Arrepiéntanse o perecerán
1 En ese momento estaban allí algunos que le contaron a Jesús el caso de los galileos cuya sangre Pilato había mezclado con los sacrificios que ellos ofrecían.
2 Jesús les dijo: «¿Y creen ustedes que esos galileos eran más pecadores que el resto de los galileos, solo porque padecieron así?
3 ¡Pues yo les digo que no! Y si ustedes no se arrepienten, también morirán como ellos.
4 Y en el caso de los dieciocho, que murieron aplastados al derrumbarse la torre de Siloé, ¿creen ustedes que ellos eran más culpables que el resto de los habitantes de Jerusalén?
5 ¡Pues yo les digo que no! Y si ustedes no se arrepienten, también morirán como ellos.»
Parábola de la higuera estéril
6 También les dijo esta parábola: «Un hombre había plantado una higuera en su viña, y cuando fue a buscar higos en ella no encontró ninguno.
7 Entonces le dijo al viñador: “Hace tres años que vengo a buscar higos en esta higuera, y nunca encuentro uno solo. ¡Córtala, para que no se desaproveche también la tierra!”
8 Pero el viñador le dijo: “Señor, déjala todavía un año más, hasta que yo le afloje la tierra y la abone.
9 Si da fruto, qué bueno. Y si no, córtala entonces.”»
Jesús sana a una mujer en el día de reposo
10 Un día de reposo, Jesús estaba enseñando en una sinagoga,
11 y allí estaba una mujer que hacía ya dieciocho años sufría de un espíritu de enfermedad. Andaba encorvada, y de ninguna manera podía enderezarse.
12 Cuando Jesús la vio, la llamó y le dijo: «Mujer, quedas libre de tu enfermedad.»
13 Y en el mismo instante en que Jesús puso las manos sobre ella, la mujer se enderezó y comenzó a glorificar a Dios.
14 Pero el jefe de la sinagoga se enojó porque Jesús la había sanado en el día de reposo, así que le dijo a la gente: «Hay seis días en los que se puede trabajar. Para ser sanados, vengan en esos días; pero no en el día de reposo.»
15 Entonces el Señor le dijo: «Hipócrita, ¿acaso cualquiera de ustedes no desata su buey, o su asno, del pesebre y lo lleva a beber, aun cuando sea día de reposo?
16 Y a esta hija de Abrahán, que Satanás había tenido atada durante dieciocho años, ¿no se le habría de liberar, aunque hoy sea día de reposo?»
17 Ante estos razonamientos de Jesús, todos sus adversarios quedaron avergonzados, pero todo el pueblo se alegraba de las muchas maravillas que él realizaba.
Parábola de la semilla de mostaza
(Mt 13.31-32Mc 4.30-32)18 Jesús dijo también: «¿Semejante a qué es el reino de Dios? ¿Con qué lo compararé?
19 Pues es semejante al grano de mostaza que alguien toma y siembra en su huerto, y ese grano crece hasta convertirse en un gran árbol, en cuyas ramas ponen su nido las aves del cielo.»
Parábola de la levadura
(Mt 13.33)20 Y volvió a decir: «¿Con qué compararé el reino de Dios?
21 Pues es semejante a la levadura que una mujer toma y guarda en tres medidas de harina, hasta que toda la masa fermenta.»
La puerta estrecha
(Mt 7.13-14Mt 21-23)22 En su camino a Jerusalén, Jesús iba enseñando por ciudades y aldeas.
23 Alguien le preguntó: «Señor, ¿son pocos los que se salvan?» Y él respondió:
24 «Hagan todo lo posible para entrar por la puerta angosta, porque yo les digo que muchos tratarán de entrar y no podrán hacerlo.
25 En cuanto el padre de familia se levante y cierre la puerta, y ustedes desde afuera comiencen a golpear la puerta y a gritar: “¡Señor, Señor; ábrenos!”, él les responderá: “No sé de dónde salieron ustedes.”
26 Entonces ustedes comenzarán a decir: “Hemos comido y bebido en tu compañía, y tú has enseñado en nuestras plazas.”
27 Pero él les responderá: “No sé de dónde salieron ustedes. ¡Apártense de mí todos ustedes, hacedores de injusticia!”
28 Allí habrá entonces llanto y rechinar de dientes, cuando vean a Abrahán, Isaac y Jacob, y a todos los profetas, en el reino de Dios, mientras que ustedes son expulsados.
29 Porque habrá quienes vengan del oriente y del occidente, del norte y del sur, para sentarse a la mesa en el reino de Dios.
30 Pero habrá algunos últimos que serán primeros, y algunos primeros que serán últimos.»
Lamento de Jesús sobre Jerusalén
(Mt 23.37-39)31 En ese preciso momento llegaron algunos fariseos, y le dijeron: «Vete de aquí, porque Herodes te quiere matar.»
32 Jesús les dijo: «Vayan y díganle a ese zorro: “Mira, hoy y mañana voy a expulsar demonios y a sanar enfermos, y al tercer día terminaré mi obra.”
33 Pero es necesario que hoy, mañana, y pasado mañana, siga mi camino, porque no puede ser que un profeta muera fuera de Jerusalén.
34 ¡Jerusalén, Jerusalén, que matas a los profetas y apedreas a los que son enviados a ti! ¡Cuántas veces quise juntar a tus hijos, como junta la gallina a sus polluelos debajo de sus alas, y no quisiste!
35 Pues bien, la casa de ustedes va a quedar desolada; y les digo que ustedes no volverán a verme hasta el día en que digan: “¡Bendito el que viene en el nombre del Señor!”»
Actemaclha ningyanmonquiscama moc ingvalhoc
1 Eyca as acnim apquilvactamo alhta enlhit. Apquiltimnascactamo alhta amyaa apnaclha Jesús: Enlhit co Galilea apquilmasquic alhta Dios Ingyapam asoc acticyovam. Apquilanayquic alhta Pilato eticyoc napocja enlhit co Galilea. Yejemoc alhta apquilpalhaquisa enlhit em pac apticyovam najan ema asoc acticyovam. 2 Aptomjac alhta apquilanya Jesús:
—¿Apquilanayqui ya quellhip acyiviy anco melyascalhma as enlhitaoc, melhno apnaymacoc poc enlhit? 3 Actomjac coo siyanya quellhip: Paj, apnoc poc. Am sat ancoc elyanmoncasac apquilvalhoc quellhip, colhojoc sat aptomja apnatovasomap. 4 Najan maa dieciocho enlhit alhta apcapma tingma apyananma co Siloé. Apquilitsepquic alhta. ¿Apquilanayqui ya quellhip acyiviy anco melyascalhma as enlhitaoc, melhno apnaymacoc co Jerusalén?
5 Actomjac coo siyanya quellhip: Paj, apnoc poc. Am sat ancoc elyanmoncasac apquilvalhoc quellhip, colhojoc sat aptomja apnatovasomap —alhta aptomjac.
Apyitquiscama higo yamit mepqui acyilhna
6 Apquiltimnasamcaa alhta Jesús actemaclha apyitquiscama:
—Inquinmec nic nat lhama higo yamit enlhit apquilcacjam. Yejemoc nic nat aptingyangvactamo acyilhna. Am nic nat etac. 7 Aptomjac nic nat apcanya aptomja aptamilquiscama apquilcacjam: “Quip ilanojo. Natqui años intomjac sictingyangvactamo acyilhna higo yamit. Am otaac mataa acyilhna. Iyatemen sat. Ayajemo ayimja ningilcacjam as yamit —alhta aptomjac. 8 Apcatingmavoc nic nat aptomja aptamilquiscama: “Visqui, intasic cotnamoc sat siclho año nac jay. Olcacsic sat niyava. Ongvicjecsic sat avjac asoc ayictinquiscama ninganma. 9 Coylhic sat lhaja. Am sat ancoc coyilhnac, iyatemen sat lhip” —alhta aptomjac.
Aptamilquisquiyam Jesús quilvana acjalhaycam acnim ninnayclha
10 Acnim ninnayclha alhta intomjac. Apquillhicmosquic alhta Jesús amyaa tingma apcaneyclhilha. 11 Innec alhta maa lhama quilvana. Dieciocho años alhta invocmoc acmasca ayimpejic. Somquic quilyicjamo actimesquiscama acjalhem. Am alhta covanac copeyveclha. 12 Lhama alhta apvita Jesús, apquevamcaa alhta:
—Quilvana, intamilaclhec lhiya —alhta aptomjac.
13 Yejemoc alhta apninquina apmeoc tacjalhit. Acpeyveclho alhta eyca. Incacovoc alhta Dios. 14 Yejemoc alhta aplova apquimja apmamyi apcaneyclhilha. Jesús alhta ayinyemaclha aptamilquiscacmo acnim ninnayclha. Aptomjac alhta apquilanya apnaymacoc:
—Acvamlha seis acnim mataa nintamjaycam. Apquililtamjoc sat ancoc eltamilquiscomoc quellhip, elvota sat nalhit acnim. Noelvota nasa acnim ninnayclha —alhta aptomjac.
15 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Enlhit apquilaycmascam nac quellhip. ¿Apquiljalhyovasqui ya quellhip tama apnatoscama acnim ninnayclha, yoyam elyajamsic? 16 Eyca as quilvana actomja Abraham aptavin niptamin. Satanás alpilhtetem dieciocho años. ¿Mongvanqui ya onliquisic acpilhtetomalhca acmasca ayimpejic acnim ninnayclha? —alhta aptomjac.
17 Lhama alhta apquillinga appayvam. Apquilmanca alhta eyca apquiltomja apquilinmelhaycam. Inquilpayjeclhec alhta apquilvalhoc enlhitaoc apquilvita actemaclha apmopvan aptamjaycam.
Apyitquiscama Jesús mosiyov actic
(Mt 13.31-32Mr 4.30-32)18 Apquiltimnasamcaa alhta Jesús:
—¿Jalhco actema ongilyitquisic dios apquilnancascama? ¿So actema ningyitquiscama colhojoc sat Dios apquilnancascama? 19 Innoc inyicje actema nac mosiyov actic. Quitsic anco, innoc mostaza actic. Inquinalhquic sat ancoc actic, coctong sat. Yejemoc actomja acyiviy, malha yamit. Inpayjingvocmec actingaoc. Avanquic colyinavac nata netin actingaoc —alhta aptomjac.
Apyitquiscama Jesús quilpasmongam apquimpascaoc
(Mt 13.33)20 Apquiltimnasamcaa alhta mocjam Jesús:
—¿So actema ningyitquiscama colhojoc sat dios apquilnancascama? 21 Innoc inyicje quilpasmongam apquimpascaoc. Inpalhacasquic sat ancoc quilvana nipyesicsa motajap, natqui acyacvom (almam amic) inlhojo. Yejemoc apquimpamco apyovoclhojo motajap macyelaquiscama —alhta aptomjac.
Atong coyoy
(Mt 7.13-14Mt 21-23)22 Apquimpaclhec alhta mocjam. Apquillhalhmaa alhta apquiltamsoycaoc. Jerusalén alhta apmiyaclha. Apquilquitamamcaclho alhta mataa tingma yoycamlha eltamsamcoc enlhit. 23 Aptomjac alhta apcanya lhama enlhit:
—Visqui, ¿apcanito ya enlhit, yoyam elvomsacpoc tap? —alhta aptomjac.
Apcatingmavoc alhta Jesús:
24 —Elyimnac quellhip (elvascap) elantilhic atong coyoy. Actomjac coo siyanya quellhip: Aplhamoclhojo inyicje enlhit apquililtamjoc elantilhic. Colapvanquejec eyca elantilhic —alhta aptomjac.
25 Apyitcasquic alhta mocjam:
—“Aplhaticjac sat ancoc apvisqui, ingyapeclhac sat atong tingma pac. Elanvotac sat quellhip atong. Elanic sat quellhip colhic aclicsa atong: “Visqui, jingliquis atong” —sat eltimjic elanic. Ingyatingmojoc sat apvisqui: “Am olyicpilcac quellhip” —sat etnejic apvisqui. 26 Natamin elatingmojoc sat quellhip: “Ninpasmec alhta nintoycaoc lhip najan ningyinaycaoc. Tingma ingac alhta ingillhicmosac amyaa” —sat eltimjic elanic quellhip. 27 Ingyatingmojoc sat apvisqui: “Altimnasquic lha inyicje quellhip, am olyicpilcac quellhip. Elinyi sicnaclha, apquilmapsomcaa nac quellhip” —sat etnejic elanic. 28 Elyipcalhic sat maa. Aptoycaoc apmaoc sat eltimjic. Elvitac sat quellhip Abraham, Isaac, Jacobo najan aplhamoclhojo profetas apquilpasmeyquiclho Dios apquilnancascama. Quellhip eyca apquilhamap tap atong. 29 Elinyintac sat enlhit actiyapmaclha acnim, najan actalhningvamlha acnim, najan nilhqueyja najan nipiyam. Elhnam sat lhama nicja mesa Dios apquilnancascama. 30 Quip elaylhojo: Napocja enlhit apquilanma alhayi, elaniclhac sat apmamyi. Napocja enlhit apquilanma apmamyi, elaniclhac sat alhayi —alhta aptomjac.
Acvinama apvalhoc Jesús apvita enlhitaoc co Jerusalén
(Mt 23.37-39)31 Apquilvaa alhta as acnim napocja fariseos. Apquiltomjac alhta apquilanya Jesús:
—Ingyinyi sat lhip. Ayinyemaclha Herodes apquiltamjoc ingyajic —alhta apquiltomjac.
32 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Eliltimnasquiclha sat sicpayvam Herodes apnoc maling. Eltime sat elanic: “Quip ilanojo. Alantipcasquic coo somquic quilyicjamo. Najan altamilquiscacmec acmasca apyimpeoc acnim nac jay najan secaseclha. Moc secaseclha (natqui acnim) sat openacsojoc sictamjaycam.” 33 Otyisam sat mocjam acnim nac jay, najan secaseclha sat najan moc secaseclha sat. Coo sicvisay profeta Dios aplingascama. Movanqueje ongvitsapoc as yoclhilhma. Tingma Jerusalén eyca sat ongvitsapoc acno apticyovam poc profetas Dios apquillingascama.
34 “Co Jerusalén layi, co Jerusalén layi. Innamquic apquilnapma profetas Dios apquillingascama. Apquilyicnacpec mataymong soycam amyaa, Dios apquilapajascama. Altamjoc alhta inyicje mataa ongvansiclhac quellhip co Jerusalén. Malha inyicje tataa ayansayclha ayitcoc coning alhimpancoc. Am alhta eyca colyavocmoc quellhip. 35 Elavojo quellhip. Aptamopeycaoc sat etnejic tingma apancaoc. Actomjac coo siyanya quellhip: Mejelviticlhejec sat mocjam acvaycmo acnim sicvactamo mocjam. Sat eltimjic quellhip: Apquilinyejemoc anco aptomja apquilhyam Visqui ingac apcasinancama —alhta aptomjac Jesús.