Jefté
1 Jefté el galaadita era un hombre valiente y aguerrido, hijo de una ramera. Su padre se llamaba Galaad.
2 La mujer de Galaad tuvo otros hijos de este que, cuando crecieron, corrieron de su casa a Jefté, y lo amenazaron diciéndole:
«Tú no recibirás ninguna herencia de nuestro padre, porque no eres hijo de nuestra madre sino de otra mujer.»
3 Fue así como Jefté huyó de sus hermanos y se fue a vivir a la región de Tob. Allí se juntó con unos vagabundos, y ellos comenzaron a salir con él.
4 Tiempo después, los amonitas pelearon contra los israelitas,
5 y los ancianos de Galaad llamaron a Jefté, que vivía en Tob,
6 y le dijeron:
«Ven con nosotros para combatir a los amonitas. Tú serás nuestro jefe.»
7 Pero Jefté les respondió:
«Ustedes no me quieren. ¡Hasta me corrieron de la casa de mi padre! ¿Por qué vienen a pedirme ayuda, ahora que están en problemas?»
8 Y los ancianos le respondieron:
«Precisamente por eso, porque estamos en problemas, te pedimos que vengas y pelees con nosotros contra los amonitas. Tú serás el caudillo de todos los que vivimos en Galaad.»
9 Jefté les respondió:
«Ustedes me piden volver, para que pelee contra los amonitas. Y, si el Señor me da la victoria, ¿seré el caudillo de ustedes?»
10 Los ancianos de Galaad le respondieron:
«El Señor es nuestro testigo. Haremos lo que tú nos ordenes.»
11 Entonces Jefté se fue con los ancianos de Galaad, y el pueblo lo nombró su caudillo y jefe, pero en Mispá repitió ante el Señor todo lo que antes había dicho.
12 Luego, envió un mensaje al rey de los amonitas, en que le decía:
«¿Qué tienes tú contra mí? ¿Por qué quieres atacar mi tierra?»
13 Al mensaje de Jefté, el rey respondió:
«Cuando Israel vino de Egipto, se adueñó de mi tierra, que va desde Arnón hasta Jaboc y el Jordán. Eso es lo que peleo. Devuélveme esa tierra, y viviremos en paz.»
14 Jefté volvió a enviar mensajeros al rey de los amonitas,
15 y le dijo:
«Yo, Jefté, te digo: Israel no se adueñó de la tierra de Moab, ni de la tierra de los amonitas.
16 Cuando el pueblo de Israel salió de Egipto y cruzó el desierto hasta el Mar Rojo, llegó a Cadés.
17 Entonces el pueblo de Israel envió mensajeros al rey de Edom, y le pidió permiso para pasar por su territorio; pero el rey de Edom no los escuchó. También pidió permiso al rey de Moab, pero él tampoco les permitió pasar, así que Israel se quedó en Cadés.
18 Después, anduvo por el desierto y rodeó las tierras de Edom y de Moab por el oriente, y luego acampó al otro lado del río Arnón, pero no entró en territorio de Moab, pues en Arnón empezaba su territorio.
19 Además, Israel envió mensajeros a Sijón, el rey de los amorreos y de Jesbón, y le dijo: “Te ruego que me dejes pasar por tu territorio, para llegar a mi destino.”
20 Pero a Sijón no le inspiró confianza Israel, y tampoco lo dejó pasar por su territorio, sino que reunió a su ejército, acampó en Yahás, y peleó contra Israel.
21 Pero el Señor, Dios de Israel, entregó a Sijón y a todo su ejército en manos del pueblo de Israel, y estos se apoderaron de toda la tierra de los amorreos.
22 Tomaron también el territorio de los amorreos, desde Arnón hasta Jaboc, y desde el desierto hasta el Jordán.
23 ¿Y ahora tú pretendes apoderarte de ese territorio?
24 Si tu dios Quemos te diera algo, ¿no sería tuyo? De igual manera, todo lo que el Señor nuestro Dios nos entregó, nos pertenece.
25 ¿En qué eres mejor que Balac hijo de Sipor, rey de Moab? ¿Tuvo algún problema contra Israel, para que le hiciera la guerra?
26 Durante trescientos años Israel ha habitado en Jesbón y Aroer y en todas las ciudades del territorio de Arnón. ¿Por qué nunca antes han reclamado esa tierra?
27 De modo que yo no he pecado contra ti, pero tú sí haces mal al querer pelear contra mí. Que el Señor, que es el Juez, juzgue entre los israelitas y los amonitas.»
28 Pero como el rey de los amonitas no quiso entender las razones de Jefté,
29 el espíritu del Señor vino sobre Jefté, y este recorrió Galaad y Manasés y Mispá de Galaad, para luchar contra los amonitas.
30 Allí Jefté hizo un juramento al Señor, y le dijo:
«Si me das la victoria sobre los amonitas,
31 cuando yo regrese de la batalla te ofreceré en holocausto a quien primero salga a recibirme.»
32 Luego, Jefté avanzó contra los amonitas y peleó contra ellos, y con la ayuda del Señor los venció:
33 los destruyó por completo, y conquistó Aroer hasta Minit, y sus veinte ciudades, hasta los llanos de las viñas. Así fue como los israelitas sometieron a los amonitas.
34 Cuando Jefté volvió a su casa en Mispá, su hija salió a recibirlo con panderos y danzas. Jefté no tenía más hijos, sino que ella era su única hija,
35 así que al momento de verla rasgó sus vestiduras y rompió en llanto:
«¡Ay, hija mía! ¡Qué desgracia la mía! ¡Y tú eres la causa de mi dolor, por la promesa que le hice al Señor! ¡Y no me puedo retractar!»
36 Pero ella le respondió:
«Padre mío, si le has dado tu palabra al Señor, cumple tu promesa, pues él te usó para vengarte de tus enemigos, los amonitas.»
37 Y le hizo una petición a su padre:
«Concédeme dos meses para ir por los montes, con mis amigas. Déjame llorar por mi virginidad.»
38 Y Jefté le concedió los dos meses, y la dejó ir. Entonces ella salió con sus compañeras, y recorrieron los montes lamentando que moriría virgen.
39 Pasados los dos meses, ella volvió con su padre para que este cumpliera su promesa al Señor. Ella nunca tuvo relaciones con un hombre.
40 A partir de entonces fue costumbre en Israel que, cada año, todas las doncellas de Israel lloraran durante cuatro días por la hija de Jefté el galaadita.
Enlhit mayayo Jefté
1 Enlhit apvascapma ilhnic nat Jefté nipyesicsa co Galaad. Quilvana alanatama ayitca ilhnic nat Jefté, Galaad apquitca. 2 Moc quilvana ilhnic nat aptava Galaad najan apquitquic. Apquilvanamyic nic nat apquitquic. Aptanovacpec nic nat Jefté nipyesicsa apquilyalhing, ayinyema mepqui inquin. Copvanquejec nic nat Jefté elhcac asoc apmilasictem apyap, ayinyema moc quilvana actomja inquin. 3 Apquinyec nic nat Jefté apyinyova apquilyalhing. Apnacmec nic nat yoclhilhma Tob. Appasmeclhec nic nat enlhitaoc apquilminyilhma. Apquileyvec nic nat lhalhma anco eltingya asoc.
4 Nalhit acnim nic nat intomjac. Apquilimpocjac nic nat amonitas nipyesicsa israelitas. 5 Apquilapajasquic nic nat enlhit apquilayo tingma Galaad, colhic altimnasa Jefté, apna yoclhilhma Tob.
6 Apquiltomjac nic nat apquilanya: —Noc, itne sat lhip visqui ingac naysicsa ningimpocjay amonitas — nic nat apquiltomjac.
7 Apcatingmavoc nic nat Jefté: —Apquiltemaclha apancaoc quellhip. Elantipcasquic alhta quellhip oyinyoc tata tingma pac, ayinyema alhta seltanoncama quellhip. ¿Quilhvo ya seltingyey, apquillingamco inlhojo acyimtalhnama? — nic nat aptomjac.
8 Apquiltomjac nic nat apquilanya: —Naso, ninlingamcoc nincoo acyimtalhnama. Nintiyaningvaac lhip ontimjic ninlhalhma, ongilimpocjac sat amonitas. Ongiltimesquisic sat lhip visqui ingac ningyovoclhojo tingma Galaad — nic nat apquiltomjac.
9 Aptomjac nic nat Jefté apquilanya: —Nasoc sat ancoc opasmiclhac ningimpocjay amonitas. Ingilpasmec sat ancoc Dios Visqui ingac ontimjic ningilyimnatem. Otnejic sat coo apvisqui apancaoc quellhip — nic nat aptomjac.
10 Apquilatingmavoc nic nat apquilayo apquilapajasomap: —Nasoc sat cotnejic aplhanma lhac. Singvitaycamco nac Dios Visqui ingac — nic nat apquiltomjac.
11 Aplhalhma aptomjac nic nat Jefté. Enlhit mayayo ilhnic nat nipyesicsa maa, aptomjayclho apvisqui. Apquilpamejitsacpec nic nat napato Dios Visqui ingac tingma Mizpa amyaa aclhenamalhca siclho. 12 Apcapajasquic nic nat apquilsoycam amyaa, colhic altimnasa apvisqui amonita: —¿So actomja yi? ¿Appecjam ya lhquip jingilimpocjac nincoo? — nic nat apquiltomjac. 13 Apcatingmavoc nic nat apvisqui amonita: —Apquilyinyovquic alhta quellhip yoclhilhma Egipto, eltimjic apancaoc yoclhilhma ningileyvomaclha nincoo, ayenmo vatsam Arnón acvaycmo vatsam Jaboc najan vatsam Jordán. Nomyov nasa lhip yoclhilhma ningileyvomaclha, itajicsojo — nic nat aptomjac.
14 Apcapajasquic nic nat mocjam apquilsoycam amyaa, colhic altimnasa apvisqui amonita. 15 Apquiltomjac nic nat: Eycaso amyaa ayinyema Jefté: Nincoo ningilvisay israelitas. Am alhta ongiltomjac inganco yoclhilhma apquileyvomaclha moabitas najan amonitas. 16 Ningyinyovquic alhta inyicje yoclhilhma Egipto. Ningilmilanquic alhta yoclhilhma actamopeycaoc ningilyipjongvocmo Mar Rojo acvaycmo Cades. 17 Ningilapajasquic alhta soycam amyaa, colhic altimnasa apvisqui co Edom: Nomyov nasa ongilmilanic yoclhilhma apquileyvomaclha quellhip — alhta intomjac amyaa. Apmiyovquic alhta apvisqui co Edom. Ningilapajasquic alhta amyaa apnaclha apvisqui co Moab. Apmiyovquic nic nat maa. Ningnaclhec alhta mocjam payjoc Cades. 18 Ningilmilanquic alhta mocjam yoclhilhma actamopeycaoc payjoc nicja yoclhilhma Edom najan yoclhilhma Moab, acvaycmo actiyapmaclha acnim as yoclhilhma. Ningnaclhec alhta moc nicja vatsam Arnón. Am alhta ongmilanac vatsam Arnón, ayinyema yoclhilhma apancaoc co Moab. 19 Ningilapajasquic alhta apquilsoycam amyaa, colhic altimnasa apvisqui Sehón nipyesicsa amorreos, tingma pac Hesbón: Nomyov nasa ongilmilanic yoclhilhma apquileyvomaclha quellhip, acvaycmo nincoo yoclhilhma alhnancoc — alhta intomjac amyaa. 20 Apmiyovquic nic nat apvisqui Sehón, apyascamco ninlhanma. Apcansaclhec alhta apyovoclhojo singilpilhtetemo payjoc Jahaza. Ingilimpocjac alhta maa. 21 Ingilpasmec alhta Dios Visqui ingac co Israel singiltimesquisa ningilyimnatem. Ningilmec alhta Sehón najan apquillhalhmaa, apticyovquic alhta maa. Ningiltomjac alhta inganco acyovoclhojo yoclhilhma apquileyvomaclha amorreos. 22 Ningilmec alhta ayenmo vatsam Arnón acvaycmo vatsam Jaboc. Ayenmo alhta yoclhilhma actamopeycaoc acvaycmo vatsam Jordán. 23 Dios Visqui ingac aptomjac alhta apquilantipquiscama amorreos, singilmesa as yoclhilhma. ¿Lhip ya pa jingilantipsic as yoclhilhma? 24 Lhip dios apancao apvisay Quemós. ¿Naso ya lhip apanco yoclhilhma ayinyema apmescama Quemós? Naso. Nincoo najan ningiltomja inganco yoclhilhma ayinyema singmescama Dios Visqui ingac. 25 ¿Aptasi ya lhquip, am ya elhno Balac, Zipor apquitca, apvisqui alhta moabitas? Am alhta ingilinmelham nincoo, am alhta jingilimpocjac mataa. 26 Ningileyvec nincoo trescientos años tingma Hesbón, najan Aroer, najan tingma nipyava maa, najan tingma apquilvanyam nicja vatsam Arnón. ¿Am ya elmiyavac mataa as yoclhilhma aclhamoclhojo años? 27 Jave coo siyinmelhaycam lhip. ¿Naso ya lhquip pa jingilinmelham, jingilimpocjac nincoo? Dios Visqui ingac aptomja singyicpilquemo, eyicpilcojoc sat israelitas najan amonitas — nic nat apquiltomjac.
28 Aplinga inyicje amyaa apvisqui amonitas, am nic nat ingyajalhnoc appayvam apcanama Jefté.
Aplhanma Jefté napato Dios
29 Apnaclhec nic nat Dios espíritu apanco apvalhoc Jefté. Apnalaclhec nic nat apnaymacoc payjoc Galaad, najan Manasés, apquilmilanem Mizpa yoclhilhma Galaad. Apquilpecjam nic nat elimpocjac apquileyvomaclha amonitas. 30 Aplhenquic nic nat Jefté mepqui apyeycajascaoc napato Dios Visqui ingac: —Altamjoc lhip jetnesquisic sicyimnatem naysicsa ningimpocjay. 31 Momyovejec sat lhama sicmolhama, aptomja semam tacja apmamyi, sicvactamo sat natamin ningimpocjay. Ematong sat sicmolhama, cotnejit sat macmescama Dios acyanmongam mongilyascalhma — nic nat aptomjac Jefté.
32 Apquilimpocjac nic nat Jefté najan apnaymacoc nipyesicsa amonitas apquilmam yoclhilhma. Dios Visqui ingac aptimesquisa ilhnic nat apyimnatem. 33 Apticyoquic nic nat aplhamoclhojo cotnaja ingmoc. Apquilmec nic nat veinte tingma apquilvanyam payjoc Aroer, najan Minit, najan Abel-Keramim. Apquilmacpec nic nat amonitas yoyam eltimesam nipyesicsa israelitas.
34 Apvoctac nic nat mocjam tingma pac Jefté tingma Mizpa. Intipquic nic nat apquitca quilvana, yoyam comoc tacja inyap. Inquitsovasoc nic nat altamcaa najan acticpamcaa vaynca panderetas. Paj nic nat poc apquitquic Jefté, acvamlha lhama quilvana ayitcoc. 35 Pilapcasquic nic nat Jefté apvita apquitca. Apyaptec nic nat aptalhnama netin, ayinyema actiyam apvalhoc.
Aptomjac nic nat apcanya: —Aya, asquejec evalhoc setnesquiscama lhiya. Colngamcojoc sat evalhoc acyimtalhnama, ayinyema siclhanma alhta mepqui sicyeycajascaoc napato Dios. Movanquejec oyeycajacsic maa — nic nat aptomjac.
36 Incatingmavoc nic nat quilvana ayitcoc: —Tata coo, jetnesquis sat lhip acno aplhanma alhta lhip napato Dios mepqui apyeycajascaoc. Lhip alhta apyimnatem apanco naysicsa apquilimpocjay cotnaja ingmoc amonitas, ayinyema Dios Visqui ingac. 37 Quip ingyeylhojo, jeyane sat otyisam mocjam apcanit piltin. Siclhalhma sat enaymacoc quilvanaa ayitcaoc. Cotnejic sat ningvinama, siyanyomalhca omatong coo sictemaclha mepqui etava coo — nic nat intomjac.
38 Am nic nat emyavac inyap Jefté. Intiyasam nic nat apcanit piltin quilvana najan aclhalhmaa anaymacoc quilvanaa ayitcaoc. Avanjec nic nat alvinama, ayinyema ayanyomalhca comatong actimem mepqui atava. 39 Natamin nic nat actajavo mocjam apnaclha inyap. Am nic nat eyeycajasac aplhanma Jefté napato Dios. Inmatnec nic nat Jefté apquitca, mepqui ilhnic nat atava, mepqui ilhnic nat acpatjeteycaoc enlhit. 40 Eycaso apquiltemaclha israelitas moclhama años, alvajaneycaoc quilvanaa mepqui anatamcaa, colyapcalhic cuatro acnim, colvoncamejec mataa Jefté apquitca.