Apcanamaclha alhnancoc Nehemías
1 Inquilyipsatalhquic alhta vaycajac singanamaclha Moisés napatavo enlhitaoc israelitas. Yitnec maa actalhesomalhca singascamaclha: Colapvanquejec mataa amonitas najan moabitas elpalhcac nipyesicsa israelitas — intomjac amyaa. 2 (Apquilmiyovquic nic nat aptoycaoc najan apyinaycaoc, apquilvita inlhojo israelitas apquilinyema Egipto mepqui aptoycaoc najan apyinaycaoc. Apcanyacpec nic nat profeta apmapsom Balaam, yoyam eyamnam, yoyam ingyinmelham israelitas, aplhoy nic nat acyanmongam Balaam. Dios eyca apquinmelham nic nat, yoyam elhenic altamila appayvam Balaam.) , 3 Pilapcasquic alhta israelitas apquillinga singanamaclha actalhesomalhca. Apquilantipcasquic alhta apyovoclhojo metnaja israelitas najan cotnaja israelitas quilvanaa alpalhaviyam alhta nipyesicsa.
4 Apnec alhta sacerdote Eliasib apquimja apmamyi depósito tingma apponquinomap. Apmolhama alhta Tobías. 5 Apcanyacpec alhta elhic Tobías aplhancoc acvanyam tingma apponquinomap, payjoc acyitnamaclha asoc macmescama Dios, najan asoc acmasic yoyam colhic alvatna, najan apquilmaycam, najan trigo apactic acvisay el diezmo, najan uva ayingmenic najan aceite, yoyam ellhovamcoc levitas, apquilminaycmascama najan apquiltamilquiscama atong, najan asoc, yoyam ellhovamcoc sacerdotes. 6 Am alhta olhnac coo tingma Jerusalén actomjaclha alhta amyaa. Aptimec alhta apvisqui Artajerjes acvaycmo treinta y dos años yoclhilhma Babilonia, coo eyca siyanyomalhca otnesam apnaclha apvisqui. Am alhta emyavac apvisqui, otajiclhac sat mocjam tingma Jerusalén. 7 Pilapcasquic alhta sicvita aptomjaclha Eliasib, apnescama Tobías aplhancoc acyivey payjoc tingma apponquinomap. 8 Am alhta colcac evalhoc sicvita. Ayilhaquic alhta asoc apancaoc Tobías silantipquiscama aplhancoc. 9 Actomjac alhta siyanya, colhic allanesayclha (colhic ayalhnasa) napato Dios as aplhancoc. Cotnejic sat mocjam acyitnamaclha apquilmaycam, najan asoc macmescama Dios, najan asoc acmasic, actemaclha ningvatnamaclha.
10 Aclingac alhta amyaa mepqui apquillhoy aptoycaoc levitas najan enlhit apquilminaycmascama, apquiltajaclho alhta apquilvatescama. 11 Acyimnatasquic alhta sicpayvam napatavo apquilimja apmamyi tingma apponquinomap, siclhanma apquiltemaclha apancaoc. Ayansaclhec alhta sacerdotes najan levitas, silanya elinlhanmojo mocjam apquiltimesaycam. 12 Apquilsantimcasquic alhta mocjam co Judá trigo apactic, najan uva ayingmenic, najan aceite, najan acvisay diezmo, macmescama Dios lhama asoc acyitna inlhojo diez asoc. 13 Actimescasquic alhta apquimja apmamyi depósitos sacerdote apvisay Selemías, secretario Sadoc najan levita apvisay Pedaías. Aptamjaycamó lhama alhta Hanán, Zacur apquitca najan Matanías aptavin. Meyasquiyam innac maa, elmilascoc mataa nintom. 14 ¡Lhip Dios Visqui ajac! Noncolvonquim nasa sictomjaclha coo, sicvascapma coo, yoyam emyovacpoc mataa tingma apponquinomap — alhta actomjac coo.
15 Acvitac alhta co Judá napocja enlhit apquilyajapquiscama uva acyilhna acnim ninnayclha. Poc mataa apquilpatmaoclha trigo apactic acnim ninnayclha, najan maa uva ayingmenic, apquilpatmaoclha uva acyilhna, higo acyilhna, apquilpatmaoclho tingma Jerusalén. Acmiyovquic alhta elyinyoc as asoc acnim ninnayclha, yoyam elvita acyanmongam. 16 Apnam napocja co Tiro, apquillhacjam acnim ninnayclha quilasma najan moc asoc nipyesicsa judíos tingma Jerusalén.
17 Actomjac alhta siyanya apquilviscaa co Judá: —¡Quellhip apquiltemaclha apancaoc acmasom acnim ninnayclha! 18 Acno ilhnic nat apquiltemaclha apquilyeyjamcaa quellhip. Ninlingamcoc alhta mataa acyimtalhnama, najan maa tingma apvanyam, ayinyema apquiltemaclha nano. ¿Apquililtamjo ya quellhip coyangvomoc aplom pac Dios, apvita inlhojo apnatovascama quellhip acnim ninnayclha? — alhta actomjac coo.
19 Ayapajasquic alhta colhic altimnasa apquiltamilquiscama tingma apatong. Incaymalhquic elapiclha atnaoc alyivey actalhnacmo, mepqui aptalhnama lhama. Eljalhyovacsic sat mocjam atnaoc, acyeycajay inlhojo acnim ninnayclha. Ayapajasquic alhta napocja, yoyam elmeyvoc atong acyivey acnim ninnayclha, comopvan enlhit enalantac apnatoscama alpatmomalhca. 20 Apquilvoctac alhta apquilyanmongsomap najan apquilhacjam asoc, apquilnaclho amyip, napocja tingma apvanyam. 21 Actomjac alhta siyasa as enlhit: ¿So actomja yi? Acvitac sat ancoc mocjam apquilnayclha quellhip napocja tingma apvanyam, elmacpoc sat — alhta actomjac coo. Am alhta elvoctac mocjam acnim ninnayclha. 22 Altimnasquic alhta levitas, yoyam ellaniclhac apquilvalhoc, yoyam eltamilsic tingma apatnaoc acnim ninnayclha, cotnejic sat acnim acponquinomalhca. ¡Lhip Dios Visqui ajac. Noncolvonquim nasa sictomjaclha coo. Aptasi nac lhip aptomja mataa seyasicjayo! — alhta actomjac coo.
23 Acvitac alhta napocja ingnaymacoc israelitas apnatamcaa. Co Asdod, co Amón najan co Moab alhta as quilvanaa, cotnaja israelitas. 24 Napocja ayitquic colapvancaac nimpayvam, cotnaja nimpayvomó lhama. Co Asdod alhta apquilpayvomó lhama najan poc enlhit apquilpayvam. 25 Ningilatingmalhquic alhta sicyimnatesa sicpayvam. Acticponquic alhta poc, sicmaycam ava apatong sicyinyovasa maa. Actomjac alhta silanya, yoyam ellhenic mepqui apquilyeycajascaoc napato Dios, meltimjic mocjam apipjaymayc najan aptapayc metnaja israelitas. 26 Actomjac alhta silanya: Quip elanojo quellhip aptemaclha nano apvisqui Salomón, apvisqui nipyesicsa israelitas, aptemaclha apsilhnanomap apanco. Nasoc anco, apyimtalhnamo apanco nic nat apvisqui Salomón, am elhno poc apvisqui as nalhpop. Dios Visqui ingac aptimesquiscama apvisqui nipyesicsa israelitas. Apquilmayclha ilhnic nat quilvanaa etnejic apnatamcaa cotnaja israelitas, altomja alsilhnanoncama apvisqui. , 27 Acno quellhip apquilsilhnanomap apanco apquilmayclha quilvanaa cotnaja israelitas, apquiltemaclha apancaoc quellhip napato Dios — alhta actomjac coo.
28 Lhama alhta apvisay Joiada apquitca, apyata alhta sacerdote Eliasib, aptomjayclho Sanbalat apipjayim. Horonita alhta Sanbalat. Ayapajasquic alhta, yoyam mejingilpasmejec mataa ningilvisay israelitas. 29 Dios Visqui ajac. Noncolvonquim nasa apquiltemaclha as enlhitaoc, apquilvennéycam pacto ningmiyovmalhca ayinyema Dios najan apquilvennéycam Dios apquilancam sacerdotes najan levitas — alhta actomjac coo.
30 Alvatescasquic alhta nipyesicsa israelitas apquiltemaclha acmasom ayinyema alhta metnaja israelitas. Actimescasquic alhta sacerdotes najan levitas, yoyam eltimesam mocjam, moclhama apquilanyomap yavamlha etnejic. 31 Altimnasquic alhta actemaclha apquilyintilhvoyam mataa najan apquilansayclha acyilhna siclha apquilvitay amyip. Dios Visqui ajac. Noncolvonquim nasa sictomjaclha, yoyam omyovalhcac mataa — alhta actomjac coo — nic nat aptomjac Nehemías.
Reformas de Nehemías
1 Aquel día se leyó en el libro de Moisés, oyéndolo el pueblo, y fue hallado escrito en él que los amonitas y moabitas no debían entrar jamás en la congregación de Dios, 2 por cuanto no salieron a recibir a los hijos de Israel con pan y agua, sino que dieron dinero a Balaam para que los maldijera; mas nuestro Dios volvió la maldición en bendición. 3 Cuando oyeron, pues, la ley, separaron de Israel a todos los mezclados con extranjeros.
4 Y antes de esto el sacerdote Eliasib, siendo jefe de la cámara de la casa de nuestro Dios, había emparentado con Tobías, 5 y le había hecho una gran cámara, en la cual guardaban antes las ofrendas, el incienso, los utensilios, el diezmo del grano, del vino y del aceite, que estaba mandado dar a los levitas, a los cantores y a los porteros, y la ofrenda de los sacerdotes. 6 Mas a todo esto, yo no estaba en Jerusalén, porque en el año treinta y dos de Artajerjes rey de Babilonia fui al rey; y al cabo de algunos días pedí permiso al rey 7 para volver a Jerusalén; y entonces supe del mal que había hecho Eliasib por consideración a Tobías, haciendo para él una cámara en los atrios de la casa de Dios. 8 Y me dolió en gran manera; y arrojé todos los muebles de la casa de Tobías fuera de la cámara, 9 y dije que limpiasen las cámaras, e hice volver allí los utensilios de la casa de Dios, las ofrendas y el incienso.
10 Encontré asimismo que las porciones para los levitas no les habían sido dadas, y que los levitas y cantores que hacían el servicio habían huido cada uno a su heredad. 11 Entonces reprendí a los oficiales, y dije: ¿Por qué está la casa de Dios abandonada? Y los reuní y los puse en sus puestos. 12 Y todo Judá trajo el diezmo del grano, del vino y del aceite, a los almacenes. 13 Y puse por mayordomos de ellos al sacerdote Selemías y al escriba Sadoc, y de los levitas a Pedaías; y al servicio de ellos a Hanán hijo de Zacur, hijo de Matanías; porque eran tenidos por fieles, y ellos tenían que repartir a sus hermanos. 14 Acuérdate de mí, oh Dios, en orden a esto, y no borres mis misericordias que hice en la casa de mi Dios, y en su servicio.
15 En aquellos días vi en Judá a algunos que pisaban en lagares en el día de reposo, y que acarreaban haces, y cargaban asnos con vino, y también de uvas, de higos y toda suerte de carga, y que traían a Jerusalén en día de reposo; y los amonesté acerca del día en que vendían las provisiones. 16 También había en la ciudad tirios que traían pescado y toda mercadería, y vendían en día de reposo a los hijos de Judá en Jerusalén. 17 Y reprendí a los señores de Judá y les dije: ¿Qué mala cosa es esta que vosotros hacéis, profanando así el día de reposo? 18 ¿No hicieron así vuestros padres, y trajo nuestro Dios todo este mal sobre nosotros y sobre esta ciudad? ¿Y vosotros añadís ira sobre Israel profanando el día de reposo? 19 Sucedió, pues, que cuando iba oscureciendo a las puertas de Jerusalén antes del día de reposo, dije que se cerrasen las puertas, y ordené que no las abriesen hasta después del día de reposo; y puse a las puertas algunos de mis criados, para que en día de reposo no introdujeran carga. 20 Y se quedaron fuera de Jerusalén una y dos veces los negociantes y los que vendían toda especie de mercancía. 21 Y les amonesté y les dije: ¿Por qué os quedáis vosotros delante del muro? Si lo hacéis otra vez, os echaré mano. Desde entonces no vinieron en día de reposo. 22 Y dije a los levitas que se purificasen y viniesen a guardar las puertas, para santificar el día del reposo. También por esto acuérdate de mí, Dios mío, y perdóname según la grandeza de tu misericordia.
23 Vi asimismo en aquellos días a judíos que habían tomado mujeres de Asdod, amonitas, y moabitas; 24 y la mitad de sus hijos hablaban la lengua de Asdod, porque no sabían hablar judaico, sino que hablaban conforme a la lengua de cada pueblo. 25 Y reñí con ellos, y los maldije, y herí a algunos de ellos, y les arranqué los cabellos, y les hice jurar, diciendo: No daréis vuestras hijas a sus hijos, y no tomaréis de sus hijas para vuestros hijos, ni para vosotros mismos. 26 ¿No pecó por esto Salomón, rey de Israel? Bien que en muchas naciones no hubo rey como él, que era amado de su Dios, y Dios lo había puesto por rey sobre todo Israel, aun a él le hicieron pecar las mujeres extranjeras. 27 ¿Y obedeceremos a vosotros para cometer todo este mal tan grande de prevaricar contra nuestro Dios, tomando mujeres extranjeras? 28 Y uno de los hijos de Joiada hijo del sumo sacerdote Eliasib era yerno de Sanbalat horonita; por tanto, lo ahuyenté de mí. 29 Acuérdate de ellos, Dios mío, contra los que contaminan el sacerdocio, y el pacto del sacerdocio y de los levitas. 30 Los limpié, pues, de todo extranjero, y puse a los sacerdotes y levitas por sus grupos, a cada uno en su servicio; 31 y para la ofrenda de la leña en los tiempos señalados, y para las primicias. Acuérdate de mí, Dios mío, para bien.