ingjaycoc apác, actomja mataa apyam. Actomja acyascaseycamco aclhamoclhojo asoc. Apquilsilhnanacpec quellhip— sat itne ingyanic.
6 Apquilyajaclhoc nic nat. Apquiltajanyeclhec nic nat enlhitaoc. Apquiltimnasquic nic nat aptomjaclha apcanama José.
7 Apquilatingmavoc nic nat: —Visqui, ¿so actomja singilpejescaa nac nincoo? Paj ontemac mataa nincoo actomja nac lha. 8 Ningiltajasoc alhta solyayem ningvitay alhta congne yamquintimajac ningilvoclho ningaoclha Canaán. Mongvanquejec nincoo ongminyilhic plata najan oro asoc acmamnave visqui tingma pac. 9 Ematong sat aptomja apminyilhma ingjaycoc acmamnave. Jingiltimjic sat ningiltimesaycam nincoo cotningvoyam nelha— nic nat apquiltomjac.
10 Aptomjac nic nat apquimja apmamyi apquilanya: —Cotnejic sat actomjaclha apquillhanma quellhip. Acvitac sat ancoc ingjaycoc, eycaso etnejic sat seltimesaycam cotningvoyam nelha. Mepqui apquilsilhnanomap apnaymacoc— nic nat aptomjac.
11 Yejemoc nic nat apninquina nalhpop yamquintimajac, apquiljalhyovasa atnaoc. 12 Apquitamquic nic nat apquimja apmamyi. Apquilanoc nic nat apmamyi apsoycam apcaneycaoc apmamyi. Apsovjoc nic nat apquilano acvocmo apsilhyo apsoycam. Apvitangvocmec nic nat ingjaycoc congne yamquintimajac apác Benjamín. 13 Apquilyaptec nic nat apquilantalhnama as enlhitaoc ayinyema alyitnocjayo apquilvalhoc. Apquilpatimcaseclhec nic nat yamquintimajac yamelyeyjaycoc. Apquiltajavoc nic nat mocjam tingma apvanyam.
14 Apquilvoclhec nic nat José tingma pac Judá najan apquilyalhinga. Apnec nic nat maa José. Apquiljalhec nic nat apquilpipma. Inquilticlhicvocmec nic nat acpayjaclha napaat nalhpop.
15 Aptomjac nic nat José apquilanya: —¿So actomja quellhip qui? ¿Am ya elyasamcoc quellhip acyitna sicmovan sicyascamco?— nic nat aptomjac.
16 Apcatingmavoc nic nat Judá: —Visqui, mongvanquejec nincoo ongilatingmojo. Mongvanquejec ongilpeyvescasiclha nintemaclha. Apvitac lhac Dios Apyimtalhnamo actemaclha mongilyascalhma. Jingiltimjic sat ningiltimesaycam cotningvoyam nelha, najan maa aptomja apminyilhma ingjaycoc— nic nat aptomjac.
17 Aptomjac nic nat José apquilanya apquilpipma: —Paj. Apvamlha aptomja apsayclha ingjaycoc otnejic sat setnesaycam cotningvoyam nelha. Eltajiclhac sat apnaclha apquilyap apnaymacoc. Acyiplomo acpayjayclha apquilvalhoc— nic nat aptomjac José.
Apquilmalhnesquiscama Judá
18 Apyoctac nic nat Judá. Aptomjac nic nat apcanya: —Visqui ajac, ¿evanqui ya oltimnacsic amyaa acyilhamalhca? Nojetanov nasa sictomja apquilancam. Apnoc lhip apvisqui faraón. 19 Apquiltamjoc alhta eyasamcojo lhip aptemaclha ingilyap najan ingilyalhing. 20 Ningiltimnasquic alhta lhip apna mocjam ingilyap apvanyam najan ingyalhing apquitcoc. Apteyacmec alhta ingilyalhing aptomjaclha apvanyam ingilyap. Apquitsepquic alhta apipma. Avanjec alhta apcasicjayo ingilyap apquitca apcaymomap. 21 Apquiltamjoc alhta lhip ongilyantementa ingilyalhing yoyam etac lhip. 22 Ningiltimnasquic alhta mocjam lhip: Copvanquejec ingilyalhing eyinyoc apyap. Apyinyovquic sat ancoc, ingyitsapoc sat ingilyap. 23 Ingiltimnasquic alhta lhip: Am sat ancoc elyantementac apquilyalhing, colapvanquejec elvotac sicnaclha — alhta aptomjac lhip— nic nat aptomja Judá.
24 Apquiltimnam nic nat mocjam: Ningiltajaclhec alhta nincoo apnaclha ingilyap. Ningiltimnasquic alhta actomjaclha lhip appayvam. 25 Aptomjac alhta ingilyap singilanya: Eltajojo sat mocjam. Eltingyaoc sat mocjam nintom ayitcoc — alhta aptomjac singilanya. 26 Ningilatingmavoc alhta nincoo: Mongvanquejec ongilyacsic mepqui ningilyantamayclha ingilyalhing. Mongvanquejec ongilvoclha apnaclha apvisqui mepqui ingilyalhing — alhta ningiltomjac nincoo. 27 Aptomjac alhta singilanya ingilyap: Apquilyasamcoc quellhip, apcanit ayitquic alhta etava.
28 Apvonquipquic alhta lhama. Nasoc lhaja ayajem asoc navjac aclom. Am otaac mocjam acvocmo quilhvo nac jay. 29 Apquilyantamaclhec sat ancoc sictamongvoyam apsilhyo. Etjanyac sat acyimtalhnama nalhit amay. Quellhip sat eltimjic apquilsilhnanoncama. Ongvitsapoc sat coo ayinyema acyitnocjayo evalhoc — alhta aptomja ingilyap.
30 Avanjec anco apcasicjayo apyap. Ningiltajavoc sat ancoc mepqui ningillhalhma ingilyalhing. 31 Am sat ancoc etaac ingilyap apvanyam, ingyitsapoc sat ayinyema acyitnocjayo apvalhoc. Nincoo ayinyema ningilsilhnanoncama. 32 Actomjac alhta siyanya tata coo: Coo sat oya'mongsic ingilyalhing. Am sat ancoc oyantementac mocjam ingilyalhing, osilhnanlhcac sat napato lhip cotningvoyam nelha — alhta actomjac coo.
33 Altamjoc coo lhip jetnejic sictimesaycam cotningvoyam nelha sicyanmonquiscama ingilyalhing. Nomyov nasa etajiclha ingilyalhing apquillhalhma apquilpipma. 34 Movanquejec ovoclha apnaclha ingilyap mepqui ningillhalhma ingilyalhing. Am oltamjoc otamcojo actemaclha aplingaycamco ayinyema acyitnocjayo apvalhoc ingilyap— nic nat aptomjac Judá.
La copa de José
1 Mandó José al mayordomo de su casa, diciendo: Llena de alimento los costales de estos varones, cuanto puedan llevar, y pon el dinero de cada uno en la boca de su costal. 2 Y pondrás mi copa, la copa de plata, en la boca del costal del menor, con el dinero de su trigo. Y él hizo como dijo José. 3 Venida la mañana, los hombres fueron despedidos con sus asnos. 4 Habiendo ellos salido de la ciudad, de la que aún no se habían alejado, dijo José a su mayordomo: Levántate y sigue a esos hombres; y cuando los alcances, diles: ¿Por qué habéis vuelto mal por bien? ¿Por qué habéis robado mi copa de plata? 5 ¿No es esta en la que bebe mi señor, y por la que suele adivinar? Habéis hecho mal en lo que hicisteis.
6 Cuando él los alcanzó, les dijo estas palabras. 7 Y ellos le respondieron: ¿Por qué dice nuestro señor tales cosas? Nunca tal hagan tus siervos. 8 He aquí, el dinero que hallamos en la boca de nuestros costales, te lo volvimos a traer desde la tierra de Canaán; ¿cómo, pues, habíamos de hurtar de casa de tu señor plata ni oro? 9 Aquel de tus siervos en quien fuere hallada la copa, que muera, y aun nosotros seremos siervos de mi señor. 10 Y él dijo: También ahora sea conforme a vuestras palabras; aquel en quien se hallare será mi siervo, y vosotros seréis sin culpa. 11 Ellos entonces se dieron prisa, y derribando cada uno su costal en tierra, abrió cada cual el costal suyo. 12 Y buscó; desde el mayor comenzó, y acabó en el menor; y la copa fue hallada en el costal de Benjamín. 13 Entonces ellos rasgaron sus vestidos, y cargó cada uno su asno y volvieron a la ciudad.
14 Vino Judá con sus hermanos a casa de José, que aún estaba allí, y se postraron delante de él en tierra. 15 Y les dijo José: ¿Qué acción es esta que habéis hecho? ¿No sabéis que un hombre como yo sabe adivinar? 16 Entonces dijo Judá: ¿Qué diremos a mi señor? ¿Qué hablaremos, o con qué nos justificaremos? Dios ha hallado la maldad de tus siervos; he aquí, nosotros somos siervos de mi señor, nosotros, y también aquel en cuyo poder fue hallada la copa. 17 José respondió: Nunca yo tal haga. El varón en cuyo poder fue hallada la copa, él será mi siervo; vosotros id en paz a vuestro padre.
Judá intercede por Benjamín
18 Entonces Judá se acercó a él, y dijo: Ay, señor mío, te ruego que permitas que hable tu siervo una palabra en oídos de mi señor, y no se encienda tu enojo contra tu siervo, pues tú eres como Faraón. 19 Mi señor preguntó a sus siervos, diciendo: ¿Tenéis padre o hermano? 20 Y nosotros respondimos a mi señor: Tenemos un padre anciano, y un hermano joven, pequeño aún, que le nació en su vejez; y un hermano suyo murió, y él solo quedó de los hijos de su madre; y su padre lo ama. 21 Y tú dijiste a tus siervos: Traédmelo, y pondré mis ojos sobre él. 22 Y nosotros dijimos a mi señor: El joven no puede dejar a su padre, porque si lo dejare, su padre morirá. 23 Y dijiste a tus siervos: Si vuestro hermano menor no desciende con vosotros, no veréis más mi rostro. 24 Aconteció, pues, que cuando llegamos a mi padre tu siervo, le contamos las palabras de mi señor. 25 Y dijo nuestro padre: Volved a comprarnos un poco de alimento. 26 Y nosotros respondimos: No podemos ir; si nuestro hermano va con nosotros, iremos; porque no podremos ver el rostro del varón, si no está con nosotros nuestro hermano el menor. 27 Entonces tu siervo mi padre nos dijo: Vosotros sabéis que dos hijos me dio a luz mi mujer; 28 y el uno salió de mi presencia, y pienso de cierto que fue despedazado, y hasta ahora no lo he visto. 29 Y si tomáis también a este de delante de mí, y le acontece algún desastre, haréis descender mis canas con dolor al Seol. 30 Ahora, pues, cuando vuelva yo a tu siervo mi padre, si el joven no va conmigo, como su vida está ligada a la vida de él, 31 sucederá que cuando no vea al joven, morirá; y tus siervos harán descender las canas de tu siervo nuestro padre con dolor al Seol. 32 Como tu siervo salió por fiador del joven con mi padre, diciendo: Si no te lo vuelvo a traer, entonces yo seré culpable ante mi padre para siempre; 33 te ruego, por tanto, que quede ahora tu siervo en lugar del joven por siervo de mi señor, y que el joven vaya con sus hermanos. 34 Porque ¿cómo volveré yo a mi padre sin el joven? No podré, por no ver el mal que sobrevendrá a mi padre.