Apvisqui Salomón
1 Apyimtalhnamo ilhnic nat apvisqui Salomón. Poc apvisqui ilhnic nat yoclhilhma Egipto apvisay Faraón. Apmec nic nat Faraón apquitca Salomón yoyam etnejic aptava. Apipyata ilhnic nat aptomjac Faraón. Apyantementac nic nat quilvana tingma Jerusalén. Am nic nat epenesac apquillanay tingma pac najan tingma apponquinomap apvisay Dios tingma pac. Am nic nat epenesac tingma apjalhtam nipyava Jerusalén. 2 Am nic nat ellanacpoc siclhoc mocjam tingma apponquinomap. Apquilquinamtec nic nat mataa netin inquilhe enlhitaoc yoyam elpayicsojo actemaclha apquilmescama asoc.
Apquilmalhnancama apvisqui Salomón
(2~Cr 1.1-13)3 Alpalhquemalhca ilhnic nat apvalhoc apvisqui Salomón. Apyiplovcasquic nic nat mataa actemaclha apcanama apyeyjamcaa David. Apsaclhec nic nat mataa netin inquilhe apquilvatnamaclha asoc macmescama Dios. 4 Actamilaclha inquilhe ilhnic nat acvisay Gabaón. Apmiyaclhec nic nat maa apvisqui Salomón yoyam epayicsojo Dios. Inticyovquic nic nat mil apnatoscama yoyam elvitic apquilvatnamaclha actemaclha macmescama Dios.
5 Apnec nic nat apvisqui Salomón netin inquilhe Gabaón. Invitac nic nat apvanmoncama alhtaa. Aptomjac nic nat Dios apcanya Salomón: —Jelmalhna sat asoc, momyovejec sat coo — nic nat aptomjac.
6 Apcatingmavoc nic nat apvisqui Salomón: —Avanjec alhta lhip apquimlaycmo sicyeyjamcaa David. Am nic nat esilhnanacpoc apanco napatoc lhip. Appeyvomo ilhnic nat najan actamilaycam apvalhoc napatoc lhip. Coo sicvisay David apquitca ayinyema lhip apquimlaycmo. Apquiltamjoc lhip yoyam olhic coo netin visqui aptajanem sicyamonquiscama sicyeyjamcaa. Eycaso actomjaclha acnim nac jay. 7 Lhip Dios Visqui ajac. Coo sictomja silancam lhip. Etnescasquic lhip yoyam otnejic visqui sicyamonquiscama sicyeyjamcaa. Eyitcoc mocjam coo. Paj oyasamcoc actemaclha yoyam otnejic. 8 Coo sictomja silancam lhip. Acnec coo nipyesicsa enlhitaoc lhip apquilyacyescama. Appintalhnama apanco enlhitaoc mongmovan ongilyipsitic. 9 Coo sictomja lhip apquilancam. Jimques sat acyascamco evalhoc yoyam ongvanic mataa enlhitaoc, yoyam motnatsejec mataa actomja actamila najan actomja acmasom. ¿Soc sat enlhit apmopvan yoyam etnejic apcanem as enlhitaoc appintalhnama, apquiltomja lhip enlhitaoc apancaoc? — nic nat aptomjac apvisqui Salomón.
10 Apyispaquic nic nat Dios Visqui ingac actemaclha apquilmalhnancama apvisqui Salomón.
11 Aptomjac nic nat Dios apcanya Salomón: —Inpayjoc lhac apquilmalhnancama. Am lhac elmalhnac lhip yoyam etyisam aclhamoclhojo años najan yoyam colhic apquilnatam najan yoyam eticyo cotnaja ingmoc. Apquiltamjoc lhip yoyam etnejic apyascamco, yoyam eyicpilcojoc mataa actemaclha acpeyvomo. 12 Acjalhnoc lhac lhip apquilmalhnancama. Otnesquisic sat apvalhoc acyascamco yoyam eyasamcojo aclhamoclhojo asoc. Am colngamalhca mocjam apvisqui aptema nac jay. Cotalhquejec sat mataa niptamin lhip aptema nac jay. 13 Olmesic sat asoc mejelmalhnaycam lhac, acvisay cascama apquilnatam colhic sat ayaco lhip. Melhoyc sat mataa poc apvisqui naysicsa aptiyascam lhip. 14 Apyiplovcasquic sat ancoc lhip aclhamoclhojo siyanamaclha najan siyascamaclha coo, acno alhta apyiplovquiscama apyeyjamcaa David. Ovinaticsojoc sat aptiyascam lhip as nalhpop— nic nat aptomjac Dios.
15 Aplhaticjac nic nat apvisqui Salomón. Apyasingvoclhoc nic nat actemaclha apvanmoncama. Apmiyaclhec nic nat tingma Jerusalén. Apvoclhec nic nat acyitnaclha yamit aysicsic acyitnamaclha Dios appayvam. Apsaclhec nic nat asoc acticyovam apquilvatnamaclha najan asoc macmescama Dios actemaclha actamilaycam ingvalhoc. Apquilanescasquic nic nat acyivey aptoycaoc yoyam elpasmoc aplhamoclhojo apquilancam.
Actemaclha apyascamco apvisqui Salomón
16 Nalhit acnim nic nat intomjac. Inquilvoctac nic nat apnaclha apvisqui anit quilvanaa alanatama.
17 Intomjac nic nat lhama quilvana ayanya: —Lhip visqui ingac. Incanit ninnaycam lhama tingma. Aptiyacmec alhta sictamongvoyam congne tingma ingac. 18 Invocmec alhta natqui acnim. Yejemoc alhta aptiyacmo najan ayitca sicmolhama. Ninnam alhta ningilvamlha, mepqui moc ningmolhama. 19 Alhtaa lhcac intomjac. Intajanoc lhac inquin naysicsa actiyanma. Apquitsepquic lhac ayitca. 20 Inlhaticjac alhtaa aysicso sicmolhama. Inyilhalhcoc lhac acma sictamongvoyam naysicsa sictiyanma. Inpatjetamquic lhac sictamongvoyam. Inpicanvaac lhac ayitca apquitsepma sicyitnaclha. 21 Aclhaticjac lhac sicvita apquitsepma. Alan'oc lhac ayitsac'a. Acyicpilcoc lhac metnaja sictamongvoyam — nic nat intomjac.
22 Incatingmavoc nic nat moc quilvana: —Jave. Coo eyca sictamongvoyam lha apjalhnancoc. Lhiya ayitca apquitsepa nac lha — nic nat intomjac.
Intomjac nic nat ayanya moc quilvana: —Jave. Lhiya ayitca apquitsepa nac lha. Coo eyca sictamongvoyam lha apjalhnancoc — nic nat intomjac.
Inquilatingmalhquic nic nat napato apvisqui. 23 Aptomjac nic nat apvisqui apcanya. —Lha intomjac: Coo eyca sictamongvoyam lha apjalhnancoc, lhiya eyca ayitca apquitsepa nac lha — lhac intomjac. Moc quilvana intomjac: Jave. Lhiya ayitca apquitsepa nac lha. Coo eyca sictamongvoyam lha apjalhnancoc — lha intomjac moc — nic nat aptomjac apvisqui.
24 Aptomjac nic nat apvisqui apquilanya apquilancam: —Jelvoclhes sovo acvinatem — nic nat aptomjac.
Apquilsantimcasquic nic nat sovo acvinatem. 25 Yejemoc nic nat aptomja apvisqui apquilanya: —Elpalhcat sat sicaa apjalhnancoc. Elmesaoc sat lhama napocja as quilvana, eyca moc napocja moc quilvana — nic nat aptomjac.
26 Avanjec nic nat acmasma quilvana actomja nasoc anco inquin. Intomjac nic nat ayanya apvisqui: —Lhip visqui ingac. Nongyaa nasa sicaa apjalhnancoc. Imques sat as quilvana — nic nat intomjac.
Intomjac nic nat moc quilvana ayanya: —Elpalhcat. Mepqui sictamongvoyam coo. Mepqui ayitca lhiya — nic nat intomjac.
27 Apcatingmavoc nic nat apvisqui: —Imquesiclha sat actomja acmasma ematong. Ayinyemaclha actomja nasoc anco inquin — nic nat aptomjac.
28 Pilapcasquic nic nat aplhamoclhojo enlhitaoc Israel apquillinga actemaclha apyicpilquemo apvisqui. Apquilacoc nic nat aplhamoclhojo. Dios ayinyema apyascamco apvisqui yoyam eyicpilcojo actemaclha acpeyvomo — nic nat intomjac apquilvalhoc.
Salomón se casa con la hija de Faraón
1 Salomón hizo parentesco con Faraón rey de Egipto, pues tomó la hija de Faraón, y la trajo a la ciudad de David, entre tanto que acababa de edificar su casa, y la casa de Jehová, y los muros de Jerusalén alrededor. 2 Hasta entonces el pueblo sacrificaba en los lugares altos; porque no había casa edificada al nombre de Jehová hasta aquellos tiempos.
Salomón pide sabiduría
(2 Cr. 1.1-13)3 Mas Salomón amó a Jehová, andando en los estatutos de su padre David; solamente sacrificaba y quemaba incienso en los lugares altos. 4 E iba el rey a Gabaón, porque aquel era el lugar alto principal, y sacrificaba allí; mil holocaustos sacrificaba Salomón sobre aquel altar. 5 Y se le apareció Jehová a Salomón en Gabaón una noche en sueños, y le dijo Dios: Pide lo que quieras que yo te dé. 6 Y Salomón dijo: Tú hiciste gran misericordia a tu siervo David mi padre, porque él anduvo delante de ti en verdad, en justicia, y con rectitud de corazón para contigo; y tú le has reservado esta tu gran misericordia, en que le diste hijo que se sentase en su trono, como sucede en este día. 7 Ahora pues, Jehová Dios mío, tú me has puesto a mí tu siervo por rey en lugar de David mi padre; y yo soy joven, y no sé cómo entrar ni salir. 8 Y tu siervo está en medio de tu pueblo al cual tú escogiste; un pueblo grande, que no se puede contar ni numerar por su multitud. 9 Da, pues, a tu siervo corazón entendido para juzgar a tu pueblo, y para discernir entre lo bueno y lo malo; porque ¿quién podrá gobernar este tu pueblo tan grande?
10 Y agradó delante del Señor que Salomón pidiese esto. 11 Y le dijo Dios: Porque has demandado esto, y no pediste para ti muchos días, ni pediste para ti riquezas, ni pediste la vida de tus enemigos, sino que demandaste para ti inteligencia para oír juicio, 12 he aquí lo he hecho conforme a tus palabras; he aquí que te he dado corazón sabio y entendido, tanto que no ha habido antes de ti otro como tú, ni después de ti se levantará otro como tú. 13 Y aun también te he dado las cosas que no pediste, riquezas y gloria, de tal manera que entre los reyes ninguno haya como tú en todos tus días. 14 Y si anduvieres en mis caminos, guardando mis estatutos y mis mandamientos, como anduvo David tu padre, yo alargaré tus días.
15 Cuando Salomón despertó, vio que era sueño; y vino a Jerusalén, y se presentó delante del arca del pacto de Jehová, y sacrificó holocaustos y ofreció sacrificios de paz, e hizo también banquete a todos sus siervos.
Sabiduría y prosperidad de Salomón
16 En aquel tiempo vinieron al rey dos mujeres rameras, y se presentaron delante de él. 17 Y dijo una de ellas: ¡Ah, señor mío! Yo y esta mujer morábamos en una misma casa, y yo di a luz estando con ella en la casa. 18 Aconteció al tercer día después de dar yo a luz, que esta dio a luz también, y morábamos nosotras juntas; ninguno de fuera estaba en casa, sino nosotras dos en la casa. 19 Y una noche el hijo de esta mujer murió, porque ella se acostó sobre él. 20 Y se levantó a medianoche y tomó a mi hijo de junto a mí, estando yo tu sierva durmiendo, y lo puso a su lado, y puso al lado mío su hijo muerto. 21 Y cuando yo me levanté de madrugada para dar el pecho a mi hijo, he aquí que estaba muerto; pero lo observé por la mañana, y vi que no era mi hijo, el que yo había dado a luz. 22 Entonces la otra mujer dijo: No; mi hijo es el que vive, y tu hijo es el muerto. Y la otra volvió a decir: No; tu hijo es el muerto, y mi hijo es el que vive. Así hablaban delante del rey.
23 El rey entonces dijo: Esta dice: Mi hijo es el que vive, y tu hijo es el muerto; y la otra dice: No, mas el tuyo es el muerto, y mi hijo es el que vive. 24 Y dijo el rey: Traedme una espada. Y trajeron al rey una espada. 25 En seguida el rey dijo: Partid por medio al niño vivo, y dad la mitad a la una, y la otra mitad a la otra. 26 Entonces la mujer de quien era el hijo vivo, habló al rey (porque sus entrañas se le conmovieron por su hijo), y dijo: ¡Ah, señor mío! dad a esta el niño vivo, y no lo matéis. Mas la otra dijo: Ni a mí ni a ti; partidlo. 27 Entonces el rey respondió y dijo: Dad a aquella el hijo vivo, y no lo matéis; ella es su madre. 28 Y todo Israel oyó aquel juicio que había dado el rey; y temieron al rey, porque vieron que había en él sabiduría de Dios para juzgar.