Jeremías profetiza a los judíos en Egipto
1 Jeremías recibió un mensaje acerca de todos los judíos que vivían en Migdol, Tafnes, Menfis y Patros, en la tierra de Egipto. Este fue el mensaje:
2 «Así ha dicho el Señor de los ejércitos y Dios de Israel: “Ustedes han visto todo el mal que traje sobre Jerusalén y sobre todas las ciudades de Judá. Como pueden ver, hoy se encuentran asoladas y no hay quien habite en ellas.
3 Esto sucedió por la maldad que ellos cometieron, la cual provocó mi enojo, pues se fueron a ofrecer incienso y a honrar a dioses ajenos, dioses que ni ellos ni ustedes ni sus padres habían conocido.
4 Una y otra vez envié a todos mis siervos, los profetas, para que les dijeran que no hicieran lo que yo detesto y me es tan repugnante.
5 Pero ellos no me hicieron caso ni oyeron ni se apartaron de su maldad, ni tampoco dejaron de ofrecer incienso a dioses ajenos.
6 Por eso ya no pude contener mi ira, y mi furor se derramó sobre las ciudades de Judá y por las calles de Jerusalén, las cuales quedaron destruidas y abandonadas hasta el día de hoy.”
7 »Ahora, pues, así ha dicho el Señor de los ejércitos y Dios de Israel: “¿Por qué cometen tan grande mal contra ustedes mismos? ¿Por qué han de ser borrados de entre Judá hombres y mujeres, jóvenes y niños de pecho, sin que les quede un solo sobreviviente?
8 ¿Por qué me hacen enojar con las obras de sus manos y ofrecen incienso a dioses ajenos en Egipto, adonde han llegado para vivir? ¿Por qué quieren ser eliminados y acabar siendo motivo de maldición y de oprobio a todas las naciones de la tierra?
9 ¿Se han olvidado ya de las maldades de sus padres, las cuales cometieron en la tierra de Judá y en las calles de Jerusalén? ¿O de las maldades de los reyes de Judá y de sus mujeres?
10 Hasta el día de hoy, ustedes no se han humillado ni han mostrado temor de mí. Tampoco han caminado en mi ley ni en mis estatutos, los cuales les expuse a ustedes y a sus padres.”
11 »Por tanto, así ha dicho el Señor de los ejércitos y Dios de Israel: “Para mal de ustedes, y para la destrucción de todo Judá, voy a darles la espalda.
12 A los sobrevivientes de Judá, esos que decidieron emigrar a Egipto para establecerse allí, en Egipto serán destruidos por completo. Morirán a filo de espada, o consumidos por el hambre. Desde el menor hasta el mayor, morirán a filo de espada, o de hambre, y serán objeto de execración y espanto, de maldición y oprobio.
13 Yo castigaré a los que viven en Egipto como antes castigué a los de Jerusalén: ¡con la espada, el hambre y la peste!
14 De los sobrevivientes de Judá que se internaron en Egipto para vivir allá, no habrá uno solo que escape. Ninguno de ellos quedará con vida para volver a la tierra de Judá, tierra por la cual suspiran y quisieran habitar. Solo volverán unos cuantos fugitivos.”»
15 Todos los que sabían que sus mujeres habían ofrecido incienso a dioses ajenos, y toda la gran concurrencia de mujeres allí presentes, y todo el pueblo que vivía en Patros, en Egipto, le respondieron a Jeremías:
16 «Tú dices que nos has hablado en nombre del Señor, pero no vamos a hacerte caso.
17 Más bien, vamos a cumplir con la promesa que hemos hecho, de ofrecer incienso a la reina del cielo y derramar libaciones en su honor, como lo hemos hecho nosotros y lo hicieron nuestros padres, nuestros reyes y nuestros príncipes, en las ciudades de Judá y en las plazas de Jerusalén. Porque entonces teníamos abundancia de pan, y vivíamos alegres, y no sufrimos ninguna calamidad.
18 En cambio, desde que dejamos de ofrecer incienso a la reina del cielo y de derramarle libaciones, nos falta todo. ¡O nos matan a filo de espada, o nos morimos de hambre!»
19 Las mujeres dijeron:
«Cuando nosotras ofrecimos incienso a la reina del cielo, y le derramamos libaciones, o cuando le hicimos tortas para rendirle culto, ¿acaso lo hicimos sin el consentimiento de nuestros maridos?»
20 Jeremías dijo entonces a todo el pueblo, es decir, a todos los hombres y mujeres que le habían respondido:
21 «¿Y acaso el Señor no se acuerda? ¿Acaso no tiene presente en su memoria el incienso que ustedes y sus padres, y sus reyes y príncipes, y el pueblo de la tierra ofrecieron en las ciudades de Judá y en las calles de Jerusalén?
22 Pero por causa de sus malas obras y de sus hechos repugnantes el Señor no pudo soportarlo más. Por eso su tierra quedó hecha un desierto, un motivo de espanto y de maldición, por eso se quedó deshabitada, como lo está hoy.
23 Y es que ustedes ofrecieron incienso y pecaron contra el Señor. No obedecieron su voz ni siguieron su ley ni sus estatutos y testimonios. Por eso hasta el día de hoy les ha sobrevenido este mal.»
24 Jeremías dijo también a todo el pueblo, y a todas las mujeres:
«Ustedes, gente de Judá que están en tierra de Egipto, oigan la palabra del Señor.
25 Así ha dicho el Señor de los ejércitos y Dios de Israel: “Ustedes y sus mujeres lo han dicho con la boca, y lo han cumplido con las manos. Se han comprometido a cumplir sus votos de ofrecer incienso a la reina del cielo y derramarle libaciones. Pues bien, ¡confirmen sus votos, y pónganlos por obra!”
26 Ahora escuchen la palabra del Señor, todos ustedes, gente de Judá que habita en Egipto. El Señor ha dicho: “Juro por mi gran nombre, que nunca más nadie de Judá invocará mi nombre en Egipto. Nadie volverá a decir: ‘¡Vive el Señor!’
27 Yo los estoy vigilando, para su mal y no para su bien. Todos los hombres de Judá que ahora están en Egipto serán exterminados por la espada o por el hambre, hasta que perezcan por completo.
28 Los pocos sobrevivientes de Judá que han emigrado a Egipto, y que logren escapar de la espada, volverán de Egipto a Judá, y entonces sabrán la palabra de quién se cumplió, si la mía, o la de ellos.
29 Y para que sepan que mis palabras ciertamente permanecerán, para mal de ustedes, voy a darles una señal de que los castigaré en este lugar.”»
—Palabra del Señor.30 Así ha dicho el Señor:
«Voy a entregar en manos de sus enemigos al faraón Jofra, rey de Egipto. Voy a entregarlo en manos de los que quieren matarlo, así como entregué al rey Sedequías de Judá en manos de su enemigo Nabucodonosor, el rey de Babilonia, que también quería matarlo.»
Judíos apquilinyem yoclhilhma Egipto
1 Amyaa ayinyema Visqui ingac, elngacsic sat Jeremías nipyesicsa judíos apnaycam yoclhilhma Egipto, payjoc tingma Migdol, najan Tafnes, najan Menfis najan maa nipiyam: 2 Eycaso appayvam Dios Visqui apyimtalhnamo nipyesicsa israelitas: Apquillingamcoc alhta quellhip acyimtalhnama payjoc tingma Jerusalén najan poc tingma apquilvanyam co Judá. Apnatovasacpec alhta, mepqui enlhit apquileyvam quilhvo nac jay. 3 Ayinyema alhta apquiltemaclha apancaoc sevenéycam coo, apquiltomja apquilayo quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios, najan apquilvatnama asoc acmasis. Melyicpilquemo ilhnic nat as quilaycmasquiscama quellhip, paj najan apquilyeyjamcaa quellhip. 4 Ayapajasaclhec mataa silasinancama profetas nipyesicsa quellhip, yoyam elvatsamcoc apquiltemaclha sictanoncama coo. 5 Am alhta eljalhnoc quellhip, am alhta elyinyavac apquiltemaclha acmasom. Apquilvatnec alhta talha asoc acmasis payjoc acyitnamaclha quilaycmasquiscama. 6 Avanjec alhta siclom sicvita maa, malha talha intomjac acnatovascama tingma Jerusalén najan poc tingma apquilvanyam co Judá. Apquiltomjaclhec maa mayicjescama mataymong acvaycmo as ningvamlha nac jay — nic nat aptomjac.
7 Coo sicvisay Dios Visqui sicyimtalhnamo: Quellhip ayinyema apquillingaycamco acyimtalhnama, ¿so actomja yi? Quellhip ayinyema apquilitsepma co Judá, najan enlhit, najan quilvanaa, najan ayitquic, najan sicaa, mepqui apcaymomap lhama, ¿so actomja yi? 8 Quellhip ayinyema sevenéycam naysicsa apquiltemaclha apancaoc, apquilvatnama asoc acmasis acyitnamaclha quilaycmasquiscama. Apquiltemaclha apancaoc quellhip as yoclhilhma Egipto. Enatovasacpoc sat quellhip, ellhenacpoc sat apquilmapsomcaa quellhip nipyesicsa enlhitaoc lhalhma anco. 9 Naso, inquilvoncacmec quellhip apquiltemaclha apancaoc apquilyeyjamcaa, najan apquiltemaclha apancaoc apquilviscaa co Judá najan apnatamcaa, najan apquiltemaclha apancaoc quellhip najan apnatamcaa, natingma Jerusalén najan apquileyvomaclha judíos. 10 Am elyanmoncasac mataa apquilvalhoc quellhip as ningvamlha nac jay, mepqui mataa apquilyiplovquiscama siyanamaclha najan siyascamaclha, sicmescama quellhip najan apquilyeyjamcaa — nic nat aptomjac.
11 Eycaso ayinyema sicpayvam sicvisay Dios Visqui sicyimtalhnamo: Ongvapajacsic sat acyimtalhnama ellingamcojoc sat quellhip, osavojoc sat sictovascama apyovoclhojo enlhitaoc co Judá. 12 Osavojoc sat silnapma enlhit apquilinyem alhta siclho yoclhilhma Egipto. Elitsapoc sat apyovoclhojo, najan apquilvanyam najan apquitcavoc, ayinyema apticyovam naysicsa apquilimpocjay, ayinyema mayic alnapma. Ellhenacpoc sat apquilmapsomcaa nipyesicsa enlhit, eltanovacpoc sat. 13 Oyanmongsiclhac sat apquiltemaclha apancaoc apnaycam Egipto quilhvo nac jay, acno sicyanmongsayclha alhta apquiltemaclha apancaoc co Jerusalén. Eticyoc sat naysicsa apquilimpocjay, elitsapoc sat ayinyema mayic alnapma, najan ningmasquem alnapma. 14 Memyovacpejec sat lhama nipyesicsa co Judá apquilaymomap, apquilinyem siclho yoclhilhma Egipto. Inlhenqui inyicje apquilvalhoc eltajiclhac sat mocjam apquilaoclha Judá, colapvanquejec sat maa. Apcanit sat elinyejic, yoyam eltajiclhac mocjam — nic nat aptomjac.
15 Apquilyasamcoc nic nat enlhit altemaclha apnatamcaa almescama asoc macmescama quilaycmasquiscama. Innam nic nat moc quilvanaa aclhamoclhojo, apcanaycamó lhama judíos apquilinyema nipiyam yoclhilhma Egipto.
Apquiltomjac nic nat apquilanya Jeremías: 16 —Comejec ingilvalhoc amyaa singlingascama lhip ayinyema Dios. 17 Ongilinlhanmojoc sat ningilayo quilaycmasquiscama, najan macmescama asoc acmasis najan uva ayingmenic, macmescama quilaycmasquiscama acvisay Avisqui Netin, acno nintemaclha mataa, acno apquiltemaclha nic nat ningilyeyjamcaa, acno apquiltemaclha alhta apquilviscaa tingma Jerusalén najan poc tingma co Judá. Ningvitac alhta mataa cotlaycaoc nintom, mepqui ayaymomalhca asoc, mepqui ninlingaycamco acyimtalhnama. 18 Ningilvatsamquic alhta inyicje nintingyey macmescama asoc acmasis najan uva ayingmenic macmescama quilaycmasquiscama acvisay Avisqui Netin. Yiplovcoc alhta ninlingaycamco mayic singajem najan ninticyovam naysicsa singilimpocjay — nic nat apquiltomjac.
19 Inquiltomjac nic nat quilvanaa alpayvam: —Ningilanac alhta nilpayescama, actemaclha actom Avisqui Netin, ningmescama uva ayingmenic najan ningilvatnama asoc acmasis. Am alhta elmiyavac mataa ingnatamcaa, mongilvatsamquejec sat nintemaclha nac jay — nic nat inquiltomjac.
20 Aptomjac nic nat Jeremías napatavo enlhitaoc najan quilvanaa: 21 —Am colvoncacmoc Visqui ingac apquiltemaclha alhta quellhip, najan apquiltemaclha ilhnic nat apquilyeyjamcaa, najan apquiltemaclha apquilviscaa, najan enlhit apquilayo, najan apyovoclhojo enlhitaoc. Apquiltingyac mataa macmescama quilaycmasquiscama asoc acmasis payjoc tingma apquilvanyam co Judá najan natingma Jerusalén. 22 Incastinquic alhta Visqui ingac apvita apquiltemaclha acmasom quellhip. Eycaso ayinyema apnatovasomap tingma najan yoclhilhma mepqui enlhit. Apquillhenacpec apquilmapsomcaa najan apquiltanovmap quellhip. 23 Apquillingamco inyicje acyimtalhnama quellhip quilhvo nac jay, ayinyema quellhip apquiltingyey macmescama asoc acmasis quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios, apquiltemaclha apquilvenéycam Visqui ingac. Am alhta elilyajaclhoc quellhip singanamaclha najan singascamaclha Visqui ingac — nic nat aptomjac profeta.
24 Aptomjac nic nat profeta apquilanya enlhit, najan apquilanya quilvanaa: —Quellhip apquileyvam as yoclhilhma Egipto. Quip elaylhojo Visqui ingac appayvam. 25 Eycaso appayvam ayinyema Dios Visqui ingac apyimtalhnamo: Quellhiya quilvanaa, colyiplovcasojo actemaclha allhanma avalhaoc, cotingyac asoc acmasis macmescama quilaycmasquiscama Avisqui Netin, najan macmescama uva ayingmenic. ¡Tasi, colyiplovcasojo quellhiya allhanma mepqui alyeycajascaoc! 26 Quellhip judíos apquileyvam yoclhilhma Egipto, elaylhojo sicpayvam sicvisay Visqui sicyimtalhnamo: Colapvanquejec sat quellhip ellhenic sicvisay coo, acno apquillhanmaclha: ¡Dios aptomja apvitaycamco! — apquiltomjac mataa. 27 Melmiyovacpejec sat mocjam quellhip, ellingamcojoc sat acyimtalhnama. Apyovoclhojo judíos apnaycam Egipto elmasquingvomoc sat, ayinyema apticyovam najan mayic alnapma. 28 Apcanit judíos eltajiclhac sat mocjam apquilaoclha, apquilinyema yoclhilhma Egipto. Elvitac sat maa judíos, actomja nasoc anco sicpayvam mepqui sicyeycajascaoc, am colhnoc apquilpayvam enlhit mepqui apquilmopvan. 29 Elvitac sat quellhip asoc monquinatquiscama ayinyema coo. Ellingamcojoc sat acyimtalhnama ayinyema coo, ellingamcojoc sat as yoclhilhma Egipto, acno siclhanma siclho: 30 Otnesquisic sat, yoyam emacpoc apvisqui faraón Hofra co Egipto nipyesicsa cotnaja ingmoc. Acno alhta apmomap Sedequías apvisqui co Judá nipyesicsa singilpilhtetemo Nabucodonosor co Babilonia — alhta aptomjac — nic nat aptomjac profeta.