Apquilimpocjay nipyesicsa co Siria
1 Apcansaclhec nic nat apvisqui co Siria Ben-adad apyovoclhojo singilpilhtetemo. Apquilpasmeclhec nic nat treinta y dos apquilviscaa najan apquillhalhmaa, netin carros najan nolhing apcapaoc, yoyam elimpocjac tingma Samaria. 2-3 Apquilvaac nic nat as acnim apquilsoycam amyaa apnaclha apvisqui Acab, colhic altimnasa amyaa: Eycaso appayvam apvisqui Ben-adad: Otnejic sat ajanco lhip apquilnatam, lhip apnatamcaa najan lhip apquitquic apquilyimnatem — lhac aptomjac apvisqui co Siria — nic nat intomjac amyaa.
4 Apcatingmavoc nic nat apvisqui co Israel: Payjoc aplhanma lhip visqui, itne sat apanco acyovoclhojo asoc, najan coo, najan ningyovoclhojo — nic nat aptomjac.
5 Apquilvoctac nic nat mocjam apquilsoycam amyaa, apquiltomja apquilanya: Eycaso appayvam Ben-adad: Ayapajasquic alhta, colhic altimnasa lhip, yoyam jelmecsic apquilnatam, najan apnatamcaa, najan apquitquic. 6 Olapajacsic sat secaseclha silasinancama, elsavojoc sat acyovoclhojo asoc acnaycaoc lhip tingma pac, najan tingma apancaoc apquilviscaa, najan acyovoclhojo asoc apquilyisponcama elmoc — lhac aptomjac apvisqui — nic nat intomjac amyaa.
7 Apcapajasquic nic nat apvisqui co Israel, colhic altimnasa mayayo apquilvanyam, aptomja apquilanya: —Apquilyasamcoc quellhip, yoyam jeyinmelham as cotnaja ingmoc. Paj coo omyavac silnatam, paj najan enatamcaa, paj najan omyavac eyitquic apquilinava — nic nat aptomjac Acab.
8 Apquilatingmavoc nic nat apquilvanyam mayayo: —¡Nongyeylhojo nasa apayvam cotnaja ingmoc! — nic nat apquiltomjac.
9 Aptomjac nic nat apvisqui Acab apquilanya apquilsoycam amyaa cotnaja ingmoc: —Eliltimnas sat apvisqui Ben-adad, otnejic sat siyanyomalhca aplhanma siclho. Movanquejec otnejic aplhanma quilhvo nac jay — sat eltime elanic — nic nat aptomjac.
Apquiltajaclhec nic nat apquilsoycam amyaa apnaclha apvisqui Ben-adad. 10 Apcapajasquic nic nat Ben-adad, colhic altimnasa apvisqui Acab: Osavojoc sat sictovascama tingma Samaria. Melvityejec sat enaymacoc asoc ayitcoc, paj najan lhopactic, yoyam elsaclhac apquiltajayclha. Nasoc coo sicpayvam aclingay quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios — nic lhac apvisqui — nic nat apquiltomjac.
11 Apcapajasquic nic nat apvisqui co Israel, colhic altimnasa Ben-adad: Noyimtalhnesacpojo apanco yicpintama apquimpocjay — nic nat intomjac amyaa.
12 Aplingac nic nat apvisqui Ben-adad as amyaa naysicsa anmin ato apquilpasmeyquiclha poc apquilviscaa reyes, apnaycam jamilh apancaoc. Aptomjac nic nat Ben-adad apquilanya: ¡Elimpocja! — nic nat aptomjac. Apquilquimpaclhec nic nat elimpocjac apyovoclhojo tingma apvanyam.
13 Pilapcasquic nic nat apvitacpo profeta apnaclha apvisqui Acab, aptomja apcanya: —Eycaso Dios Visqui ingac appayvam: Apvita inyicje lhip appintalhnama cotnaja ingmoc. Iyimnac sat lhip elmacpoc cotnaja ingmoc, ayinyema coo sicvisay Visqui Sicyimtalhnamo — alhta aptomjac — nic nat aptomjac profeta.
14 Aptomjac nic nat Acab apcanya: ¿Soc sat elnapacpoc cotnaja ingmoc? — nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat profeta: Aptomjac alhta Dios Visqui ingac: Elnapacpoc sat apquilyimnanic apquillhalhmaa apquilviscaa provincias — nic alhta — nic nat aptomjac.
Aptomjac nic nat Acab apcanya: ¿Soc sat ingyanic, yoyam elimpocjac siclho? — nic nat aptomjac.
—Lhip sat ingyanic — nic nat aptomjac profeta.
15 Apquilyipsatquic nic nat apvisqui Acab apquilvamlha apquilyimnanic apquillhalhmaa apquilviscaa provincias. Invocmec nic nat doscientos treinta y dos apquilyimnanic. Najan maa singilpilhtetemo israelitas apquilvamlha siete mil enlhitaoc. 16 Apquilquimpaclhec nic nat ingyitsicso acnim, yoyam elimpocjac. Am nic nat elpenesac mocjam anmin ato apvisqui Ben-adad najan treinta y dos apquilviscaa, payjoc apquinmamcaclha jamilh apancaoc. 17 Apquilcamquitvocmec nic nat apquilyimnanic. Pilapcasquic nic nat aplinga amyaa apvisqui Ben-adad: —¡Apquililhyacmec co Samaria! — nic nat intomjac amyaa. 18 Aptomjac nic nat apvisqui apquilanya: ¡Tasic sat ancoc amyaa, elma sat! ¡Somcoc sat ancoc amyaa, elma sat maa! — nic nat aptomjac.
19 Apquilantipquic nic nat tingma apvanyam apquilyimnanic najan apyovoclhojo singilpilhtetemo. 20 Apquilnapacpec nic nat, apquinyajamquic nic nat co Siria. Apquilminlhinquic nic nat israelitas. Apquinyec nic nat apvisqui Ben-adad nolhing apcapoc, najan apquillhalhmaa napocja nolhing apcapaoc. 21 Apquimjamquic nic nat apvisqui co Israel. Apquilmacpec nic nat nolhing apcapaoc najan netin carros, apnatovasacpoc nic nat.
22 Apmiyantac nic nat profeta apnaclha apvisqui co Israel, aptomja apcanya: —Ipenacsojo sat mocjam singilpilhtetemo, eltimjic apquilyimnatem. Elvotac sat mocjam moc año apvisqui co Siria najan apquillhalhmaa, yoyam elimpocjac mocjam — nic nat aptomjac profeta.
23 Apquiltomjac nic nat apquilviscaa apquilanya Ben-adad: —Apnam netin inquilhe dioses apquilviscaa apancaoc israelitas, apquiltomja apquilyimnatescama naysicsa apquilimpocjay israelitas. Mepqui dioses apquilviscaa israelitas amyip acvanyam. Ontimjic sat ningilyimnatem, ningilimpocja inlhojo amyip acvanyam. 24 Lhip visqui ingac, ilvatesquis apquiltimem apquilviscaa reyes, itne sat apquilya'monquiscama apquilviscaa provincias. 25 Ingyansiclha sat mocjam singilpilhtetemo, acno apquilvamlha siclhoc alhta, moclhama nolhing apcapoc najan moclhama netin carros. Ongilimpocjac sat israelitas payjoc amyip acvanyam, ontimjic sat nasoc anco ningilyimnatem.
Inlicavoc nic nat apvalhoc apvisqui Ben-adad, aplinga actemaclha apquilpamejitsomap. 26 Moc año ilhnic nat intomjac. Apquilyipsatquic nic nat apquillhalhmaa apvisqui Ben-adad, apnalaclho tingma Afec, yoyam elimpocjac nipyesicsa israelitas. 27 Apquilyipsatacpec nic nat apquilvamlha israelitas, apquillhoy nic nat nintom, apquilquimpaclho yoyam elamyilhamcoc co Siria. Apquillanac nic nat carpa tingma yamningato apquicjingvoycamlha sirios, appintalhnama ilhnic nat, malha apquilapma as nalhpop. Apquilyitsomacpo ilhnic nat israelitas apquilyinatamaclha yataay.
28 Apmiyantac nic nat profeta apnaclha apvisqui co Israel, aptomja apcanya: Eycaso appayvam ayinyema Dios: —Aclhenalhquic coo nipyesicsa sirios sicma netin inquilhe, mepqui sicmaclha amyip acvanyam. Eyasamcojoc sat lhip sicvisay Visqui Sicyimtalhnamo, apvita inlhojo apquilmomap appintalhnama co Siria quellhip apquilmam — nic alhta Dios Visqui ingac — nic nat aptomjac profeta.
29 Apnam nic nat carpa apancaoc sirios cotnaja ingmoc najan carpa apancaoc israelitas, acvaycmo siete acnim. Intipquic nic nat apquilnapomacpilha acnim séptimo (siete). Apticyovquic nic nat cien mil singilpilhtetemo sirios nalhapaoc. 30 Apquilinyajamquic nic nat apquilaymomap tingma apvanyam Afec. Inyaninquic nic nat mataymong tingma apjalhtam, alnapa veintisiete mil singilpilhtetemo apquinyajaycaoc. Apquinyec nic nat apvisqui Ben-adad, apvoclho tingma apvanyam. Apyilhacpoc nic nat mataa lhama tingma najan poc tingma.
31 Apquiltomjac nic nat apquillhalhmaa apquilviscaa apquilanya: Lhip visqui, ningyasamcoc nincoo apquiltemaclha apquilasicjayquiclha apquilviscaa israelitas. Ongilantalhniclhac sat apava aptemaclha acmayovsa ingvalhoc, ongnatetic sat tama ingyispaoc malha ningmomalhca. Ongmiyaclhac sat apnaclha apvisqui co Israel, ongilmalhnac sat yoyam jingmeyvoc nincoo, jingilasicjiclhojoc sat mocjam — nic nat apquiltomjac.
32 Apquilantalhneclhec nic nat apava aptemaclha acmayovsa apquilvalhoc, najan apnatetem tama apyispaoc malha apquilmomap. Apquilmiyaclhec nic nat apnaclha apvisqui co Israel, apquiltomja apquilanya: —¡Apquiltamjoc Ben-adad emyovacpoc napato lhip visqui ingac, ingyasicjiclhojo sat lhip! — nic nat apquiltomjac.
Apcatingmavoc nic nat Acab: —¿Apjalhnanco ya mocjam? ¡Otnejic sat eyalhing coo! — nic nat aptomjac.
33 Payjeclhec apquilvalhoc as enlhit apquillhalhmaa, apquiltomja apquilanya: —¡Naso nac visqui ingac apyalhing Ben-adad! — nic nat apquiltomjac.
Aptomjac nic nat Acab apcanya: —¡Elyantementa siclho! — nic nat aptomjac. Apmiyantac nic nat Ben-adad apnaclha Acab. Apcanyacpec nic nat ingyinamtic carro pac.
34 Aptomjac nic nat Ben-adad apcanya Acab: —Otajicsojoc sat mocjam tingma apquilvanyam, apquilmam alhta tata ninga naysicsa apquilimpocjay nipyesicsa apnaymacoc lhip apyap ninga. Apquilyanmongsomap alhta mataa tingma Samaria tata ninga najan apnaymacoc, lhip sat ingyapajacsic apquilyanmongsomap tingma Damasco — nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat Acab: —Tasi, omyoc sat lhip, yoyam mematnejec sat lhip — nic nat aptomjac.
Apquillanac nic nat pacto apquilmiyovmap apvisqui Acab najan Ben-adad. Apcapajasquic nic nat etajiclha.
35 Apnam nic nat napocja apquiltamjaycamó lhama profetas. Aptomjac nic nat lhama apcanya poc: —¡Jeticpong coo! — nic nat aptomjac. Ayinyema ilhnic nat Dios appayvam. Am nic nat coyacmoc eticpong aplhalhma.
36 Aptomjac nic nat as profeta apcanya poc: —Am lhac elyajaclhoc lhip visqui ingac appayvam. Ematong sat lhip naysicsa aplhingam, yamacmeyva sat cajic — nic nat aptomjac.
Aplhinquic alhta. Pilapcasquic nic nat apvita yamacmeyva aptajanyaa amay, incajac nic nat apquitsepquic nic nat.
37 Aptomjac nic nat as profeta apcanya poc: —¡Jeticpong coo! — nic nat aptomjac. Apticponquic nic nat apyimsasa apyimpejic. 38 Apnaclhec nic nat profeta apyimsem amay, elaylhic sat apvisqui, yoyam emyaclhac as amay. Apteteclhec nic nat apava apataoc mongyicpilquemo.
39 Apquilhyacmec nic nat apvisqui, apvita as profeta. Aptomjac nic nat profeta apyimnatesa appayvam: —Lhip visqui ajac. Acpasmec alhta ningilnapomalhca, sicvita cotnaja ingmoc apmomap. Aptomjac alhta seyanya singilpilhtetemo, otamilsic sat apmomap. Nic lhac maa: Apquinyec sat ancoc apmomap, ematong sat lhip. Tasic lhaja eyinyoc acyanmongam tres mil monedas de plata — alhta aptomjac seyanya. 40 Actamilcasquic alhta inyicje, pilapcasquic alhta apquinyaja — nic nat aptomjac profeta.
Aptomjac nic nat apvisqui co Israel apcanya: —Lhip aplhenacpoc apanco yoyam ematong — nic nat aptomjac.
41 Apliquic nic nat apava aptetem apataoc profeta. Pilapcasquic nic nat apvisqui apvita profeta.
42 Aptomjac nic nat profeta apcanya apvisqui: —Eycaso Dios Visqui ingac appayvam: Lhip alhta apmasma cotnaja ingmoc, apcanyomap ematong. Elngamcojoc sat lhip apmatnam, elingamcojoc sat apnaymacoc israelitas, acno apquillingaycamco alhta siclho cotnaja ingmoc — nic nat aptomjac profeta.
43 Inlovquic nic nat apvalhoc apvisqui co Israel. Aptajaclhec nic nat tingma Samaria naysicsa acmayovsa apvalhoc, apnaclhec nic nat tingma pac.
Acab derrota a los sirios
1 Entonces Ben-adad rey de Siria juntó a todo su ejército, y con él a treinta y dos reyes, con caballos y carros; y subió y sitió a Samaria, y la combatió. 2 Y envió mensajeros a la ciudad a Acab rey de Israel, diciendo: 3 Así ha dicho Ben-adad: Tu plata y tu oro son míos, y tus mujeres y tus hijos hermosos son míos. 4 Y el rey de Israel respondió y dijo: Como tú dices, rey señor mío, yo soy tuyo, y todo lo que tengo. 5 Volviendo los mensajeros otra vez, dijeron: Así dijo Ben-adad: Yo te envié a decir: Tu plata y tu oro, y tus mujeres y tus hijos me darás. 6 Además, mañana a estas horas enviaré yo a ti mis siervos, los cuales registrarán tu casa, y las casas de tus siervos; y tomarán y llevarán todo lo precioso que tengas.
7 Entonces el rey de Israel llamó a todos los ancianos del país, y les dijo: Entended, y ved ahora cómo este no busca sino mal; pues ha enviado a mí por mis mujeres y mis hijos, y por mi plata y por mi oro, y yo no se lo he negado. 8 Y todos los ancianos y todo el pueblo le respondieron: No le obedezcas, ni hagas lo que te pide. 9 Entonces él respondió a los embajadores de Ben-adad: Decid al rey mi señor: Haré todo lo que mandaste a tu siervo al principio; mas esto no lo puedo hacer. Y los embajadores fueron, y le dieron la respuesta. 10 Y Ben-adad nuevamente le envió a decir: Así me hagan los dioses, y aun me añadan, que el polvo de Samaria no bastará a los puños de todo el pueblo que me sigue. 11 Y el rey de Israel respondió y dijo: Decidle que no se alabe tanto el que se ciñe las armas, como el que las desciñe.
12 Y cuando él oyó esta palabra, estando bebiendo con los reyes en las tiendas, dijo a sus siervos: Disponeos. Y ellos se dispusieron contra la ciudad. 13 Y he aquí un profeta vino a Acab rey de Israel, y le dijo: Así ha dicho Jehová: ¿Has visto esta gran multitud? He aquí yo te la entregaré hoy en tu mano, para que conozcas que yo soy Jehová. 14 Y respondió Acab: ¿Por mano de quién? Él dijo: Así ha dicho Jehová: Por mano de los siervos de los príncipes de las provincias. Y dijo Acab: ¿Quién comenzará la batalla? Y él respondió: Tú. 15 Entonces él pasó revista a los siervos de los príncipes de las provincias, los cuales fueron doscientos treinta y dos. Luego pasó revista a todo el pueblo, a todos los hijos de Israel, que fueron siete mil.
16 Y salieron a mediodía. Y estaba Ben-adad bebiendo y embriagándose en las tiendas, él y los reyes, los treinta y dos reyes que habían venido en su ayuda. 17 Y los siervos de los príncipes de las provincias salieron los primeros. Y Ben-adad había enviado quien le dio aviso, diciendo: Han salido hombres de Samaria. 18 Él entonces dijo: Si han salido por paz, tomadlos vivos; y si han salido para pelear, tomadlos vivos.
19 Salieron, pues, de la ciudad los siervos de los príncipes de las provincias, y en pos de ellos el ejército. 20 Y mató cada uno al que venía contra él; y huyeron los sirios, siguiéndoles los de Israel. Y el rey de Siria, Ben-adad, se escapó en un caballo con alguna gente de caballería. 21 Y salió el rey de Israel, e hirió la gente de a caballo, y los carros, y deshizo a los sirios causándoles gran estrago.
22 Vino luego el profeta al rey de Israel y le dijo: Ve, fortalécete, y considera y mira lo que hagas; porque pasado un año, el rey de Siria vendrá contra ti.
23 Y los siervos del rey de Siria le dijeron: Sus dioses son dioses de los montes, por eso nos han vencido; mas si peleáremos con ellos en la llanura, se verá si no los vencemos. 24 Haz, pues, así: Saca a los reyes cada uno de su puesto, y pon capitanes en lugar de ellos. 25 Y tú fórmate otro ejército como el ejército que perdiste, caballo por caballo, y carro por carro; luego pelearemos con ellos en campo raso, y veremos si no los vencemos. Y él les dio oído, y lo hizo así.
26 Pasado un año, Ben-adad pasó revista al ejército de los sirios, y vino a Afec para pelear contra Israel. 27 Los hijos de Israel fueron también inspeccionados, y tomando provisiones fueron al encuentro de ellos; y acamparon los hijos de Israel delante de ellos como dos rebañuelos de cabras, y los sirios llenaban la tierra. 28 Vino entonces el varón de Dios al rey de Israel, y le habló diciendo: Así dijo Jehová: Por cuanto los sirios han dicho: Jehová es Dios de los montes, y no Dios de los valles, yo entregaré toda esta gran multitud en tu mano, para que conozcáis que yo soy Jehová. 29 Siete días estuvieron acampados los unos frente a los otros, y al séptimo día se dio la batalla; y los hijos de Israel mataron de los sirios en un solo día cien mil hombres de a pie. 30 Los demás huyeron a Afec, a la ciudad; y el muro cayó sobre veintisiete mil hombres que habían quedado. También Ben-adad vino huyendo a la ciudad, y se escondía de aposento en aposento.
31 Entonces sus siervos le dijeron: He aquí, hemos oído de los reyes de la casa de Israel, que son reyes clementes; pongamos, pues, ahora cilicio en nuestros lomos, y sogas en nuestros cuellos, y salgamos al rey de Israel, a ver si por ventura te salva la vida. 32 Ciñeron, pues, sus lomos con cilicio, y sogas a sus cuellos, y vinieron al rey de Israel y le dijeron: Tu siervo Ben-adad dice: Te ruego que viva mi alma. Y él respondió: Si él vive aún, mi hermano es. 33 Esto tomaron aquellos hombres por buen augurio, y se apresuraron a tomar la palabra de su boca, y dijeron: Tu hermano Ben-adad vive. Y él dijo: Id y traedle. Ben-adad entonces se presentó a Acab, y él le hizo subir en un carro. 34 Y le dijo Ben-adad: Las ciudades que mi padre tomó al tuyo, yo las restituiré; y haz plazas en Damasco para ti, como mi padre las hizo en Samaria. Y yo, dijo Acab, te dejaré partir con este pacto. Hizo, pues, pacto con él, y le dejó ir.
35 Entonces un varón de los hijos de los profetas dijo a su compañero por palabra de Dios: Hiéreme ahora. Mas el otro no quiso herirle. 36 Él le dijo: Por cuanto no has obedecido a la palabra de Jehová, he aquí que cuando te apartes de mí, te herirá un león. Y cuando se apartó de él, le encontró un león, y le mató. 37 Luego se encontró con otro hombre, y le dijo: Hiéreme ahora. Y el hombre le dio un golpe, y le hizo una herida. 38 Y el profeta se fue, y se puso delante del rey en el camino, y se disfrazó, poniéndose una venda sobre los ojos. 39 Y cuando el rey pasaba, él dio voces al rey, y dijo: Tu siervo salió en medio de la batalla; y he aquí que se me acercó un soldado y me trajo un hombre, diciéndome: Guarda a este hombre, y si llegare a huir, tu vida será por la suya, o pagarás un talento de plata. 40 Y mientras tu siervo estaba ocupado en una y en otra cosa, el hombre desapareció. Entonces el rey de Israel le dijo: Esa será tu sentencia; tú la has pronunciado. 41 Pero él se quitó de pronto la venda de sobre sus ojos, y el rey de Israel conoció que era de los profetas. 42 Y él le dijo: Así ha dicho Jehová: Por cuanto soltaste de la mano el hombre de mi anatema, tu vida será por la suya, y tu pueblo por el suyo. 43 Y el rey de Israel se fue a su casa triste y enojado, y llegó a Samaria.