Jesús acusa a escribas y fariseos
(Mc 12.38-40Lc 11.37-54Lc 20.45-47)1 Después de esto, Jesús dijo a la gente y a sus discípulos:
2 «Los escribas y los fariseos se apoyan en la cátedra de Moisés.
3 Así que ustedes deben obedecer y hacer todo lo que ellos les digan, pero no sigan su ejemplo, porque dicen una cosa y hacen otra.
4 Imponen sobre la gente cargas pesadas y difíciles de llevar, pero ellos no mueven ni un dedo para levantarlas.
5 Al contrario, todo lo que hacen es para que la gente los vea. Ensanchan sus filacterias y extienden los flecos de sus mantos,
6 y les encanta ocupar los mejores asientos en las cenas y sentarse en las primeras sillas de las sinagogas,
7 y que la gente los salude en las plazas y los llame: “¡Rabí, Rabí!”
8 Pero ustedes no busquen que los llamen “Rabí”, porque solo uno es el Maestro de ustedes, y ese es el Cristo; y todos ustedes son hermanos.
9 Ni llamen “padre” a nadie en la tierra, porque solo uno es el Padre de ustedes, y él está en los cielos.
10 Tampoco se hagan llamar “maestros”, porque solo uno es su Maestro, y es el Cristo.
11 El que sea más importante entre ustedes, sea siervo de todos.
12 Porque el que se enaltece será humillado, y el que se humilla será enaltecido.
13 »Pero ¡ay de ustedes, escribas y fariseos, hipócritas! Porque le niegan a la gente la entrada al reino de los cielos, y ni ustedes entran, ni tampoco dejan entrar a los que quieren hacerlo.
14 [¡Ay de ustedes, escribas y fariseos, hipócritas! Porque devoran las casas de las viudas, y como pretexto hacen largas oraciones. Por esto, mayor será su condenación.]
15 ¡Ay de ustedes, escribas y fariseos, hipócritas! Porque recorren mar y tierra en busca de seguidores, y una vez que los consiguen, los hacen dos veces más hijos del infierno que ustedes.
16 »¡Ay de ustedes, guías ciegos! Pues dicen: “Si alguno jura por el templo, no es nada; pero si alguno jura por el oro del templo, debe cumplir el juramento.”
17 ¡Insensatos y ciegos! ¿Qué es más importante? ¿El oro, o el templo que santifica el oro?
18 También dicen: “Si alguno jura por el altar, no es nada; pero si alguno jura por la ofrenda que está sobre el altar, debe cumplir el juramento.”
19 ¡Necios y ciegos! ¿Qué es más importante? ¿La ofrenda, o el altar que santifica la ofrenda?
20 Porque el que jura por el altar, jura por el altar y por todo lo que está sobre el altar.
21 Y el que jura por el templo, jura por el templo y por el que lo habita.
22 Y el que jura por el cielo, jura por el trono de Dios y por aquel que está sentado en él.
23 »¡Ay de ustedes, escribas y fariseos, hipócritas! Porque pagan el diezmo de la menta, del eneldo y del comino, y soslayan lo más importante de la ley, que es la justicia, la misericordia y la fe. Es necesario que hagan esto, pero sin dejar de hacer aquello.
24 ¡Guías ciegos, que cuelan el mosquito, pero se tragan el camello!
25 »¡Ay de ustedes, escribas y fariseos, hipócritas! Porque limpian por fuera el vaso y el plato, pero por dentro están llenos de robo y de injusticia.
26 ¡Fariseo ciego! Limpia primero el vaso y el plato por dentro, para que también quede limpio por fuera.
27 »¡Ay de ustedes, escribas y fariseos, hipócritas! Porque son como los sepulcros blanqueados, que por fuera se ven hermosos pero por dentro están llenos de carroña y de total impureza.
28 Así también ustedes, por fuera se presentan ante todos como hombres justos, pero por dentro están llenos de hipocresía y de maldad.
29 »¡Ay de ustedes, escribas y fariseos, hipócritas! Porque edifican los sepulcros de los profetas y adornan los monumentos de los justos,
30 y dicen: “Si hubiéramos vivido en los días de nuestros padres, no hubiéramos sido sus cómplices en la muerte de los profetas.”
31 Con esto dan testimonio contra ustedes mismos, de que son hijos de aquellos que mataron a los profetas.
32 ¡Terminen de hacer lo que sus padres comenzaron!
33 ¡Serpientes, generación de víboras! ¿Cómo escaparán de la condenación del infierno?
34 Por eso, yo les enviaré profetas, sabios y escribas. De ellos, ustedes matarán y crucificarán a algunos, y a otros los azotarán en sus sinagogas, y los perseguirán de ciudad en ciudad,
35 para que recaiga sobre ustedes toda la sangre inocente que se ha derramado sobre la tierra, desde la sangre de Abel el justo hasta la sangre de Zacarías hijo de Berequías, a quien ustedes mataron entre el templo y el altar.
36 De cierto les digo que todo esto vendrá sobre esta generación.
Lamento de Jesús sobre Jerusalén
(Lc 13.34-35)37 »¡Jerusalén, Jerusalén, que matas a los profetas y apedreas a los que son enviados a ti! ¡Cuántas veces quise juntar a tus hijos, como junta la gallina a sus polluelos debajo de sus alas, y no quisiste!
38 ¡Miren cuán desolada se queda la casa de ustedes!
39 Porque yo les digo que no volverán a verme, hasta que digan: “Bendito el que viene en el nombre del Señor.”»
Apquillhenamap apquilyascamco apquiltemaclha
(Mr 12.38-40Lc 11.37-54Lc 20.45-47)1 Aptomjac alhta Jesús apquilanya enlhitaoc najan apquiltamsoycaoc:
2 —Moisés inyicje apquilyamonquiscama fariseos najan apquilyascamco apquiltemaclha, yoyam ellhicmocsic. 3 Elyiplovcasojo sat quellhip aclhamoclhojo asoc apquilanyomap ellana. Noelvajanaoc nasa apquiltemaclha apancaoc. Apquillhenqui inyicje asoc, am eyca elyiplovcasac asoc apquillhanma. 4 Apquillanac mataa moc nintemaclha, yoyam ongilyiplovcasojo. Yimtilhec anco as actemaclha malha apquilpatam. Apquililtamjoc mataa fariseos elpatimsic poc. Am eyca colyacmoc fariseos elpatmaoclha.
5 ‘Apquillana inyicje mataa as asoc, yoyam cotalhca apquiltemaclha nipyesicsa enlhitaoc. Apquilyispaquic mataa fariseos elyipitsic payjaclha napaat malha quese payjeycaoc actalhesomalhca Dios appayvam. Najan apquilpilhteteycaoc apictong Dios appayvam actalhesomalhca. Apquilvinatasoc mataa nipvayc apquilantalhnama. 6 Apquililtamjoc mataa eltimjic apquilimja apmamyi nipyesicsa caya. Apquililtamjoc mataa elhnam apquiltajanem altamila tingma apcaneyquiclhilha. 7 Apquilyispaquic mataa malpayvescama natingma. Apquililtamjoc mataa eltamjacpoc apvisay singillhicmoscama.
8 ‘Noeltamjo nasa quellhip eltamjacpoc apvisay singillhicmoscama. Lhama apanco apquillhicmoscama quellhip. Apquilyalhinga nac quellhip. 9 Noeltime nasa enlhit apvisay Ingyapam as nalhpop. Lhama apanco Ingyapam apna netin. 10 Noeltamjo nasa quellhip eltamjacpoc apvisay visqui. Lhama apanco Visqui apancaoc apvisay Cristo. 11 Enlhit aptomja apquilancam, eyca as aptomja apyimtalhnamo nipyesicsa quellhip. 12 Evinacpoc sat enlhit aptimesomap apanco apyimtalhnamo. Colhic sat actimesa apyimtalhnamo enlhit aptomja apvinamap apanco.
13 ‘¡Quellhip layi, fariseos najan apquilyascamco apquiltemaclha! ¡Apquilaycmascam nac quellhip! Apquilapeclhe inyicje quellhip atong Visqui netin apquilnancascama, yoyam melantalhningvomeje enlhitaoc. Melpalhavomejec sat quellhip. Apquilmiyovquic quellhip, yoyam elpalhavomoc apnaymacoc apquilmayjayo elantalhningvomoc.
14 ‘¡Quellhip layi, fariseos najan apquilyascamco apquiltemaclha! ¡Apquilaycmascam nac quellhip! Apquilsovjoquic quellhip lhintampaa tingma ancaoc (alnatam). Ayajemo apquilvinatescama quellhip apquililmalhnancama, yoyam elpocsic apquiltemaclha. Yimtilhec sat cotnejic acyanmongayclha apquiltemaclha quellhip.
15 ‘¡Quellhip layi, fariseos najan apquilyascamco apquiltemaclha! ¡Apquilaycmascam nac quellhip! Apquileyve inyicje quellhip yoclhilhma najan tap yingmin acvanyam lhalhma anco. Apquilquitamquic quellhip lhama enlhit, yoyam evjanamcoc apquiltemaclha quellhip. Apvajanamquic sat ancoc enlhit apquiltemaclha quellhip, coyangvomoc sat apmapsom. Coyeycajangvomjoc sat tap apmapsom, melhno quellhip. Apquilpenasquic quellhip, yoyam eyinyovacpoc cosponeyaclha talha apquilyasaclha quellhip.
16 ‘Quellhip layi, mepqui apataoc apnalayclha apnaymacoc. Apquiltomjac mataa quellhip apquilanya apnaymacoc: “Aptimec sat ancoc nasoc anco appayvam enlhit elhenic tingma apponquinomap, yoyam colhejec acyascacmo. Ayajemo sat cotnejic aplhanma. Aptimec sat ancoc nasoc anco appayvam enlhit elhenic asoc alyinmom tingma apponquinomap, yoyam colhejec acyascacmo. Nasoc sat cotnejic aplhanma” —alhta apquiltomjac mataa quellhip. 17 ¡Quellhip melyascamcolhma najan mepqui apataoc! Acmamnave asoc alyinmom. Apmamnave najan tingma apponquinomap aptomja apponquinquiscama asoc alyinmom. ¿Soc asoc actomja acmamnave anco, colhno moc? —alhta aptomjac Jesús. 18 Apquiltomjac mataa quellhip apquilanya apnaymacoc: Aptimec sat ancoc nasoc anco appayvam enlhit elhenic acvatnamalhquilha, yoyam colhejec acyascacmo. Ayajemo sat cotnejic aplhanma. Aptimec sat ancoc elhenic asoc netin acvatnamalhquilha, yoyam colhejec acyascacmo. Nasoc sat cotnejic aplhanma —alhta apquiltomjac mataa quellhip. 19 ¡Mepqui apataoc nac quellhip! Actamila anco asoc ningmescama Dios Ingyapam. Actamila anco najan acvatnamalhquilha actomja acponquinquiscama asoc ningmescama Dios. ¿Soc asoc actomja actamila anco, colhno moc? 20 Aplhenquic sat ancoc enlhit acvatnamalhquilha, colhenalhqueje acvamlha acvatnamalhquilha. Elhenic sat najan asoc ningmescama Dios acyitna netin acvatnamalhquilha. 21 Aplhenquic sat ancoc enlhit tingma apponquinomap, melhenacpeje apvamlha tingma apponquinomap. Elhenic sat najan Dios Ingyapam apna congne tingma apponquinomap. 22 Aplhenquic sat ancoc enlhit acvisay netin, colhenalhqueje acvamlha netin. Elhenic sat najan Dios aptajanem apanco najan Dios Ingyapam apna netin aptajanem —alhta aptomjac.
23 ‘¡Quellhip layi, fariseos najan apquilyascamco apquiltemaclha! ¡Apquilaycmascam nac quellhip! Apquilmesqui inyicje quellhip asoc ningincajay nintom ningmescama Dios. Lhama mataa apquilmesac acyitna inlhojo diez asoc. Am elyiplovcasac mataa quellhip actemaclha ayimja amamyi singanamaclha Dios. Am elyiplovcasac actemaclha acpeyvomo najan actemaclha ningamliyam najan mongyasquiyam. Elyiplovcasojo quellhip as asoc. Noelayim nasa elmesic Dios lhama asoc acyitna inlhojo diez asoc.
24 ¡Mepqui apataoc nac quellhip apnalayclha apnaymacoc! Apquilquilhaqui inyicje asoc ayitcoc acyiployacmo yingmin. Am eyca etlhaoc mataa asoc ápac acyiviy acyiployacmo yingmin.
25 ‘¡Quellhip layi, fariseos najan apquilyascamco apquiltemaclha! ¡Apquilaycmascam nac quellhip! Apquilliqui inyicje ayimpeoc ingjaycoc najan asoc payjem. Asomqui eyca avalhoc. Lanoc avalhoc acminyilhma najan ayitsepma ingnenyic. 26 ¡Fariseo mepqui apataoc! Ilic siclho avalhoc ingjaycoc najan asoc payjem. Alalhnayo sat cotnejic ayimpeoc.
27 ‘¡Quellhip layi, fariseos najan apquilyascamco apquiltemaclha! ¡Apquilaycmascam nac quellhip! Apquilyitsacpec quellhip tacjalhpopayc almopisomalhca. Altamila inyicje ayimpeoc tacjalhpopayc. Lanoc eyca avalhoc apilhquipcoc enlhit apquilmasquingvaycmo najan asoc actajapma. 28 Apquilno inyicje quellhip. Apquilvitacpe inyicje quellhip malha apquilpeyvomo napatavo enlhitaoc. Lano eyca apquilvalhoc actemaclha apquilaycmascam najan actemaclha acmasom.
29 ‘¡Quellhip layi, fariseos najan apquilyascamco apquiltemaclha! ¡Apquilaycmascam nac quellhip! Apquilanesqui inyicje quellhip altamila tacjalhpopayc apquilatongnomacpilha profetas najan enlhit apquilpeyvomo apquilmasquingvaycmo nano. 30 Apquiltomjac mataa quellhip: “Nintimec nat ancoc ningmolhama ningilyeyjamcaa, mongilpasmejec nat nincoo apquilajem profetas Dios apquillingascama” —apquiltomjac quellhip. 31 Apquillhanma apancavo quellhip apquiltomja ticyovam yapmayc apquitquic niptamin. Apquilajem nic nat profetas Dios apquillingascama. 32 ‘¡Elsavojo sat quellhip apquiltemaclha acmasom apquilyeyjamcaa!
33 Yitnec quellhip apquilvalhoc malha nimisma, malha yamacyeyva ayitcaoc. ¿Jalhco sat eltimjic, yoyam elinyejic acvaa sat acyanmongayclha cosponeyaclha talha? 34 Quip elanojo quellhip. Olapajacsic sat nipyesicsa quellhip profetas Dios apquillingascama najan enlhit apquillhicmoscama najan poc enlhit apquilyascamco. Quellhip sat elajic napocja, elyipitsic sat asoc timyescama poc apquilapajasomap. Quellhip sat elyicpilhquetic poc apquilapajasomap congne apcaneyquiclhilha. Quellhip sat elminlhinam mataa poc tingma. 35 Elsilhnanacpoc sat quellhip. Coyanmomentac sat acyanmongayclha apticyovam enlhit apquilpeyvomo as nalhpop. Siclhoc nic nat apmatnam Abel appeyvomo najan poc aplhamoclhojo, acvocmo apmatnam nic nat Zacarías, Berequías apquitca. Apmatnec nic nat napocja tingma apponquinomap acpayjo acvatnamalhquilha. 36 Actomjac coo silanya quellhip: Naso, coyanmomentac sat acyanmongayclha. Elsilhnanacpoc sat enlhitaoc as ningvamlha nac jay —alhta aptomjac.
Acvinama apvalhoc Jesús apvita enlhitaoc co Jerusalén
(Lc 13.34-35)37 ‘¡Co Jerusalén layi, co Jerusalén layi! Innamquic apquilnapma quellhip, apquilajac profetas Dios apquillingascama. Apquilyicnacpec mataymong soycam amyaa Dios apquilnancascama. Altamjoc alhta inyicje mataa ongvansiclhac quellhip co Jerusalén. Malha inyicje tataa ayansayclha ayitcaoc coning alhimpancoc. Am alhta eyca colyavocmoc quellhip. 38 Elavojo quellhip. Aptamopeycaoc sat etnejic tingma apancaoc. 39 Actomjac coo silanya quellhip: Mejelviticlhejec sat mocjam acvaycmo acnim, yoyam eltimjic quellhip sicvactamo sat: “Ningilayo aptomja apquilhyam apsoyam apvisay Visqui ingac” —sat eltimjic quellhip —alhta aptomjac Jesús.