Apvisqui Ezequías nipyesicsa co Judá
(2~R 18.1-3)
1 Vocmec nic nat veinticinco años aptiyascam Ezequías, aptimesacpo apvisqui nipyesicsa co Judá. Aptimec nic nat apvisqui tingma Jerusalén acvaycmo veintinueve años. Inquin nic nat acvisay Abi, Zacarías apquitca. 2 Impeyvoc nic nat aptemaclha Ezequías napato Dios Visqui ingac, acno ilhnic nat aptemaclha apyeyjamcaa apvisqui David. 3 Apcapajasquic nic nat colhic aljalhyovasa apatnaoc tingma apponquinomap, najan colhic allanayclha mocjam, piltin apvisay nic nat primero, najan año primer aptimesacpo apvisqui. 4 Apcansaclhec nic nat sacerdotes najan levitas, payjoc acyivey olhma actiyapmaclha acnim. 5 Aptomjac nic nat apquilanya: Quellhip levitas, ellaylhojo sicpayvam: ¡Ellaniclha sat apquilvalhoc napato Dios! Ellalhnas sat mocjam tingma apponquinomap, apmaclha Dios Visqui apancaoc apquilyeyjamcaa. Eljalhyovas sat aplhancoc apponquinomap acyovoclhojo asoc meyisponcama Dios. 6 Ayinyema apquiltemaclha apancaoc ningilyeyjamcaa apquilyamasma Dios, apquiltemaclha apquilmapsomcaa napato Dios, apquiltomja apquilvatseycaoc. Apquiltomja apquilvennéycam Dios najan tingma apmaclha Dios. 7 Apquilapeclhec nic nat tingma apponquinomap apatnaoc, apquilsaponcasquic nic nat calevascama maa. Am nic nat eltingyascasac mocjam asoc macmescama Dios acyanmongam melyascalhma, am nic nat elvatnac talha asoc acmasis napato Dios Visqui apancaoc Israel. 8 Aplovquic alhta Dios Visqui ingac napatavo co Judá najan co Jerusalén. Apquiltimescasquic alhta apquiltanovmap yoyam eticyoc, acno apquilvitay quellhip. 9 Apticyovquic nic nat ningilyeyjamcaa naysicsa apquilimpocjay. Apquilmacpec alhta inquitquic apquilinava najan quilvanaa, najan quilvanaa ingnatamcaa. 10 Inlhenquic evalhoc, yoyam ongillanac sat pacto actemaclha ningmiyovmalhca napato Dios Visqui apancaoc Israel, yoyam comascoc sat aplom pac Dios, yoyam ongilmiyovalhcac sat. ¡Quellhip eyitquic, elvascap sat mataa! 11 Quellhip apquiltomja Dios apquilyacyescama, yoyam eltimesam mataa napato maa, yoyam eltingyasquisic mataa asoc acmasis, yoyam colhic alvatna napato Dios — nic nat aptomjac apvisqui.
12 Apquilpecjam nic nat levitas eltamjam, apquilvisay nic nat: Coat aptovana niptamin: Mahat, Amasai apquitca, najan Joel, Azarías apquitca. Poc nic nat aptovana niptamin Merari: Cis, Abdi apquitca, najan Azarías, Jehaleel apquitca. Poc nic nat aptovana niptamin Gersón: Joa, Zima apquitca, najan Edén, Joa apquitca. 13 Poc nic nat aptovana niptamin Elizafán: Simri najan Jehiel. Poc nic nat aptovana niptamin Asaf: Zacarías najan Matanías. 14 Poc nic nat aptovana niptamin Hemán: Jehiel najan Simei. Poc nic nat aptovana niptamin Jedutún: Semaías najan Uziel. 15 Apcaneclhec nic nat siclho apquilmolhama, yoyam ellaniclhac apquilvalhoc apyovoclhojo. Natamin apquilalhnasquic nic nat tingma apponquinomap, aptomja aptanovmap napato Dios ayinyema quilaycmasquiscama. Apquilyiplovcasquic nic nat apcanamaclha apvisqui, ayinyema siclho apcanamaclha Dios Visqui ingac.
16 Apquilantalhnec nic nat tingma apponquinomap sacerdotes, yoyam elalhnacsic maa. Apquilantipcasquic nic nat apvalhoc tingma acyovoclhojo asoc aptanoncama Dios, apquilsaclhesa napocja tingma acvisay atrio. Apquilpatmaoclhec nic nat levitas alvata Cedrón, yoyam cotlhalhcac maa. 17 Ayenmoclha ilhnic nat apquilalhnascama tingma acnim primero, najan piltin primer. Vocmec nic nat ocho acnim apquilalhnasa apvalhoc tingma acvisay vestíbulo. Vocmec nic nat mocjam ocho acnim apquilsovja apquilalhnascama tingma apponquinomap, acvisay acnim dieciséis. 18 Apquilantalhnec nic nat tingma pac apvisqui Ezequías, apquiltomja apquilanya: Nimpenasquic lhac ningilalhnascama tingma apponquinomap: najan altar ningvatnamaclha asoc macmescama Dios, najan asoc ningilmaycam. Najan mesa macnincanma pan apponquinomap najan asoc ningilmaycam maa. 19 Nimpenasquic lhac ningilalhnascama asoc apquilmaycam apvisqui ninga Acaz, aptomja aptovascama najan apyamasma Dios Visqui ingac. Intasi nac quilhvo nac jay acyovoclhojo asoc nicja ningvatnamaclha altar — nic nat apquiltomjac.
20 Alhtooc nic nat aplhaticja apvisqui Ezequías. Apcansaclhec nic nat apquilviscaa mayayo tingma apvanyam, apquilmiyaclho tingma apponquinomap. 21 Apnalaclhec nic nat siete vayqui, najan siete nipquesic apquilinava najan siete yataay apquitcoc, cotnejic macmescama Dios acyanmongam melyascalhma apquilmolhama apvisqui, najan acyanmongam tingma apponquinomap aptovasomap, najan acyanmongam melyascalhma co Judá. Aptomjac nic nat apcanya apvisqui apquilanyacpo sacerdotes, Aarón aptovana niptamin, elnapoc sat as apnatoscama, colhic sat alvatna netin altar as macmescama Dios acyanmongam melyascalhma. 22 Apquilnapquic nic nat sacerdotes vayqui, najan nipquesic najan nipquesic apquitcoc, najan yataay apquitcoc, apquilsaclhesa ema apancaoc apquililhpaja ayimpejic apquilvatnamaclha.
23 Apnalaclhec nic nat yataay apquitcoc apnamcaclha apquilviscaa najan apyovoclhojo enlhitaoc. Apninquinquic nic nat apmeoc apcatcoc apnatoscama. 24 Natamin apquilnapquic nic nat sacerdotes, apquililhpaja ema apancaoc netin altar apquilvatnamaclha, malha macmescama Dios acyanmongam melyascalhma, yoyam colmascosalhcac sat melyascalhma apyovoclhojo enlhitaoc, ayinyema apcanama siclho apvisqui, eticyoc sat apnatoscama acyanmongam melyascalhma apyovoclhojo enlhitaoc Israel.
25 Aptomjac nic nat Ezequías apquilanyacpo levitas, yoyam elpayvacsic mocjam apquilpayvascama salterios, najan cítaras, najan platillos, acno ilhnic nat apcanama apvisqui David, ayinyema ilhnic nat profeta Gad najan profeta Natán. Eycaso ilhnic nat ayinyema siclho apcanama Dios Visqui ingac ellingacsic mataa profetas.
26 Apcanam nic nat levitas acyiplomo apquilmaycam música ayinyema ilhnic nat David, najan maa sacerdotes apquilpayvascama trompetas. 27 Aptomjac nic nat Ezequías apquilanya, yoyam colhic alvatna asoc acticyovam macmescama Dios acyanmongam melyascalhma, payjoc netin altar apquilvatnamaclha. Quilhvoc nic nat elpayvacsic apquilmaycam música ayinyema ilhnic nat David, acyiplomo apquilminaycmascama actemaclha apquilayo Visqui ingac. 28 Apquilticlhiquic nic nat aptapnaoc apyovoclhojo apquilayo Dios, acyiplomo apquilminaycmascama coro najan apquilpayvascama trompetas sacerdotes, acvaycmo apquilpenescama asoc alvatnamalhca acyanmongam melyascalhma. 29 Apquilpenasquic nic nat maa, apquilticlha aptapnaoc apvisqui najan apquillhalhmaa eltimjic apquilayo Dios. 30 Aptomjac nic nat Ezequías najan enlhit mayayo apquilanya levitas: Elminaycmas sat Salmos ayinyema ilhnic nat David najan ayinyema ilhnic nat Asaf — nic nat apquiltomjac. Impayjeclhec nic nat apquilvalhoc, apquilvascapquic nic nat apquilminaycmascama. Apquilticlhiquic nic nat aptapnaoc levitas, eltimjic apquilayo Dios Visqui ingac.
31 Aptomjac nic nat apvisqui Ezequías apquilanya enlhitaoc: ¡Quellhip apquillanayclha apquilvalhoc! Elsanta sat asoc apancaoc macmescama Dios, cotnejic sat gracias ningilayo Dios Visqui ingac congne tingma apponquinomap — nic nat aptomjac. Apquilsantac nic nat asoc macmescama Dios, cotnejic gracias apquilayo Dios Visqui ingac. Apquiltamjoc inlhojo poc, apvanquic enalantac apnatoscama, cotnejic macmescama Dios acyanmongam melyascalhma. 32 Apnalantac nic nat setenta vayqui inquilinava, najan cien nipquesic apquilinava, najan doscientos nipquesic apquitcoc. Apticyovquic nic nat cotnejic macmescama Dios acyanmongam melyascalhma. 33 Invocmec nic nat apnalayquinta apnatoscama seiscientos vayqui najan tres mil apnatoscama nipquesic najan yataay.
34 Apcanito ilhnic nat sacerdotes apquiltimesaycam. Am nic nat colapvancaac elsavojo apquiljalhyovascama apyimpeoc apnatoscama apticyovam acyanmongam melyascalhma. Apquilanyacpec nic nat levitas elpasingvota, apquiltomja malha apquilyalhinga. Am nic nat elpenesac apquillanayclha apquilvalhoc poc sacerdotes, yoyam elpasingvota. Apquilmamyi ilhnic nat apquilpenescama levitas, am nic nat colhno sacerdotes. 35 Apticyovquic nic nat aplhamoclhojo apnatoscama acyanmongam melyascalhma, yoyam colhic alvatna. Najan aptipilhmoc macmescama Dios actemaclha singasicjayquiclho, yoyam colhic alvatna. Najan uva ayingmenic acyipitcayclha asoc apticyovam macmescama Dios, am nic nat elsovjac sacerdotes.
Quilhvoc nic nat actiyapma mocjam nimpayvam congne tingma apponquinomap. 36 Avanjec nic nat acpayjayclha apvalhoc apvisqui najan apyovoclhojo enlhit. Pilapcasquic nic nat apquilvita aptemaclha Dios nipyesicsa enlhit quilhvoc anco.
Reinado de Ezequías
(2 R. 18.1-3)
1 Comenzó a reinar Ezequías siendo de veinticinco años, y reinó veintinueve años en Jerusalén. El nombre de su madre fue Abías, hija de Zacarías. 2 E hizo lo recto ante los ojos de Jehová, conforme a todas las cosas que había hecho David su padre.
Ezequías restablece el culto del templo
3 En el primer año de su reinado, en el mes primero, abrió las puertas de la casa de Jehová, y las reparó. 4 E hizo venir a los sacerdotes y levitas, y los reunió en la plaza oriental. 5 Y les dijo: ¡Oídme, levitas! Santificaos ahora, y santificad la casa de Jehová el Dios de vuestros padres, y sacad del santuario la inmundicia. 6 Porque nuestros padres se han rebelado, y han hecho lo malo ante los ojos de Jehová nuestro Dios; porque le dejaron, y apartaron sus rostros del tabernáculo de Jehová, y le volvieron las espaldas. 7 Y aun cerraron las puertas del pórtico, y apagaron las lámparas; no quemaron incienso, ni sacrificaron holocausto en el santuario al Dios de Israel. 8 Por tanto, la ira de Jehová ha venido sobre Judá y Jerusalén, y los ha entregado a turbación, a execración y a escarnio, como veis vosotros con vuestros ojos. 9 Y he aquí nuestros padres han caído a espada, y nuestros hijos, nuestras hijas y nuestras mujeres fueron llevados cautivos por esto. 10 Ahora, pues, yo he determinado hacer pacto con Jehová el Dios de Israel, para que aparte de nosotros el ardor de su ira. 11 Hijos míos, no os engañéis ahora, porque Jehová os ha escogido a vosotros para que estéis delante de él y le sirváis, y seáis sus ministros, y le queméis incienso.
12 Entonces se levantaron los levitas Mahat hijo de Amasai y Joel hijo de Azarías, de los hijos de Coat; de los hijos de Merari, Cis hijo de Abdi y Azarías hijo de Jehalelel; de los hijos de Gersón, Joa hijo de Zima y Edén hijo de Joa; 13 de los hijos de Elizafán, Simri y Jeiel; de los hijos de Asaf, Zacarías y Matanías; 14 de los hijos de Hemán, Jehiel y Simei; y de los hijos de Jedutún, Semaías y Uziel. 15 Estos reunieron a sus hermanos, y se santificaron, y entraron, conforme al mandamiento del rey y las palabras de Jehová, para limpiar la casa de Jehová. 16 Y entrando los sacerdotes dentro de la casa de Jehová para limpiarla, sacaron toda la inmundicia que hallaron en el templo de Jehová, al atrio de la casa de Jehová; y de allí los levitas la llevaron fuera al torrente de Cedrón. 17 Comenzaron a santificarse el día primero del mes primero, y a los ocho del mismo mes vinieron al pórtico de Jehová; y santificaron la casa de Jehová en ocho días, y en el día dieciséis del mes primero terminaron. 18 Entonces vinieron al rey Ezequías y le dijeron: Ya hemos limpiado toda la casa de Jehová, el altar del holocausto, y todos sus instrumentos, y la mesa de la proposición con todos sus utensilios. 19 Asimismo hemos preparado y santificado todos los utensilios que en su infidelidad había desechado el rey Acaz, cuando reinaba; y he aquí están delante del altar de Jehová.
20 Y levantándose de mañana, el rey Ezequías reunió los principales de la ciudad, y subió a la casa de Jehová. 21 Y presentaron siete novillos, siete carneros, siete corderos y siete machos cabríos para expiación por el reino, por el santuario y por Judá. Y dijo a los sacerdotes hijos de Aarón que los ofreciesen sobre el altar de Jehová. 22 Mataron, pues, los novillos, y los sacerdotes recibieron la sangre, y la esparcieron sobre el altar; mataron luego los carneros, y esparcieron la sangre sobre el altar; asimismo mataron los corderos, y esparcieron la sangre sobre el altar. 23 Después hicieron acercar delante del rey y de la multitud los machos cabríos para la expiación, y pusieron sobre ellos sus manos; 24 y los sacerdotes los mataron, e hicieron ofrenda de expiación con la sangre de ellos sobre el altar, para reconciliar a todo Israel; porque por todo Israel mandó el rey hacer el holocausto y la expiación.
25 Puso también levitas en la casa de Jehová con címbalos, salterios y arpas, conforme al mandamiento de David, de Gad vidente del rey, y del profeta Natán, porque aquel mandamiento procedía de Jehová por medio de sus profetas. 26 Y los levitas estaban con los instrumentos de David, y los sacerdotes con trompetas. 27 Entonces mandó Ezequías sacrificar el holocausto en el altar; y cuando comenzó el holocausto, comenzó también el cántico de Jehová, con las trompetas y los instrumentos de David rey de Israel. 28 Y toda la multitud adoraba, y los cantores cantaban, y los trompeteros sonaban las trompetas; todo esto duró hasta consumirse el holocausto. 29 Y cuando acabaron de ofrecer, se inclinó el rey, y todos los que con él estaban, y adoraron. 30 Entonces el rey Ezequías y los príncipes dijeron a los levitas que alabasen a Jehová con las palabras de David y de Asaf vidente; y ellos alabaron con gran alegría, y se inclinaron y adoraron.
31 Y respondiendo Ezequías, dijo: Vosotros os habéis consagrado ahora a Jehová; acercaos, pues, y presentad sacrificios y alabanzas en la casa de Jehová. Y la multitud presentó sacrificios y alabanzas; y todos los generosos de corazón trajeron holocaustos. 32 Y fue el número de los holocaustos que trajo la congregación, setenta bueyes, cien carneros y doscientos corderos, todo para el holocausto de Jehová. 33 Y las ofrendas fueron seiscientos bueyes y tres mil ovejas. 34 Mas los sacerdotes eran pocos, y no bastaban para desollar los holocaustos; y así sus hermanos los levitas les ayudaron hasta que acabaron la obra, y hasta que los demás sacerdotes se santificaron; porque los levitas fueron más rectos de corazón para santificarse que los sacerdotes. 35 Así, pues, hubo abundancia de holocaustos, con grosura de las ofrendas de paz, y libaciones para cada holocausto. Y quedó restablecido el servicio de la casa de Jehová. 36 Y se alegró Ezequías con todo el pueblo, de que Dios hubiese preparado el pueblo; porque la cosa fue hecha rápidamente.