1 Acpasmec alhta coo lha Miguel primer año aptimem apvisqui Darío, yoclhilhma Media — alhta aptomjac. 2 Aptomjac alhta ángel seltimnasa amyaa:
Apquilviscaa co nilhqueyja najan co nipiyam
Elanic sat mocjam yoclhilhma Persia tres apquilviscaa, apya'monquiscama mataa poc. Niptamin maa etacpoc sat cuarto apvisqui, cascama apquilnatam, am elhno poc apquilviscaa siclho. Etnejic sat apvisqui apyimtalhnamo apanco, ayinyema cascama apquilnatam. Apvascapquic alhta mataa ingyinmelhojoc apvisqui co Grecia. 3 Niptamin etnejic sat poc apvisqui apyimtalhnamo apanco, etnejic sat acno aclhanma apvalhoc etnejic. 4 Naso, cotvasalhcac sat apcanamaclha, cotniclhac sat cuatro ayilhpanma, cuatro apquilviscaa. Mepqui apquilyimnatem apquilviscaa, ayinyema apquilhpanma, metnaja apquilmolhama apquiltomjayclho apquilviscaa apjalhnancaoc.
5 Apyimtalhnamo apanco sat etnejic apvisqui rey co nipiyam. Lhama aplhalhma yatapvisqui etnejic sat apyimtalhnamo apanco, am elhno apvisqui rey. Etnesacpoc sat apvisqui nicja yoclhilhma. 6 Nalhit acnim sat cotnejic. Ellanac sat pacto ningmiyovmalhca apcanit apquilviscaa reyes. Memyovejec sat apquitca quilvana ayitcoc apvisqui rey co nipiyam. Etnejic sat aptava as quilvana apvisqui rey co nilhqueyja. Cotnejic sat nasoc anco mepqui apquilimpocjay poc nipyesicsa apquilviscaa. Cotlapsic sat nalhit acnim cotnejic amyaa. Comatong sat as quilvana, ematong sat ayitca, ematong sat atava aptomja apvisqui, eticyoc sat apquilmolhama. 7 Ellanac sat apquimpocjay lhama enlhit, quilvana acmolhama najan apquillhalhmaa, etnesacpoc apvisqui rey. 8 Epatmaoclhac sat yoclhilhma Egipto quilaycmasquiscama dioses apancaoc, allanomalhca tava apac. Elpatmaoclhac sat najan apquilmaycam asoc allanomalhca oro najan plata. Cotnejic sat mepqui apquilimpocjay apcanit apquilviscaa anit años. 9 Eyipconic sat apvisqui co nilhqueyja elimpocjac sat nipyesicsa co nipiyam. Mepqui apyimnatem sat etnejic, etajojoc sat mocjam najan apyovoclhojo apquillhalhmaa.
10 Apnam apquitquic apvisqui rey co nilhqueyja. Elansiclhac sat singilpilhtetemo appintalhnama. Lhama apvisqui apquitca enaliclhac sat apquillhalhmaa, elimpocjac enlhitaoc co nipiyam, colhojoc sat apquilimpocjay yingmin ayinyem. Elimpocjac sat tingma pac apvisqui rey co nipiyam. 11 Elvoc sat apvisqui co nipyam, apvita apquilimpocjay apquilinyema nilhqueyja. Appecjam apvisqui co nipiyam elnapacpoc maa. Esavojoc sat apquilnapma cotnaja ingmoc co nilhqueyja. 12 Copayjiclhac sat apvalhoc apvisqui apyimnatem, apvita inlhojo apticyovam cotnaja ingmoc. Eyimtalhnesacpoc sat apanco apvisqui. Quilhvoc sat comascoc aptemaclha apyimnatem. 13 Ingyansiclhac sat apquillhalhmaa appintalhnama apvisqui co nilhqueyja, am colhnoc nano. Anit años sat cotnejic, ellanac apquilimpocjay nipyesicsa co nipiyam. Apquillhalhmaa appintalhnama singilpilhtetemo apquilsoycam cotlaycaoc apquilmaycam.
14 Najan poc enlhitaoc elinmelham sat apvisqui co nipiyam. Elpasmoc sat napocja apquilmapsomcaa israelitas, mepqui eyca apquilyimnatem. Invitac alhta lhip apvanmoncama. 15 Evac sat apvisqui co nilhqueyja najan apquillhalhmaa, elvocjingvomoc sat tingma apvanyam. Elicjecsic sat lhopactic malha netin amay nipyava tingma. Elimpocjac sat maa. Colapvanquejec singilpilhtetemo apquilyimnatem co nipiyam elmeyvoc tingma apvanyam. Eltimjic sat apquilyimnatem apanco cotnaja ingmoc. 16 Ellanac sat cotnaja ingmoc apquiltemaclha acmasom nipyesicsa co nipiyam, colapvanquejec elinmelham maa. Enatovacsic sat yoclhilhma lhalhma anco acvisay Hermosura, ningiltimem apponquinquiscama Dios. 17 Epenacsojoc sat mocjam apvisqui co nilhqueyja, elimpocjac sat yoclhilhma nipiyam. Ellanac sat pacto ningmiyovmalhca, acyiplomo macmescama apquitca quilvana, colyimjapoc sat apvisqui co nipiyam. Colhenic sat apvalhoc, yoyam elvatesquisic aptimem apvisqui co nipiyam. Copvanqueje sat maa. 18 Elimpocjac sat mocjam tingma apquilvanyam nicja yingmin acvanyam, yoyam elmoc apyovoclhojo enlhitaoc. Cotlapsic sat ingyinmelham sat lhama yatapvisqui apquilvatesquisa apnatovascama. Emancangvomoc sat apvisqui co nilhqueyja. 19 Eltajojoc sat mocjam apquilaoclha nilhqueyja, tingma apquilyilhanmomaclha. Esilhnanacpoc sat maa, ematong sat, metacpejec sat apquitsepma.
20 Poc sat etnejic apya'monquiscama apvisqui rey. Ingyapajacsic sat apcasinancama apmam tacja solyayem impuesto as yoclhilhma, ingyansiclhac sat solyayem. Acyavataclhojo sat cotnejic, ematong sat, jave naysicsa apquilnapomap.
21 Poc sat etnejic apya'monquiscama apvisqui rey, enlhit aptanovmap, comopvan etnejic apvisqui. Eyimtalhnesacpoc apanco ayinyema apyinimquiscama. 22 Elnapoc sat apvisqui apquiltomja apquilinmelhaycam, ematong sat najan apquimja apmamyi sacerdote. 23 Ellanac sat mocjam pacto ningmiyovmalhca, yoyam eyinimsic poc. Apcanito mataa apquillhalhmaa, elimpocjac mataa eltimjic apquilyimnatem. 24 Elimpocjac sat moc yoclhilhma nipyesicsa acma apquilnatam. Etnejic sat aptemaclha, cotamalhca mocjam nipyesicsa apquilyeyjamcaa: Emlascoc sat apquilnatam acmamnave najan cotlaycaoc asoc nipyesicsa apquillhalhmaa. Appecjam mataa elnapacpoc tingma apquilyilhanmomaclha, acyavataclhojo sat cotnejic.
25 Evascapoc sat mocjam apvisqui co nilhqueyja. Ingyansiclhac sat apquillhalhmaa appintalhnama, yoyam elimpocjac co nipiyam. Evascapoc sat apvisqui co nipiyam, elinmelham sat apquilimpocjay. Appintalhnama singilpilhtetemo apquilyimnatem co nipiyam. Casilhtojoc sat apquilyimnatem co nipiyam, ayinyema macyinimquiscama apvisqui rey. 26 Eyinimsacpoc sat apvisqui, ayinyema apnaymacoc apquiltasiyam tingma pac. Ingyilhpansacpoc sat singilpilhtetemo, eticyoc sat aplhamoclhojo. 27 Elpamejitsacpoc sat apcanit apquilviscaa naysicsa aptomó lhama nintom. Elyinimsacpoc sat apanco apcanit apquilviscaa, ayinyema apquilmopvan amyaa. Colapvanquejec apcanit apquilviscaa eltimjic apquilyimtalhnamo, am covocmo inlhojo acnim. 28 Etajiclhac sat mocjam apvisqui co nilhqueyja. Elpatmaoclhac sat apquillhalhmaa acyovoclhojo apquilnatam apquilansayclha naysicsa apquimpocjay. Yitnec aclhanma apvalhoc pacto ningmiyovmalhca ayinyema Dios, yoyam ingyinmelham. Natamin etajiclhac sat apcaoclha nilhqueyja. 29 Nalhit acnim sat cotnejic. Elimpocjac sat mocjam nipyesicsa enlhitaoc co nipiyam. Casilhtojoc sat apquilyimnatem, am colhno siclho alhta. 30 Eltajanyac sat cotnaja ingmoc apquilinyema actalhningvamlha acnim (Roma) netin barcos tiyascam nayingmin. Elangvomoc sat apyovoclhojo, eltajojoc sat nilhqueyja. Elvoc sat mocjam apvisqui co nilhqueyja, ingyinmelham pacto ningmiyovmalhca ayinyema Dios. Ingyansiclhac sat apvisqui enlhitaoc apquilvatseycaoc pacto ningmiyovmalhca ayinyema Dios, eltimjic sat apquiltimesaycam.
31 Enatovacsic sat singilpilhtetemo tingma apponquinomap, najan apquilyilhanmomaclha, elvatesquisic apquilvatnamaclha asoc macmescama Dios, ellanac sat quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios. 32 Elmoc sat apvisqui enlhitaoc apquilyinimsomap, apquilvatseycaoc Dios apquilyacyescama. Elvascapoc sat poc enlhitaoc apquilyiplovquiscama aptemaclha Dios, melsilhnanacpejec sat maa. 33 Apnam apquilyascamco apquiltemaclha. Elyascasingvomoc sat aplhamoclhojo enlhitaoc actemaclha ningyiplovquiscama. Ellingamcojoc sat apticyovam apquilyascamco apquiltemaclha. Colhic sat alvatna talha poc, colhic sat acminyilha asoc apancaoc, elmacpoc sat yoyam elyantamacpoc yoclhilhma cotnajaclha apquilaoclha. Nalhit acnim sat cotnejic acyavataclhojo. 34 Ellingamcojoc sat macminlhinaycam. Ellhocac sat asoc ayitcoc, yoyam elyinimsacpoc. 35 Elvatsamcoc sat napocja apquilyascamco apquiltemaclha ayinyema macminlhinaycam. Colhic sat acyipcona apquilvalhoc apquilyascamco apquiltemaclha, acvaycmo actamongvamlha nelha acnim. Yejemec sat cotningvomoc nelha acnim.
36 Etnejic sat aptemaclha apanco apvisqui nilhqueyja. Eyimtalhnesacpoc sat apanco, apcanem apyimtalhnamo apanco, am colhno quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios. Evennam sat Dios Apyimtalhnamo. Avanjec mataa apvascapma, acvaycmo acnim, yoyam eyanmongsiclhac aptemaclha apanco Dios. Copvanquejec ingyinmelhacpoc Dios Apyimtalhnamo. , 37 Aptemaclha apvisqui rey evennam sat mataa quilaycmasquiscama apancaoc apquilyeyjamcaa. Evennam sat quilaycmasquiscama alayo mataa quilvanaa, evennam sat quilaycmasquiscama lhalhma anco. Apcanem apyimtalhnamo apanco apvisqui, am colhno quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios. 38 Etnejic sat apcayo quilaycmasquiscama actomja avisqui apquilyilhanmomaclha singilpilhtetemo. Am nic nat eltomjac apquilayo apquilyeyjamcaa. Etingyac sat macmescama quilaycmasquiscama oro, najan plata, asoc alyinmom, najan asoc acmamnave. 39 Etingyac sat singilpilhtetemo apquiltamilquiscama apquilyilhanmomaclha, apquiltomja apquilayo quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios mongyicpilquemo. Colhic mataa ayaco enlhit, aptomja apcayo as apvisqui rey, elhcac sat cotlaycaoc asoc acyiplomo amyip acyanmongam apcayo, etnesacpoc sat apyimtalhnamo.
40 Invocmec sat ancoc actamongvomlha nelha acnim, elimpocjac sat apvisqui najan apquillhalhmaa co nipiyam nipyesicsa co nilhqueyja. Elnapacpoc sat co nilhqueyja elinmelham sat co nipiyam. Colhojoc sat apquilnapomacpilha yatepiyam apnatovascama co nipiyam. Elvitacpoc sat lhalhma anco nolhing apcapaoc najan carros apancaoc singilpilhtetemo, najan barcos tiyascam nayingmin. 41 Elvoclhac sat yoclhilhma Hermasura (apponquinquiscama Dios) elnapoc sat aplhamoclhojo enlhitaoc. Elvomsacpoc sat tap co Edom, najan co Moab, najan napocja co Amón. 42 Elimpocjac sat apquillhalhmaa moc yoclhilhma, najan yoclhilhma Egipto. 43 Elsavojoc sat oro najan plata najan asoc acmamnave yoclhilhma Egipto. Elmacpoc sat enlhitaoc apnaycam yoclhilhma Libia najan yoclhilhma Etiopía. 44 Cotlapsic sat ellinga amyaa ayinyema actiyapmaclha acnim najan ayinyema nilhqueyja. Elvoc sat apvisqui aplinga amyaa. Appecjam elnapacpoc, elsavojoc sat apquilnapma cotnaja ingmoc. 45 Ellanac sat carpa tingma apnamcaclha singilpilhtetemo naysicsa yingmin acvanyam najan inquilhe Mayayo yoclhilhma Hermosura (apponquinquiscama Dios). Ematong sat maa apvisqui, mepqui lhama yoyam epasingvota — alhta aptomjac ángel.
1 Y yo mismo, en el año primero de Darío el medo, estuve para animarlo y fortalecerlo.
Los reyes del norte y del sur
2 Y ahora yo te mostraré la verdad. He aquí que aún habrá tres reyes en Persia, y el cuarto se hará de grandes riquezas más que todos ellos; y al hacerse fuerte con sus riquezas, levantará a todos contra el reino de Grecia. 3 Se levantará luego un rey valiente, el cual dominará con gran poder y hará su voluntad. 4 Pero cuando se haya levantado, su reino será quebrantado y repartido hacia los cuatro vientos del cielo; no a sus descendientes, ni según el dominio con que él dominó; porque su reino será arrancado, y será para otros fuera de ellos.
5 Y se hará fuerte el rey del sur; mas uno de sus príncipes será más fuerte que él, y se hará poderoso; su dominio será grande. 6 Al cabo de años harán alianza, y la hija del rey del sur vendrá al rey del norte para hacer la paz. Pero ella no podrá retener la fuerza de su brazo, ni permanecerá él, ni su brazo; porque será entregada ella y los que la habían traído, asimismo su hijo, y los que estaban de parte de ella en aquel tiempo.
7 Pero un renuevo de sus raíces se levantará sobre su trono, y vendrá con ejército contra el rey del norte, y entrará en la fortaleza, y hará en ellos a su arbitrio, y predominará. 8 Y aun a los dioses de ellos, sus imágenes fundidas y sus objetos preciosos de plata y de oro, llevará cautivos a Egipto; y por años se mantendrá él contra el rey del norte. 9 Así entrará en el reino el rey del sur, y volverá a su tierra.
10 Mas los hijos de aquel se airarán, y reunirán multitud de grandes ejércitos; y vendrá apresuradamente e inundará, y pasará adelante; luego volverá y llevará la guerra hasta su fortaleza. 11 Por lo cual se enfurecerá el rey del sur, y saldrá y peleará contra el rey del norte; y pondrá en campaña multitud grande, y toda aquella multitud será entregada en su mano. 12 Y al llevarse él la multitud, se elevará su corazón, y derribará a muchos millares; mas no prevalecerá. 13 Y el rey del norte volverá a poner en campaña una multitud mayor que la primera, y al cabo de algunos años vendrá apresuradamente con gran ejército y con muchas riquezas.
14 En aquellos tiempos se levantarán muchos contra el rey del sur; y hombres turbulentos de tu pueblo se levantarán para cumplir la visión, pero ellos caerán. 15 Vendrá, pues, el rey del norte, y levantará baluartes, y tomará la ciudad fuerte; y las fuerzas del sur no podrán sostenerse, ni sus tropas escogidas, porque no habrá fuerzas para resistir. 16 Y el que vendrá contra él hará su voluntad, y no habrá quien se le pueda enfrentar; y estará en la tierra gloriosa, la cual será consumida en su poder. 17 Afirmará luego su rostro para venir con el poder de todo su reino; y hará con aquel convenios, y le dará una hija de mujeres para destruirle; pero no permanecerá, ni tendrá éxito. 18 Volverá después su rostro a las costas, y tomará muchas; mas un príncipe hará cesar su afrenta, y aun hará volver sobre él su oprobio. 19 Luego volverá su rostro a las fortalezas de su tierra; mas tropezará y caerá, y no será hallado.
20 Y se levantará en su lugar uno que hará pasar un cobrador de tributos por la gloria del reino; pero en pocos días será quebrantado, aunque no en ira, ni en batalla. 21 Y le sucederá en su lugar un hombre despreciable, al cual no darán la honra del reino; pero vendrá sin aviso y tomará el reino con halagos. 22 Las fuerzas enemigas serán barridas delante de él como con inundación de aguas; serán del todo destruidos, junto con el príncipe del pacto. 23 Y después del pacto con él, engañará y subirá, y saldrá vencedor con poca gente. 24 Estando la provincia en paz y en abundancia, entrará y hará lo que no hicieron sus padres, ni los padres de sus padres; botín, despojos y riquezas repartirá a sus soldados, y contra las fortalezas formará sus designios; y esto por un tiempo. 25 Y despertará sus fuerzas y su ardor contra el rey del sur con gran ejército; y el rey del sur se empeñará en la guerra con grande y muy fuerte ejército; mas no prevalecerá, porque le harán traición. 26 Aun los que coman de sus manjares le quebrantarán; y su ejército será destruido, y caerán muchos muertos. 27 El corazón de estos dos reyes será para hacer mal, y en una misma mesa hablarán mentira; mas no servirá de nada, porque el plazo aún no habrá llegado. 28 Y volverá a su tierra con gran riqueza, y su corazón será contra el pacto santo; hará su voluntad, y volverá a su tierra.
29 Al tiempo señalado volverá al sur; mas no será la postrera venida como la primera. 30 Porque vendrán contra él naves de Quitim, y él se contristará, y volverá, y se enojará contra el pacto santo, y hará según su voluntad; volverá, pues, y se entenderá con los que abandonen el santo pacto. 31 Y se levantarán de su parte tropas que profanarán el santuario y la fortaleza, y quitarán el continuo sacrificio, y pondrán la abominación desoladora. 32 Con lisonjas seducirá a los violadores del pacto; mas el pueblo que conoce a su Dios se esforzará y actuará. 33 Y los sabios del pueblo instruirán a muchos; y por algunos días caerán a espada y a fuego, en cautividad y despojo. 34 Y en su caída serán ayudados de pequeño socorro; y muchos se juntarán a ellos con lisonjas. 35 También algunos de los sabios caerán para ser depurados y limpiados y emblanquecidos, hasta el tiempo determinado; porque aun para esto hay plazo.
36 Y el rey hará su voluntad, y se ensoberbecerá, y se engrandecerá sobre todo dios; y contra el Dios de los dioses hablará maravillas, y prosperará, hasta que sea consumada la ira; porque lo determinado se cumplirá. 37 Del Dios de sus padres no hará caso, ni del amor de las mujeres; ni respetará a dios alguno, porque sobre todo se engrandecerá. 38 Mas honrará en su lugar al dios de las fortalezas, dios que sus padres no conocieron; lo honrará con oro y plata, con piedras preciosas y con cosas de gran precio. 39 Con un dios ajeno se hará de las fortalezas más inexpugnables, y colmará de honores a los que le reconozcan, y por precio repartirá la tierra.
40 Pero al cabo del tiempo el rey del sur contenderá con él; y el rey del norte se levantará contra él como una tempestad, con carros y gente de a caballo, y muchas naves; y entrará por las tierras, e inundará, y pasará. 41 Entrará a la tierra gloriosa, y muchas provincias caerán; mas estas escaparán de su mano: Edom y Moab, y la mayoría de los hijos de Amón. 42 Extenderá su mano contra las tierras, y no escapará el país de Egipto. 43 Y se apoderará de los tesoros de oro y plata, y de todas las cosas preciosas de Egipto; y los de Libia y de Etiopía le seguirán. 44 Pero noticias del oriente y del norte lo atemorizarán, y saldrá con gran ira para destruir y matar a muchos. 45 Y plantará las tiendas de su palacio entre los mares y el monte glorioso y santo; mas llegará a su fin, y no tendrá quien le ayude.